‘Ik vind een naamsverandering een goed idee’

Ondanks de amechtige pogingen van Els Ampe twijfelt niemand eraan: Egbert Lachaert (42) en Bart Tommelein (58) zullen onder elkaar uitvechten wie Gwendolyn Rutten eind deze maand zal opvolgen als voorzitter van Open VLD. De winnaar moet 'de minst betrouwbare partij van Vlaanderen' uit het dal en België uit de lockdown halen. Humo liet beide kandidaten alvast de degens kruisen. Over Bart De Wever en Paul Magnette, corona en rock-'n-roll, grote vermogens en kleine kinderen 'Ik geef eerlijk toe: dankzij deze crisis heb ik mijn kinderen écht leren kennen. En zij mij.'

HUMO Hoe hebben jullie de lockdownperiode beleefd?

EGBERT LACHAERT «Normaal ben je als politicus alle avonden en weekends op pad. Eerst vond ik die vrije avonden fijn: rustig tv kijken, mails beantwoorden, met mijn zoon spelen... Maar het gemis aan sociaal contact wringt. Zeker in de week dat mijn zoon niet bij mij is, is het maar stilletjes.

»Hij is 10 jaar en heeft dus wel wat schoolwerk, maar meestal is dat na een uur al klaar, terwijl ik de hele dag moet werken. Niet evident. Ik probeer elke dag één keer met hem te gaan wandelen of fietsen, en we spelen ook altijd één potje 'Fortnite'. Hij vond het geweldig toen ik mijn eerste kill realiseerde.»

HUMO Was uw slachtoffer toevallig een figuurtje met de contouren van Bart Tommelein, Els Ampe of Stefaan Nuytten, de vierde kandidaat?

LACHAERT «Nee, die laat ik over aan mijn zoon: hij mikt beter (hilariteit).»

BART TOMMELEIN «Ik heb gelukkig een prachtvrouw die goed voor mij zorgt, en mijn twee jongste kinderen kunnen elkaar bezighouden. Toen ik besmet was en veertien dagen in quarantaine moest, heb ik vaak 'Fifa 2020' gespeeld met Arthur, mijn zoon van 7. Tot mijn verbazing bleek hij een grote fan van Ajax te zijn. Ik wist dat niet. Als ze tegen KV Oostende spelen, zou hij zelfs voor de Hollanders supporteren.»

LACHAERT «Mijn zoon speelt altijd met FC Barcelona. Hij is zot van Messi.»

TOMMELEIN «De mijne kent zelfs de rugnummers van die spelers uit het hoofd. Ik geef eerlijk toe: dankzij deze crisis heb ik mijn kinderen écht leren kennen. En zij mij. Ze waren het niet gewoon dat ik thuis was, en nu leven we al twee maanden op mekaars lip. Gelukkig is onze band nog inniger geworden. Er zijn ook mooie dingen aan deze crisis.

»Begin deze maand ben ik verjaard. Normaal organiseren we dan een etentje met vrienden. Dit jaar verliep dat feestje via Skype. Ik liet het eten bij hen thuis leveren: een verse zeevruchtenschotel, taart, een fles wijn. Tijdens het eten hebben we minstens drie uur gekeuveld via ons computerscherm, allemaal in ons eigen kot. Heel gezellig. Al hoop ik dat we dat volgend jaar toch weer écht samen kunnen doen. Mijn kleinkinderen heb ik de voorbije weken ook alleen via WhatsApp gezien.»

LACHAERT «Wij hopen vooral dat we nog eens als dagjestoerist naar de kust mogen komen.»

TOMMELEIN «Als je deze zomer nog fractieleider bent, zal ik je zeer goed ontvangen, Egbert!»

HUMO Minister van Volksgezondheid Maggie De Block zei in 'De zevende dag' dat ons oude leven nooit meer terugkomt.

LACHAERT «Als onze farmaceutische bedrijven een vaccin vinden, komt dat wel goed.»

TOMMELEIN «Zelfs dan keert het leven van voor corona nooit meer terug, net zoals er een periode was voor en na de Tweede Wereldoorlog. Enkele oude gewoonten zijn definitief weg. We gaan elkaar op straat niet meer spontaan zoenen of de hand schudden. Omgekeerd worden zaken die we al lang hadden moeten doen, nu versneld doorgevoerd: thuiswerk, televergaderen, onlineverkoop, digitalisering van het onderwijs...»

