'Ik laat mij niet wegpesten, punt'Het afscheidsinterview met Bruno Tobback

In gedachten struikelen we over verhuisdozen en gaffa tape, maar SP.A-voorzitter Bruno Tobback zelf blijft strijdbaar. 'Ik wil niemand nodeloos ongerust maken, maar ze zijn nog niet van mij af.'

Het is een beperkte bloemlezing uit de lawine aan uitspraken die de voorbije dagen en weken zijn gedaan over SP.A-voorzitter Bruno Tobback. Het moet geleden zijn van Jean-Pierre Coopman dat iemand nog zó genadeloos in elkaar is geranseld, met uitdager Cassius Crombez in de rol van Muhammad Ali. De rest van de partij telt de zittende voorzitter ongezien gretig mee uit.

Hij zit er vier jaar nu, Tobback junior, ooit met 96,6 procent van de stemmen geïnstalleerd op het hoofdkwartier op de Brusselse Grasmarkt. In gedachten struikelen we over verhuisdozen en gaffa tape, maar Tobback zelf blijft strijdbaar, en getuigt nog altijd van die erfelijk bepaalde zelfspot. Als de fotograaf een emmer rozenblaadjes over zijn hoofd laat omkiepen: ‘Het is lang geleden dat er nog bloemen zónder potten naar mijn hoofd zijn gegooid.’ Of, als opnieuw de fotograaf vraagt om na het interview niet meteen weg te lopen: ‘Meestal vragen ze mij hier het omgekeerde.’ Wie heeft er nog vrienden nodig met zulke kameraden?

Volgende week zaterdag valt het verdict, de verlossing, en wordt John Crombez de nieuwe voorzitter van de SP.A. Denken we toch.

undefined

HUMO Is dit uw eerste afscheidsinterview?

Bruno Tobback «Ah, was dat de bedoeling van dit gesprek? Ik wil niemand nodeloos ongerust maken, maar ze zijn nog niet van mij af.»

HUMO Het is eigenlijk du jamais vu hoe er de voorbije weken op u is geschoten.

Tobback «Ik had het al een paar keer in andere partijen zien gebeuren. Ik hoopte altijd dat onze partij van zo’n debacle gespaard zou blijven. Maar we zijn er heel snel heel bedreven in geworden.»

HUMO Jullie zijn de Open VLD van tien jaar geleden geworden, van de ene ruzie naar de volgende karaktermoord.

Tobback «Dat vind ik pijnlijk, ja, vooral voor de partij. Maar ik moet u wel bekennen dat ik alles wat daarover in de pers is verschenen, bewust niet heb gelezen. Echt niet. Het zal u misschien verbazen, maar ik ben daar veel te gevoelig voor. Ik kan mij dat onmogelijk niet aantrekken, dus is de enig mogelijke oplossing om het vooral niet te lezen.»

HUMO De Morgen had alles nochtans compact verpakt in een zesdelige reeks, met getuigenissen van vijftien – weliswaar anonieme – topfiguren van de partij.

Tobback (diepe zucht) «Zijn dat allemaal tópfiguren? Het is gemakkelijk om jezelf tot topfiguur uit te roepen als er geen naam onder staat. Ik kan wel een paar van die figuren identificeren. Bon, als je iemand als Freddy Willockx nog altijd in die hoedanigheid opvoert. Ik vind Freddy voor de rest een fijne mens, maar hij is nu ongeveer een jaar of twintig geleden uit de nationale politiek verdwenen.

»Wat mij in heel dat verhaal écht pijn doet, is dat je plots een partij krijgt waarin een aantal gewezen of zelfverklaarde toppers zich ertoe lenen om de partij te kakken te zetten. Dat gaat er bij mij niet in.»

HUMO Het zijn vijftien topfiguren die…

Tobback (onderbreekt) «Let nu eens op je taalgebruik: vijftien figuren.»

HUMO Vijftien figuren van een partij die wordt verondersteld te ijveren voor een warme, solidaire en sociale samenleving. Ik krijg het er hier en nu vooral heel erg koud van.

Tobback «Awel, ik ook. Da’s duidelijk, zeker? Maar blijkbaar hebben ze zelf niet door dat ze met hun uitspraken een beeld creëren dat volledig haaks staat op wat wij pretenderen te zijn.»

