Immo-experten: ‘De jongere generatie doet graag veel: op restaurant gaan, op citytrip... Dan kun je niet sparen voor een eigen woning’

Daar is de lente, daar zijn de ‘Te koop’-borden in voortuintjes en de vastgoed- en verbouwprogramma’s op tv. Bij de start van ‘Blind gekocht’ en ‘Huizenjagers’ dient de vraag zich aan waarom wonen almaar moeilijker wordt, want de baksteen ligt de Vlaming onderhand wel erg zwaar op de maag. Vorig jaar stegen de woningprijzen tot recordhoogte en werden bouwmaterialen flink duurder, dit jaar krijgen kandidaat-kopers ook nog eens af te rekenen met een dure renovatieplicht en een stijgende hypotheekrente. En ook huren wordt steeds duurder. Op verkenning op de huizenmarkt: ‘Om de vijf jaar je huis met winst verkopen? Die tijd is voorbij.’

HUMO ‘De vastgoedmarkt koelt af,’ lezen we overal. Waaraan is dat te merken?

BÉA VANDENDAEL (makelaar ERA, straks in ‘Huis gemaakt’ op VTM) «Tijdens de coronapandemie heeft de vastgoedmarkt een historische piek bereikt: er werden de gekste prijzen betaald voor ruime, instapklare woningen met een tuin. Woningen met één of twee extra ruimtes om te werken zijn nog altijd erg in trek, net als nieuwbouwwoningen en instapklare panden. Die prijzen blijven stijgen, maar niet meer zo sterk als de voorbije jaren.»

HADISA SULEYMAN (oprichter Estate of Mind Real Estate Agents, te zien in de HLN Original ‘Extreme huizen’) «Voor instapklare, hedendaags afgewerkte woningen wordt nog altijd meer betaald dan de vraagprijs, maar panden die gerenoveerd moeten worden, blijven nu merkelijk langer te koop staan. Zeker de half gerenoveerde woningen waaraan in de loop der jaren wel wat is gewerkt – de ramen zijn vervangen in de jaren 90, er is een nieuwe ketel geplaatst in de jaren nul – maar waarvan het totaalplaatje niet voldoet. Omdat het op het eerste gezicht onduidelijk is wat je nog moet vernieuwen. Bij een volledig te renoveren pand is het dat wel: je moet het helemaal strippen.»

JOHN ROMAIN (adviseur Immotheker Finotheker) «De cijfers van de notarissen zeggen alles: in januari 2023 waren er 15 procent minder verkopen in Vlaanderen vergeleken met een jaar eerder. Afgaand op het aantal afspraken bij ons in februari, is het er zeker niet op verbeterd. Voor december 2022 noteerde de Nationale Bank bijna 28 procent minder hypotheekaanvragen voor de aankoop van een woning in vergelijking met december 2021, voor nieuwbouw zelfs 43 procent minder. ING meldt 45 procent minder toegekende hypotheekaanvragen in januari 2023 tegenover januari 2022.»

KRISTIAN NOBELS (Immo Nobels) «Tot vorig jaar wist de koper dat hij de vraagprijs of meer moest betalen om een pand te kunnen kopen. Dat is nu nog maar het geval voor de helft van de woningen. De biedingen onder gesloten omslag trekken minder geïnteresseerden, behalve voor de pareltjes. Kandidaat-kopers zijn voorzichtiger geworden.

»Attesten worden voorts steeds belangrijker: niet alleen het EPC-verslag, maar ook het overstromingsrapport (dat het risico op overstroming in kaart brengt, red.). Jonge mensen die door ouders of grootouders worden gesponsord, kiezen resoluut voor energieneutrale woningen. Dan hebben ze voor de rest van hun leven weinig kosten, is de redenering.»

VANDENDAEL «Door de oorlog in Oekraïne zijn de energieprijzen en bijgevolg ook de materiaalprijzen enorm gestegen, tot 30 procent. Mensen deinzen terug voor een renovatie, zeker in de lagere prijsklasse. Bovendien hebben die woningen vaak een erg slechte energiescore en moet je ze door de renovatieplicht bijna meteen renoveren.»

200.000 EURO BOETE

HUMO Die renovatieplicht is sinds 1 januari van dit jaar van kracht. Wie een woning koopt met een EPC-score E of F, moet die binnen de vijf jaar renoveren zodat ze minstens label D kan krijgen. Worden die slecht geïsoleerde woningen nu goedkoper?

