In het oog van de storm: tv-verslaggevers worden vliegende reporters

Orkaan Irma heeft niet alleen grote schade aan-gericht. Ze bracht ook een nieuw soort verslaggeving mee: de reporter die zich live in de ontketende natuurelementen stort. Geheel embedded in de ramp. Méér dan een ooggetuige: een quasi-slachtoffer.

'Echte journalisten willen laten zien dat ze niet opzij gaan voor een beetje natuurfenomeen'

Wie voor de verslaggeving over orkaan Irma alleen naar VRT of VTM keek, heeft niks meegemaakt. Björn Soenens droeg wel een bomberjack, maar ging ijlings beschutting zoeken bij de eerste fikse regenbui. En Greet De Keyser, de onverschrokkene van VTM, kwam pas in de nasleep van de orkaan op straat om langs afgebroken takken en door plassen te stappen. Volgens de VTM-website was ze buiten ‘op het hevigste moment van de orkaan’, terwijl je op de waterplassen amper een rimpel wind kunt zien.

Voor the real thing moest je bij de Amerikaanse networks zijn.

Dit was live reporting, het écht aan den lijve ervaren wat zo’n storm betekende. Met jekkers en capuchons, de ritsen onder de kin, het gezicht afgewend van de regenvlagen, een donderende wind in de microfoon, en eeuwig fladderende broekspijpen. Slechts een enkeling kreeg van zijn nieuwsanker de waarschuwing: ‘Get to safety, Bill!’ Vandaar ook de term ‘nieuwsanker’: de reporters vliegen en zeilen, zij zijn het houvast.

undefined

Het was dan ook een pandemonium. Een meteoroloog-reporter stond molenwiekend een windsnelheid van 188 kilometer per uur te meten. Een collega van The Weather Channel was eveneens in een gevecht met de wind verwikkeld en boog dubbel tot tegen de stoep om – overbodig – te zeggen dat ‘de wind alsmaar in kracht toeneemt’. Nog eentje van dezelfde omroep stond op een kaai in Miami, de golven beukten alle kanten op, hij stond klaar om weggespoeld te worden, een speelbal in het diepst van zijn gedachten.

De Amerikaanse reporters waaien bijna uit beeld, schreef De Volkskrant, maar dat was niet alles. Een NBC-correspondent ontsnapte aan een zware vallende tak, en naast Kyung Lah van CNN knalde een verkeersbord tegen het wegdek. Miljoenen mensen moesten geëvacueerd, tienduizenden werden dwingend verzocht binnenshuis te blijven. Maar voor de reporters geldt slechts één wet: ginder komt wrakhout aangevlogen en wij steken onze nek uit.

Waterlander

Ik las dat het een ‘vast ritueel’ is van de Amerikaanse netwerken. Maar lang bestaat het nog niet. In 2005 heb ik de landfall van orkaan Katrina gevolgd en ik kan mij geen stuntwerk herinneren. Op YouTube is maar één filmpje van een losgeslagen Katrina-verslaggever te vinden: in een ziedende straat van New Orleans kruipt hij achter een vuilnisvat om vanuit die dekking live verslag uit te brengen. Die heldendaad wordt niet bepaald in dank afgenomen door het CNN-nieuwsanker: ‘Gebruik je verstand, Brian!’

Het keerpunt komt er met orkaan Sandy in 2012. Dan gaan meerdere in gore-tex gehulde reporters de storm trotseren. Sommigen in de branding, waar huizenhoge golven in primetime komen aangedonderd: twee ABC-reporters worden omvergespoeld. De reporters van the big city willen laten zien dat zij niet opzij gaan voor een beetje natuurfenomeen. Het ontzag dat er bij Katrina nog was, is weg.

undefined

Er komt intussen ook navolging op ons continent. Tijdens een ontbijtshow op ITV (2016) trotseert een Britse verslaggeefster hevige rukwinden in Blackpool. Ze komt lachend in beeld omdat de zotte wind haar zo rondtolt, en dan moet ze op haar lip bijten om slecht nieuws te brengen (‘Het ochtendverkeer ligt lam, pendelaars geraken amper op hun werk, algemene ontreddering’). In Turkije (2017) blijft een verslaggeefster ook staan terwijl onbarmhartige hagelbollen haar hoofd teisteren. Ja, ze had de bui zien hangen, maar alles voor de job!