HUMO Door de coronacrisis werden ook de voorzittersverkiezingen bij Open VLD met twee maanden uitgesteld. Daar kwam veel kritiek op.

TOMMELEIN «Ik vond het ongepast om campagne te voeren terwijl zoveel mensen voor hun leven vochten. Mijn hoofd stond er echt niet meer naar.»

HUMO Jonge mandatarissen uit het kamp-Lachaert fluisteren: 'Tommelein wist dat hij achterlag. Met drie telefoontjes, naar Rutten, Somers en Dewael, had hij het uitstel geregeld.'

TOMMELEIN «Dat klopt niet. Ik heb ook nooit het gevoel gehad dat ik achterlag. Sommige websites roepen Egbert al uit tot winnaar, maar waar baseren die zich op? Hoe kun je dat nu meten? Ik ben de bekendste van de vier kandidaten en geloof in mijn kansen.»

LACHAERT «Dat uitstel was geen manoeuvre van Bart of een andere kandidaat, maar sommige partijtoppers hadden wel andere motieven dan de coronacrisis. Ik vond het alleszins geen goed idee. De campagne duurde al zo lang en we hebben ze nu, in volle crisis, moeten herstarten. Dat wringt.»

TOMMELEIN «Mensen zijn daar nu niet mee bezig.»

LACHAERT «En wij hebben er ook amper de tijd voor. Bart moet Oostende besturen, ik heb mijn handen vol als Kamerfractieleider en bestuurder van een woonzorgbedrijf met vijf centra. Daarom hebben we onderling afgesproken om de campagne stil te leggen en ons vooral niet te profileren op het Covid-thema. Niet iedereen heeft zich daaraan gehouden. Bart was bijna elke dag in het nieuws als kustburgemeester en Els Ampe is op de sociale media helemaal losgegaan.»

HUMO Ampe viel de premier aan, sprak van een lockdowndictatuur en hekelde de strandpas die Bart Tommelein voorstelde. Maggie De Block noemde haar verklaringen 'dodelijk'.

LACHAERT «Ik vind haar aanvallen niet verstandig. Tien van de dertien ministers in de regering zijn liberalen. Wie voorzitter wordt, moet straks met hen samenwerken.»

TOMMELEIN «Die uithalen waren schadelijk voor de partij. Els moet vanuit Brussel ook niet zeggen hoe wij het aan de kust moeten aanpakken. Maar ze probeert zich op een agressieve manier in de campagne te knokken, en blijkbaar werkt dat: veel meer mensen weten nu dat Els Ampe bestaat, terwijl ze al zestien jaar parlementslid is en zes jaar schepen van Brussel was. Maar we hadden afgesproken om sober campagne te voeren, en zij heeft daar haar voeten aan geveegd. Daar hou ik niet van.»

HUMO Haar kritiek op uw strandpas wordt door meer partijgenoten gedeeld. Velen vonden dat voorstel antiliberaal en vrezen allicht ook dat zo'n pasje niet bij hun nieuwe bikini zal passen.

LACHAERT «Gelukkig heb je dat probleem niet op naaktstranden. Maar die zijn er in Oostende niet, zeker?»

TOMMELEIN «Lees de buitenlandse media: daar vinden ze dat ik spijkers met koppen sla. Als de burgemeester van Gent tijdens de Gentse Feesten de pleinen afsluit omdat er te veel volk is, is dat dan ook antiliberaal? Als we niks doen, staan er straks 50.000 mensen op de dijk van Oostende, terwijl er volgens de berekeningen maar 10.000 op kunnen. Of het nu een pas, een ticket, een stempel of een andere registratiemethode wordt, er komt een reserverings- en monitoringsysteem om chaos te vermijden. Alle kustburgemeesters hebben zich erachter geschaard. Ook andere steden zijn vandaag mensen aan het tellen om overdreven drukte te vermijden.»

LACHAERT «Ik zie vooral overdreven aandacht voor de kust. En voor sommige burgemeesters (lacht).»

TOMMELEIN «Ik kan er toch niks aan doen dat het ganse land naar de kust wil komen? En ja, ik pak de zaken krachtdadig aan. Wij waren ook als eerste klaar met ons winkelplan. Ik heb dat naar de premier gestuurd, en ze antwoordde: 'Impressionant!' Dat heeft misschien zelfs de beslissing versneld om de winkels te openen op 11 mei.»

