Humo sprak met Louis Tobback: 'Het label van deze regering is: oneerlijkheid'
‘Louis, kom terug!’ Het was maöist Peter Mertens die daar een tijd geleden om riep. ‘Ik mis uw stem in de debatten. We hebben u harder nodig dan ooit!’ Hij is terug, in Humo: burgemeester en socialistisch icoon, 75 jaar oud, sharp as ever – Louis Tobback.
Uit de grote stapel Humo-interviews met Louis Tobback heb ik er één uit het verkiezingsjaar 1995 meegenomen. Hij was toen voorzitter van de SP, zijn ster scheen feller dan ooit en zijn stem drukte vertrouwen uit: ‘Ik denk niet dat Vlaanderen noodzakelijk een conservatief bolwerk moet worden, een Beieren aan de Noordzee. Als we alle progressieven verenigen, bestaat de kans dat we kantje boord tot een centrum-linkse meerderheid komen.’
In zijn eigen kanton Leuven was de SP dat jaar de eerste partij (27,77 procent), de N-VA bestond nog niet, de VU was de vijfde partij. Bij de jongste verkiezingen was de N-VA de grootste partij in dit kanton, de SP.A van Tobback de vijfde. Hoe zal ik deze omgekeerde wereld omschrijven, vraag ik hem: ligt de vijver die we zien in Beieren aan de Noordzee?
Louis Tobback «Néé, optimisme is een morele plicht!»
HUMO Oei, als u Verhofstadts lievelingsquote gaat gebruiken, moet u een aangeslagen man zijn.
Tobback (lacht) «Helemaal niet. Laat ik dan liever met Gramsci spreken, die vanuit de gevangenis in zijn brieven schreef: ‘Men moet het pessimisme van de intelligentie combineren met het optimisme van de wilskracht.’»
HUMO In geen twintig jaar van partij nummer één naar partij nummer vijf. Dat moet zeer doen?
Tobback «Je moet me niet voor een onnozelaar houden. Natúúrlijk doet dat zeer.»
HUMO U kreeg met Bart De Wever dan ook ‘de meest begaafde politicus van zijn generatie’ op uw weg, het zijn uw woorden. De erkenning was wederzijds, want De Wever zei ooit: ‘Ik hou van Tobback, zijn stijl, zijn parler vrai.’
Tobback «Die wederzijdse erkenning is er nog.»
HUMO Dan hebt u toch iets gemist: intussen heeft De Wever (eind 2012) laten weten dat u beter waardig van het toneel zou verdwijnen: ‘Er komt niks nieuws meer uit. Hij is een karikatuur van zichzelf geworden. Triest voor iemand voor wie ik ooit nog zo veel respect heb gehad.’
Tobback «Liefde is er bij mij nooit geweest. Ik heb altíjd gezegd dat hij een hatelijk discours verkoopt. De Wever is de heraut van de Kleinstaaterei in een Europa dat één zou moeten worden. Tussen ons zal het nooit klikken. Maar je kunt niet loochenen dat hij de kans heeft weten te grijpen die men hem aanbood. En ‘men’ is dan CD&V: Leterme, met zijn kartel, is de vader van De Wever.»
HUMO Die steile opgang van de N-VA is allicht het meest miraculeuze verhaal uit uw politieke loopbaan?
Tobback «Nee, dat meest miraculeuze verhaal speelde zich in 1965 af, en het heeft meer met de toestand vandaag te maken dan je zou denken. Ik was 27 en nam voor het eerst deel aan nationale verkiezingen. Ik heb toen in Tervuren nog een meeting gegeven samen met Alfons Vranckx en Paul-Henri Spaak, stel je voor!»
HUMO Dat is het mirakel?
