In de modderput van Reuzegom. Humo sprak kenners, (ex-)leden en intimi: ‘De dood van Sanda was geen ongeluk. Dit zat er al jaren aan te komen’

De voorbije dagen werd op het proces Reuzegom pijnlijk duidelijk hoe het een kwestie van tijd was voor de studentendoop van de vereniging faliekant zou aflopen. Humo dook in de modderput van Reuzegom om te achterhalen wat Sanda bij hen zocht en hoe het zo fout kon lopen. ‘Ik herinner me een doop waarbij meisjes in bikini op een koude herfstavond door de straten van Leuven werden rondgereden in een winkelkarretje. Ze waren met honing ingesmeerd, ze zagen blauw van de kou.’

Sanda Dia was een vrolijke, populaire jongen uit een Belgisch-Senegalees arbeidersgezin uit Edegem. In zijn derde jaar aan de KU Leuven trad hij toe tot Reuzegom, een beenharde en elitaire studentenclub die bekendstond om haar gruwelijke dopen, vechtpartijen en de slogan ‘100 procent Antwerpse arrogantie’. Die keuze bleek noodlottig. Tijdens een ‘bruut gestoord’ doopweekend werd Sanda zo mishandeld dat hij overleed.

Het scoutslokaal in Vorselaar waar Sanda Dia werd gedoopt, lijkt zo weggelopen uit een horrorfilm. Het ligt verscholen in een bos, aan het eind van een slingerbaantje tussen de velden, met de naam ‘Rommelzwaan’’ Midden op de oprit: een dode rat. Gelukkig lag die er niet op die fatale zaterdag, 5 december 2018, of de schachtentemmers van Reuzegom hadden er vast een creatieve opdracht mee bedacht.

Achter de blokhut ligt een open plek met een kampvuurplaats. Hier werd Sanda tijdens de laatste middag van zijn leven heen gebracht, met een droge mond en een suf hoofd. Zijn afgrijselijke kater was het resultaat van de eerste doopdag in Leuven, toen zijn doopmeesters hem en zijn twee medeschachten hadden verplicht om razendsnel anderhalve fles gin leeg te drinken zonder over te geven. Vervolgens waren ze meegesleurd naar een cantus waar ze zich - opnieuw - in coma hadden moeten zuipen. Verscheidene Reuzegommers verklaarden achteraf aan de politie dat ze hun slachtoffers buiten op de stoep hadden gelegd, in een veilige houding, ‘zodat ze niet konden stikken in hun eigen braaksel’. Om hen warm te houden urineerden ze op hen. ‘s Nachts hadden ze Sanda terug naar zijn kot gedragen en alle kranen dichtgeplakt, zodat hij zijn nadorst niet met water kon stillen.

Op de tweede dag wachtte het ware doopfestijn in Vorselaar. De reconstructie van de gebeurtenissen, die voor het eerst in Het Nieuwsblad verscheen, kon je niet met droge ogen lezen. De drie schachten moesten een put graven waarin ze de hele namiddag zouden doorbrengen, halfnaakt, bij 6 graden Celsius. ‘Sanda al rijp voor de vuilnisbak’, verschijnt er om 12.09 uur in de WhatsAppgroep van Reuzegom. De schachten worden overgoten met water en krijgen smeerlapperij te vreten: pikante pepers en schachtenpap, waarin dode muizen zijn gemixt. Ze zijn doorweekt, groggy en kotsmisselijk, maar als ze aarzelen wordt er tegen hen geroepen, gescholden en geduwd. Er wordt gedreigd met vuistslagen, op hun hoofden geplast en gekakt. Maar uiteindelijk zullen de natte kou en een overdosis visolie Sanda fataal worden.

Jef J., alias Zaadje, de preses van de club, verklaart achteraf aan de politie dat de schachten een levende goudvis moesten inslikken, en daarna grote hoeveelheden visolie te drinken kregen om de vis er weer uit te krijgen. ‘Die olie heeft zo'n indringende geur dat je er normaal van begint te braken. Bij Sanda lukte het niet. Er is dan op ons aanraden nog meer visolie gedronken, maar op de duur komt de olie er door het kokhalzen onmiddellijk weer uit. Het leek alsof Sanda heel dronken was, maar dat kon niet, want er werd die dag niet gedronken.’

Kort na 19 uur verschijnt er een foto in de WhatsAppgroep waarin Sanda laveloos in het gras ligt. Later wordt gewag gemaakt van een ‘foetushouding’, ‘een verdwaasde blik’ en ‘vreemde geluiden’. Pas iets voor 21 uur belt Zaadje de noodcentrale, omdat Sanda al een tijd bewusteloos is. Het hoogtepunt van het doopritueel, waarbij de schachten de kop van een muis moeten afbijten, wordt afgeblazen. Met een lichaamstemperatuur van 27,2 graden wordt Sanda het ziekenhuis van Malle binnengebracht. Al snel verhuist hij naar het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen, waar de spoedarts meervoudig orgaanfalen vaststelt, als gevolg van een extreem hoog zoutgehalte in het bloed. Er kan geen hulp meer baten.

