'I'm Not There' - Cate & co. spelen Bob Dylan

Regisseur Todd Haynes wist wat hij zich op de nek haalde toen hij aan 'I'm Not There' begon: volgens alle insiders is het leven van Dylan namelijk onverfilmbaar.

Durf vooral niet dood te gaan wanneer je ooit een noot muziek hebt gespeeld: tien tegen één dat ze je leven verfilmen. Ian Curtis, Ray Charles, Johnny Cash, Sid Vicious, Kurt Cobain, Glenn Miller, Wolfgang Amadeus Mozart, Charlie Parker, Edith Piaf, Jim Morrison, het is ze allemaal overkomen. Anderen - Tina Turner, Eminem, Jerry Lee Lewis - leefden zelfs nog toen ze het onderwerp (of is het: lijdend voorwerp?) van een film werden. En nu is het dus de beurt aan Bob Dylan.

Regisseur Todd Haynes wist wat hij zich op de nek haalde toen hij aan 'I'm Not There' begon: volgens alle insiders is het leven van Dylan namelijk onverfilmbaar. Het resultaat is, en wij drukken ons beleefd uit, intrigerend. Haynes wisselt vaker van stijl dan wij en u (enfin, hopen wij toch) van onderbroek. Je waant je nu eens in een Fellini, dan weer in een Peckinpah, een Pennebaker of een Godard. Hij heeft er ook een zwerm topacteurs bijgehaald om Dylan een gezicht te geven: Heath Ledger, Christian Bale, Ben Whishaw en Richard Gere, maar ook Cate Blanchett (!) en de jonge zwarte (!!) acteur Marcus Carl Franklin. Geen van hen heet Bob Dylan in de film, maar ze vertolken allemaal aspecten, essenties, onderdelen van de man. Verwarrend? Dat vonden wij ook.

HUMO Ik kom net uit de zaal, en ik heb de indruk dat ik de helft van uw film niet begrepen heb.

Todd Haynes «Eigenlijk moet je 'm bekijken zonder je al te veel vragen te stellen.

»Ik kan maar hopen dat mijn film hetzelfde soort opwinding teweegbrengt als wat ik zelf voelde toen ik met mijn vader naar '2001: A Space Odyssey' ging kijken. Ik was zeven, maar het was alsof we samen aan de drugs zaten. Die film was zo rijk dat ik 'm onmogelijk in één keer kon vatten, maar dat was niet erg. Cinema moet je laten voelen dat het leven heel veel uiteenlopende ervaringen in petto heeft. Jammer genoeg wordt dat soort cinema nog maar weinig gemaakt.

»De mensen hoeven zich geen zorgen te maken als ze er niet alles van snappen: ik snap zélf niet alles. Als ik naar een Dylan-song luister, een goeie Dylan-song, dan begrijp ik ook lang niet alles wat ik hoor. Als je op je eigen leven terugkijkt, zie je toch ook geen samenhangend verhaal? Dan zie je losse beelden, flarden, indrukken. Dat effect heb ik ook willen bereiken.»

HUMO Oké, maar uw film zit wel vol contradicties. Het ene moment krijg je de indruk dat Dylan verslaafd is aan het sterrendom, terwijl hij er even later er een gloeiende hekel aan blijkt te hebben.

Haynes «De jonge Dylan was natuurlijk ongelooflijk ambitieus. Hij wilde echt iemand wórden, het liefst iemand die heel anders was dan hijzelf. In de film ga ik nog een stapje verder; ik maak er een zwart jongetje van dat zegt: 'Ik ben Woody Guthrie, en ik schrijf al die songs die andere muzikanten coveren.'

»Mensen wisten dat niet alles wat Dylan zei steek hield, maar ze werden meegesleept door zijn persoonlijkheid, door zijn verlangen om uit zijn eigen vel te breken. Er is een tijd geweest dat hij oprecht beroemd wilde worden, dat hij - zoals iemand in de film zegt - Elvis Presley wilde zijn. Maar die roem werd algauw een dwangbuis, denk ik, waaruit hij probeerde te ontsnappen. Iedereen wilde hem vastbinden, en hij probeerde zich uit alle macht los te rukken. Dat is de grote tweestrijd in zijn leven.»

HUMO U lijkt wel iets te hebben met roem. 'Velvet Goldmine' ging er ook al over.

Haynes «Ik ben dol op muziek, en ik hou van de manier waarop populaire kunstvormen als rock onze geest en onze bloedstroom binnendringen. Via onze idolen - figuren als Bowie en Dylan - leren we onszelf kennen.

»Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in mensen die het idee van je-bent-wie-je-bent op losse schroeven zetten. Mensen die je constant in spanning houden over wat ze gaan doen, wie ze zijn, wat ze zeggen. De maatschappij vertelt ons dat je jezelf moet zien te vinden en dat je daarna moet blijven wie je bent. Dat noemen we dan 'normaal', maar dat is het niet.»