Tobback «Nee, het mirakel was de uitslag van die verkiezingen: een aardverschuiving. De christendemocraten en de socialisten verloren een derde van hun zetels in de Kamer, en de winst ging naar de liberaal Omer Vanaudenhove. De liberalen waren toen op sterven na dood, maar hij slaagde erin meteen voorbij 20 procent te springen, omdat hij een cadeau had gekregen van de uittredende travaillistische regering Lefèvre-Spaak: de fiscale hervorming van Dries Dequae. Dat was een CVP’er, en later de voorzitter van de Bank Brussel Lambert en van de Boerenbond: geen man met communistische sympathieën, dus, maar hij had wel de globalisering van alle inkomsten doorgevoerd: je moest alles aangeven wat je verdiende – met werken, met uitkeringen, met aandelen, enzovoort – en je werd progressief belast op het geheel. Dat was voor de rechterzijde natuurlijk heiligschennis en drie, vier jaar lang had Vanaudenhove ertegen stormgelopen. En bij die verkiezingen in mei ’65 wist hij alle conservatieven uit de CVP-PSC naar zijn kant te halen: hij had begrepen dat de rechtgelovige rijken meer waarde aan hun poen hechtten dan aan hun partij. De brave ACW’ers bleven zoals altijd trouw aan hun zuil en foeterden tegen de sossen, maar het publiek van de Libre Belgique en De Standaard koos zonder enige aarzeling voor de antiklerikale Vanaudenhove als het over hun knikkers ging.»
HUMO Ik voel de hedendaagse parallel al komen.
Tobback «Het is toch zo: vandaag zijn het precies dezelfde Vlaamse kleinburgers met centen die naar De Wever overgelopen zijn. Een paar maanden geleden gaf Theo Francken een interview aan Veto, met als kop: ‘De helft van mijn bevolking in Lubbeek is miljonair’. En inderdaad: die miljonairs hebben voor hem gestemd. Om maar niet te moeten inleveren zouden ze voor de duivel en zijn moer stemmen. Want niemand gelooft toch dat er bij de jongste verkiezingen tegen België gestemd is, vóór Vlaanderen? Komaan zeg... Beloof die mensen centen, en ze stemmen voor IJsland.
»Zo sterk is het cement van het eigenbelang en de hebzucht – het mooist vind ik nog het Engelse woord ervoor: greed – dat De Wever het zich openlijk kan permitteren om al zijn principes te verloochenen. De N-VA’ers hebben om in deze regering te kunnen zitten op hun communicantenzieltje beloofd in de volgende vierenhalf jaar niet met één communautair paragraafje te komen aandraven. En daarom kan ik u dus zeggen dat het niet over principes gaat, maar over geld.»
HUMO U hebt het fenomeen De Wever toch altijd vóór alles als een communautair verhaal geduid. Nog in 2012 zei u: ‘Het enige wat De Wever wil, is de man worden die dit land uiteendrijft.’
Tobback «Het ene sluit het andere helemaal niet uit. Eén van zijn sterke kanten is dat hij vooruitdenkt. Ik blijf beweren dat het eindpunt voor De Wever de splitsing van het land is. Punt. Daar moet je geen ziener voor zijn. Zijn uiteindelijke hoop is dat het boeltje springt, want dan is het zijn grand soir. Het straalt toch van hem af dat hij een Vlaanderen wil waarin hij verlost is van die Franstaligen, de Walen én de Brusselaars – dat heeft hij al gezegd, dat hij ook Brussel wil laten varen. Want dan kunnen we hier lekker rechts zijn in ons onafhankelijke Vlaanderen. Rechts en Vlaams, dat zijn synoniemen voor hem. Zelf ben ik daar niet zo zeker van: hij vergeet dat ook de geuzen van Vlaanderen stammen, we zijn een speciaal volkje.»
HUMO U dacht in 2012 ook dat het burgemeesterschap van Antwerpen hem niet interesseerde.
Tobback «Dat dacht ik, ja. Of hij zich daar intussen jeunt als burgemeester? Ik hoop het voor hem. Of het ook goed is voor Antwerpen, daar ben ik nog niet zo zeker van. Waarschijnlijk had hij geen andere keuze dan burgemeester te worden. Zoals hij nu ook geen andere keuze heeft dan voorzitter te blijven. Want hij ziet echt niet hoe hij het anders met mannen als Jambon, Weyts, Francken en Van Overtveldt moet gaan bolwerken.»
HUMO U bent één van de weinige ervaringsdeskundigen die het ons zeggen kan: valt het vol te houden, de combinatie partijvoorzitterschap en een grote stad besturen?