HUMO Eigenlijk is de enig juiste conclusie die van politicoloog Carl Devos, die zei dat de SP.A een partij van lafaards is geworden.

Tobback «Daarin zal ik Carl Devos dus niet tegenspreken. (Zucht) Ik heb als voorzitter altijd geprobeerd om de discussie vooral niet uit de weg te gaan, ook niet als het om een moeilijke discussie gaat. Vóér ze dan, verdomme, in plaats van je te verstoppen in een gazet.»

HUMO Wat is dat toch met u, dat u bijna chronisch woede en frustratie opwekt bij de partijtop?

Tobback «Ik vrees dat dat een vraag is die ik niet kan beantwoorden. Ik ben vandaag niemand anders dan diegene die ze vier jaar geleden tot voorzitter hebben verkozen. De partij is al jaren naar zichzelf op zoek, dat besef ik maar al te goed. Ik wist vanaf dag één dat dit geen makkelijke periode was voor een socialistische partij. Ik had vier jaar geleden ook iemand anders de shit laten opruimen.

»Iemand zei mij onlangs: ‘Er zijn twee soorten mensen in de politiek. De mensen die ervan dromen om partijvoorzitter te worden en de mensen die het al geweest zijn.’»

HUMO U hoort voortaan bij de tweede soort.

Tobback (lacht) «Technisch gesproken hoor ik noch bij de ene, noch bij de andere soort. Ik bén het nog altijd.

»Weet je, er is hier de voorbije maanden en jaren méér gediscussieerd dan ooit tevoren. Mag ik vinden dat je als voorzitter het recht hebt om op een discussie te wegen? Maar als je bijvoorbeeld zeer uitgebreid de discussie aangaat over de hoofddoeken, vind ik het zeer bizar om een paar weken later Daniël Termont plots in de pers te horen verkondigen dat de discussie over de hoofddoeken een pure schande was. Er wordt naar mij niet geluisterd, zegt Daniël. Hallo? Het standpunt over de hoofddoeken is twee jaar geleden unaniem goedgekeurd op ons congres, dat toen trouwens het Gentse standpunt van Termont heeft overgenomen.»

HUMO Wat bezielt Daniël Termont dan om u dat aan te wrijven?

Tobback «I don’t know.»

HUMO Termont is wel de enige die dapper genoeg is geweest om met naam en toenaam kritiek te spuien.

Tobback «Ja. (Zwijgt) Was dat een vraag?»

HUMO Ik was verbaasd door de furie van Termont aan uw adres.

Tobback «Ook dat heb ik niet gelezen.»

HUMO Open de aanhalingstekens: ‘Bruno leidt de partij in zijn eentje. Hij luisterde wel naar wat ik te zeggen had, maar daarna deed hij gewoon zijn goesting.’ Getekend: Daniël Termont.

Tobback «Dat klinkt vooral als: ‘Ik had het liever zelf in mijn eentje gedaan.’ Toch?»

HUMO Ik denk dat u vooral te weinig naar Daniël Termont hebt geluisterd.

Tobback «Blijkbaar heeft minstens Daniël zélf die indruk. Maar ook Daniël zou moeten weten dat zelfs hij niet altijd gelijk heeft. Er zijn nog 46.000 andere leden in deze partij. Ik wist niet dat het de taak van de voorzitter was om alleen maar naar één iemand te luisteren.

»Als men iemand zocht om het partijkader naar de mond te praten, hadden ze vier jaar geleden beter een andere voorzitter gekozen. Als je fundamentele keuzes wilt maken, zal dat nooit lukken als de voorzitter iedereen de hele tijd gelijk geeft.»

HUMO Een beetje verlicht despotisme is nodig als partijvoorzitter?

Tobback «Als je moeilijke keuzes moet maken, kan het niet anders. Een voorzitter hakt knopen door, dat is de essentie van zijn job. Op zere tenen trappen hoort daarbij. Ik vind het raar dat er op de voorzitter wordt geschoten, zodra iemand zijn zin niet krijgt. Daniël heeft zijn goesting trouwens wel gekregen in de discussie over de hoofddoeken.»

HUMO Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat Daniël Termont steeds meer aan het Johan Cruijff-complex lijdt.

Tobback «Namelijk?»

HUMO Ik weet alles beter, maar ik weiger zelf de verantwoordelijkheid op te nemen.