LACHAERT «Maar het is beter om eendrachtig te communiceren. Ik heb er veel gezien die voor hun beurt spraken. De ene week mochten de tweedeverblijvers niet komen, twee weken later zeggen jij en Jean-Marie Dedecker (burgemeester van Middelkerke, red.) dat jullie daar geen controles meer op willen doen, terwijl de regering bepaalt dat ze nog zeker tot 8 juni niet naar de kust mogen gaan. Zo breng je de mensen in de war.»

TOMMELEIN «Eendrachtig communiceren is moeilijk met mensen als Dedecker en Leopold Lippens (burgemeester van Knokke, red.). Maar alle kustburgemeesters willen de tweedeverblijvers eerder laten terugkeren dan de dagjestoeristen. Dat is geen discriminatie, maar logica. Als AA Gent straks weer mag voetballen voor maximum 10.000 supporters, zal het ook voorrang geven aan de eigen abonnees. De tweedeverblijvers zijn belangrijk voor ons, en hebben een contact met onze stad. Dat de regering hen verbiedt om naar hun eigendom te komen, zet veel kwaad bloed. En wij krijgen al die reacties binnen.»

HUMO U zult deze zomer de handen vol hebben in Oostende, maar er komen ook cruciale regeringsonderhandelingen aan. Gaat u wel de tijd hebben om fulltime voorzitter te zijn?

TOMMELEIN «Ik zal mij 100 procent inzetten als voorzitter, zónder Oostende in de steek te laten. Dat is perfect mogelijk als je je goed omringt. Bart De Wever bestuurt een stad die acht keer groter is dan de mijne, en een partij die twee keer groter is dan de mijne. Egbert is trouwens eerste schepen in Merelbeke.»

LACHAERT «Ik vind die combinatie toch niet evident. Als ik voorzitter word, zal ik andere zaken laten vallen.»

TOMMELEIN «Ik ook. Ik ben ook nog volksvertegenwoordiger, ondervoorzitter van het Vlaams Parlement en lid van het directiecomité van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten. 'Hoe doe jij dat toch allemaal?' vroeg één van mijn schepenen me. Tja, ik doe dat al heel mijn leven, ik heb veel energie. Mijn vrouw zegt dat ik, naast mijn werk, ook een goede familiemens ben. En mijn vrienden vinden mij een fantastische vriend. Zaken combineren is mijn tweede natuur.»

HUMO Uit het marktonderzoek van Jan Callebaut blijkt dat de Vlaming Open VLD de minst betrouwbare partij van Vlaanderen vindt. Hoe komt dat?

LACHAERT «Omdat we niet duidelijk genoeg meer zijn over onze kernthema's: lage belastingen, werk, ondernemen... We moeten die corebusiness dringend opnieuw claimen, anders worden we irrelevant.»

TOMMELEIN «Wij besturen al twintig jaar het land, en dat begint te wegen. Mensen weten niet meer waarvoor we staan. Maar we gaan niet groeien door ons op één thema te focussen. Ik pas voor een donkerblauwe, zeer rechtse partij. Het sociale is voor mij ook belangrijk. Ik sta voor een echt volksliberalisme, dat alle mensen wil vooruithelpen, niet voor een partij van de happy few. In deze coronatijden merken veel mensen dat ze liberaal denken. Ze willen hun vrijheden terug: óók een thema van ons. Wij moeten die vrijheden verdedigen op alle terreinen: privacy, homorechten, euthanasie, migratie en integratie...»

HUMO Uit mijn gesprekken met liberale mandatarissen en jongeren blijkt dat sommigen hopen op een nieuwe generatie, zoals bij de SP.A, en zelfs op een nieuwe naam: 'Er is te veel kapotgemaakt, de naam Open VLD is verbrand.'

LACHAERT «Ik vind een naamsverandering een goed idee. Maar vóór je een nieuwe naam op de gevel schildert, moet je het gebouw renoveren. Ik wil onze partijstructuur moderner maken, met meer inspraak van onderuit, en enkele congressen organiseren om onze standpunten weer scherp te stellen. Pas daarna kunnen we geloofwaardig van naam veranderen. Maar ons merk en logo kunnen zeker wat meer rock-'n-roll gebruiken.»