De paniek bij ‘de Reuzz’ is groot. ‘Oh nee, Zaadje en ik gaan hiervoor opdraaien,’ post Alexander G., alias Janker, in de groep. Hij is de schachtentemmer met dienst. Diezelfde avond nog proberen ze zo veel mogelijk sporen te wissen. Ze gooien de put dicht, vragen alle leden om belastende whatsappjes te verwijderen, en sturen enkele mannetjes naar Sanda’s kot om de boel op te ruimen. Achteraf slagen de speurders erin om verscheidene berichtjes terug te vinden.

Op 4 september beslist de raadkamer van Hasselt wie van de achttien betrokken leden ze doorverwijst naar de correctionele rechtbank wegens ‘het toedienen van schadelijke stoffen, onopzettelijke doding, onterende behandeling en schuldig verzuim’. Sven Mary, advocaat van Sanda's familie, liet in De Morgen weten dat hij niet tevreden is met die kwalificatie: ‘Waarom worden ze niet beschuldigd van ‘slagen en verwondingen’ en ‘foltering’?’ Hij kondigt aan dat hij met geslepen messen naar het proces trekt. ‘Ik ga die gasten tegen elkaar opzetten. Ik ga ze gek maken. We zullen eens zien of hun rangen dan nog altijd gesloten blijven.’

SLIMME ZET

Sanda Dia is de zoon van een Belgisch-Senegalees gezin uit Edegem, met nog één oudere broer. Zijn vader is moslim en arbeider. Volgens zijn vrienden had Sanda hard moeten knokken om aan de universiteit te studeren.

FERRE VERVOORT (een vriend) «Sanda wilde gelukkig zijn in het leven, maar dat betekende voor hem ook dat hij zou kunnen kopen wat zijn hart begeerde. Niet dat hij in zijn jeugd iets tekortkwam, maar hij droomde van een mooi huis, een mooie wagen. Daarvoor wilde hij keihard werken. Toch was hij geen echte strever. Daarvoor was hij veel te nonchalant: hij kwam dikwijls te laat (lacht).

»Hij koos voor de KU Leuven, omdat hij voor burgerlijk ingenieur wilde studeren. Sanda was niet altijd geslaagd in eerste zit, maar na augustus was het telkens in orde.»

HUMO Pas in zijn derde jaar sloot hij zich aan bij Reuzegom. Waarom?

LOTTE COREYNEN (een vriendin) «Om zijn netwerk uit te breiden. Hij dacht daar belangrijke mensen te ontmoeten op wie hij later zou kunnen terugvallen. Maar qua persoonlijkheid paste hij niet bij Reuzegom. Sanda was zacht, lief en empathisch.»

VERVOORT «Als vriendengroep dachten wij dat hij zo'n studentenclub niet nodig had. Hij had verstand en talent genoeg.»

LUCAS SERRIEN (een vriend) «De eerste twee jaar in Leuven waren we heel vaak samen. We studeerden allebei voor burgerlijk ingenieur, specialisatie chemie, reden met z'n tweeën naar de les, zaten op kot in dezelfde straat, aten elke dag samen. Tijdens de zomer stuurde hij me plots een sms: ‘Ik ga dit jaar bij 'De Reuzz’.’ Wellicht wou hij me duidelijk maken dat we in het derde jaar minder vaak samen zouden zijn.

»Als schacht van Reuzegom moet je de hele tijd beschikbaar zijn voor opdrachten van de leden van het presidium: afwassen bij hen thuis en zo. Je moet een jaar lang een dienende rol vervullen. Ik snapte niet wat Sanda bij die gasten te zoeken had. Hij hechtte weinig belang aan ego of status. Hij was een gangmaker, iemand met wie je plezier maakte, maar tegelijk kon je met hem, één-op-één, over alles praten. Hij paste niet bij die haantjes van Reuzegom. We hebben geprobeerd erover te praten, maar dat lag moeilijk. Sanda was vastbesloten: die contacten in de betere kringen zouden hem later van pas komen, dacht hij.»

HUMO Zijn vader was een arbeider. Wou hij zijn achtergrond ontstijgen?

SERRIEN «Tegen zijn papa zei hij altijd: ‘Maak je over mij maar geen zorgen, ik ga het ver schoppen in het leven.’ Dat zat heel erg in zijn kop.»

VERVOORT «In de eerste maanden vertelde hij over zijn belevenissen bij Reuzegom met een grote smile op zijn gezicht. Maar dat was de gecensureerde versie. Lucas hoorde andere verhalen in Leuven: dat Sanda het zwaar had en meer moest drinken dan de anderen - hij moest zich extra bewijzen. En dan moest de doop nog komen. Reuzegom stond bekend om het mishandelen van dieren. En schachten moesten hartje winter een put graven, waar ze zelf in gingen zitten. Dat leek ons gevaarlijk in de winter.»

SERRIEN «Sanda was vastbesloten om alle vernederingen te doorstaan, ook al wist hij niet wat hem te wachten stond. Dat is de cultuur van Reuzegom: de doop is top secret. ‘Achteraf zal ik er ook niets over mogen vertellen,’ zei hij. Ik merkte wel dat hij stress had. En hij voelde dat wíj ongerust waren. ‘Maak je geen zorgen,’ zei hij, ‘als het te ver gaat, zal de schachtentemmer wel ingrijpen.’ Dat was Sanda ten voeten uit: hij stelde ons gerust, terwijl hij diep vanbinnen ook bang was.»