Tobback «Als iemand mij vraagt waarom ik in de politiek ben gegaan, antwoord ik altijd: omdat ik denk dat ik het beter weet. Mijn probleem is dat al die anderen blijkbaar om dezelfde reden in de politiek zijn gestapt. Bon, dan moeten ze maar voorzitter worden, hè.

»Het bizarre is dat ik bij mijn weten nooit een conflict heb gehad met Daniël Termont.»

Huwelijk met Groen

HUMO Jullie zijn het roerend oneens over de noodzaak van een kartel met Groen.

Tobback «Zelfs dát niet. Toen hij destijds voorstelde om in Gent in kartel te gaan met Groen, heb ik meteen gezegd: ‘Oké, doen!’ Maar dat betekent niet dat je dat kartel dan maar over heel Vlaanderen kunt uitsmeren. Ik ben het vooral oneens met de tactische keuze van Daniël om zo’n kartel tot stand te brengen in de krant.»

undefined

'Als ik van één ding spijt heb, dan is het dat ik er de voorbije jaren niet in ben geslaagd de existentiële angst in de partij weg te werken'

HUMO Ik vond het een zielige vertoning, hoe uw partij zichzelf aan de vooravond van 1 mei plots ging uithuwelijken aan Groen.

Tobback «Ik vond dat redelijk tragisch, ja. Ik vergelijk het met een vent die op de markt gaat staan en begint te roepen: ‘Ik kan niet koken, ik kan niet koken, dus ik heb dringend een lief nodig.’ Ik stel vast dat Groen dat verzoek één dag later eenstemmig heeft afgewezen.»

HUMO Maar dan waag je je als politicus toch niet aan zulke uitspraken?

Tobback «Natuurlijk doe je dat niet. Het idee dat de socialisten ex cathedra zullen decreteren dat we móéten en zúllen samenwerken in een kartel, dat slaat helemaal nergens op. En nogmaals, zulke dingen regel je niet op een podium op 1 mei, maar door onderling en in alle stilte met elkaar te overleggen.

»Ik heb destijds zelf de aanzet gegeven om in de Senaat één gezamenlijke fractie te maken met de verkozenen van Groen en SP.A. Bon, zelfs dát was onbespreekbaar voor Groen. Dan weet je het wel, zeker?

»Ik sta open voor een samenwerking met iedereen in dat sociale middenveld, maar wel vanuit ónze overtuiging, vanuit ónze deskundigheid. Wij hebben goede politici en parlementairen, we hebben nog altijd bijna 50.000 leden. Je kunt aan die mensen toch niet voortdurend de boodschap blijven geven: we weten het niet, we kunnen het niet en we durven het niet? Dat gaat toch niet? Dat gebeurt nu allemaal vanuit een totaal misplaatste wanhoop. Ik snap niet waar dat krampachtige verlies aan zelfvertrouwen plots vandaan komt. Als ik van één ding echt spijt heb, dan is het dat ik er de voorbije jaren niet in geslaagd ben om die existentiële angst weg te werken.

»Onze lieve collega’s van Groen hebben één keer mee in de regering gezeten, van 1999 tot 2003. Daarna bestonden ze niet meer. De SP.A heeft 26 jaar in allerlei regeringen gezeten, maar we zijn vandaag nog altijd twee keer zo groot als Groen. Is het dan zoveel gevraagd om op eigen kracht iets te verwezenlijken?»

HUMO Wist u dat verschillende socialistische kopstukken een huwelijksaanzoek aan Groen zouden doen?

Tobback «Helaas. Ik weet zelfs niet of ze het van elkaar wisten.»

HUMO Dat is toch het complete failliet van uw voorzitterschap? Het bewijst alleen maar dat u de controle over de partij volledig kwijt bent.

Tobback «De grote tragiek is dat ze allemaal los van elkaar hebben gecommuniceerd.»

HUMO Het moet een politiek unicum zijn dat een voorzitter niet op de hoogte is van zo’n belangrijke strategische communicatie.

Tobback «Dat is geen strategische communicatie, hooguit een paar losse flodders.»

HUMO Wat een heerlijk Mexicaans leger, of zie ik ook dát verkeerd?

Tobback «Nee, je ziet dat niet helemaal verkeerd. Het is ook van een onvoorstelbare dommigheid om van die samenwerking met Groen plots een issue te maken in onze voorzittersverkiezingen. Dat geloof je toch zelf niet? Anderzijds, er zijn er tien of vijftien die de toon zetten, al de rest maakt zich daar vooral ongelooflijk kwaad over. Maar die hebben tenminste het verstand om er hun mond over te houden.»