TOMMELEIN (lacht) «Rock-'n-roll is wel van míjn tijd, hè.

»Een nieuwe naam is geen must, vind ik. Ik wil eerst een studie bestellen om te zien waarom mensen onze partij niet lusten. Ligt dat aan de naam of aan de inhoud?»

HORRORSCENARIO

HUMO Meneer Lachaert, u was acht jaar geleden al kandidaat-voorzitter. Voelt u vandaag evenveel tegenkanting van de partijtop als toen?

LACHAERT «Nee. Destijds probeerden ze me er met man en macht van te overtuigen om het niet te doen. De anciens hadden een plan uitgetekend voor Gwendolyn Rutten als enige kandidaat, en plots kwam ik, als nobele onbekende, dat feestje verstoren. Dat werd niet geapprecieerd, sommige reacties waren nogal heftig. Maar er leefde toen al veel ongenoegen aan de basis en ik wilde dat vertalen.

»Nu is de sfeer anders. Ik zit al vijf jaar in de Kamer en het partijbestuur, en ik werk samen met veel partijtoppers. Ik ben geen outsider meer.»

HUMO Zijn degenen die u toen probeerden af te remmen ook degenen die nu Bart Tommelein steunen?

LACHAERT «De meesten zijn vandaag niet meer actief.»

TOMMELEIN «Dat was de vorige generatie.»

HUMO Karel De Gucht, Guy Verhofstadt, Patrick Dewael?

LACHAERT (zwijgt)

HUMO Meneer Tommelein, hoe vervelend is het dat Vincent Van Quickenborne in uw achtertuin campagne voert voor uw concurrent?

TOMMELEIN «Dat is niet fijn. Toen Francesco Vanderjeugd (die zich al vroeg als kandidaat-voorzitter opwierp en later afhaakte, red.) zich achter mij schaarde, had ik gehoopt dat de rangen in West-Vlaanderen zich zouden sluiten. Maar Vincent heeft blijkbaar meer affiniteit met Egbert. Wij leven niet op voet van oorlog, maar het is vervelend.»

HUMO De jongeren noemen u de kandidaat van het establishment en vrezen 'meer van hetzelfde'. Anderen zeggen dat de partij in twee kampen is verdeeld, net als onder Verhofstadt en De Gucht.

LACHAERT «Dat is zwaar overdreven. Tussen mij en Bart is er geen probleem.»

TOMMELEIN «Dit is geen verhaal van kampen, of van nieuw versus oudbakken. Veel mensen zijn neutraal en kunnen zich vinden in ons allebei. Maggie De Block, Bart Somers en Patrick Dewael steunen mij openlijk, omdat ik mezelf heb bewezen als fractieleider, staatssecretaris, minister en burgemeester. Egbert heeft enkele jongeren op zijn hand, omdat hij belooft een nieuwe generatie te laten doorbreken. Maar met Alexander De Croo en Van Quickenborne heeft hij de steun van twee kopstukken die de partij de voorbije tien jaar mee hebben geleid. Die zijn van zíjn generatie, net als Gwendolyn Rutten. En nu zeggen ze dat de gevestigde waarden moeten plaatsmaken: eigenaardig.»

HUMO Moeten Somers, De Block, Dewael en Tommelein straks voor hun plaats vrezen als u de nieuwe voorzitter wordt?

LACHAERT «We hebben alleszins nieuw bloed nodig in het partijbestuur. Vijftien van de twintig mensen die daar elke maandag beslissen over de partijkoers draaien al twintig jaar mee. Die vergaderingen zijn te vaak welsprekendheidstoernooien van mensen die daar al te lang zitten. Ik ga hen niet zomaar aan de deur zetten, maar ze moeten dringend uitgedaagd worden door nieuw talent.»

TOMMELEIN «Als de leden mij niet willen als voorzitter, sta ik mijn plaats in het partijbestuur af. Dan zal ik mij, na achttien jaar in de cockpit, concentreren op andere dingen. Maar dat betekent niet dat ik mij zal afkeren van de partij.»

HUMO In november wilde Gwendolyn Rutten gaan onderhandelen over een paars-groene regering. Meneer Lachaert floot haar terug en noemde de nota-Magnette 'imbuvable'. Dat zorgde toch voor een echte stammentwist?