Tobback «Het is alleszins een combinatie waar ik zelf niet meer aan zou willen beginnen. En ik had het dan nog een stuk makkelijker: Antwerpen is toch nog iets anders dan Leuven, en ik had te maken met een rustige meerderheid die al twintig jaar bezig was, met Jean-Luc Dehaene als eerste minister: iemand die je met je ogen toe kon vertrouwen – enfin, toch met één oog toe. De Wever, daarentegen, moet dag in dag uit de communicatie van zijn ministers bewaken. Wat hij nu aan het doen is, hou je niet vol.»
HUMO Er verscheen bij Van Halewyck een collectie oneliners van hem kort na de uwe: voelt u zich als koning van de oneliner onttroond?
Tobback «Nee. Ik weet trouwens niet precies wat een oneliner is. Iets waar een ander geen antwoord op heeft? Maar De Wever heeft alleszins niet het gevoel voor humor dat ik apprecieer. Hij kan de dingen raak formuleren, maar hij relativeert niet, er zijn niet veel dingen waarmee hij kan lachen. Dat heeft te maken met zijn huidige situatie: hij weet dat hij in de volgende drie, vier jaar va banque speelt, het is alles of niets. En álles betekent dat hij België op losse schroeven zet en ‘iets’ maakt dat nog een minimaal aantal banden met Brussel en Wallonië heeft.»
HUMO Charles Michel heeft met zijn keuze deze regering te gaan leiden grote risico’s genomen, voor zichzelf en voor het land?
Tobback «Natuurlijk. Hij dúrft, zeggen ze dan. Soldaat Schreurs probeerde hier in 1914 aan de Tiensepoort op z’n eentje het hele Duitse leger tegen te houden. ‘Wat een held, wat een durf!’ zeggen ze dan. Maar wat heeft het opgeleverd buiten een dode soldaat Schreurs? Michel hoopt zijn partij te doen groeien. Misschien wint hij 5 procent, maar dan is hij nog lang niet aan een meerderheid. »Mijn zwaar verwijt aan Michel is dat hij vandaag met een kwart van de stemmen aan Franstalige kant een regering gaat leiden met zo’n ingrijpend hervormingsprogramma. Je mag persoonlijke ambities hebben, ik heb die ook gehad, maar op deze manier zet je het geloof in het democratisch systeem op de helling.»
HUMO U hebt ook ambities gehad, zegt u?
Tobback «Zou ik graag eerste minister geworden zijn? Jazeker. Maar als die kans ooit uit de lucht gevallen was, zoals nu voor Charles Michel, zou ik het in dit soort omstandigheden niet gedaan hebben, denk ik. Als je niet de dominante partij bent, moet je nooit premier willen worden, want dan ben je a puppet on a string, de gegijzelde van een ander.
»Je begint nu toch te merken dat De Wever de anderen niks gunt? Hij zal doen wat overeengekomen is, maar volgens zíjn interpretatie van de teksten. En als MR of CD&V morgen verplicht is om te zeggen: ‘Dit is onhoudbaar!’, zal dat hem niet storen.
»De Wever heeft de atoombom in handen, hè? Het is nu al een kakofonie; als hij het morgen te veel op zijn heupen krijgt van CD&V of Open VLD, kan hij zeggen: ‘Ik trek de stekker eruit, want met die typen valt niet te regeren.’ CD&V is er natuurlijk op uit dat hij zich zal verslijten door mee te regeren, maar daar is hij te slim voor. Hij kan de bazaar doen springen, en dan krijg je een communautaire chaos.
»Bovendien is het nog maar de vraag hoelang de N-VA dit zélf kan uithouden. Als Jambon op vergaderingen van het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond wartaal begint te spreken over atomaschriftjes met geheime afspraken over een latere staatshervorming... Niet dat ik geloof dat die er zijn, maar het bewijst wel dat ze last beginnen te krijgen van de echte flaminganten in die kringen. En wat doet het Vlaams Belang op hun rechterkant?»
HUMO Minister Jambon begint naar eigen zeggen ook al Belgische vlaggen te verstoppen op het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Tobback «Hij heeft niks verstopt: in mijn tijd was er daar maar één. Misschien heeft hij er eerst vijf gehangen om er vier te kunnen wegnemen? Anders weet ik niet waar die flauwekul over gaat.»
De miljarden van Coucke
HUMO Laten we het nog eens samenvatten: wat bindt deze regering?