VERVOORT «Niemand had verwacht dat het zo erg zou worden, zeker hij niet. Ik heb de reconstructie in Het Nieuwsblad niet in één keer kunnen lezen. Van bepaalde passages lig ik 's nachts nog altijd wakker.

»Op een bepaald moment meldde iemand van Reuzegom op Facebook dat Sanda in het ziekenhuis lag: of iemand het telefoonnummer van zijn ouders had? We zijn onmiddellijk naar het ziekenhuis gereden, maar hebben Sanda niet meer gezien. Alleen de familie kreeg toegang. De Reuzegommers waren er niet meer, die leken van de aardbodem verdwenen. Op de begrafenis werden ze niet uitgenodigd, de twee andere slachtoffers wel.»

COREYNEN «We hebben nu de hashtag #JusticeforSanda gelanceerd, omdat we vreesden dat de zaak na anderhalf jaar stilte in de doofpot zou verdwijnen. Wij willen dat er gerechtigheid komt. Mensen mogen niet wegkomen met zulke daden.»

SERRIEN «Normaal zouden Sanda en ik samen afstuderen. Nu moet ik het in mijn eentje doen voor hem. Wat het extra zwaar maakt, is dat ik die jongens van Reuzegom in Leuven zomaar tegen het lijf kan lopen. Ik mijd bepaalde cafés en terrassen. Maar dat is de omgekeerde wereld, toch? Zij zouden míj moeten mijden. Zij gaan gewoon voort met hun oude leventje, ze gaan al lang weer op stap en studeren nog altijd aan de KU Leuven. De universiteit gaf hen een heel lichte straf en wij werden niet gehoord. Dat kwam hard aan. Iedereen deed alsof het een stom ongeluk was. Maar dat was het dus niet, hè. (Nadrukkelijk) Dit was geen stom ongeluk.»

VARKENS EN KONIJNEN

De studentenclub werd in 1946 mee gesticht door het latere Volksunie-boegbeeld Hugo Schiltz, als een vereniging voor oud-leerlingen van het Xaveriuscollege in Borgerhout. De naam verwijst naar de Borgerhoutse Reuzenstoet. Door de jaren heen evolueerde de kring naar een exclusiever genootschap van jongeren uit welgestelde Antwerpse families, met een patent op losbandige feestjes, extreme dooprituelen en de veelzeggende slogan ‘100 procent terechte Antwerpse arrogantie’. Een jonge Antwerpse ondernemer heeft het over een club van arrogante ettertjes.

ONDERNEMER «Ik heb met heel wat Reuzegommers in de klas gezeten in het middelbaar, en ik had een hekel aan die hautaine fils à papa. Stuk voor stuk kwamen ze uit rijke, geprivilegieerde families die in een villa met zwembad woonden in Edegem, Schilde, Brasschaat of Wilrijk. Sommigen waren echte pestkoppen. Ze wisten al in het middelbaar dat ze, desnoods zonder diploma, zouden opklimmen tot directeur dankzij de connecties van hun ouders. De meesten zie je nu ook terechtkomen bij banken, advocatenkantoren, consultantbureaus, politieke kabinetten of in het familiebedrijf. Bijna allemaal waren ze conservatief en uitgesproken flamingant. De banden met N-VA en CD&V zijn overduidelijk. Sanda was niet het type waar zij zich normaal mee zouden inlaten.»

De voorbije tien jaar kreeg de reputatie van Reuzegom een gitzwart randje. Enkele schachten belandden met brandwonden in het ziekenhuis, nadat ze tabasco op hun penis en anus hadden moeten aanbrengen. In mei 2013 diende GAIA een klacht in wegens het mishandelen van een biggetje. Op een vier jaar oude 'A Film by Reuzegom' was te zien hoe een varkentje van enkele weken oud werd geslacht, gespiesd en geroosterd. Leden plaatsten het dier een geweer tegen de kop en staken een sigaret in zijn bek.

Eerder dat jaar had GAIA ook al klacht ingediend, omdat Reuzegom haar schachten verplichtte om een semester lang een konijn te verzorgen op hun kot, om het daarna te doden en op te eten. Reuzegom ontkende die aantijgingen. Verscheidene bronnen bevestigen dat schachten ook verplicht werden om bekers met urine van hun ‘temmers’ te drinken. Maar Alexander G., de beul van Sanda, was vastbesloten om van 2018 het extreemste jaar ooit te maken. In zijn verkiezingsspeech had hij een ‘gestoord bruut jaar’ beloofd: ‘Bij de meeste simpele, doordeweekse clubs is het temmerschap een detail, een functie die moet dienen als opstapje richting het nog grotere werk. Zo krijg je vijgenclubs. (...) Maar dit is nog altijd de Reuzz, hier wordt niet aan liefdadigheid gedaan. (...) Er wordt weleens gefluisterd dat ik te klein of te fragiel zou zijn voor deze functie. Maar Napoleon, Castro, zelfs onze goede Duitse vriend Hitler staken nauwelijks boven de grond uit.’

