‘Ik heb altijd geweten: als je met de politie te maken krijgt, handen in de lucht. En dan kunnen ze nog op je schieten’

Is er nog hoop in Amerika? Correspondent Karlijn van Houwelingen reist in de aanloop naar de verkiezingen dwars door het land, naar tien plaatsen die Hope heten. Vandaag deel 8: een strijd met de politie in Hope, Arkansas.

Het rechteroor van Roderick Talley (33) werkt niet goed meer, sinds die nacht in 2017. Beschadigd toen hij op de bank lag te slapen en wakker werd van een enorme klap. Het waren de explosieven waarmee een team agenten in gevechtsuitrusting zijn voordeur uit de scharnieren blies. Ze hadden een zogeheten no-knock warrant: een huiszoekingsbevel dat hen het recht gaf binnen te vallen zonder waarschuwing.

Talley stak zijn handen in de lucht, en vreesde even voor zijn leven, zonder te weten wat ze kwamen doen. Pas later werd het hem duidelijk. Kort daarvoor was een onbekende man aan de deur geweest, had zijn videoalarmsysteem gemeld. Talley was op dat moment in de barbershop waar hij werkt, en had het genegeerd.

Maar nu vormden de beelden bewijs. Op het huiszoekingsbevel stond dat Talley voor 100 dollar cocaïne had verkocht op de dag dat die vreemdeling aanbelde. De man bleek een politie-informant. Drie agenten verklaarden dat ze zelf hadden gezien hoe hij coke kocht van Talley. Het was een leugen, bewees de video. In werkelijkheid vertrok de informant toen de deur niet werd opengedaan, was te zien. Cocaïne werd nooit gevonden in het appartement. Justitie liet Talley uiteindelijk gaan.

Luis in de pels

Hij vertelt erover in Hope, Arkansas, een stadje met bijna 10.000 inwoners. Talley woont inmiddels in hoofdstad Little Rock maar groeide deels op in Hope en is hier nog altijd kind aan huis bij zijn grootouders. Naast zijn baan als kapper studeert hij in de hoop advocaat te worden. Sinds de inval is hij in Arkansas bekend als luis in de pels van politie en justitie. Hij beet zich vast in de zaak en vroeg stapels documenten op met een beroep op het Amerikaanse equivalent van de Wet openbaarheid van bestuur.

Zo toonde hij aan dat de politie in Little Rock veel vaker zonder goede reden en zonder waarschuwing met grof geweld huizen van overwegend zwarte verdachten binnenviel. Drugs werden vaak niet gevonden. Talley achterhaalde dat de bewuste informant, een man die meermaals werd veroordeeld voor diefstal en fraude, ook in andere zaken bewijs bij elkaar had verzonnen.

‘Ik denk niet dat ze hadden gedacht dat ik zo ver zou gaan’, zegt Talley. Hij klaagde de stad aan - die zaak loopt nog – en kreeg voor elkaar dat de politiechef vorig jaar alvast hervormingen aankondigde. Voortaan moeten agenten nauwkeuriger informatie verzamelen om te bepalen of zo’n inval zonder waarschuwing passend is. Talley vindt de veranderingen bij lange na niet voldoende, en gaat nu nog verder: hij is een politieke campagne begonnen. Hij wil af van de no knock warrant.

Golf van protest

Het is een term die veel Amerikanen bekend in de oren klinkt, sinds dit jaar een golf aan protest tegen buitensporig politiegeweld losbarstte. De demonstranten maken zich onder meer kwaad om de dood van Breonna Taylor (26) in Kentucky. Zij overleefde in maart een vergelijkbaar huiszoekingsbevel niet. Haar vriend dacht dat indringers haar appartement binnenvielen en vuurde een schot af met het vuurwapen dat hij legaal in bezit had. Hij raakte een agent, twee agenten schoten terug, van wie één in het wilde weg door het raam schoot. Breonna werd vijf keer geraakt. Uit intern onderzoek bleek onlangs dat een rechercheur ook in haar zaak loog over de reden voor de huiszoeking. Drugs werden opnieuw nooit gevonden. De betrokken agenten gaan vrijuit.

‘Haar naam werd niet eens genoemd toen justitie dat bekendmaakte. Dat laat wel zien hoeveel waarde zwarte levens hebben’, vindt Roderick Talley. Het schoot ook door zijn hoofd, die nacht – de politie-inval kon zijn einde betekenen. ,’Ik heb altijd geweten: als je met de politie te maken krijgt, handen in de lucht. En zelfs dan kunnen ze nog op je schieten. Ik wist tenminste dat ik camera’s in mijn huis had. Als er iets mis zou gaan, dan zouden de beelden laten zien dat ik niets verkeerd deed en zou iemand hopelijk voor gerechtigheid vechten.’

We ontmoeten hem op de veranda van het huis van zijn opa en oma. Ze wonen in een buurt waar de meeste bewoners van kleur zijn. Hope is een diverse stad - van elke tien bewoners zijn er vier zwart, drie wit en twee Spaanstalig. De tijd dat bevolkingsgroepen strikt gescheiden leefden, is voorbij. Maar je ziet het als je door Hope rijdt: decennia nadat rassensegregatie uit de Amerikaanse wetboeken is gegumd, zijn sommige buurten nog altijd voornamelijk wit. Zwarte stadgenoten wonen meestal aan de andere kant van het spoor, in wijken waar bijna iedereen zwart of bruin is.

Politieke sterren

Hope is beroemd omdat het enorme watermeloenen en opvallend veel politieke sterren voortbrengt. Oud-president Bill Clinton kwam hier in 1946 ter wereld. ‘Ik geloof nog steeds in een plek die Hope heet’, zei hij in 1992 in een grote campagnespeech. De symboliek van zijn geboortestad ventte hij handig uit in een hoopvolle toespraak over zijn jan-met-de-pet-jeugd ver weg van Washington, New York of Hollywood.