Tobback «Antisocialisme. Ik voel me dus zeer vereerd. Geen beter voorbeeld dan wat hier aan de universiteit gebeurt: al die studentjes zullen 300 euro meer inschrijvingsgeld betalen, want iederéén moet zogezegd bijdragen. Maar wat moet een kotbaas met honderd koten bijdragen? Niks. Dit is een regering voor de haves en tegen de havenots. De miljonairs van Francken kunnen daar dus perfect mee leven. Dit is klassenstrijd: ik neem dat woord van Marx normaal niet meer in de mond, en wil hem niet meer voeren, maar de anderen dus wel, stel ik vast.»
HUMO Toch even opmerken dat Kris Peeters heeft gezegd: dit akkoord had ik ook met de socialisten kunnen onderhandelen. En de Gentse econoom Gert Peersman besloot op basis van de voorziene budgetten: ‘Het zou evengoed het programma van Di Rupo II kunnen zijn.’
Tobback «Neem me niet kwalijk. Dat Kris Peeters zoiets zegt neem ik nog aan, maar dat een econoom zoiets zegt bewijst alleen dat economie geen wetenschap is. Zijn er in dit landje maatregelen nodig? Zonder enige twijfel! Was het nodig langer te werken? Natuurlijk, dat hebben ook wij bij voorbaat gezegd. Maar je moet het niet op deze lompe manier doen: iedereen tot 67 werken! Wij hebben voorgesteld: na veertig jaar werken heb je recht op een pensioen.»
HUMO Er zijn woorden gevallen als ‘sociale horror’ (Marc Leemans, voorzitter ACV), ‘afbraak van de welvaartsstaat’ (Ingrid Lieten). Maar als je naar de maatregelen in andere Europese landen kijkt, zou je kunnen zeggen: er is marge voor nog méér horror.
Tobback «Die marge voor nog meer horror is er altijd. Na de nazikampen kwamen die van Pol Pot. Met de indexsprong wordt een fundamenteel mechanisme van onze welvaartsstaat aangetast. Als je de gezondheidszorg onderfinanciert, leidt dat zonder enige twijfel tot situaties waarbij men bepaalde zorgverstrekkingen gaat privatiseren. In die zin heeft Ingrid Lieten gelijk dat de welvaartsstaat op het spel staat. Vergeet ook niet: Kris Peeters heeft zijn woorden snel ingetrokken, maar een paar jaar geleden heeft hij wel létterlijk gezegd dat het Rijnlandmodel had afgedaan.»
HUMO Volgens Ben Weyts creëert SP.A een gevaarlijk sfeertje door zo heftig te reageren: hij en zijn kinderen werden met de dood bedreigd.
Tobback «Zolang ze maar van zijn hangbuikzwijn afblijven! Ik ben voor de dieren, hè (lacht).»
HUMO Bart De Wever pikt het evenmin dat hij voorgesteld wordt als vriend van het kapitaal en vijand van de arbeiders. Het discours van de socialisten vindt hij ‘bijna crimineel’.
Tobback «Is hij dan niet tot-en-met een vriend van het kapitaal? Dat kan ik toch in alle sereniteit zeggen? Daarmee zeg ik nog niet dat hij een vijand van de arbeiders is. Maar als er gekozen moet worden, kiest hij voor het kapitaal: dat is hij toch volop aan het doen?»
HUMO Kunnen we er zeker van zijn dat er met socialisten in de regering een vermogenswinstbelasting gekomen was?
Tobback «Met socialisten in de regering zou er geen akkoord gekomen zijn zonder een tax shift, daar ben ik vast van overtuigd, en ik bedoel een échte tax shift, niet alleen een verschuiving naar meer btw en belasting op tabak en likeur. Nu had de rechterzijde de pan bij de steel om hun dada’s uit te voeren zonder dat wij voor een evenwicht konden zorgen met de onze. Hadden wij gevraagd om een vermogenswinstbelasting, ze zouden onmiddellijk met hun eisen gekomen zijn, zoals de beperking van de werkloosheid in de tijd en de indexsprong. Hadden wij die dan in ruil moeten pikken? Nee, want met een consequente vermogenswinstbelasting had je waarschijnlijk voldoende inkomsten om dat niet te moeten doen.»