KENNY VAN MINSEL (ex-voorzitter van de Leuvense studentenkoepel Loko) «Er is een groot verschil tussen de faculteitskringen, die door de universiteit erkend worden, en traditionele regioclubs zoals Reuzegom, die niet erkend zijn en zich niet willen onderwerpen aan regels of doopcharters. Reuzegom was de beruchtste regioclub met de zwaarste doop.»

HUMO Er bereiken ons verhalen over Reuzegom-fuiven waar een toxische sfeer hing, met veel drankmisbruik, seksuele intimidatie en vernielingen.

VAN MINSEL «Er waren voortdurend incidenten: van het gebruik van dieren in dopen tot geweld. Op een keer organiseerde Reuzegom, samen met enkele andere regioclubs, een tocht langs de bars van de faculteitskringen: in één avond werden er drie gesloopt. Enkele maanden voor de dood van Sanda richttten ze voor 4.000 euro schade aan in een fuifzaal. Er heerste een cultuur van straffeloosheid.»

DENNIS LAVEAUX (in 2018 voorzitter van het Seniorenkonvent, de koepel van traditionele regioclubs) «Reuzegom had een slechte reputatie in bepaalde cafés: ‘Als het ambras is, zijn zij erbij.’ Ze werden vaak uitgedaagd, maar ze lieten zich ook graag uitdagen.»

VAN MINSEL «Elk jaar liepen er dopen uit de hand: schachten moesten ontzagwekkende hoeveelheden Cara Pils drinken door een snorkel en lagen bewusteloos op de grond. Ook de meisjes van regioclubs lieten zich niet onbetuigd. Ik herinner me een doop waarbij meisjes in bikini op een koude herfstavond door de straten van Leuven werden rondgereden in een winkelkarretje. Ze waren met honing ingesmeerd, ze zagen blauw van de kou. Om hen heen liepen de clubleden, die hen allerlei lelijks toeschreeuwden: ‘Je bent te dik, lelijke trien, je geraakt nooit van de straat.’»

HUMO Na de dood van Sanda kwam de discussie over een nieuw doopcharter in een stroomversnelling. De meisjesclubs wilden het charter ondertekenen, de mannen niet. Loko pleitte voor nultolerantie, maar dat werd u niet in dank afgenomen.

VAN MINSEL «Ik werd het slachtoffer van een intimidatiecampagne door regioclubleden, waaronder ex-Reuzegommers. Het gebouw van Loko werd zelfs gevandaliseerd en onze mensen werden op straat bedreigd. Het KVHV (Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond, red.) begon met een postercampagne waarin ik persoonlijk werd geviseerd. Ik ontving homofobe berichten en zag nare dingen verschijnen online: dat met Sanda de verkeerde student gestorven was, bijvoorbeeld. Ik deed meermaals mijn beklag bij vicerector Chantal Van Audenhove (die ook het tuchtonderzoek naar Reuzegom leidde, red.), maar zij deed er niets mee.»

Peter Vanham is communicatiedirecteur van het World Economic Forum. Hij was nooit lid van Reuzegom, maar woonde zestien jaar geleden wel twee clubavonden bij.

PETER VANHAM «Als Lierenaar uit een middenklassegezin werd ik door een medestudent uitgenodigd voor een clubavond in In Den Boule, hun stamkroeg. Een hele eer! Ik was geïntrigeerd door die gasten uit de Antwerpse bourgeoisie met hun Ralph Lauren-kleren. Ik wilde daar bij horen.

»Die eerste avond was echt zuipen op commando, 20 à 25 pinten na elkaar. De tweede keer was ik op een cantus, in de aanloop naar de schachtendoop. Die avond was nog gortiger. Iedereen dronk minstens 30 à 35 pinten. Er werd overgegeven tegen de sterren op, ieder in z'n eigen emmer. De schachten werden één voor één gekleineerd en de leden gedroegen zich hautain. Ik ging naar huis en besefte dat die club niks voor mij was. Andere studentenverenigingen hadden debatclubs, cursusdiensten, bijlessen... Bij Reuzegom ging het om níéts. Jonge studenten vernederen tot op het bot, dat was het doel. En de schachten die dat moesten ondergaan, maakten er een sport van om het jaar nadien nóg straffere dingen te doen.

»De dood van Sanda was geen ongeluk, hè. Dit zat er al jaren aan te komen. Als het elke keer gortiger moet zijn, weet je dat het ooit fout afloopt. De schachtentemmer die Sanda mishandelde, was niet voor niets verkozen met de belofte om nog extremer te gaan. Toch is het te makkelijk om alles in zijn schoenen te schuiven. Hij wou zich wellicht bewijzen, om verder op te klimmen. Alle recente ex-bestuursleden zijn voor een stuk mee verantwoordelijk. Dat zijn zeker niet allemaal slechte mensen, maar ze hebben meegewerkt aan het installeren van een rotte cultuur die geweld verheerlijkte.»

HERMAN VAN GOETHEM (rector UA en specialist in massageweld) «Bij studentendopen zie je wat soms ook bij kindermishandeling en seksueel misbruik voorkomt: slachtoffers worden nadien dader. Ze herhalen niet alleen wat ze zelf ondergingen, maar doen er nog een schep bovenop. Die geweldspiraal versterkt zich jaar na jaar, en wordt intern ook ‘normaal’ bevonden.