LACHAERT «Toen stond de partij echt in brand, ons voortbestaan was zelfs in gevaar. Dat die nota in de pers was gelekt, lag niet aan onze mensen, maar onze achterban steigerde van die rode tekening met groene stippen. Zeker nadat de indruk was ontstaan dat we ons programma zouden opofferen voor een mogelijk premierschap van Gwendolyn.»

HUMO Enkele ondernemers zouden zelfs hebben laten verstaan dat ze geld wilden investeren in een nieuwe liberale partij.

LACHAERT «Ik weet alleen dat een overweldigende meerderheid in mijn fractie niet wou onderhandelen op basis van die nota. Als Gwendolyn dat signaal had genegeerd, zaten we echt met een probleem. Gelukkig legde ze de boel stil en keerde de rust weer. Maar die tweespalt vind je ook bij CD&V en de SP.A, hoor. Ook daar moeten ze kiezen: regeren we met Groen of met de N-VA?»

TOMMELEIN «Ik heb toch de indruk dat de partij toen vooral in brand is gestóken. We zaten nog maar in de verkenningsfase, hé. Sommigen hebben de boel opgejut door te doen alsof die nota van Magnette al een regeerakkoord was. Dat was totaal overdreven. Maar blijkbaar roken ze een kans om Gwendolyn te treffen. Daardoor stapten ze mee in de beschadigingsoperatie van Bart De Wever. Onbegrijpelijk! Door al die spelletjes en veto's hebben we vandaag nog altijd geen regering.»

HUMO De nieuwe voorzitter zal in de komende onderhandelingen opnieuw een cruciale keuze moeten maken: Vivaldi - een coalitie met liberalen, socialisten, groenen en christendemocraten - of paars-geel?

TOMMELEIN «Ik heb geen voorkeur. Alles hangt af van de inhoud.»

LACHAERT «Momenteel zijn alle pistes dood, ook Vivaldi. Paars-groen heeft geen meerderheid meer sinds de PS Emir Kir uit de partij heeft gegooid. Het was ook dom om CD&V er niet van in het begin bij te betrekken. Paars-geel blijft onmogelijk, zolang De Wever en Magnette elkaar zo blijven bestoken. En het idee dat de volmachtenregering-Wilmès, met steun van de groenen en socialisten, vanzelf zou leiden tot een Vivaldiregering, is ook een illusie gebleken. De wekelijkse superkernen (de raad waar de partijvoorzitters de koers van de regering bepalen, red.) wekken vooral wrevel op en hebben het vertrouwen absoluut niet vergroot.»

HUMO Gaan we het tijdens de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog nu werkelijk tot nieuwe verkiezingen laten komen? Zou dat niet het ultieme brevet van onkunde zijn van een volledige politieke generatie?

TOMMELEIN «Dat is een horrorscenario, want dan winnen de populisten wellicht nog meer.»

LACHAERT «Tegen 1 september moet er een regering zijn. Vóór de coronacrisis was iedereen bang om in een regering te stappen. De weerzin om aan die zware begrotingsklus te beginnen, was groot. Nu zie ik dat veel partijen - ook de PS en de N-VA - beseffen dat ze verliezen als ze niet mee aan het stuur zitten. Yves Leterme zegt terecht dat de partijen die nu goed besturen daarvoor beloond zullen worden. Hopelijk beseft iedereen dat.

»Ik zie nog één uitweg: laat ons een startverhaal schrijven met de regeringspartijen, aangevuld met partijen van goede wil die geen kwaad bloed zetten aan de overkant van de taalgrens. Zoals de SP.A. We zien daarna wel wie dat mee wil steunen.»

HUMO Wat moet er in die startnota staan?

LACHAERT «Een economisch relanceplan voor onze ondernemingen. Sociale accenten, want tienduizenden mensen gaan hun job verliezen. En een redelijk budgettair kader, want we mogen de volgende generaties niet met onaanvaardbare schulden opzadelen.»

TOMMELEIN «Wij moeten het cement zijn tussen andere partijen. Als we in zo'n centrumregering een belangrijke rol kunnen spelen, en zelfs de premier kunnen leveren, moeten we dat zeker doen.»

LACHAERT «We gaan toch niet weer over de postjes beginnen? Het enige wat telt, is of er genoeg liberale krenten in de pap liggen.»

TOMMELEIN «Juist. Maar laat ons dan ook stoppen met de N-VA achterna te lopen. We moeten openstaan voor gesprekken met álle fatsoenlijke partijen.»

