In ‘V2' vergeet Robert Harris hét sleutelelement van een stevige thriller

Wat Hilary Mantel voor haar ‘Wolf Hall’-drieluik over het leven van Thomas Cromwell deed, presteerde haar landgenoot Robert Harris al eerder met zijn Cicero-trilogie: zich op basis van uitmuntend studiewerk radicaal in een tijdperk vastbijten en feiten en fictie tot beklijvende kronieken verweven. Of het nu over de vernietiging van Pompeï, de Dreyfuss-affaire of de verkiezing van een nieuwe paus gaat, de voormalige BBC-correspondent maakt de droge kost van geschiedenisboeken licht verteerbaar in zijn boeken. Of zoals hij het zelf formuleert: ‘De waarheid is dat mijn boeken tegelijk extreem accuraat en helemaal gefantaseerd zijn.’ Wie wil tijdreizen, stapt richting H van Harris in de boekenkast.

‘V2', dat Robert Harris tijdens de lockdown heeft geschreven, is niet het eerste boek waarin hij een literaire uitstap naar de Tweede Wereldoorlog maakt. In ‘Enigma’ vertelde hij hoe de overwinning van de geallieerden werd bespoedigd door Britse wiskundigen die de Duitse militaire codes wisten te kraken. En in ‘Vaderland’ bedacht hij een ‘Wat als?’-scenario waarin nazi-Duitsland anno 1964 de 75ste verjaardag van de springlevende Hitler viert.

In zijn veertiende roman voert Harris twee fictieve protagonisten op in een waarheidsgetrouwe context anno 1944. Ingenieur Rudi Graf moet de droom van het Derde Rijk alsnog verwezenlijken door de op Londen gerichte V2-lanceerbasis in Scheveningen te perfectioneren. Aan de overkant van het Kanaal volgen we Kay Caton-Walsh van de Britse WAAF, een door vrouwen geleide hulporganisatie van de Royal Air Force. Beiden moeten hun wetenschappelijke expertise voor het vaderland inzetten: de ene om onbemande geleide raketten te ontwerpen, de andere om die op basis van luchtfoto's en wiskundige berekeningen op te sporen. Harris kent de ingrediënten van een politieke thriller als geen ander: hij laat de vijanden bladzijde na bladzijde naar elkaar toe sluipen. En wanneer Caton-Walsh naar Mechelen vliegt, lijkt hij het vuur aan de lont te steken.

Een voordeel van het WO II-decor is dat ons collectieve geheugen meteen wordt aangesproken door Sturmführers met een ‘Sieg heil!’ in de kilte van een oorlogswinter. Het nadeel is dat de lezer de afloop van de oorlog al kent. Hoe jaag je dan voldoende spanning in het verhaal? Niemand hoeft Robert Harris nog te leren hoe je pakweg de minuten vóór en na een bominslag overtuigend kunt brengen, maar in ‘V2' vergeet hij hét sleutelelement van een stevige thriller: hoofdpersonages horen empathie op te wekken. Meeleven doet mee beven. Zo kreeg Kay Caton-Walsh de persoonlijkheid van een porseleinen pop toebedeeld. Bij Herr Graf vangen we gelukkig vaker een glimp van een dieper gevoelsleven op, bijvoorbeeld wanneer hij de door krijgsgevangenen aangelegde raketbasis voor het eerst ziet: ‘Slaven in het midden van de 20ste eeuw! Wat zal er van ons worden?’ Ook in Grafs mijmeringen over zijn collega Wernher von Braun en diens ontmoeting met Hitler in 1942 schiet Harris met scherp.

Van een oorlogsthriller mag je geen filosofische inzichten à la Hannah Arendt verwachten, maar de overdaad aan details en het gebrek aan driedimensionale personages staan de spanning en een doorleefde oorlogsplot in de weg. Hoewel de ontknoping iets goedmaakt, geven te veel nodeloos lange passages en technische gegevens je het gevoel dat je de uitgebreide handleiding uitpluist van iets wat al kant-en-klaar voor je neus staat. ‘V2' is voer voor WO II-adepten en raket-aficionados, maar wie een diepmenselijk of bloedstollend verhaal zoekt, stapt beter niet in deze sputterende teletijdmachine.