VANDENDAEL «Ja. We merken al het verschil tussen een woning met label D, waarop nog geen verplichting rust, en één met label E of F. Neem twee soortgelijke woningen in een typische wijk uit de jaren 70: de ene heeft een kleine tuin en na enkele doordachte ingrepen een label D. Het huis ernaast heeft een grote tuin, maar een label F: dat zal snel 20 procent minder kosten.»

HUMO Maar vergeleken met een jaar geleden is de hypotheekrente 2 procent gestegen, wat betekent dat je 20 procent minder kunt lenen. Die woning blijft dus even duur als vorig jaar, als je moet lenen.

VANDENDAEL«De oplossing is dan: een langere looptijd kiezen.»

ROMAIN «Als je voor een looptijd van 25 jaar in plaats van 20 jaar kiest, kun je tot 15 procent meer lenen.

»Het goede nieuws is dat de rente stilaan piekt en de inflatie onder controle lijkt. Ik zie de rentevoeten over twee à drie jaar zeker zakken naar 2,5 procent, of 1 procent onder het huidige niveau. Ik zou nu voor een variabele lening kiezen, dan kun je over enkele jaren profiteren van een rentedaling. Wie graag zekerheid heeft, kan voor een accordeon- lening kiezen: je maandelijks af te betalen bedrag blijft hetzelfde, maar de looptijd varieert.»

HUMO De variabele rentevoet, die maximaal kan verdubbelen gedurende de looptijd, is nu hoger dan de vaste rentevoet. Normaal is die toch lager?

ROMAIN «Ik ben 69, en het is de eerste keer sinds de invoering van de euro dat ik dat meemaak. Maar we leven in een uitzonderlijke periode: er is de oorlog en de energiecrisis, maar ook een zo goed als totale tewerkstelling, waardoor de lonen stijgen, en daarbovenop is er de indexering van die lonen. Dat voedt de inflatie en om die te bestrijden trekt de Europese Centrale Bank de kortetermijnrente op – die kortetermijnrente en de winstmarge voor de banken bepalen de variabele rentevoet.

»Maar de voorbije twintig jaar was de aanpasbare rentevoet in 88 procent van de noteringen lager dan de vaste rentevoet. Ik ben er dus vrij zeker van dat je met een variabele rentevoet op het einde van de rit minder zult betalen dan met een vaste rentevoet.»

HUMO Over hoeveel extra budget moeten kopers van een woning met een E- of F-label beschikken? En welke boetes riskeer je als je er niet in slaagt binnen de vijf jaar te renoveren?

ROMAIN «De koper kan een administratieve geldboete van 500 tot 200.000 euro krijgen als hij de renovatieverplichting niet nakomt, en er wordt een nieuwe termijn opgelegd. Maar verder is het allemaal onduidelijk. Wel gegarandeerd: vijf jaar stress, want renoveren kost geld. Heeft je woning een E-label? Reken op 80.000 euro om tot label A te raken. Heb je een F-label? Zet maar 100.000 euro opzij.

»40 procent van de ééngezinswoningen in Vlaanderen is slecht geïsoleerd, en die worden vooral gekocht door de lagere middenklasse, die zo al op hun budget moet letten. De gemiddelde prijs van een woning in Vlaanderen bedraagt 348.000 euro. Tel daar gemiddeld 90.000 euro bij als je een EPC-score E of F hebt. Die woningen zullen dus verder in prijs moeten zakken.»

THIBAUT NIVELLES (oprichter van de verbouwapp Setl) «De schattingen in een EPC-verslag zijn altijd veel te hoog. Een voorbeeld: voor een woning waarvan het EPC-verslag vermeldde dat de dakisolatie tussen de 50.000 en de 70.000 euro zou kosten, kwamen wij tot de conclusie dat die niet meer dan 32.500 euro zou kosten, inclusief nieuwe dakbedekking.»

HUMO Ofwel moet je als nieuwe eigenaar 90.000 euro op je rekening hebben staan om een woning met een E- of F-label te renoveren, ofwel moet je meer kunnen lenen. In dat laatste geval kun je bij de kredietverstrekker tegelijk met de hypothecaire lening een renovatiekrediet aangaan, waarvoor de Vlaamse overheid een rentesubsidie geeft.