»Zo'n doopritueel is een vorm van groepsgeweld met patronen die je ook terugziet bij genocides. Reuzegom was een club die zichzelf als superieur beschouwde. Zij zijn de ingewijde heersers, de schachten zijn de slaven die moeten lijden om te mogen toetreden. Alleen wie bewijst even sterk te zijn als de meesters, is het waard om erbij te horen. Net zoals bij genocides wordt het onderscheid tussen daders, medeplichtigen en toeschouwers erg flou. Daardoor is de individuele verantwoordelijkheid soms moeilijk aanwijsbaar. Het is mogelijk dat het parket de achttien verdachten even schuldig acht.»

HUMO Moeten we ons zorgen maken als Reuzegommers systematisch opklimmen in onze maatschappij? Sommigen spreken van psychopathisch gedrag.

VAN GOETHEM «Massamoordenaars in nazi-Duitsland, ex-Joegoslavië of Rwanda waren meestal heel gewone mensen. Eens de geweldcontext voorbij, stappen ze weer in het gewone leven met andere normen en waarden. Wie als student grenzen heeft overschreden, zal daar later wellicht wat beschaamd op terugblikken. Meestal gaat het om jeugdzonden, en komt het nadien wel goed.»

LOUIS TOBBACK (ex-burgemeester van Leuven) «Ik was altijd fervent tegen die inwijdingsrituelen, omdat ze gepaard gaan met ridicule en vernederende praktijken, zoals bleukes die letterlijk de reet van de anciens moeten likken. Wat er met Sanda is gebeurd, is puur sadisme. De anciens mogen voor één keer het beest in zichzelf loslaten, en doen wat normaal nooit mag, alleen maar omdat ze een lintje dragen. En als één van de prooien dan een jongen van vreemde origine is die denkt dat hij ook bij de 'Vlaamsche elite' mag horen, is het helemaal feest.»

HUMO Heeft racisme een rol gespeeld, denkt u?

TOBBACK «Als je ziet uit welke families die mannen komen, weet ik genoeg. Dat is de beter gestelde kleinburgerij uit de witte N-VA-rand rond Antwerpen, waar men schrik heeft van een tramlijn omdat gekleurde mensen dan ook tot in de villawijken geraken. Blijkbaar dacht die jongen dat hij bij die club interessante mensen zou ontmoeten. Hoe ver kun je ernaast zitten?»

GEVONDEN: EX-REUZEGOMMERS

De meeste verdachten in de zaak-Sanda Dia lijken haast van de aardbol verdwenen. Hun socialemedia-accounts zijn offline gehaald en veel internetsporen naar 'de Reuzz' zijn uitgegomd. Volgens Sven Mary vind je makkelijker een lijst van geheimagenten van de vroegere Oost-Duitse inlichtingendienst Stasi dan van Reuzegom-leden. Zelfs leden die in minder heftige tijden bij de club waren, zijn beschaamd om ermee geassocieerd te worden.

VANHAM «Het is de morele plicht van ex-leden om naar buiten te komen. In plaats van hun reputatie, of die van Reuzegom, te beschermen, moeten ze nu veroordelen wat al jaren scheefliep. Als ouder zou ik nooit willen dat mijn kinderen lid worden van clubs die weigeren om een doopcharter te tekenen.»

EX-REUZEGOMMER «Ik heb de club een tiental jaar geleden verlaten. In mijn tijd was Reuzegom nog een fijne bende. Het verschil met de excessen waarover ik nu lees, was zeer groot. Het is vervelend dat ik nu word verplicht om er afstand van te doen.»

HUMO Waarom werd u lid?

EX-REUZEGOMMER «Het leek me een fijne manier om in Leuven snel veel mensen te leren kennen. Reuzegom was niet elitair. Het ging om jongens die elkaar kenden van school of bij de scouts. Sommigen kwamen uit welgestelde families, maar er waren ook mensen uit andere sociale milieus bij.»

HUMO Klopt het dat de doop geheim was?

EX-REUZEGOMMER «Ja, maar dat dient om het spannend te houden. De schachten mogen een beetje stress hebben, hè?»

HUMO Hoe verliep die doop bij u?

EX-REUZEGOMMER «De eerste avond hadden we een stevige cantus waarbij we veel moesten drinken - geen comatoestanden. We zijn die avond allemaal zelf terug naar ons kot gewandeld. De dag nadien moesten we met een flinke kater vuile papjes eten, door beken waden en emmers koud water incasseren. Er werden geen kranen afgeplakt, er was geen put en geen visolie. Ik heb niemand bewusteloos zien vallen. We werden geplaagd en gejend, maar de sfeer bleef amicaal en je kon op elk moment stoppen. Als ik had moeten doorstaan wat ze Sanda en zijn twee kompanen hebben aangedaan, zou ik gezegd hebben: ‘Kus mijn kloten.’ Ook toen ik zelf mensen doopte, was er van mishandeling geen sprake.»

HUMO U had niet de neiging om verder te gaan dan het jaar voordien?

EX-REUZEGOMMER «Nee. Je hebt er altijd die extremer willen gaan, maar die worden normaal getemperd door anderen. Pas als die kleine groep hardliners de bovenhand haalt, krijg je een spiraal van extremiteiten. Toch mag je die achttien beklaagden niet over dezelfde kam scheren. Daar zitten ongetwijfeld jongens bij die niet actief hebben meegedaan aan wat zich afspeelde in die put, en die gewoon binnen een pint zaten te drinken.»

