In the Shadow of the Moon
Niet meer dan twaalf mannen, van wie er negen nu nog in leven zijn, hebben ooit een moonwalk gedaan. Een échte moonwalk op de maan bedoelen we; niet de populaire trompe l'oeil waarmee wijlen Michael Jackson zich over deze aarde placht voort te bewegen. Van die negen nog levende maanwandelaars, inmiddels allen krasse knarren, wist de Britse filmmaker David Sington er acht voor zijn camera te krijgen om ze, afgewisseld met schitterende HD-beelden uit de archieven van de NASA, hun wedervaren te laten vertellen.
'In the Shadow of the Moon' is de ronduit verbluffende documentaire die dat heeft opgeleverd, die woensdagavond laat op Canvas wordt herhaald.
David Sington «De eerste maanlanding was mijns inziens een beslissend moment in de geschiedenis van de mensheid, omdat toen voor het eerst tastbaar werd hoe nietig wij zijn ten opzichte van de kosmos. Ik ben oud genoeg om de maanlanding nog te hebben meegemaakt op tv, en mij is altijd die fameuze foto bijgebleven die de astronauten meebrachten van hun reis: een kleine blauwe bol die door een eindeloos universum zweeft - de Aarde. En twaalf mannen hebben dat dus met eigen ogen gezien, en hebben daarna nooit meer met dezelfde ogen naar het leven kunnen kijken. Vergelijk het met de keer toen je als kind voor het eerst je stad of je dorp verliet: toen je terugkwam zag je alles met andere ogen.
»Daarom focus ik in mijn film vooral op de persoonlijke beleving van die astronauten, en niet - zoals gebruikelijk in dit soort documentaires - op de angst en het gevaar die zo'n onderneming met zich meebrengen. Want als je een astronaut vragen stelt over angst en gevaar, vang je gegarandeerd bot: ze zijn erop getraind geen angst te voelen. Iedereen die al meer dan één documentaire over de maanlandingen heeft gezien, moet wel beginnen te geloven dat die mensen gewoon geen emoties hébben. Je reinste onzin, uiteraard. Je moet op het internet maar eens luisteren naar de geluidstapes van de Apollo-vluchten: die mannen zitten op de hoogste aller highs wanneer ze over de maan wandelen! Die emotie wilde ik met 'In the Shadow of the Moon' op het publiek overbrengen: ik wilde een idee geven van hoe het écht moet gevoeld hebben om je als enige van je soortgenoten op een ander hemellichaam te bevinden.»
HUMO U bent de eerste die erin geslaagd is om maar liefst acht moonwalkers geïnterviewd te krijgen. Hoe heeft u dat voor mekaar gekregen?
Sington «Geluk. En charme. Ik denk ook dat ik die mannen op het juiste moment in hun leven voor de camera heb gekregen. Ze zijn nu allemaal een eind in de zeventig: jong genoeg om nog bij te zijn, oud genoeg om bedaard te kunnen terugkijken, en zich tot de essentie van de zaak te beperken. 't Zijn ook stuk voor stuk mannen die niets meer te bewijzen hebben. Dat vóél je: ze zijn uiterst relaxed en zelfverzekerd, maar er is er geen één bij met een groot ego. Jim Lovell, commandant van Apollo 13 (de beruchte 'mislukte' vlucht, red.), legt het zo uit: 'Als je ooit de volledige Aarde met je duim hebt kunnen uitvlakken, lijkt het totaal futiel om nog een groot ego te hebben.'»
HUMO De enige die weigerde om aan uw documentaire deel te nemen was de eerste mens die ooit voet op de maan zette: Neil Armstrong.
Sington «Dat was erg jammer, ja. Al was het wel een geweldig moment toen ik een e-mail van hem kreeg: alsof ik een brief van de aartsengel Gabriël had ontvangen, zo voelde het (lacht). Zeker drie kwartier heeft het geduurd voor ik de moed bijeen had geschraapt om 'm te openen.
»Hij schreef me dat hij zijn persoonlijke herinneringen irrelevant vond: 'Het zou net zo goed iemand anders kunnen geweest zijn die als eerste voet op de maan zette.' Tijdens het maken van de film begon ik te begrijpen wat hij bedoelde. Het gaat er niet om hoe één iemand zich voelde toen hij op de maan wandelde; het gaat erom hoe de hele wereld zich voelde.
»Mike Collins, die in het moederschip zat terwijl Armstrong en Aldrin aan hun maanwandeling bezig waren, vertelde me iets soortgelijks. 'Toen wij van de maan terugkeerden,' zei hij, 'was de wereldwijde reactie niet dat de Amerikanen het gedaan hadden, maar dat wij het gedaan hadden.' Hij bedoelde: de mens als soort, niet Amerika als natie. Prachtig!»
HUMO Hoe hebben de geïnterviewden gereageerd op 'In the Shadow of the Moon'?
Sington «Zonder uitzondering positief. Ze waren vooral laaiend over de recent gedigitaliseerde archiefbeelden die ik van de NASA heb mogen gebruiken: die hadden ze nog nooit gezien. Uiteraard niet, want alle beelden over alle maanmissies die ooit op tv vertoond zijn, komen uit de documentaires van een halfuur die de NASA indertijd na iedere missie samenstelde om naar de media uit te sturen. Ik ben blijkbaar de eerste filmmaker die zich gerealiseerd heeft dat er achter die korte filmpjes duizenden rollen origineel filmmateriaal moesten zitten. Lucky me.
»Bij één screening was Apollo 14-astronaut Ed Mitchell met zijn volwassen zoon Adam aanwezig. Na afloop stonden de tranen in diens ogen. 'Ik wist dat je naar de maan bent geweest, papa,' zei hij, 'Maar tot vandaag heb ik nooit beseft wat dat betekende'. Toen wist ik dat mijn missie geslaagd was.»