ROMAIN «Dat wil ook zeggen dat je maar één kans krijgt op die rentesubsidie. Bovendien dicteert de overheid dat de looptijd van het renovatiekrediet maximaal twintig jaar mag bedragen, en dat de rentevoorwaarden dezelfde moeten zijn als die van het hoofdkrediet. Daardoor kun je voor de aankoop van je woning geen accordeonkrediet voor 25 jaar afsluiten dat kan uitlopen tot 30 jaar.

»Sorry, maar op die manier duwt de overheid mensen in de problemen. Ik zie niet hoe Vlaanderen die renovatieplicht kan verwezenlijken. In ieder geval niet met de rentesubsidie.»

HUMO Hoe betrouwbaar is een EPC-attest eigenlijk?

NIVELLES «Vraag tien deskundigen om een EPC-verslag van dezelfde woning op te maken, en je krijgt tien verschillende resultaten. Tot frustratie van de hele sector, want het EPC-verslag bepaalt de prijs en geeft de doorslag in kredietdossiers.

»Sommige makelaars vragen EPC-controleurs of ze die F-score ‘met wat creativiteit’ niet in een E kunnen veranderen. Anderen doen hun werk naar eer en geweten en betrappen de EPC-controleur op fouten. Zo vertelde een makelaar me dat in een verslag verkeerdelijk stond dat het dak niet was geïsoleerd – bleek dat de keurder geen facturen van de dakisolatie had gevraagd aan de eigenaar. Veel EPC-keurders zijn freelancers die van de ene afspraak naar de andere hossen, dan krijg je cowboypraktijken.»

VANDENDAEL «Eén advies: bewaar alle facturen van alle werken die je laat uitvoeren, en alle facturen van de materialen als je zelf je huis hebt geïsoleerd: ze zijn doorslaggevend als je een EPC-attest laat opstellen.

»Wat mij nog de meeste zorgen baart, is dat we oude huizen vol kieren en spleten ongezond maken door de gevels te isoleren zoals aanbevolen op de EPC-attesten. Dan verhoog je het risico op vochtproblemen in oudere woningen, tenzij je die isolatiewerken combineert met een ventilatiesysteem, wat weer extra geld kost.»

NIVELLES «Het EPC-verslag houdt geen rekening met de gezondheid van een woning. Het hamert alleen op isolatie en de manier van verwarmen. Een ervaren EPC-keurder zei me onlangs zelf: ‘We zouden er beter mee stoppen, want het heeft geen zin.’ Het negeert ook het gedrag van de bewoner. Wie zelfbedruipend leeft en zuinig stookt in een slecht geïsoleerde woning, krijgt een F-label. Wie het geld heeft om te renoveren tot het A-label en vijf jacuzzi’s inplugt, behoudt zijn A-label. Dan zijn we met platte commerce bezig, niet met het klimaat.»

VERKOOPPRAATJES

HUMO Gaan particuliere verkopers mee in de prijsdalingen? Of willen ze toch ook de mooie winst die ze hun buren de voorbije jaren hebben zien opstrijken?

SULEYMAN «Ik was gisteren bij de eigenaar van een huis dat te duur geprijsd is. ‘Het huis hiernaast werd vorig jaar voor evenveel verkocht!’ Dat kan zijn, maar kandidaat-kopers kunnen nu minder lenen en ze hebben veel andere kosten door de inflatie.

»Sommige eigenaars wachten desnoods jaren tot iemand hun vraagprijs wil betalen. In de stad kan dat lukken, in ieder geval meer dan op het platteland: in de stad is er veel verloop, op de buiten valt het op dat een villa al drie jaar staat te verkommeren.»

NOBELS «De voorbije jaren konden koppels die uit elkaar gingen, een flinke duit overhouden aan de verkoop van hun woning. Dat is de komende tien jaar ondenkbaar.»

VANDENDAEL «Mensen kochten een woning met in het achterhoofd ze over vijf jaar te verkopen. Nu wordt een woning weer een investering voor de langere termijn.»

HUMO Sinds november vorig jaar moet een verkoper van een woning die vóór 2001 is gebouwd een asbestattest kunnen voorleggen. Drukt dat attest de prijzen?

VANDENDAEL «Het asbestattest is een goede zaak voor de koper: die komt niet meer voor verrassingen te staan. Je weet of er asbest aanwezig is en of dat verwijderd moet worden. Gevaarlijk asbest, zoals bijvoorbeeld de platen op het dak van een tuinhuis, moeten weg. Dat is nog een simpele verwijdering. Asbest in het dak van de woning geldt als ongevaarlijk zolang je er niet aan komt. Maar als je plannen hebt om je dak te isoleren of vol zonnepanelen te leggen, dan moet je het wel laten verwijderen en dat is heel wat duurder. Dat moet je incalculeren.»