HUMO Het is geen vijf jaar geleden, bij de viering van 125 jaar socialisme, dat Daniël Termont een vurig pleidooi hield voor een intense samenwerking met de PS.

Tobback «Op dat punt kan Daniël niet klagen dat we niet naar hem hebben geluisterd. Geen jaar later hebben we een regering op de been gebracht met Elio Di Rupo als premier en ben ik drie jaar lang de enige geweest die met hand en tand die regering heeft verdedigd. Voilà, Termont heeft wéér gelijk gekregen. Kunt gij hem dat misschien eens gaan uitleggen? (lacht)»

HUMO Mijn punt is eigenlijk dat je niet elke vijf jaar je partij aan iemand anders kunt uithuwelijken.

Tobback «Natuurlijk is dat onzin. Je moet niet aan politiek doen als je niet gelooft dat je partij zélf het verschil kan maken, als je niet in jezelf gelooft. Het komt veel mensen binnen de partij al enige tijd de strot uit dat de grootste linkse partij in Vlaanderen zich alleen maar bezighoudt met het koesteren van haar eigen wanhoop. Dat is toch compleet absurd? We zijn én de grootste linkse partij én de grootste oppositiepartij, en toch zijn er een aantal kopstukken die alleen maar doen uitschijnen dat we op eigen benen tot niets meer in staat zijn.»

HUMO U hebt met uw partij net het slechtste verkiezingsresultaat ooit behaald. Is het dan niet onkies om uw partij te omschrijven als de grootste linkse partij? Ik vrees dat een aantal militanten zullen zeggen dat u tevreden bent met een dode mus.

Tobback «We zijn géén dode mus. We moeten hoger mikken dan we vandaag staan, maar hou op met te zagen over dat resultaat. Je hebt een verantwoordelijkheid als grootste linkse partij. Neem dan godverdomme die verantwoordelijkheid op. Alleen zó zullen we opnieuw groeien.»

HUMO Ik heb ergens gelezen dat u te veel schuttingtaal gebruikt. De militanten zijn bang van al uw godverdommes, kus mijn klotens en ander scabreus taalgebruik.

Tobback «‘Godverdomme’ zeg ik inderdaad geregeld. (Buigt zich naar de microfoon) Sorry ma, ik zal mijn mond wassen. Heb je ook nog serieuze vragen?»

HUMO Misschien hebt u echt een stijlprobeem?

Tobback «Ik heb een franke toot, maar dat is al twintig jaar zo. Ik ga mij daar nu niet meer voor excuseren, behalve bij mijn ma. De dag dat ik voorzitter werd, was dat zogezegd één van mijn grootste kwaliteiten. Dat was wat de partij nodig had.»

HUMO Een voorzitter met edele delen aan zijn lijf.

Tobback «Ik dank u voor deze zeer mooie omschrijving (lacht).»

Een jaar van onrust

HUMO Tijdens ons vorige gesprek, eind vorig jaar, zei u geweldig uit te kijken naar het Crescendo-congres in februari. Hebt u die inhoudelijke relaunch niet mee op de helling gezet door uitgerekend op dat congres uw kandidatuur voor het voorzitterschap te lanceren?

Tobback «Hoe had ik het anders moeten doen? Het was een boeiend congres, met veel discussies, maar het ging niet over de grote, inhoudelijke vernieuwing van de partij. Het was een tussenstop in aanloop naar een groot inhoudelijk congres volgend jaar. Maar ik kon de vraag over mijn mogelijke kandidatuur op dat moment niet uit de weg blijven gaan.»

HUMO Door op dat moment uw kandidatuur bekend te maken, trok u alle aandacht van de inhoudelijke discussies weg.

Tobback «En dan?»

HUMO Op die manier gijzelt u het congres en mist u een unieke kans om de inhoudelijke vernieuwing onder de spotlights te brengen.

Tobback «Anderen hadden zich al een jaar eerder kandidaat gesteld. Wat moest ik doen? Nog een paar weken of maanden langer wachten?»

HUMO Hoe hard hebt u getwijfeld om uw kandidatuur te stellen?