Zijn geboortehuis is nu een nationaal museum. Het imago van Clinton kreeg een flinke deuk toen zijn seksuele escapades dankzij de MeToo-beweging in nieuw, negatiever licht werden bezien. Maar hier komen nog steeds wel eens fans die van top tot teen in Clinton-tenue zijn gehuld. Ze zien in de woning aan Hervey Street hoe hij in zijn eerste levensjaren opgroeide met zijn grootouders en zijn moeder, een jonge weduwe. Het enige museumstuk dat echt van Clinton is geweest, ligt eerbiedig in een glazen vitrine: een gouden boekje.

Hope, zegt museumgids Alexandra Remick, is een typisch zuidelijke stad. Gastvrij en vriendelijk, zoals veel zuiderlingen. Het leven is hier langzamer dan in het noorden, en het eten vetter. Ze raadt ons maisnuggets aan, een lokale delicatesse uit de frituur. Het lokale barbecue-restaurant serveert ook de appeltaart gefrituurd.

‘Eerste zwarte gouverneur’

Het lijkt wel of er iets in het lokale drinkwater zit, zeggen ze hier, want behalve Clinton werd ook Mike Huckabee uit Hope een politiek zwaargewicht, als gouverneur en later presidentskandidaat. Diens dochter Sarah, óók geboren in Hope, was als woordvoerder lang het gezicht van de regering Trump. Talley droom ervan zich ooit in dat rijtje te scharen, als ‘eerste zwarte gouverneur van Arkansas’.

Hij is cynisch geworden, van alle agenten die vrijuit zijn gegaan nadat ze in Arkansas een zwarte man doodschoten. Hun gezichten en namen staan op de achterkant van zijn campagneflyers.

TALLEY «Als ze me gaan doden omdat ik zwart ben, kan ik in de tussentijd maar beter iets goeds doen.»

‘Hoop begint met mij’, staat op zijn rechterarm getatoeëerd. Het is de naam van de stichting die hij oprichtte om gratis knipbeurten weg te geven aan dakloze stadgenoten.

Zo kwam hij aan een van de punten in zijn verkiezingsprogramma – hij hoorde van daklozen dat ze worden lastig gevallen. Daklozen hebben in Arkansas meer rechten nodig, vindt Talley. Hij wil ook dat het mogelijk wordt gekozen aanklagers en rechters weer weg te stemmen, en stemrecht voor veroordeelden. Na een gevangenisstraf mag je in sommige Amerikaanse staten niet meer meedoen aan verkiezingen. ‘Hoe kan dat, hen belasting laten betalen maar geen kiesrecht geven?’

Misstappen

Zelf heeft hij wat misstappen gemaakt. In het verleden liep een slechte relatie bijvoorbeeld uit op een contactverbod, later geschrapt, en werd hij veroordeeld voor geweld bij een ruzie op straat. De juridische problemen zijn na zijn strijd tegen het politiekorps van Little Rock groter geworden. Er was onder meer een arrestatie omdat hij te laat kwam in een rechtszaak, nadat hij gebeld had om te waarschuwen dat hij vertraagd was door een sneeuwstorm.

In paniek, zegt Talley, vluchtte hij weg toen bleek dat hij aangehouden zou worden. Volgens de politie reed hij daarbij op een agent in. Volgens Talley sprong de agent op zijn motorkap om hem te stoppen. Een rechter moet daarover oordelen. Onlangs werd Talley weer aangehouden, nu op verdenking van heling. De tweedehands Cadillac die hij in de zomer kocht bleek gestolen. De rechtmatige eigenaar was een officier van justitie.

Talley is ervan overtuigd dat de politie er sinds zijn strijd tegen onwettige invallen alles aan doet hem dwars te zitten. Een onderzoeksjournalist die zijn doopceel licht, Radley Balko, oordeelde eerder in een opiniestuk in The Washington Post dat Talley verkeerde keuzes maakte, maar ook slachtoffer lijkt van een meedogenloos strafsysteem, dat nog een tikje meedogenlozer lijkt voor hem, de man die misstanden bij de politie aan het licht bracht. ‘Hij nam het op tegen het systeem. Nu straft het systeem hem daarvoor.’

Slechte reclame

Aanvaringen met justitie vormen slechte reclame voor een man met politieke ambities. Maar Talley denkt dat ze vooral iets duidelijk maken. ‘Elke publiciteit is goede publiciteit. Zo begrijpen mensen beter wat ze met je proberen te doen als je in actie komt.’ Op 3 november hoopt hij genoeg stemmen te halen om op z’n minst een signaal te zenden naar zittende politici in Arkansas.

Er wordt ook nog een president gekozen die dag. Hij kan maar niet beslissen op wie hij gaat stemmen. ‘We hebben één kandidaat die incompetent is, en twee die pro-politie zijn.’ Joe Biden, schetst hij, schreef in de jaren 90 mee aan een misdaadwet die bijdroeg aan het onvermurwbare Amerikaanse stafrechtssysteem waarin vooral zwarte mannen in groten getale worden opgesloten. Bidens potentiële vice-president Kamala Harris is voormalig justitiebaas uit Californië en ondernam in die rol weinig actie tegen buitensporig politiegeweld.

Dat dit duo nu de Black Lives Matter-beweging omarmt en verandering belooft – Talley gelooft er niet in.

TALLEY «Wat ik heb geleerd over de Democratische partij: ze steunen wat dan ook, maar doen niets. Ze staan achter van alles, als het maar stemmen trekt. Je kunt van alles zeggen over de Republikeinse partij, maar ze hebben tenminste kernwaarden, en die laten ze niet los.»

(AD)