NOBELS «Door al die attesten en verplichtingen verliest het bestaande vastgoed hoe dan ook aan waarde.»

FILIP CANFYN (huisvestingsdeskundige en auteur van ‘Woon(on)betaalbaarheid’) «Ons land heeft het meest verouderde patrimonium van Europa, en we hebben ook de laagste pensioenen in de EU. De Belg en de baksteen in zijn maag: dat is een pensioenverhaal. Wel, we stevenen af op een frontale botsing tussen de renovatieplicht van de koper en de pensioenverwachting van de verkoper. Een goed voorbeeld is de typische steenwegvilla die een middenstander in de jaren 70 heeft laten bouwen. Nu is dat een lawaaierig gelegen, slecht geïsoleerde woning waar wellicht asbest in zit. De kandidaat-koper wacht een dure renovatie en de verkoper ziet door de dalende woningprijzen een stukje van zijn pensioen verdampen. Dat zal tot spanningen leiden.»

HUMO Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) zei in Humo: ‘Het klopt niet dat minder mensen een huis kunnen kopen. Zeven op de tien Vlamingen bezitten een woning en dat cijfer is al jaren stabiel.’

CANFYN «Dat is vooral misleidend. Als je de inkomens van laag naar hoog rangschikt en in vijf gelijke groepen opdeelt, zie je dat in de jaren 70 in elke inkomensgroep 60 tot 70 procent eigenaar van zijn woning was. Maar de verhoudingen veranderen de laatste jaren. In 2005 was in de laagste categorie 63 procent eigenaar, en in de hoogste categorie 85 procent. In 2018 was dat 50 procent en 90 procent. En als je alleen naar de actieve bevolking in de laagste categorie kijkt, dus zonder de 65-plussers, is amper 32 procent eigenaar. De kloof tussen arm en rijk groeit, en het alarmerende is dat ook de middelste inkomensgroepen nu in de problemen raken.»

HUMO ‘Het is vandaag moeilijker om een huis te kopen. Het is duurder, niet alleen omdat de rentevoeten gestegen zijn, maar ook omdat de kosten voor een nieuwbouwwoning gestegen zijn,’ zei gouverneur Pierre Wunsch van de Nationale Bank. Wie kan nog een huis bouwen?

CANFYN «Slechts één op de vier verkochte woningen is nieuwbouw, terwijl dat veertig jaar geleden bijna de helft was. Dat nieuwbouwwoningen onbetaalbaar worden, is een zeer groot probleem. Hetzelfde geldt voor de renovatie van de bestaande woningen: de helft van de huishoudens kan geen ingrijpende renovatie betalen. Maar als we tegen 2050 de klimaatdoelstellingen willen halen en alle woningen een A-label moeten hebben, moeten we drie tot vier keer meer renoveren dan nu gebeurt.

»De media treft ook schuld. In tv-programma’s verkondigen deelnemers dat ze een budget van 400.000 euro hebben, ‘en er zit nog rek op’. In de weekendbijlagen van de kranten staan mooie interieurreportages, maar het kostenplaatje wordt nooit vermeld. Gevolg: veel mensen voelen zich abnormaal, terwijl alleen mensen met een hoger inkomen zich die levensstijl kunnen veroorloven.»

TE HUUR, TE DUUR

HUMO De huurmarkt staat al jaren onder druk, en dat verbetert niet, want kandidaat-kopers die de aankoop van een woning uitstellen, blijven langer huren. Dat zijn vaak tweeverdieners, waardoor alleenstaanden het nog moeilijker krijgen op de huurmarkt.

CANFYN «Wie net niet kan kopen, kan vaak wel de mooiste panden op de huurmarkt huren. Tegelijk zit het onderste segment al jaren muurvast. Slechts 6 procent van de woningen in Vlaanderen zijn sociale woningen. Dat zouden er minstens dubbel zoveel moeten zijn, en zelfs tot 30 procent in de grotere steden. Doordat er zo weinig sociale woningen zijn, kunnen verhuurders vragen wat ze willen voor panden in slechte staat. Ik ben zeven jaar directeur stadsontwikkeling geweest in Kortrijk, en ik heb hallucinante toestanden gezien.