HUMO Intussen behoort de vermogenswinstbelasting volgens Eric van Rompuy tot het DNA van de christendemocratie.
Tobback «Je weet wat er in zee beweegt bij eb en vloed, hè – afhankelijk van de stroming een beetje meer naar links of naar rechts.»
HUMO Daar hebben we de CVP-kwal weer! Hoelang is het alweer geleden dat u die metafoor bedacht?
Tobback «Vrij Nederland, 1978. Sommige auteurs blijven, Vondel, Bredero en... (lacht)»
HUMO Wat is u opgevallen aan de stakingen tot nog toe?
Tobback «Iets wat de onafhankelijke, vrijgevochten Nederlandstalige pers blijkbaar helemaal ontgaan is: dat er tussen de 120.000 betogers ongelooflijk veel Vlamingen liepen, dat bij de stakingen aan Vlaamse kant niet alleen bij de spoorwegen of De Lijn gestaakt werd, maar dat ook grote Vlaamse privébedrijven dicht waren. Jarenlang heeft men ons de oren van onze kop gezaagd over ‘die stakende Walen’, terwijl de hardwerkende Vlamingen wel verstandiger waren. Maar die vinden het nu dus ook te gortig.»
HUMO U was in het verleden dikwijls kritisch over bepaalde vakbondsacties. Dit keer niet?
Tobback «Vandaag kunnen de bonden niet anders dan staken. Doe de test. Als je in het verleden bij stakingen van het spoor of elders ging vragen: ‘Waarom staak je nu eigenlijk?’, dan kregen ze het dikwijls niet uitgelegd. Vraag je het vandaag, dan krijg je van om het even wie een discours van een halfuur. Combineer maar eens alles wat een gemiddeld gezin van tweeverdieners met een paar studerende kinderen opgelegd krijgt: de mensen weten echt wel wat het hun zal kosten.»
HUMO Zijn het niet vooral de berichten over de miljarden van Marc Coucke en over Lux Leaks die de zaken op scherp stellen?
Tobback «Dat illustreert wat men aanvoelt: dat wat hier gebeurt, regelrecht onrecht is. Om voor één keer een oneliner van Bruno te citeren: ‘Ik heb niks tegen een rijke mens, ik heb iets tegen een egoïst.’ Zo te zien is Coucke zeker niet de meest egoïstische tiep. Een aantal maanden geleden vond hij zélf nog dat een meerwaardebelasting nodig was, nu is hij plots van gedacht veranderd, waarschijnlijk omdat hij al dat geld heeft gezien – je zou voor minder (lacht). Maar ik kan niet kwaad zijn op Coucke, ik ben kwaad op een systeem dat zulke dingen mogelijk maakt. Het label van deze regering – en ze zal daar niet meer vanaf geraken, wat ze ook bedenkt – is: oneerlijkheid, onevenwicht. Francken is vergeten dat de andere helft van zijn dorp géén miljonair is en zich genaaid voelt, om het lelijk te zeggen.»
HUMO Hebt u het gevoel dat u twintig jaar voorliep op Thomas Piketty? Al in 1991, in het boek ‘Afscheid van een stiefzoon’, schreef u dat we aan het terugkeren waren naar het Europa van de barok en de keurvorsten, en zag u als het wezenlijke probleem in de politiek ‘het verschil tussen diegenen die bekende inkomens hebben en de hele club niet-bekende inkomens.
Tobback «Ik heb Piketty thuis liggen. Niet dat ik er alles van verstaan heb, voor mij staan er te veel statistieken in.»
HUMO De beste vertaling van een herverdelingspolitiek, zei u eens, was het gratis-verhaal van Steve Stevaert. Nochtans: vandaag wordt dat tot in den treure aangegrepen om de socialisten te bestrijden.
Tobback «Daaraan merk je dan hoezeer mensen worden gehersenspoeld, ook door de ‘onafhankelijke’ weldenkende pers. Waarom klagen ze niet voortdurend aan dat we gratis gebruikmaken van de autowegen? Rekeningrijden, daar willen ze niet van horen, maar als ik op de bus stap moet ik wél betalen. Als ik belastingen betaal voor een gratis autostrade, dan kan dat evengoed voor een gratis bus.