Dé early adopter van de Lage Landen is Romina Van Camp van VTM. In februari 2014 versloeg ze de watersnood in het Britse Somerset. In een eerste verslag tart ze al een striemende wind, waarbij ze de arm van een technicus moet vasthouden. De volgende dag zijn we getuige van dit tafereel: Romina doet een stand-up voor een ondergelopen weiland. Een kabbelend gesprek, tot nieuwsanker Dany Verstraeten de obligate vraag stelt: ‘Romina, waar sta je nu?’ En dan zegt zij: ‘In het water, Dany.’ Intussen zoomt de camera uit en inderdaad, ze staat met haar lieslaarzen diep in dat ondergelopen weiland. Dany Verstraeten is perfect in de rol van ernstige aangever die de clou niet ziet aankomen.

Roze blubber

Na Irma volgden honende kritieken op de sociale media: wat bezielde die reporters toch? Hun argument is eensluidend: zo brengen wij de kijker dichter bij het gebeuren. En dat wordt de toekomst. De verslaggever staat niet langer op een veilig balkon nabij een woelige jachthaven. Zijn decor is een skyline van zwiepende palmbomen, zwaaiende verkeerslichten en rondtuimelend straatmeubilair. De reporter smijt zich, hij is embedded in het natuurgeweld.

Met de klimaatopwarming komt er trouwens meer extreem weer en zullen ook andere natuurrampen embedded gerapporteerd worden. Dit vonden we al op YouTube.

De bosbrand

Klassiek: De verslaggever doet een stand-up bij een smeulend bos; nablussende brandweerlui en vrijwillige dorpslieden slaan met dennentakken naar de laatste vlammen.

Embedded: Je gaat zo dicht mogelijk bij een loeiende bosbrand staan. In Californië (2007) was een nieuwsploeg zo dicht dat ze getroffen werd door de roze blubber van een blusvliegtuig. In Florida (2008) kon de WFTV-crew nipt wegraken, de kabels van de camera smeulden al (reactie in de studio: ‘Good reporting. Great pictures!’).

De overstroming

Klassiek: De verslaggever staat bij een brug waar het waterpeil onheilspellend stijgt en waar een omwonende zegt dat hij dit in geen honderd jaar heeft meegemaakt.

Embedded: Tijdens de overstromingen van 2015 in Zuidoost-Azië zijn grote delen van Myanmar ondergelopen. Vluchtelingen brengen in bootjes hun bezittingen naar het droge. Een lokale verslaggever is speciaal zonder boot afgereisd, hij staat diep in het water, enkel hoofd, schouders en microfoon zijn nog te zien.

Ook bijzonder was de NBC-correspondente die in beeld kwam gepeddeld: ze zit in een kano want de straten van Wayne (New Jersey) zijn zwaar ondergelopen! Maar ze heeft pech, want in hetzelfde livebeeld stappen hulpverleners met gewone laarzen door dat ‘diepe’ water.

undefined

undefined

Dat is hét grote nadeel bij embedded verslaggeving: ze kan elk ogenblik haar dramatische spankracht verliezen door onvoorziene passanten. In New York (Sandy, 2012) ging een wadende en dramatisch sprekende verslaggever van CNN de spreekwoordelijke boot in omdat pal achter hem jongelui met bloot bovenlijf en bermuda door het wassende water stonden te springen en dansen. Pranksters!

undefined

De sneeuwstorm

Klassiek: De verslaggeving begint als de storm geluwd is en de lui op de langlauflatten door de besneeuwde straten schuiven.

Embedded: De reporter gaat in de blizzard staan. Twee reporters van The Weather Network deden het voor in Nova Scotia (2014). De twee pelskappen houden mekaar staande in een huilende sneeuwstorm. Ze roepen dat de wind 160 kilometer per uur haalt, dat de nijdige stuif-sneeuw aanvoelt alsof ze gezandstraald worden en dat ze vrieswonden kunnen oplopen. Uiteindelijk tuimelen ze omver in de sneeuwjacht.

undefined

Stand-up

Alleszins zal deze nieuwe vorm van verslaggeving drastische gevolgen hebben voor álle nieuwsitems waar reporters live in beeld komen. Alles moet sprekender, spannender, heftiger.

Bij stakingen en brandende paletten zal de embedded verslaggever olie op het vuur gooien. Bij de intrede van de Sint zal hij niet meer op de kade, maar schrijlings op een te beklimmen dak staan. Bij terreurhuiszoekingen zal hij zelf de politielinten spannen tot waar de pers mag komen.

Het enige wat niet verandert, is de stand-up bij kampioenvieringen in het voetbal. Te midden van het feestgedruis zal de verslaggever nog steeds met een redelijk neutraal gezicht nabij de luidruchtige supporters postvatten. Dan zal het licht van de camera aanflitsen, en zal hij bedolven worden onder sjaals, schouderkloppen en bierschuim. Dat is het moment om onverstaanbaar te worden, waarop een omstaander steevast roept: over naar de studio!