HUMO Had Reuzegom in uw tijd al een slechte naam?

EX-REUZEGOMMER «Wij waren berucht om onze pittige feestjes. Iedereen wilde naar onze TD's komen. Met de opbrengst konden we vaten bier, weekendjes Ardennen en restaurantbezoeken betalen. We hebben een paar keer deftig gegeten (lacht).»

HUMO Was u erbij toen het varkentje werd mishandeld?

EX-REUZEGOMMER «Ja, maar GAIA heeft dat verhaal enorm opgeklopt. Het was vetgemest in een boerderij en werd geslacht volgens de regels van de kunst. Bij plattelandsfeestjes gebeurt het wel vaker dat ze een varken aan het spit hangen en roosteren. Alleen waren wij zo stom om te filmen hoe het werd geslacht en de organen werden verwijderd. Dat leverde lugubere beelden op. Het filmpje diende om de mythe rond Reuzegom te versterken, het was een ‘Antwerps showke’. Maar van dierenmishandeling was geen sprake.»

HUMO En het beruchte konijnenverhaal?

EX-REUZEGOMMER «Dat is van na mijn tijd.»

HUMO Was uw lidmaatschap later een troef in het zakenleven?

EX-REUZEGOMMER «Af en toe kom je een ex-lid tegen, of iemand van een andere club. Dan heb je meteen een leuk gespreksonderwerp. Meer niet.»

HUMO De Reuzz wordt gesitueerd in de invloedsfeer van N-VA en CD&V.

EX-REUZEGOMMER «In mijn geval klopt dat. Maar je politieke strekking speelde geen rol. En je huidskleur ook niet. In de jaren 90 waren er al kleurlingen bij. Als er echt racisten bij Reuzegom zaten, hadden ze Sanda wellicht gewoon niet toegelaten.»

In radicaal-linkse kringen wordt Reuzegom vergeleken met de Bullingdon Club aan de universiteit van Oxford. De Britse premier Boris Johnson en ex-premier David Cameron behoorden ertoe, net als een hoop andere politici, bedrijfsleiders en edellieden. In de Britse krant The Guardian had een professor die samen met Johnson en Cameron bij de club was, het over een cultuur van drankmisbruik, vandalisme en prostituees die werden ingehuurd om exquise diners op te leuken. ‘Veel ex-leden hebben diepgewortelde netwerken, en bezorgen elkaar hoge postjes. Hun wederzijdse loyaliteit is zeer groot.’

Ook bij Reuzegom, en andere clubs die onder het Seniorenkonvent schuilgaan, is er sprake van politieke banden en netwerken in de hogere regionen. Dennis Laveaux was als Konvent-voorzitter ook actief bij N-VA. Hij stapte op nadat hij in 'Pano' te zien was in een filmpje van Schild & Vrienden. Zijn opvolger is Constantijn De Crem, de zoon van Pieter, die net als zijn vader ook voorzitter is van de Leuvense studentenclub ZOV (Moeder Zuid-Oost-Vlaamse). Een ander voorbeeld is Donald de Vinck, alias Elio: baron, N-VA-medewerker in het Europees Parlement en tot voor kort praktijkassistent aan de KU Leuven. De Vinck was preses van Reuzegom in 2016-2017 en zat tijdens de doop van Sanda nog in de WhatsAppgroep. Na veel aandringen wil hij praten, omdat hij ‘op één hoop wordt gegooid met degenen die er wél bij waren’.

DONALD DE VINCK «Ik heb met dat doopritueel niets te maken. Op het moment van de feiten studeerde ik een extra jaar internationaal recht in Zürich. Het choqueert me dat ik hier word bijgesleurd. Ik ontvang zelfs bedreigingen: ‘We gaan je weten te vinden.’»

HUMO Heeft u die bewuste avond in de WhatsAppgroep adviezen gegeven, bijvoorbeeld om sporen uit te wissen?

DE VINCK «Absoluut niet! Als ik dat had gedaan, zou ik vervolgd worden. Quod non. Ik weet niet of anderen sporen hebben uitgewist - dat zal dan een paniekreactie geweest zijn. Maar toen die gasten 's anderendaags enigszins van de schok waren bekomen, hebben ze hun gsm laten lezen door het parket. Vrijwillig. Ze hebben voor 100 procent meegewerkt aan het onderzoek.»

HUMO Moest je bij Reuzegom zwijgen over wat zich tijdens het doopritueel had afgespeeld?

DE VINCK «Nee, in mijn ogen niet.»

HUMO Wij vernemen van wel.

DE VINCK «Bij elke club is de doop min of meer geheim. Maar er circuleren zo veel verhalen dat het niet moeilijk is om zelf de puzzel te leggen.»

HUMO Moesten de nieuwkomers bij Reuzegom zich een heel jaar bewijzen?

DE VINCK «Ze moesten wat onnozele dingetjes doen, zoals pintjes bestellen en ronddragen. Elke maandagavond hadden we een activiteit in In Den Boule of op locatie: een cantus of een brouwerijbezoek. De schachten moesten daar zijn. Soms werden ze ook opgevorderd door leden van het presidium, om bij hen thuis de afwas te doen of een broodje te bezorgen.