»En zo worden we constant gebrainwasht. Al die prietpraat over het ondernemerschap dat we moeten aanmoedigen; de jonge, dynamische ondernemers die we zuurstof moeten geven – aan zuurstof kun je blijkbaar heel erg verslaafd zijn! Of dat jargon van de Vlerick Business School over leiderschap en leidinggevenden... Dat heeft niks met wetenschap te maken, dat is het Concilie van Trente. En dat heeft kwalijke gevolgen. ‘Wat wil je later worden?’ hoorde ik onlangs vragen aan jongeren van 13 à 14 jaar. Vroeger zeiden die dan: cowboy of journalist of vliegenier. ‘Leidinggevende!’ zei er eentje. Dat is toch dramatisch!»
Papamadi
HUMO Het is duidelijk: we leven in een wereld vol mogelijkheden voor een socialistische oppositie. Maar waarom is het dan nu, na de Stevaert-piek, al tien jaar sukkelen voor de socialisten?
Tobback «Waar ik me tegen afzet, is dat men dat tot een Vlaams fenomeen probeert te herleiden. Er is overal in West-Europa een geloofwaardigheidscrisis van de sociaaldemocratie, of de socialisten nu in de regering zitten of niet: in Groot-Brittannië ligt onze vriend Ed Miliband zwaar onder vuur, in Nederland zit Diederik Samsom compleet in de put, in Duitsland heeft Sigmar Gabriel slechte peilingen, en dan weid ik over Hollande in Frankrijk nog even niet uit. En in Vlaanderen heeft Bruno het moeilijk, ook al omdat we 26 jaar lang onafgebroken in de regering hebben gezeten. En van dat laatste heb ik geen spijt, want dat maakt dat wij nog een indexmechanisme hebben en aan de kop staan bij de welvarende landen.»
HUMO Genoteerd, maar hoe kan het nu beter? Concentratie op de corebusiness – herverdelen – of verbreding zoeken?
Tobback «Verbreden is een middel, geen doel. Wil je herverdelen, dan zul je moeten verbreden. Maar hoe dat precies moet, laat ik volkomen in het midden. Ik zit aan de kant, ik ben van de oude garde. Sorry, maar ik leen me niet tot het geven van goede raad. Sinds Bruno partijvoorzitter is, heb ik geen enkel televisiedebat meer gedaan – hij zou toch altijd met mijn standpunten worden geconfronteerd.»
HUMO Hij heeft u ook niks gevraagd toen hij in ’94 de stap naar de partij zette. Het moet voor u toch vreselijk zijn uw mond te moeten houden?
Tobback «Mag ik eerst uw aandacht vragen voor het feit dat ik hem dus kán houden? Ook al in de tijd van Stevaert, Vande Lanotte en Janssens. Als de VRT me vroeg, belde ik hen eerst, dat wisten de journalisten.»
HUMO Bruno krijgt meer dan eens beledigingen te horen – ‘Autist! Luierik! Telkens als je op tv komt, verliezen we stemmen!’ Dat moet een vaderhart toch zeer doen?
Tobback «Als hij het de moeite vindt daarop te reageren, zal hij dat wel doen, zeker? Je denkt toch niet dat ik hem en mezelf belachelijk ga maken door dat in zijn plaats te doen?»
HUMO U zou de mensen kunnen helpen, want – en nu citeer ik behalve Freddy Willockx ook een commentaar van De Standaard: ‘Niemand begrijpt de hardnekkigheid waarmee Bruno Tobback zich vastklampt aan het voorzitterschap van de SP.A.’
Tobback «Ik begrijp het. Punt. Waarom klampt Miliband zich vast, waarom klampen Samsom en Gabriel zich vast? En is vastklampen wel het goede woord? De SP.A heeft statuten die bepalen hoelang een voorzitterschap duurt. En als je in onderlinge overeenstemming iets anders overeenkomt, oké dan.»
HUMO Carl Devos merkte onlangs op: ‘De nieuwe voorzitter kan trouwens ook Bruno Tobback heten.’
Tobback «Carl Devos! Dat is adding insult to injury! Luister: de partijleden zullen beslissen wie voorzitter wordt, op het door de statuten bepaalde moment. Niemand wil me geloven, maar Bruno komt me nooit iets vragen. Wij zien elkaar soms op woensdag, als hij zijn dochter komt halen, dat is alles. Hij belt me nooit. Hem zal niet overkomen wat Charles Michel als pas benoemd Waals minister van Binnenlandse aangelegenheden overkwam: omdat hij in debatten voortdurend ‘Papa m’a dit…’ zei, gingen de ‘PS-stinkerds’ hem op z’n Afrikaans Papamadi noemen.