Tobback «Redelijk hard.»

undefined

'Diegenen die het mij het hardst hebben afgeraden om me opnieuw kandidaat te stellen: van hen wist ik dat het mijn beste vrienden waren'

HUMO Zo hard dat u bij momenten neigde naar ‘Ik doe het niet’?

Tobback «Ja. (Stilte) Het partijvoorzitterschap is een zeer verregaand engagement. Het vreet je helemaal op en het is niet de meest dankbare job in de politiek, dat zal intussen wel duidelijk zijn.

»Ik heb daar met een paar mensen over gesproken, binnen en buiten de partij. Diegenen die mij het hardst hebben afgeraden om het te doen: van hen wist ik dat het mijn beste vrienden waren. Er zijn er een paar die hard hebben meegetwijfeld. De belangrijkste reden waarom ik het uiteindelijk toch heb gedaan, is omdat ik mij verzet tegen het argument dat de voorzitter van deze partij zo goed mogelijk moet liggen bij Groen. Ik vind dat de partij een andere keuze verdient.»

HUMO Hoelang hebt u op John Crombez ingepraat om hem van zijn kandidatuur te doen afzien?

Tobback «We hebben daar vorige zomer een paar keer over samengezeten, onder andere in dit kantoor. Ik heb toen twee dingen tegen John gezegd. Eén, dat de partij er niet bij gebaat was met een campagne die een jaar zou duren. Twee, dat we niet in een positie mochten belanden waarin we de partij zouden beschadigen.»

HUMO En wat was zijn antwoord?

Tobback «Hij heeft weinig gezegd. Ik kan alleen maar vaststellen dat hij een paar weken later heeft aangekondigd dat hij kandidaat was, bijna een jaar voor de voorzittersverkiezingen. Hij heeft duidelijk andere conclusies getrokken.»

HUMO Het heeft de partij in een vaudeville doen belanden die…

Tobback «… perfect te voorkomen was. Ik ben het met u eens. Voor alle duidelijkheid, ik heb er geen enkel probleem mee dat er twee kandidaten zijn. Ik vind dat zelfs goed voor een partij.»

HUMO Maar doe het dan zoals Groen, op een respectvolle manier.

Tobback «Voilà. Nu ben ik het helemaal met u eens. Er was geen enkele reden om de campagne al in de zomer op gang te schieten. Lanceren we allebei onze kandidatuur in februari of maart, dan krijg je een korte campagne die de partij geen schade toebrengt. Nu is er bijna een jaar lang onrust gestookt.»

HUMO Waarom was John Crombez niet gevoelig voor dat argument?

Tobback «Dat moet je niet aan mij vragen.»

HUMO Heeft Crombez ooit aan u gevraagd om uw kandidatuur in te trekken?

Tobback «Neen.»

HUMO Waarom slagen twee kandidaat-voorzitters er niet in om het partijbelang te laten primeren op hun individuele belang?

Tobback «Dat vind ik ook jammer, maar ik voel mij niet aangesproken door die vraag. Ik heb mij netjes aan de procedure gehouden.»

HUMO Als u ziet dat het dan toch fout loopt, waarom trekt u dan niet alsnog uw eigen kandidatuur in, in het belang van de partij?

Tobback «Alleen al het idee dat een aantal mensen binnen een partij een voorzitter kan wegpesten, is voor mij onaanvaardbaar. Ik laat mij niet wegpesten, punt.»

HUMO Intussen zit de partij met de gebakken peren.

Tobback «Die kloterij hebben we onszelf aangedaan. Ik kan alleen maar hopen dat we het straks zo snel mogelijk verteren.»

HUMO Ondanks de twee kandidaturen zijn er inhoudelijk toch nauwelijks verschillen tussen u en John Crombez?

Tobback «Dat valt mij ook op, ja. Ik heb dat al eerder gezegd: als er dan toch twee kandidaten moeten zijn, zou je op zijn minst verwachten dat de verschillen groter zouden zijn. Anderzijds, misschien betekent het wel dat de lijn die vier jaar geleden is uitgezet wel degelijk de juiste lijn is. In dat geval ben ik er nogal voorstander van om diezelfde lijn vooral verder te zetten.»

undefined

'Ik, een loftsocialist? Dan toch een vloekende, dwarse loftsocialist'

HUMO Volgens Crombez durft de SP.A de problemen niet meer te benoemen en begrijpt de man in de straat u niet meer. Eigenlijk zegt hij met zoveel woorden dat u een loftsocialist bent, die geen voeling heeft met het traditionele kiespubliek.