»Na de doop volgde aan het eind van het academiejaar nog een ontgroening. Daarbij moesten ze nog wat proefjes afleggen en kregen ze hun bijnaam. Het eindigde met een cantus waarop de schachten het clublied moesten fluiten. Het doel was dat je één grote vriendengroep werd. Door een heel jaar lang dicht bij elkaar te leven, ontstond er een hechte band. Het lidmaatschap werd erg beperkt, het ging maar om een vijftiental mensen. Die waren heel close.»

HUMO Door elkaars pis te drinken?

DE VINCK «Nee, waar haalt u dat?»

HUMO Moest je uit een rijke familie komen om lid te kunnen worden?

DE VINCK «Nee, wij waren geen elitaire club. De enige voorwaarde was dat je een man uit Antwerpen was. Ook donkere jongens waren welkom. Het beste bewijs is dat er op Sanda's doop een lid met Congolese roots aanwezig was.

»Deze zaak is geen class issue. Sanda kende veel Reuzegommers al voor hij zich aansloot. Hij speelde bij hen in de voetbalploeg, bij Ik Dien uit Edegem. Ik weiger te geloven dat racisme een rol speelde. Reuzegom was een gezelligheidsclub, al lijkt het ongepast dat nu te beweren.»

HUMO Speelden politieke strekkingen een rol?

DE VINCK «Nee. Wij waren geen kweekvijver van een nieuwe politieke generatie, zoals de KVHV. Bij ons werd er niet over politiek gepraat.»

HUMO Was het niet Vlaams en katholiek?

DE VINCK «Nee. Ik ben bijvoorbeeld een overtuigd atheïst. Als N-VA'er ben ik wel Vlaamsgezind, maar we hadden net zo goed niet-Vlaamsgezinde leden. Onze mensen vind je terug bij alle mogelijke partijen, behalve de extreme.»

HUMO Sven Mary vreest voor klassenjustitie, omdat de moeder van één van de verdachten rechter is in Antwerpen. De zaak wordt behandeld in Hasselt, maar dreigt in beroep weer in Antwerpen te belanden. Mary kondigde alvast aan dat hij de twee andere slachtoffers als kroongetuigen zal verhoren. Kent u hen?

DE VINCK «Nee, maar één van hen (V. Denil, red.) speelt nog altijd in dezelfde voetbalploeg als enkele Reuzegommers. Dat zegt genoeg, me dunkt. Die jongens kenden elkaar al van de middelbare school.»

In de entourage van de familie Denil wordt bevestigd dat hun zoon nog altijd bevriend is met sommige Reuzegommers. Hij voetbalt in de ploeg van Alexander G., de schachtentemmer die hem mishandelde. Vader Johan Denil, een advocaat, kent de ouders van sommige daders al decennia. Een week na Sanda's dood verklaarde hij in Het Nieuwsblad dat de feiten getuigden van ‘normvervaging’, maar dat ‘er voor ons geen heksenjacht op dat presidium moet komen’. In de entourage van de familie luidt het dat dat nog niet veranderd is.

INTIMUS «Dit is geen zwart-witverhaal van de goeien en de slechten. De daders hebben dit drama niet gewild, voor hen en hun ouders is dit ook een nachtmerrie. Door alle media-aandacht en het getoeter van Mary over klassenjustitie, bestaat het risico dat het gerecht hier een voorbeeldproces van wilt maken en zeer strenge straffen zal uitspreken.»

ZOON BERX

En dan is er nog Joachim Meeusen, de zoon van de Antwerpse gouverneur Cathy Berx en hoogleraar Johan Meeusen (UA). Hij was lid van Reuzegom in 2018, maar verbleef tijdens de fatale doop in Parijs, voor een Erasmus-stage. Joachim is niet te bereiken voor een reactie. Zijn moeder, Cathy Berx, wel.

CATHY BERX «Mijn zoon wordt niet genoemd in het gerechtelijk dossier. Hij was niet betrokken bij de feiten en wordt dus niet vervolgd.

»Ik heb hem het tragische nieuws van Sanda's dood zelf aan de telefoon moeten vertellen. Een verschrikkelijk moment. Ik moest die avond nog speechen bij het afscheid van Marc Van Peel (CD&V) als havenschepen van Antwerpen. Ik was er met mijn gedachten niet bij: mijn verstand was te klein om te bevatten wat er op die doop was gebeurd. Ik kan dat nog altijd niet. Ik heb gespeecht, maar daarna heb ik me zo snel mogelijk uit de voeten gemaakt: ik wilde bij mijn zoon zijn.

»Joachim is in zeven haasten naar huis gekomen, helemaal stuk. Hij is naar Sanda's vader gegaan om zijn deelneming te betuigen en heeft een bijdrage betaald voor de versiering van het graf. Hij is later ook uit Parijs overgekomen om de uitvaart bij te wonen, en heeft in de herdenkingsmatch meegespeeld. Het doodsprentje staat nog altijd naast zijn bed.»

HUMO Tiens, de vrienden van Sanda verklaarden dat er, behalve de twee andere slachtoffers, geen Reuzegommers welkom waren op de begrafenis.

