In Nederland start de grootste liquidatiezaak ooit en opnieuw valt de naam van Ridouan Taghi
Het grootste Nederlandse liquidatieproces ooit begint komende week. Dat draait óók om een kroongetuige en óók om moorden waartoe Ridouan Taghi volgens justitie opdracht gaf. Waarom trekt deze zaak zoveel minder aandacht dan Marengo?
Het is een zaak van superlatieven. Vier rechters, vier aanklagers, 21 verdachten en hun advocaten zetten zich vanaf maandag aan een adembenemend strafdossier dat 50.000 bladzijden beslaat. In de zeer zwaar beveiligde ‘bunker’ in Amsterdam-Osdorp begint na een aanloop van jaren met inleidende zittingen eindelijk de inhoudelijke behandeling van dit grote liquidatieproces dat de naam Eris heeft gekregen.
Eerst staan negentien verdachten terecht, de dossiers van twee anderen worden om juridische redenen apart behandeld, in april. Op zeker 64 zittingsdagen worden 17 deeldossiers besproken over 5 voltooide liquidaties, plannen om 11 andere criminelen dood te schieten, de beschieting van het huis van een crimineel, bedreiging, afpersing, mishandeling, wapenhandel en wapenbezit. In de wellicht wat optimistische planning zijn de vonnissen voorzien voor 5 juli 2022.
De verdachten lieten zich volgens justitie als doodseskader inhuren door Ridouan Taghi en door criminelen uit het Turkse drugsmilieu. In onderlinge berichten worden prijzen genoemd van 70.000 euro voor een kale huurmoord tot 90.000 euro als de bende ook de ‘ijzers’ (vuurwapens) en ‘fietsen’ (auto’s) moest regelen.
Eris is in meerdere opzichten de grootste liquidatiezaak ooit in Nederland, met tal van mediagenieke kenmerken. Toch trekt de zaak heel wat minder aandacht dan Marengo – de ‘spiegelzaak’ met veel verbanden, waarin de beruchte Ridouan Taghi als hoofdverdachte is aangeklaagd, naast zestien anderen.
Extreem geweld
De afwezigheid van Taghi zal een hoofdreden zijn dat Eris zich afspeelt in de luwte van die zusterzaak. Taghi kan in Marengo al levenslang krijgen, is het idee van het Openbaar Ministerie. Hem aanklagen in een vervolgzaak onder codenaam Eris II kan altijd nog.
Taghi is de laatste vijf à zes jaar uitgegroeid tot het bedenkelijke boegbeeld van de nietsontziende drugsmisdaad van rijke en grenzeloze kartels. Omdat hij wordt gelinkt aan extreem geweld in de onderwereld én de bovenwereld. Omdat hij jaren voortvluchtig was, met een wereldwijde klopjacht tot gevolg waarin de overheid zijn foto’s verspreidde.
Hoewel hij er niet voor is aangeklaagd, wordt Taghi verantwoordelijk gehouden voor het recente geweld tegen de rechtsstaat dat niet anders dan als terreur is te omschrijven. Grof geweld tegen intimi van Marengo’s kroongetuige Nabil B., vooral. Diens onschuldige broer Reduan (maart 2018), advocaat Derk Wiersum (september 2019) en vertrouwensman Peter R. de Vries (juli 2021) zijn op klaarlichte dag vermoord. Na publicaties over Taghi cum suis is misdaadblogger Martin Kok doodgeschoten (december 2016), zit misdaadjournalist John van den Heuvel van De Telegraaf sinds december 2017 in de zwaarst denkbare beveiliging en zijn aanslagen gepleegd op de redacties van De Telegraaf en weekblad Panorama.
Onder die extreme druk is kroongetuige Nabil B. in het proces Marengo voortdurend het middelpunt van ophef. De Onderzoeksraad voor de Veiligheid gaat nu onderzoek doen naar de gebrekkige beveiliging van zijn naasten en adviseurs.
Anders dan de meeste kroongetuigen, stamt Nabil B. uit een mondige familie met broers en zussen die goede banen hadden of hebben en die zich niet zomaar een door de overheid voorgesteld regime laat opleggen, met maatregelen die zij volstrekt onvoldoende vinden. Vooral dat gegeven blijft het debat compliceren.
In Eris figureert een totáál ander type kroongetuige. Deze Tony de G. (Spijkenisse, 1984) komt uit een criminele familie van een woonwagenkamp in zijn geboorteplaats. Voor de opsporingsdiensten is hij een spijtoptant uit het boekje. Na de liquidatie van de Amsterdamse crimineel Jaïr Wessels in Breukelen was hij in de zomer van 2017 naar Spanje gevlucht, waar hij uiteindelijk werd gearresteerd en is overgelopen. Hij liep leeg over al wat hij van moorden, moordplannen en ander geweld wist en toonde zich voor de recherche en de aanklagers een gewillige gesprekspartner.
Motorbendeleider
In de honderden uren waarin De G. inmiddels is verhoord, bleef hij rustig getuigen. Serieuze incidenten bleven uit, justitie ziet volop steunbewijs voor zijn verklaringen, dus áls rondom Eris alsnog rumoer ontstaat, zal dat van de verdachten en hun advocaten komen – óf van incidenten die rond dit type megaprocessen onvermijdelijk lijken.