Tobback «Dan toch een vuilgebekte, vloekende, dwarse loftsocialist. Ben ik een loftsocialist? Vanzeneigens niet. Dat zijn van die clichés waar je elkaar in een kiescampagne mee om de oren slaat.

»John doet op die manier vooral zichzelf onrecht aan. Mijn goede en zwaar betreurde vriend Steve Stevaert zei altijd dat we over belastingen moesten zwijgen. ‘Je mag die dingen niet benoemen,’ zei Steve. Wel, één van de eerste dingen die ik als voorzitter in het regeerakkoord heb laten opnemen, is de verhoogde strijd tegen fiscale fraude, mét de aanstelling van een staatssecretaris voor Fraudebestrijding. Dat lijkt toch redelijk hard op de problemen benoemen?

»Kijk naar wat er in Landen is gebeurd, met heel dat débacle rond het wegjagen van de woonwagenbewoners. Dat is voor socialisten per definitie een ontzettend moeilijke discussie. Waar begint de diversiteit en waar eindigt ze? Een loftsocialist doet alsof die problemen niet bestaan.»

HUMO Ik vond uw aanpak van het incident in Landen met dj Jos met voorsprong het stomste wat u in uw politieke carrière ooit heeft gedaan.

Tobback «Leg me dat eens uit.»

HUMO Een voorzitter van een socialistische partij kan op dat moment maar één beslissing nemen: stuur én de dj én de burgemeester die de dj heeft geboekt meteen de laan uit.

Tobback «Die dj was tegen de middag weg.»

HUMO U heeft het initiatief van de burgemeester nooit snoeihard veroordeeld, laat staan dat u de man gesanctioneerd zou hebben.

Tobback «Ik heb meteen duidelijk gemaakt dat zulke acties totaal niet passen in onze maatschappijvisie. Maar als sommige mensen vinden dat ik vervolgens ook de burgemeester tegen de muur moet nagelen, dan pas ik. Gino Debroux is een jonge burgemeester, die zat al dagenlang met die woonwagenbewoners in de knoei en heeft dan een stommiteit begaan. Dan vind ik dat ik zo iemand als voorzitter in de eerste plaats in bescherming moet nemen. Hij heeft genoeg mea culpa’s geslagen in de kranten, dan ga ik niet nog eens met een bazooka op hem schieten. Jonge mensen kansen geven betekent ook dat je jonge mensen fouten laat maken. Als het mij alleen maar om mijn eigen positie te doen was, had ik Gino inderdaad kunnen gebruiken om mijn eigen positie te versterken. Als er nu iets is wat ik nooit zal doen, is het dat wel.»

HUMO De Freya’s en Freddy’s van deze wereld hebben u de afhandeling van de affaire in Landen zeer kwalijk genomen.

Tobback «Of gebruikt om er iets mee aan te vangen.»

Niet cynisch

HUMO Eind vorig jaar sprak u de hoop uit dat uw partij nooit zo’n zielige oppositie zou voeren als destijds de CVP bij de start van de paarse regering. Ik moet u feliciteren, de SP.A overtreft de CVP met vlag en wimpel.

Tobback «Echt niet. Totále onzin.»

HUMO Noem mij dan één moment de gloire van de socialistische oppositie.

Tobback «De oppositie scoort nooit in de eerste zes maanden van een regering, laat staan als die regering constant zelf aan het ruziemaken is.»

HUMO Dat is toch een godsgeschenk als oppositiepartij?

Tobback «Er is niks zo moeilijk als oppositie voeren tegen een regering die voortdurend haar eigen oppositie organiseert. Er zit totaal geen lijn in, daar valt geen touw aan vast te knopen.

»Intussen hebben wij een aantal zeer concrete dossiers op tafel gelegd: we hebben in het Vlaams parlement een alternatieve begroting gepresenteerd, er liggen voorstellen op tafel voor het invoeren van een vermogenswinstbelasting. Vergis u niet, we hebben vanaf dag één oppositie gevoerd. Maar als de vraag is: ‘Zijn we er al in geslaagd om de boel te doen ontploffen en de regering onderuit te halen?’ dan is het antwoord natuurlijk: ‘Neen.’ Geef ons nog maar wat tijd.»

