‘Ik krijg ook kritiek uit mijn eigen gemeenschap. Ga naar Palestina of Syrië, zeggen ze, daar is het veel erger’

Hij moet eens lachen met de troetelnaam ‘Schindler uit Borgerhout’ in de kranten, maar zelf houdt Imad Ben (35) het op Instagram bij ‘bad ass with a big heart’. Hij doet aan mixed martial arts en werkt als bodyguard, maar reist ook de wereld rond voor reddingsmissies en humanitair werk. Eerder ging Ben al helpen in Bosnië, Palestina, Somalië, Syrië en op het Griekse eiland Lesbos – op die laatste plek zelfs met een camera van Rudi Vranckx op zijn schouder. Na de Russische invasie trok hij zonder aarzelen richting Oekraïne.

IMAD BEN «Die inval was voor mij geen verrassing. Ik heb een hekel aan politiek, maar als reddingswerker moet je op de hoogte zijn van de actualiteit. Dus toen Vladimir Poetin dreigde met een inval, ben ik me al op een missie beginnen voor te bereiden, vooral ook omdat ik zag dat Oekraïne en de EU niet terugdeinsden. Twee weken na de invasie ben ik vertrokken.»

HUMO Had je al contacten in Oekraïne?

BEN «Nee, ik kende er niemand. Ik had totaal geen band met het land, kende de cultuur niet: ik deel hun taal of religie niet, ik had zelfs nog nooit een Oekraïner ontmoet. Ik ben er gewoon heen gegaan en heb alles ter plekke geregeld. De eerste keer heb ik er drie maanden doorgebracht, nu ben ik er weer voor een maand. Ik heb voedsel, waterfilters en medisch hulpmateriaal uitgedeeld, maar mijn hoofddoel was zoveel mogelijk burgers evacueren uit de zwaarst getroffen gebieden. In totaal hebben we al zo’n drieduizend mensen het land uit geholpen, naar buurlanden als Moldavië, Roemenië en Polen.

»Dat gebeurde vooral met kleine busjes, pas voorbij de Russische checkpoints konden we de mensen in grote bussen laten instappen. De Russen wantrouwen reisbussen, omdat het dan lijkt alsof er een grote hulporganisatie mee gemoeid is, en daar moeten ze niet van weten. Ook niet van buitenlanders, trouwens, dus ging ik zelf nooit mee tot aan de checkpoints. Anders liep ik kans om gegijzeld te worden. Aan die checkpoints namen de Oekraïners uit mijn team het over, al hadden zij het ook niet makkelijk. Soms kun je de Russen omkopen, maar net zo goed word je teruggestuurd of zelfs beschoten. Vaak moesten mijn mensen ook volledig strippen, omdat de Russen hen wilden controleren op extreemrechtse tattoos.»

HUMO Op een gegeven moment heb je ook vliegtuigen kunnen inzetten.

BEN «Ja, dankzij een groep buitenlandse piloten konden we mensen in kritieke toestand evacueren met ambulancevliegtuigen of zelfs privéjets. Die piloten hadden zelf contact met ons opgenomen omdat ze graag wilden helpen.

»Een buitenlander die naar Charkov of Marioepol afreist om Oekraïners te evacueren, valt natuurlijk op. Ik stond al vrij snel bekend als that crazy guy, iedereen kende me daar (lacht). Verschillende hulporganisaties hebben me ingeschakeld om voedsel en goederen naar oorlogsgebied te brengen. Dat was ook nodig, want verder was er niemand van de internationale gemeenschap.»

HUMO Waarom ging jij er dan wel heen?

BEN «Iemand moet het doen. (Denkt na) Ik denk dat ik een soort redderssyndroom heb. Het is voor mij heel moeilijk om zoiets te zien gebeuren en niks te doen. Ik heb vroeger zelf oorlog meegemaakt, dus ik weet wat het is. Niemand verdient het om zo te lijden. Ik sterf ook liever in Oekraïne terwijl ik mensen help, dan in een auto-ongeluk op de E19. Dat vind ik eervoller.

»De meeste hulporganisaties zitten aan de grens of in de buurlanden, waar ze eten uitdelen en vluchtelingen opvangen. Dat is mooi werk, maar iedereen kan dat. Persoonlijk kan ik me veel nuttiger maken in oorlogsgebied. Ik heb de ervaring en de skills door mijn eerdere reddingsmissies. Daarnaast heb ik een bescheiden achtergrond als privémilitair. Ik heb geleerd om te functioneren in conflictsituaties en weet hoe ik mensen moet evacueren en beschermen. Bovendien bezit ik de juiste mix van gekheid en heldhaftigheid (lacht).

»Mijn ervaring is trouwens van pas gekomen, want ik heb samen met mijn team een paar dagen vastgezeten in Charkov. We zaten midden in de vuurgevechten en zagen tanks voorbijrijden. Een paar honderd meter verder is er een bom gevallen. Dan moet je gefocust kunnen blijven, anders red je het niet.»

HUMO Ben je teleurgesteld in de internationale gemeenschap?