»Er zijn ook meer singles en eenoudergezinnen dan vroeger, maar met hen wordt geen rekening gehouden. Als je netto 2.500 euro per maand verdient, en je mag idealiter maar een derde daarvan aan je woning spenderen, dan raak je niet ver. Een lening afbetalen met 800 euro: vergeet het. Huren? Vind maar eens iets.»

SULEYMAN «Ik ben makelaar in Gent en regel verhuringen van 1.250 euro per maand voor een flat met twee slaapkamers: dat kunnen alleen de goede tweeverdieners. Een flat van 800 euro trekt vooral nieuwkomers en alleenstaanden aan. En alles is altijd meteen weg. Onder de 800 euro vind je alleen kleinere, oudere en vaak slecht geïsoleerde appartementen.»

HUMO Wie valt het vaakst uit de boot?

NOBELS «Veel eigenaars deinzen terug voor alleenstaande mannen, omdat ze bang zijn dat de woning niet goed onderhouden zal worden. Op twee staan kandidaat-huurders met huisdieren.»

HUMO Uit eerste hand: een alleenstaande vader van twee tieners zag in Gent een geschikt huurhuis, maar hij kreeg het alleen als hij zes maanden huur op voorhand wilde betalen.

SULEYMAN «Dat heb ik nog niet meegemaakt, maar wel dat huurders zelf voorstellen om een halfjaar huur vooruit te betalen.

»Alleenstaanden en mensen die geen Nederlands spreken, zijn het kwetsbaarst op de huurmarkt. Het gebeurt ook almaar vaker dat mensen een presentatie van zichzelf maken, inclusief foto’s en info over hun hobby’s. Dat werkt.»

NOBELS «Huren zal alleen maar moeilijker worden, ook omdat de meeste verhuurders oudere mensen met één of twee panden zijn. Ze willen er niet meer in investeren om ze energiezuinig te maken en verkopen liever. De andere verhuurders kunnen dan vragen wat ze willen.

»Een deel van de te koop aangeboden panden zal in handen van investeerders komen, aangezien particulieren wegblijven door de gestegen hypotheekrente en hoge renovatiekosten.»

HUMO Belfius, de beursgenoteerde investeringsmaatschappij Gimv en de infrastructuurgroep TINC willen de komende jaren honderden huurpanden opkopen en energiezuinig maken.

NOBELS «Maar dat zal niet voor sociale verhuring zijn. Investeringsmaatschappijen zullen steeds actiever worden op de huurmarkt. Tegelijk zullen er de komende jaren meer kandidaat-huurders zijn, allemaal mensen die niet hebben kunnen sparen en niets kunnen kopen. De krapte op de huurmarkt zal alleen maar toenemen.»

SULEYMAN «Zodra je huurt, is het erg moeilijk om te sparen, zeker voor alleenstaanden. Wie 35 jaar is en een woning huurt, geen spaargeld heeft, niet op financiële steun van de ouders kan rekenen en geen zicht heeft op een erfenis, mag de droom van een eigen woning stilaan opbergen.»

HUMO Cohousen dan maar? Je betaalt minder huur en kunt dan wel sparen.

SULEYMAN «Dat klopt. Je moet dan wel alles goed bijhouden en verrekenen, bijvoorbeeld als iemand vertrekt of als een partner komt inwonen.»

VANDENDAEL «In Wallonië wordt cohousen populair bij oudere mensen die met hun pensioentje de huur niet meer kunnen betalen, of hun eigendom verkopen in plaats van te renoveren. Ik zie die trend zeker overwaaien. Het kan een oplossing zijn voor singles en voor ouderen met een gemiddeld pensioen van 1.500 euro. Voor dat geld kun je niet in een assistentiewoning terecht.»

HUMO Zit er toekomst in wooncoöperaties? Zo’n coöperatie koopt grote huizen en renoveert ze duurzaam voor cohousing. De cohousers hebben niet genoeg eigen middelen om een woning te kopen, maar als ze huren van een wooncoöperatie, verwerven ze wel aandelen in de coöperatie.