HUMO U schijnt de chouchou van de N-VA te zijn, meneer Lachaert?

LACHAERT «Ik heb met hen vijf jaar lang goed samengewerkt, vandaar wellicht de appreciatie. Maar die framing is onnozel, want ik werk nu even goed samen met mensen van Groen en de SP.A. Net als Bart ben ik een bruggenbouwer.»

HUMO Toch denken ze bij de N-VA dat u nooit zult meestappen in een regering met de groenen. Zij moeten van u eerst hun programma ritueel verbranden.

LACHAERT «Op sociaal-economisch vlak kan ik het veel beter vinden met de N-VA, maar op ethisch vlak is het omgekeerd. Ik ben ook een gevaar voor de N-VA: zij hebben veel kiezers ontgoocheld door uit de regering-Michel te stappen, en als ze straks in een regering met de PS te veel naar links opschuiven, hebben ze met een nieuwe, geloofwaardige Open VLD een stevige concurrent.»

TOMMELEIN «Dat de N-VA jou steunt, betekent toch dat ze via jou voordeel denken te halen? Dat is niet gezond. We moeten ons dringend van hen onderscheiden. Wij zíjn geen N-VA light. Liberalen zíjn geen nationalisten. En ik kan het weten, want ik kom uit een nationalistische familie.»

HUMO Als paars-geel er komt, belandt u als overbodige partner mogelijk nog op de oppositiebanken. De socialisten hebben liever CD&V erbij.

LACHAERT «Ik heb geen schrik van de oppositie. Dat zou ons de kans geven om de partij weer op punt te zetten.»

HUMO Loopt u dan niet het risico dat 'kandidaat-premier' Alexander De Croo overstapt naar de privé? Ik zie hem niet in de oppositie functioneren.

LACHAERT «Posten zijn ondergeschikt aan de inhoud. Onze partij reed zich in het verleden te vaak kapot door speculaties over carrièreplanning. Ook in de verkiezingscampagne van 2019 gebeurde dat. We moeten daar echt mee stoppen.»

DIEPER IN HET ROOD

HUMO Bon, de inhoud dus: socialisten en groenen leggen nadrukkelijk een vermogensbelasting op tafel. Ze worden daarin gesteund door economen als Paul De Grauwe en Koen Schoors, en door een grote meerderheid van de bevolking. Valt daarover te praten?

TOMMELEIN «Wij zijn niet de partij van de rijken, maar we mogen ook onze liberale waarden niet vergeten. Het eigendomsrecht is belangrijk. In Frankrijk hebben ze al gemerkt dat zo'n rijkentaks geen oplossing is.»

HUMO Maar u stelt geen keihard veto?

TOMMELEIN «Als we nieuwe verkiezingen willen vermijden, moeten we aan tafel gaan met voorstellen, niet met veto's. We weten dat we met de PS een akkoord moeten maken, er is geen alternatief. We gaan toch niet wéér weigeren om met hen te praten omdat ze een paar voorstellen doen die ons niet aanstaan?»

LACHAERT «Ik wil toch niet te ver meegaan in de communistische slogans. Een vermogensbelasting is een dubbele belasting: mensen hebben hun vermogen opgebouwd door te werken, te sparen of te ondernemen, en dan zouden we daar nóg eens een stuk van afpakken? Als je daarmee alleen de allerrijksten kunt doen betalen, is dat nog oké. Maar in de praktijk komen zulke taksen telkens in de nek van de middenklasse terecht.»

HUMO Dat argument staat blijkbaar op elke debatfiche van Open VLD en de N-VA. Maar de PVDA stelde een crisistaks voor van 5 procent op vermogens bóven de 3 miljoen euro. Miljonairs zijn toch geen middenklassers?

LACHAERT «Je gelooft toch niet dat je daar een massa geld mee kunt binnenhalen? Mensen die zoveel geld hebben, zijn heel snel weg.»

TOMMELEIN «Zeer juist!»

HUMO Professor Mark Elchardus schreef in zijn column in De Morgen dat de kosten van de bankencrisis werden afgewenteld op de belastingbetaler. De overheid stak zich in de schulden om de bedrijven, de aandeelhouders en de renteniers te redden. Om de putten te dichten moest ze daarna besparen in de sociale zekerheid en de facturen van de mensen verhogen. 'Gaan we dat rondje nog eens lopen?' vroeg hij zich af.