»Ik weet niet eens of Bruno in juni kandidaat zal zijn. Indien niet, is dat toch geen drama? De enige vraag die ik me permitteer te stellen, is deze: denkt men echt dat het om de poppetjes gaat? Dat men het echt beter zal doen met een andere snuit? Eén die er liever en empathischer uitziet? Denkt men echt dat dat de sleutel tot het succes is?»
HUMO Met permissie gezegd: uw ‘snuit’ heeft wel bewezen dat snuiten belangrijk zijn. Zoals het ook een factor van belang is dat Steve Stevaert gedeserteerd is. ‘Ik ken hem een beetje,’ zei u in 2003, ‘ik weet dat hij nu al met zijn opvolging bezig is. Hij zal ervoor zorgen dat wie na hem komt het nog beter zal doen.’ Zo is het niet echt gelopen.
Tobback «Steve is te vroeg vertrokken en tegen mijn zin, maar waarom hij is weggegaan, moet je hem zelf vragen. Misschien omdat hij ook nog een leven wou, en dat is er niet naast de politiek. Dat heb ik geleerd: on entre en politique comme on entre dans les ordres. Als je je stempel wil drukken en meer wil zijn dan schepen van Zoerle-Parwijs, slorpt het je 200 procent op.»
Morele schande
HUMO Er wordt dezer dagen voortdurend herinnerd aan de grote dagen van oppositieleider Tobback. Jeukt het nooit om er weer in te vliegen?
Tobback «Mijn ijdelheid wordt fantastisch gestreeld door wat ik allemaal lees over mijn oppositietijd. Wil je nu echt een sensationeel bericht? Maar dan moet het wel op de cover, hè? Já, het jéúkt! Maar ik moet er twee dingen aan toevoegen.»
HUMO Als u maar niet denkt dat ook die nog op de cover kunnen.
Tobback «Ben ik een slecht mens als ik denk dat een aantal commentatoren vandaag met een sinistere bedoeling zo positief over die oppositietijd schrijven? Dat ze daarmee Bruno en de anderen willen kloten? Wat heb ik destijds, van ’81 tot ’88, allemaal niet moeten lezen: dat we met mijn soort oppositie nooit meer in de meerderheid zouden raken, dat we alleen maar tégen waren… Wat heeft Manu Ruys niet allemaal in De Standaard geschreven de dag dat de beslissing over de raketten viel, in maart ’85? Dat is één van mijn beste herinneringen – al is het moreel niet zo verheffend, want ik maakte misbruik van mijn positie. Ruys besloot ’s morgens zijn in Vlaanderen gezaghebbend hoofdartikel, waar ze allemaal voor kropen, met: ‘La commedia è finita.’ Die namiddag stond ik op de tribune, hij zat onder mij het beknopt verslag te schrijven (Ruys cumuleerde twee jobs, red.) en ik zei: ‘Dames en heren, zoals één van onze bedienden vanmorgen in zijn krant schreef: ‘La commedia è finita.’ Maar hij kent zijn teksten niet zo goed, anders zou hij weten dat de Paljas in die beroemde opera ‘Pagliacci’ dat zei nadat hij Colombine, de Vredesduif, vermoord had.’ (Lacht) Ik was toen nog veel beter dan ze vandaag zeggen!
»Dus ik zeg u: ja, het jeukt vandaag, maar toch is het beter dat ze me niet loslaten, want ik weet niet of mijn stijl nog evenveel succes zou hebben. Het debat zit op Twitter of Facebook. De pers in haar geheel heeft geen aandacht meer voor wat er in het parlement gebeurt. Mijn verontwaardiging zou contraproductief kunnen zijn, maar ze is wel reëel. Daarom wil ik ze hier wel eens kwijt, anders had ik dit interview niet aanvaard. Want wat er gebeurt, is ongezien en er gaat geen dag voorbij zonder dat ook één of andere CD&V’er het merkt: wat we meemaken, is een morele schande.»
