Humo sprak met PVDA-voorzitter Peter Mertens en vermogensbeheerder Geert Noels
Je zou het niet direct verwachten, maar PVDA-voorzitter Peter Mertens (42) en econoom en vermogensbeheerder Geert Noels (44) hebben heel wat gemeen. De voorbije jaren hebben ze zich allebei beziggehouden met de stilaan onpeilbaar diepe financiële en economische crisis en haar verwoestende gevolgen in Europa.
De PVDA-politicus heeft er net een snoeihard boek over geschreven: 'Hoe durven ze? De euro, de crisis en de grote hold-up' (EPO). Geen sloganesk, marxistisch traktaat, maar een vlot lezende, met robuuste cijfers onderbouwde analyse die uit de doeken doet hoe, en vooral door wiens schuld, het hele systeem dreigt te kapseizen. De woede en verontwaardiging over wat 'de bankiers, de poenslurpers en luchtbellenblazers' aanrichten, spat van elke bladzijde.
Net als 'Econoshock. Hoe zes economische schokken uw leven fundamenteel zullen veranderen', Geert Noels' boek over de veranderende wereldeconomie uit 2008, is 'Hoe durven ze?' een bestseller: er werden al meer dan tienduizend exemplaren van verkocht en het wordt in het Frans, het Engels en... het Grieks vertaald.
undefined
Peter Mertens «Ik ben tégen complottheorieën. Een complot is iets voor een spannende fictiefilm.
»Eén van de opmerkelijkste cijfers in mijn boek komt van Credit Suisse. Die bank heeft berekend dat 0,5 procent superrijken 38,5 procent van het totale vermogen van de wereld bezit, en dat hun rijkdom het voorbije anderhalf jaar – in volle crisis – nog is toegenomen. Ik denk dat nooit eerder zo’n kleine groep zo veel macht en middelen naar zich heeft kunnen toetrekken.
»Dát is de grote hold-up, en in mijn boek leg ik uit hoe die, via allerlei geraffineerde financiële mechanismen, is gepleegd. De politiek heeft de banksector vrij spel gegeven, met de financiële ramp van 2008 als gevolg. En wat is er daarna fundamenteel veranderd? Niets.
»Zijn er vandaag strengere regels voor de banken? Nee. De banklobby heeft de politiek zo stevig bewerkt dat de regels van Basel III (strengere kapitaaleisen die een nieuwe bankencrisis zouden moeten voorkomen, red.) maar een zeer bescheiden impact hebben.
»Het directe gevolg van die hold-up is dat de bevolking en hele landen de broeksriem moeten aanhalen. Gepensioneerden, werklozen en uitkeringstrekkers moeten zwaar inleveren, terwijl net die groepen in crisistijd extra bescherming zouden moeten krijgen. En hoe of waar wordt dat allemaal beslist? In elk geval niet na een open debat of in verkozen parlementen.»
Geert Noels «Zeggen dat het financiële systeem rot is en moet worden afgeschaft, volstaat niet. Je schaft de voedingssector ook niet af omdat obesitas een heuse plaag wordt.
»Ik denk dat het systeem van onderuit zal veranderen. Waarom schakelen alsmaar meer mensen over op gezonde voeding? Omdat ze zich geïnformeerd hebben en de producenten hebben gedwongen om meer gezonde kost in de supermarkten aan te bieden. Waarom wordt alternatieve energie alsmaar populairder?
»Omdat de consument daar goede informatie over kan vinden. Sinds de energiecrisis van 2003 is het sterk in de goede richting geëvolueerd met windmolenparken, elektrische auto’s, zonnepanelen enzovoort. Niemand had die mentaliteitswijziging voorzien en toch is ze een feit: zo'n evolutie van onderuit stemt me optimistisch. Waarom zou eenzelfde grassroots-beweging niet kunnen in de financiële sector?»
Mertens «Economie is geen exacte wetenschap, zoals men het graag voorstelt, maar gaat over de behoeftes van de bevolking, de draagkracht van de planeet en hoe je die op elkaar afstemt. Economische prioriteiten stellen heeft dus ook met ideologische keuzes te maken, maar dat wordt meestal weggemoffeld.
»Politici proberen ons wijs te maken dat het zelfs voor hen allemaal te technisch en te ingewikkeld is, en dat we het dus maar beter kunnen overlaten aan zakenkabinetten met specialisten uit de financiële wereld of aan ambtenaren van de ECB, het IMF en de Europese Commissie. Is het niet bizar dat de financiële experts van onder meer Goldman Sachs, die ons aan de rand van de afgrond hebben gebracht, het nu voor het zeggen hebben in Griekenland en Italië? Alles waar sinds 2008 een geurtje aan zit, is op één of andere manier terug te voeren tot hen!»
Mertens «Het blijft bijzonder problematisch dat de politici en de financiële instellingen die ons in de crisis hebben gestort elke verantwoordelijkheid voor hun ingrijpende beslissingen blijven ontlopen.»
Noels «Dat vind ik ook.»
HUMO Op één punt bent u het in elk geval redelijk eens: de politiek faalt. Ofwel nemen de politici ronduit foute beslissingen ofwel doen ze too little too late.
Noels «Ik heb voor mezelf de keuze gemaakt om niet in de politiek te stappen. Ik heb respect voor de inzet van politici en het gros van hen bedoelt het ongetwijfeld goed (kijkt naar Mertens, maar die zwijgt)...»
HUMO Maar?
Noels «Maar de manier waarop ze vandaag de bus besturen maakt alle passagiers wagenziek. Het helpt ook geen zier om dan maar kotszakjes uit te delen. Een buschauffeur die de eindbestemming niet kent, kan beter even aan de kant gaan staan om de kaart te bestuderen.
»De politici zijn te veel bezig met dagjespolitiek en paniekvoetbal, terwijl ze de maatschappij zouden moeten opbouwen die ze voor onze kinderen willen, over tien, twintig jaar. Welk soort economie willen ze? Welk financieel systeem? Daarover wordt weinig of niet gesproken in de Wetstraat. De horizon reikt niet verder dan de volgende drie maanden.
»Peter geeft met zijn boek tenminste een stevige voorzet over waar het naartoe moet. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar Peter heeft tenminste een toekomstproject. Dat is op zich een grote verdienste, want van de politici uit traditionele partijen heb ik dat nog niet gemerkt. Waarom denk je dat ik met Peter in discussie wilde gaan?»
Mertens (lacht) «Laten we vooral niet té vriendelijk voor mekaar worden: we verschillen fundamenteel van mening.»
undefined