TOMMELEIN «Men doet nu alsof we alleen rijke bankiers en aandeelhouders hebben gered. Komaan zeg! Als we de banken hadden laten omvallen, was onze hele economie tegen de vlakte gegaan. We hebben toen vooral de jobs en het spaargeld van de mensen gered.

»Als we uit deze crisis willen geraken, zal iederéén een inspanning moeten leveren. We gaan er niet komen door naar elkaar te wijzen: 'Die en die zullen het wel betalen'. Maar over één ding ben ik het eens met de socialisten: we zullen flink moeten investeren. Hopelijk staat Europa ons toe om dieper in het rood te gaan. En hopelijk staat Vlaanderen dat ook toe aan zijn steden en gemeenten.»

LACHAERT «Links wil altijd maar geld uitgeven. Maar dé les van deze crisis is dat je geld opzij moet leggen in periodes dat het goed gaat, om dat in te zetten als het slecht gaat. Nederland en Duitsland hebben overschotten om deze crisis te lijf te gaan, wij niet. Als je in België een begroting in evenwicht probeert te krijgen, bots je altijd op allerlei lobby's en vakbonden die over 'sociale horror' beginnen te toeteren. Maar het is net sociáál om te zorgen dat er buffers klaarstaan voor de volgende crisis. Na de bankencrisis hebben we onze banken verplicht dat te doen. Ik hoop dat Europa de overheden daar straks ook toe verplicht. Want ik denk niet dat de Europese lidstaten die een goed begrotingsbeleid hebben gevoerd zomaar willen opdraaien voor de opgebouwde schulden van andere lidstaten.»

HUMO Samengevat: u wilt ook deze crisis afwentelen op de gewone mensen en de kmo's, 'want de rijken en grote bedrijven zijn toch weg met hun geld'?

TOMMELEIN «Nogmaals: iederéén zal een inspanning moeten doen. Als minister van Financiën in de vorige Vlaamse regering heb ik de registratierechten verlaagd, de energieheffing afgeschaft en geen enkele belasting verhoogd. Toch was de begroting op orde. Het kan dus: belastingen verlagen zonder in het rood te gaan.»

HUMO Maar uit cijfers van de Nationale Bank blijkt dat de 20 procent rijksten tussen 2014 en 2017 3 procent rijker werden, terwijl de 20 procent armsten 17,5 procent armer werden. Is dat liberalisme?

TOMMELEIN «Wat is er mis mee dat mensen die creatief zijn, hard werken en ondernemen, erop vooruitgaan? Ik pas voor een maatschappij waarin iedereen op zijn gat zit en zegt: 'Bij mij valt er niks te rapen, dus pak het maar af van de mensen die wél iets doen.' De groep inactieven is nog veel te groot. Dat betekent niet dat je van succesvolle mensen geen faire bijdrage mag vragen. Maar wij zijn nu al bijna het meest herverdelende land ter wereld.»

LACHAERT «In dit land moeten mensen van eenvoudige komaf die keihard werken bijna de helft van hun loon afgeven aan de staat. Dat is onhoudbaar. We kunnen die loonlasten verlagen door meer mensen aan het werk te krijgen, de overheid efficiënter te maken en belastingen te verschuiven. In het belasten van kapitaal staan we op nummer vier in de OESO-zone, maar onze belastingen op consumptie en vervuiling zijn vrij laag. Daar zie ik mogelijkheden. We moeten ook het aantal aftrekposten verlagen. Die zijn alleen maar in het voordeel van rijke mensen en grote ondernemingen die dure fiscalisten kunnen betalen.»

HUMO Hoeveel kans geeft u uzelf om voorzitter te worden?

TOMMELEIN «Zullen we een deal maken om het Humo moeilijk te maken, Egbert? 50 procent.»

LACHAERT «Allez, 't is goed. Al zag ik een Bingoal-pronostiek passeren waarin ik torenhoog favoriet ben. Je kunt meer geld winnen als je op Bart inzet.»

TOMMELEIN «Aha! Aan mij valt dus geld te verdienen, aan Egbert niet.»

HUMO In dat geval zetten we ons hele fortuin in op Els Ampe.

TOMMELEIN «Niet doen. Straks raakt Humo nog aan de bedelstaf (lacht).»