De G. heeft enige tijd de lokale ‘chapter’ geleid van motorbende Caloh Wagoh Main Triad, dat de autosloperij Spijkcity van Tony’s criminele vader Evert als hoofdkwartier gebruikte. Veel verdachten in Eris behoorden tot de motorbende. Andere beklaagden hadden een bedenkelijke reputatie opgebouwd in de onderwereld van Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht en omstreken. Sommige zijn al decennia in de criminaliteit actief.
Nestor van het stel is de zeventiger Greg R., met een lange en roerige geschiedenis in onder meer het Amsterdamse criminele milieu (en in gevangenissen in binnen- en buitenland). De vader van de kroongetuige is ook verdachte in Eris, doordat zijn zoon bij de recherche bleef herhalen dat senior veel van de besproken onderwereldmoorden wist.
Ondanks de relatieve rust rond het Erisproces, afgezet tegen de aanhoudende reuring rond Marengo, komt de inhoud van beide dossiers op de macabere hoofdlijnen overeen. Uit onderling berichtenverkeer tussen versleutelde Blackberry’s die justitie aan de verdachten koppelt, rijst ook hier het beeld van keiharde criminelen die met bizar gemak beslissen over leven en dood. Met een bijna mechanische routine worden doodvonnissen geveld, waarna de uitvoering wordt geregeld zoals een bedrijf een order zou regelen.
Praatshowgast
Justitie rekent 17 van de 21 verdachten tot de organisatie die zich toelegde op liquidaties. Als ‘roverhoofdman’ geldt de gewelddadige Delano R.. Hij was ooit aanvoerder van de naar Amerikaans voorbeeld gemodelleerde Haagse straatbende Crips en werd vervolgens ‘president’ van motorbende Caloh Wagoh. Bij die club hadden zich sinds 2016 behalve leden van Crips ook leden van bende Trailer Trash MC aangesloten. Een rijbewijs of motor was voor het lidmaatschap overigens geen vereiste, een staat van dienst op straat strekte wél tot aanbeveling.
Waar criminelen de media doorgaans mijden als de pest, figureerde Delano R. in praatshows, documentaires en allerhande publicaties, waaronder wetenschappelijke. Caloh Wagoh hield er een bloeiend online leven op na vol foto’s van bijeenkomsten waarop onder anderen Delano R. en Greg R. schouder aan schouder poseerden.
De onderlinge berichten die een van de pijlers onder de zaak Eris vormen, komen níet uit in beslag genomen computerservers, zoals in Marengo en veel andere zaken, maar uit de versleutelde Blackberry’s van de verdachten. Delano R. was zo dom zijn geheime en te verwijderen versleutelde berichten met zijn iPhone te filmen. Hij zegt dat hij dat deed ten behoeve van een documentaire. Justitie vindt dat kul.
‘Roverhoofdman’ Delano R. en het uitzinnige geweld
In de visie van justitie is het doorgaans Delano ‘Keylow’ R. die de moordopdrachten aanneemt en uitzet, met hulp van zijn voornaamste adjudanten Feno D. (Nieuwegein, 1985) en Jermaine B. (Amsterdam, 1983).
Van de 17 deeldossiers gaan er 13 over opdrachten voor liquidaties, soms van meerdere doelwitten.
Amsterdammer Justin Jap Tjong (25) werd als eerste doodgeschoten, op 31 januari 2017 op een pleintje aan de Professor R. Casimirstraat in Osdorp. Hij had zich teruggetrokken uit het moordcommando dat ruim twee weken tevoren door een blunder Utrechter Hakim Changachi had doodgeschoten, en twee dagen (!) later alsnog het beoogde doelwit had moeten doodschieten, wat werd verijdeld. Jap Tjong zou over de moorden hebben gepraat.
Op 17 april 2017 werd vervolgens de criminele autoverhuurder Farid Souhali (39) met een automatisch wapen vermoord in Den Haag. Op 7 juli volgde de Amsterdamse crimineel Jaïr Wessels (30), op een parkeerplaats bij het station van Breukelen. Tweeënhalve week later, op 25 juli, volgde de in problemen geraakte, omstreden zakenman Zeki Yumusak (41) in zijn auto in Rotterdam. De Belgische zakenman Stefaan Bogaerts (55) werd op 21 september 2017 vermoord nadat hij had geparkeerd in Spijkenisse. Andere moordplannen gingen niet door of mislukten. Evenals in andere grote liquidatiezaken zijn de (vermoede) schutters vaak relatief jong en maakten ze pijlsnel hun bedenkelijke criminele carrière. Waar moordplannen professioneel waren voorbereid, verliep de uitvoering soms ronduit knullig.
Illustratief is de mislukte poging het huis van een criminele doelwit te beschieten in Doorn, eind juni 2017. De raketwerper weigerde, waarna bleek dat de schutter en zijn helper voor het verkeerde huis stonden, van een gezin met kinderen. De volgende dag werd het ‘juiste’ huis alsnog met een automatisch wapen beschoten. Niemand raakte gewond.
De reeks misdrijven waarover Eris gaat, begint eind januari 2017. Volgens justitie zette Ridouan Taghi toen een nieuw moordcommando in omdat zijn vertrouwde groep (de verdachten in Marengo) ‘stuk was’ door de blunder die Hakim Changachi op 12 januari het leven had gekost. Vandaar de ‘harde knip’ tussen Marengo en Eris.