BEN «Enorm. Europa verkoopt mooie praatjes over hulp aan Oekraïne, maar ter plekke zijn ze nergens te bespeuren. De internationale gemeenschap levert misschien wel wapens, maar dat is niet omdat ze per se de Oekraïners willen helpen. Ze willen gewoon Rusland ten onder zien gaan.

»Kijk, ik ben maar een simpele jongen uit Borgerhout. Ik heb geen grote organisatie en ik beschik niet over een miljoenenbudget. Hier in België heb ik ook gewoon een job en een normaal leven, ik ben geen superheld. Maar ginds heb ik wel drieduizend mensen gered. Europa zou in vier dagen kunnen doen wat ik in vier maanden heb gedaan. Waarom gebeurt het dan niet?

»Soms vraag ik me af wat er met al die ingezamelde miljoenen is gebeurd. Het geld komt niet terecht in de hardst getroffen gebieden. De mensen in Charkov en Marioepol hebben niks. Ze slapen in kerken of in de hotelkamers van hulpverleners. Waar is al dat geld dan?»

HUMO Je voert al sinds 2009 hulpmissies uit in conflictgebieden, maar je krijgt pas aandacht in België sinds je in Oekraïne bent gaan helpen. Stoort je dat?

BEN «Het is jammer hoe selectief de solidariteit in het Westen is, ja. Vluchtelingen uit het Midden-Oosten hebben vaak maandenlang moeten reizen, in onmenselijke omstandigheden, en worden hier bij aankomst alsnog slecht behandeld. Maar Oekraïners krijgen meteen onderdak, een verblijfsvergunning en een leefloon van 1.400 euro. Natuurlijk denkt de moslimgemeenschap dan al snel dat het om racisme gaat. Het Westen houdt niet van moslims, zeggen ze, Oekraïners krijgen al die hulp omdat ze wit zijn. (Zucht) De selectieve solidariteit vanuit Europa leidt alleen maar tot meer verdeeldheid. Ik krijg ook kritiek uit mijn eigen gemeenschap. Ga naar Palestina of Syrië, zeggen ze, daar is het veel erger en moet men het zonder hulp van het Westen stellen.

»Ik maak dat onderscheid niet. Onze huid heeft misschien niet dezelfde kleur, maar ons bloed wel. Het zijn allemaal mensen die lijden onder een mislukt politiek beleid. Ze hebben ook dromen, net als iedereen. De hypocrisie van het Westen is niet de schuld van de Oekraïners.»

HUMO Was het makkelijker om hulp te bieden in Oekraïne dan in het Midden-Oosten?

BEN «Als je naar Oekraïne wilt reizen, legt men je geen strobreed in de weg. Maar telkens als ik naar het Midden-Oosten trok, moest ik doen alsof ik een toerist was om problemen te vermijden. Hulpverleners worden er vaak beschouwd als criminelen. Ook in Lesbos was dat zo, waar ik destijds tienduizenden vluchtelingen uit het water heb geholpen. Soms konden we ze op het nippertje van de verdrinkingsdood redden, maar moesten we dat stiekem doen, omdat de Griekse kustwacht ons anders oppakte voor mensensmokkel. Een vriend van mij heeft zo zes maanden in de gevangenis gezeten. Het is de wereld op z’n kop, maar zo gaat het eraan toe.»

HUMO Word je nooit moedeloos van al die missies?

BEN «Soms wel, ja. Zeker in Lesbos, waar ik elke dag mensen uit het water hielp: er leek maar geen einde aan te komen. De grensbewakers stonden erbij en keken hoe de vluchtelingen verdronken. Het lijkt soms dweilen met de kraan open, maar je doet het voor de mensen. Ik focus op de duizenden mensen die ik heb gered. Honderden gezinnen zijn veilig dankzij mij, that keeps me going.

»Ik zou ook graag zorgeloos met vrienden op een terras zitten, hoor. Maar ik móét het doen. Ook al is het slopend: in Oekraïne ben ik 10 kilo afgevallen. En ik kamp nog steeds met slaapproblemen. In al die jaren heb ik verschrikkelijke dingen gezien, heb ik trauma’s opgelopen. Het weegt allemaal op me. Maar ik ga door, omdat ik weet dat het een verschil maakt.

»Ik zal nooit mijn eerste hulpmissie vergeten. Ik was met een organisatie van dertig man meegereisd naar de Gazastrook. Daar hoorde ik het verhaal van een meisje dat op een dag met haar babybroertje zat te spelen in de woonkamer. Het volgende moment werd ze wakker tussen het puin. Er was een bom op haar huis gevallen, ze was alles en iedereen kwijt. Ik zat te janken als een klein kind toen ze het me vertelde. Maar ze zei: ‘Heb je nu medelijden met mij? Ik ben maar één meisje. Zoals ik zijn er nog duizenden anderen.’ Met haar verhaal heeft ze een verantwoordelijkheid op mijn schouders gelegd die ik voor de rest van mijn leven zal meedragen. (Stil) Sindsdien ben ik nooit meer gestopt.»

Imad Ben op Instagram: @imadbenofficial

Doneren kan op DE41 1001 1001 2628480729