BERX «Joachim was daar in elk geval: hij had dat afgetoetst met de vrienden van Sanda, die hem gelukkig niets kwalijk namen. Joachim en Sanda hadden samen gevoetbald bij Ik Dien (ook beklaagde Jef S., wiens moeder rechter is in Antwerpen, speelde bij dezelfde ploeg, red.).»

HUMO Heeft Joachim Sanda overtuigd om toe te treden tot Reuzegom?

BERX «Nee. Sanda was één van zijn vele vrienden. Hij heeft een vriendengroep van het internaat, van de scouts, van het voetbal, van de studentenclub. Maar wat bij Reuzegom is gebeurd, heeft me diep geschokt. U weet: ik heb ook een kind verloren. Dat gevoel komt meteen terug als je verneemt wat Sanda heeft meegemaakt. Die fantastische, knappe jongen had zijn leven lang geknokt om hogerop te geraken, hij was een rolmodel. Ik koester zulke mensen.»

HUMO Wat deed uw zoon bij Reuzegom?

BERX «Joachim was door voormalig preses Donald de Vinck gevraagd: 'Je maakt er vrienden voor het leven', zei die. Joa is een sociale, geëngageerde jongen. Hij doet niets liever dan een grappige quiz organiseren.»

HUMO Bij Reuzegom leken pintjes toch iets belangrijker dan quizzen.

BERX «Joachim dronk ook weleens te veel. Daar hebben we het vaak over gehad. Ik begrijp die hele drankcultuur niet. Ik heb niets met mannen of vrouwen die petten en lintjes dragen. Toen ik vroeger studeerde, heb ik met vrienden een politiek-culturele club opgericht: wij nodigden Julien Schoenaerts uit, debatteerden over de oorlog in Irak en organiseerden culturele reizen. Drinken deden we amper, en ik al helemaal niet. (Zwijgt) Ik weet echt niet wat mijn zoon in zo'n club ziet - mijn man en ik hebben daar uitvoerig met hem over gepraat, maar we begrijpen het nog altijd niet. Joachim maakt zijn eigen keuzes.»

HUMO Reuzegom werd na Sanda's dood ontbonden. Ziet Joachim die mensen nog?

BERX «Geen idee. Ik heb mijn zoon met 16, 17 de vrijheid gegeven die hij nodig heeft. Ik ga niet de hele tijd controleren wie hij ziet en wat hij doet. Maar wat zou u doen als uw vriend iemand heeft doodgereden? Zou u dan helemaal geen contact meer willen? Moeilijk, hè.

»Er zijn bij Reuzegom veel dingen fout gegaan. Ik denk niet dat Joachim ooit bij zware fratsen betrokken was, maar wat er met Sanda is gebeurd, had hem ook kunnen overkomen. Dat besef ik maar al te goed, sinds ik in de pers de reconstructie van zijn laatste uren heb gelezen. Ik zeg hem dat ook: 'Voor hetzelfde geld was jij het geweest.'»

HUMO Wanneer is hij gedoopt?

BERX «Twee jaar daarvoor: in 2016.»

HUMO De jaren voor 2018 liep het ook al bijna fout.

BERX «Ja? Joachim heeft dat niet gezegd.»

HUMO Uiteraard. Reuzegommers zweren dat ze zullen zwijgen over de doop.

BERX «Hij heeft er nooit veel over gezegd, nee.»

HUMO Speelt politiek een beslissende rol in dit dossier?

BERX «Wat suggereert u?»

HUMO Eén voorbeeld: de lichte straf van de KU Leuven, een taakstraf van dertig uur en een paper voor de dopers van Reuzegom, kwam er na een onderzoek van de voormalige vicerector Chantal Van Audenhove. Op haar Facebookpagina staat: ‘Partner van Luc Martens’, ex-minister voor CD&V, uw partij. Er zit nogal wat CD&V en N-VA in dit dossier.

BERX «Ik wist zelfs niet dat Van Audenhove en Martens samen waren. Geen idee. Nee, dat slaat nergens op (zucht).»

HUMO Nog één ding. Legt u nog eens uit waarom Joachim, als enige Reuzegommer, wel op de uitvaart van Sanda aanwezig mocht zijn?

BERX «Waarom hamert u daar zo op?»

HUMO Omdat het een verklaring kan zijn voor de vraag waarom een fijngevoelige jongen als Sanda naar Reuzegom trekt. Reuzegom was voor hem de entree naar de wereld van het geld.

BERX «Oh, maar als er iets is dat mijn zoon niet interesseert, is het wel geld. Joachim is een historicus. Zijn thesis gaat over Studio Herman Teirlinck in de jaren 60. Dat zegt genoeg, toch? Joachim wil later uitsluitend in de cultuursector werken. Geld is voor hem slechts een middel om te overleven: in dat opzicht bestaat er geen minder ambitieuze jongen dan Joachim. Zijn vrienden zijn het enige dat telt.»

Eén dag na het gesprek komt er nog eens sms van Cathy Berx binnen, met een kleine toevoeging: ‘Waar mijn man me nog aan herinnerde, was dat Joachim al heel veel afstand van de club had genomen na de keuze voor de nieuwe preses.’

Dit artikel verscheen oorspronkelijk augustus 2020