'In Europa': 'De geschiedenis op heterdaad betrapt'
Vanaf zondag pakt de VPRO uit met tien nieuwe afleveringen van ‘In Europa’, de successerie gebaseerd op de bestsellers van Geert Mak. Voor de nieuwe reeks gingen makers Roel van Broekhoven en Stefanie de Brouwer op zoek naar persoonlijke verhalen die de recente lotgevallen van Europa schetsen. Kun je geschiedenis herkennen als je er middenin zit? In de eerste aflevering mag een Belg die vraag beantwoorden: Fayçal Cheffou, de man die na de Brusselse aanslagen van 2016 vijf dagen lang werd verdacht als ‘de man met het hoedje’.
HUMO Waarom verdiende Fayçal Cheffou een plaatsje in jullie reeks?
Stefanie de Brouwer «Die Belg hebben we er speciaal voor jullie in gestopt (lacht). Nee, met zijn verhaal tonen we een andere kant van 9/11. We hebben sinds die aanslagen allemaal moeten leren leven met terreur, maar een deel van de bevolking ging opeens van gewone migrant naar moslim en, bij uitbreiding, potentiële verdachte. Cheffous verhaal is daar een extreem voorbeeld van.»
HUMO Hij vertelde vorig jaar in Humo dat hij tijdens jullie opnames geschaduwd werd door de politie.
De Brouwer «Klopt, die beelden zitten ook in de aflevering. Hij wijst naar een man die staat te bellen: ‘Dat is een agent die me ooit heeft verhoord.’ We laten in het midden of dat echt zo is, maar voor Cheffou is het in elk geval zijn werkelijkheid. Hij is erg beschadigd door het hele verhaal en dat is ook logisch. Je zou voor minder paranoïde worden.»
HUMO In dezelfde aflevering zit Louis Caprioli, een agent bij de Franse veiligheidsdienst. Hij vertegenwoordigt het andere eind van het spectrum: ‘Als we de rechten van de mens te veel blijven vooropstellen, vallen er veel slachtoffers.’
De Brouwer «‘De terroristen hoeven zich aan geen enkele regel te houden,’ zegt hij. Dat maakt het in zijn ogen een ongelijke strijd, dus vindt hij het geoorloofd de wetgeving een beetje op te rekken. Ik weet niet of ik hem daarin volg, maar dat is ook niet wat we beogen met onze reeks. We nemen geen positie in, maar willen de geschiedenis op heterdaad betrappen. Voor conclusies is het sowieso te vroeg. Wat het allemaal betekent, weten we pas over vijftig of honderd jaar.»
HUMO In zijn recentste boek, ‘Grote verwachtingen’, is Geert Mak eerder somber over Europa.
De Brouwer «Wij zien ook wel dat het niet de goede kant opgaat, maar zijn op zoek gegaan naar verhalen die een contrapunt kunnen bieden. We gingen bijvoorbeeld naar Bosnië, met de vraag: is het stof neergedaald na de oorlog in Joegoslavië? Kunnen mensen met elkaar praten over wat er is gebeurd? De meesten niet: ze zitten er nog middenin en beseffen niet dat ook de andere zijde heeft geleden. Maar anderen beseffen het wél. Wij spraken met een Serviër en een lid van de moslimbevolking die met elkaar hadden gevochten in de oorlog. Meer nog: de moslim had de Serviër doodgeschoten. Dat dacht hij althans, tot hij hem jaren later tegenkwam op café. Toen bleek dat de Serviër een kogelvrije vest had gedragen en het schot ternauwernood had overleefd. De twee zijn nu vrienden. Ze hebben respect voor elkaar als soldaat. Je mag ze alleen niet over de oorlog laten praten, want dan merk je dat ze de feiten toch anders zien, en ruzie krijgen. Hun vriendschap heeft me aangegrepen. Het is niet onmogelijk de spons over de geschiedenis te vegen. Het duurt alleen heel erg lang.»