HUMO ‘Ik ben ervan overtuigd dat we zeer snel de juiste cadans zullen vinden,’ zei u eind vorig jaar. Ik heb toen nagelaten om u te vragen wat uw definitie is van het woord ‘snel’?

Tobback «In de politiek is ‘snel’ hetzelfde als ‘op lange termijn’. Dat betekent namelijk: tegen de volgende verkiezing.»

HUMO Soms bent u echt te cynisch om dood te doen.

Tobback «Dat is niet cynisch. Trouwens, we hébben al onze cadans gevonden, zeker in ons parlementaire werk.»

HUMO Misschien heeft links gewoon geen toekomst meer, zoals de voormalige voorzitter van de PvdA, Wouter Bos, onlangs zei.

Tobback «Wouter Bos heeft in zijn regeerakkoord volgens mij iets te hard zijn best gedaan om die voorspelling zelf te doen uitkomen.»

HUMO Uw partij heeft Bos jarenlang doodgeknuffeld en op allerhande congressen uitgenodigd. Een beetje loyauteit tegenover het wonderkind van weleer zou gepast zijn.

Tobback «Ik ben het gewoon gloeiend oneens met zijn analyse. De hele wereld discussieert vandaag over de groeiende ongelijkheid. Boeken zoals die van Thomas Piketty worden eigenlijk al vijftig jaar geschreven, maar op dit ogenblik worden het bestsellers. Het verval van de middenklasse, de groeiende ongelijkheid, dat is allemaal actueler dan ooit. Links is nog nooit zo nodig geweest als vandaag.»

undefined

'De paradox van links is dat er zonder ons geen middenklasse zou bestaan. Wij hebben ze gemaakt. Maar zodra een middenklasse zich enigszins bedreigd voelt, keert ze zich af van de solidariteit'

HUMO Dat blijkt toch niet uit het stemgedrag van de Europese kiezers. De linkse partijen verliezen in heel Europa terrein en verkiezingen.

Tobback «Linkse partijen hebben het in tijden van crisis altijd moeilijk om verkiezingen te winnen. Je zou eerder het omgekeerde verwachten, maar dat is helaas niet zo. Mensen die bang zijn dat ze hun werk en hun geld dreigen te verliezen, reageren meestal door vooral te willen vasthouden aan wat ze hebben. Het is net iets makkelijker om solidair te zijn als je je geen zorgen hoeft te maken over jezelf. De rechtse partijen maken daar handig gebruik van en spelen voortdurend op die angst in.

»De paradox van links is dat er zonder ons geen middenklasse zou bestaan. Wij hebben ze gemaakt. Maar zodra een middenklasse zich enigszins bedreigd voelt, keert ze zich af van de solidariteit. Kijk naar wat er bij ons is gebeurd in aanloop naar de verkiezingen: iedereen wist dat er bespaard zou worden, maar de meeste mensen gingen ervan uit dat het vooral niet hún portemonnee zou treffen. Intussen weten we dat, als er wordt bespaard op onderwijs, dat niet alleen in de scholen van de bruine kindjes gebeurt. En als De Lijn gaat besparen, is dat niet alleen op de bussen voor gepensioneerden, want er bestaan nu eenmaal geen bussen voor gepensioneerden. Dat besef is nu aan het doorsijpelen bij de meeste mensen.»

HUMO Waarom bent u er de voorbije jaren niet zelf in geslaagd om uw boodschap aan de kiezer over te brengen?

Tobback «Nóg niet.»

HUMO Gelooft u écht oprecht dat u straks opnieuw voorzitter wordt?

Tobback «Heel oprecht? Neen. Maar ik denk dat ook John niet overtuigd is dat hij straks wint. We zullen wel zien, zodra de stemmen geteld zijn.»

HUMO Voor de petite histoire: klopt het dat de stembiljetten ingevuld en wel hier ergens in een bureau op het hoofdkwartier liggen?

Tobback «Absoluut. Mensen brengen hun stem uit en sturen die naar hier op. Ik wandel daar af en toe langs en dan probeer ik de vibe te voelen (lacht). Maar maak u geen zorgen, ik kan daar niet binnen en alles gebeurt onder toezicht van een gerechtsdeurwaarder.»

HUMO Als het gebouw morgen in de fik gaat?

Tobback «Dan ziet het er heel erg naar uit dat ik nog minstens een paar maanden langer voorzitter blijf. Maar ik heb geen pyromane ambities.»