CANFYN «Het is een verdienstelijke poging om iets te doen aan de uitzichtloosheid van het huren en de onbereikbaarheid van een eigen woning, maar wooncoöperaties krijgen geen geld van banken. Een bank wil een woning kunnen verkopen als de lening niet wordt afbetaald. Dat is moeilijker als één van de pakweg tien coöperanten niet meer betaalt, want de bank kan niet een tiende van die woning opeisen. In Zwitserland en de Scandinavische landen slaat dat concept wel aan. Dat zijn dan ook huurlanden – in Zwitserland huurt 55 procent van de mensen. En in Scandinavië kun je zonder problemen een lening krijgen als je als coöperant een aandeel wilt kopen.»

KLEIN BEGINNEN

HUMO Volgens een studie van Immotheker Finotheker krijgt bijna de helft van de jongeren geld van de ouders voor de aankoop van de eerste woning, gemiddeld zo’n 58.000 euro. Wat raden jullie starters aan die niet op die familiale hulp kunnen rekenen?

VANDENDAEL «In Wallonië lossen sommige jongeren het zo op: ze cohousen voor 300 euro huur, en kopen ondertussen een studio die ze dan verhuren. Idealiter kunnen ze de lening afbetalen met de huur die ze ontvangen, en als ze toch moeten bijpassen, lukt dat best als je zelf maar 300 euro huur betaalt. Op die manier kunnen ze na vijf jaar misschien iets groters kopen waarin ze zelf kunnen wonen. Als ik nu jong was, zou ik dat meteen doen, want het is een verstandige manier om te sparen. En ik zou voor een studio in Limburg kiezen, de goedkoopste provincie. In Tienen heb je al voor 180.000 euro een appartementje.»

SULEYMAN «Een piepkleine studio kopen in plaats van iets ruims te huren kan je op termijn meer gemoedsrust brengen. Die vind je in een stad als Gent nog voor 150.000 euro. De aankoopkosten bedragen ongeveer 5.000 euro – omdat Gent een kernstad is, is daar een korting van 2.800 euro op de registratierechten in verrekend. Daarnaast zal de bank 10 procent eigen middelen van jou vragen, dus 15.000 euro. Tel dat op en je hebt 20.000 euro nodig. Woon zo lang mogelijk in die studio en gebruik hem dan als opstapje naar een grotere woning. Oké, het is piepklein wonen, maar het lijkt me de enige manier om iets te verwerven als je alleen bent of geen hulp van je familie krijgt.

»In een vorig interview met Humo zei ik dat millennials graag dure koffies drinken, en daar is toen veel reactie op gekomen: ‘Ik heb al een week geen koffie meer gedronken en ik kan nog altijd geen huis kopen!’ Maar wat ik bedoelde, was dat de jongere generatie graag veel doet: op restaurant gaan, op citytrip... Dan kun je niet sparen en kom je nooit aan die 10 procent eigen inbreng.»

NOBELS «Op het gevaar af als een oude zak te klinken: mijn grootvader werkte in een fabriek, en mijn grootmoeder was poetsvrouw. Op het einde van hun leven hadden ze twee huizen en drie bouwgronden. Die mensen deden geen geld op: ze hadden een moestuin, ze kweekten kippen en deden alle verplaatsingen met de fiets.

»Als ik met jonge mensen een pand bezoek, brengen ze soms een aannemer mee die becijfert hoeveel de verbouwingswerken zullen kosten. En wat ze willen, kost vaak veel geld. Ze denken te weinig aan een goedkope manier om een pand te renoveren, namelijk zelf de handen uit de mouwen steken. Je moet die starterswoning ook willen.

»En voor de durvers: trek naar Wallonië. Vlak over de taalgrens, in de omgeving van Vloesberg of Kluisbergen, is het vastgoed de laatste jaren wel duurder geworden. Maar als je 30 kilometer verder rijdt, tot voorbij Doornik, vind je voor 200.000 euro een fermette op 10 are. Die kost je in Vlaanderen gemiddeld 400.000 euro, en in een populaire randgemeente als De Pinte nog meer. Of verhuis naar Noord-Frankrijk. Op 100 à 200 kilometer van hier kun je in verlaten dorpen een huis kopen voor 100.000 euro. Misschien moet je op een bepaald ogenblik zo’n keuze overwegen?»

ROMAIN «Let er in ieder geval op dat je niet moet gaan bedelen. Kijk bij een lening niet alleen naar de rentevoet, maar ook naar je maandelijkse afbetaling, en naar wat je overhoudt. Zorg ervoor dat je nooit, maar dan ook nooit in het rood moet gaan.»

‘Huizenjagers’, Play4, maandag 3 april, 20.00

‘Blind gekocht’, Play4, donderdag 6 april, 21.00