Insecten blijven het voedsel van de toekomst: ‘Ik gooi soms een krekelballetje in de oven, dat is net een bitterbal’

Ze worden het voedsel van de toekomst ­genoemd, maar we lopen nog niet echt warm voor een gebakken eitje met meelwormen of salade met gefrituurde sprinkhaan. Toch ­kunnen we er maar beter aan wennen.

Bij de slager stonden rond de feestdagen plastic bakjes met gevriesdroogde meelwormen, sprinkhanen en krekels op de toonbank. De bruin-gelige insecten stonden te wachten op de avontuurlijke kok die met kerst eens iets anders wilde dan de geijkte kalkoen of rollade. Een maand later stonden ze er nog steeds. ‘Ze lopen nog niet echt lekker’’, zei de slager bezorgd. De klanten namen liever een karbonaadje of stukje kippendij.

Wie aan insecten eten denkt, denkt aan verre landen in Azië of Latijns-Amerika, waar gegrilde schorpioen en geroosterde parasolmieren een delicatesse zijn. Of aan de Griezels uit Roald Dahls gelijknamige boek, waarin mevrouw Griezel haar man levende kronkelspaghetti voorschotelt. Wij hebben in elk geval niet direct de associatie met een smakelijk ingrediënt voor onze dagelijks eten.

Waar wereldwijd ruim tweeduizend soorten insecten worden gegeten, zien we ze hier nog vooral als vieze plaagbeestjes die in de grond leven of door de tuin krioelen. Of we voeren ze aan de kippen. Toch heeft de Europese Unie sinds enkele jaren verschillende insecten op de lijst van voedingsmiddelen voor mensen staan. Dat betekent dat er regelgeving is voor het kweken van insecten en het produceren van producten met insecten, zodat ze aan alle voorwaarden voldoen voor menselijke consumptie.

Uitpuilende oogjes

Bas Godschalk is oprichter van de kenniswebsite Duurzaaminsecten­eten.nl. Hij geeft regelmatig lezingen en gastlessen over het eten van insecten. ‘Ik was ooit bij een insectenproeverij in het noorden van het land. Op een mooie witgedekte tafel stond een pan waarin moriowormen werden gefrituurd. Alle kinderen die er waren vielen erop aan. En alle ouders die daarachter stonden, stonden te gruwelen. Hoe kan het, vroeg ik me af, dat de ouders het zo vreselijk vinden en de kinderen de insecten nog net niet uit elkaars handen graaien.’

‘Wat ik zie is dat we vooral een slechte beeldvorming hebben van insecten. Daarom benadruk ik in mijn lezingen dat we tegenover het negatieve beeld dat we van insecten hebben, positieve dingen moeten zetten. Insecten zijn heel nuttig en belangrijk voor alles dat leeft in de wereld.’

‘Als je mensen vraagt of ze gamba’s eten, zie je de ogen fonkelen, heerlijk. Maar als je dan objectief beschrijft hoe een gamba eruitziet, met dat harde schilletje, die uitpuilende oogjes en de vele pootjes, is het best vies.’

‘Toch smullen mensen ervan. We hebben namelijk aangeleerd iets wel of niet te eten. En als iemand anders iets lekker vindt, probeer jij het ook eerder. Maar niemand heeft thuis vroeger sprinkhanen leren eten.’

Voedzaam en duurzaam

Waarom zouden we eigenlijk insecten eten? Catriona Lakemond, onderzoeker aan de WUR op het gebied van de consumptie van insecten, heeft daar wel antwoord op. ‘Insecten zijn voedzaam, ze bevatten relatief veel eiwit en aminozuren. Ze zijn duurzaam, zeker in vergelijking met varkens- en rundvlees: je hebt er minder van nodig om aan dezelfde hoeveelheid voedingsstoffen te komen. En om ze te kweken is minder ruimte nodig, minder voeding en er is ook veel minder uitstoot van schadelijke stoffen. Maar uiteindelijk gaat het erom of je ze wilt eten. Duurzaam en gezond zijn niet de eerste overwegingen bij voeding, het moet vooral fijn voelen en lekker smaken.’

Godschalk: ‘Wat ik belangrijk vind is dat als je graag bijdraagt aan een betere wereld, met een minder grote ecologische voetafdruk, het mogelijk is om gevarieerd te eten: de ene dag vis, een dag vegetarisch, een dag vlees en een dag insecten.’

Lakemond ziet wel een kentering: ‘Toen ik tien jaar geleden begon met dit onderzoek liepen mensen rood aan als ik over het eten van insecten begon. Dat verandert, de bewustwording groeit. Mensen vinden het lastig om iets nieuws te proberen voordat het mainstream is. Maar als het is verwerkt in een product vinden ze het vaak wel lekker. Kijk ook maar naar producten als zeewier en algen, die we steeds vaker eten.’

Krekel bitterbal

Daisy Stauder is kok en pleit voor meer insecten in onze maaltijden. Dat doet ze onder meer door het geven van workshops en proeverijen. ‘Het is een behoorlijke uitdaging mensen aan de insecten te krijgen. Zelf kwam ik op het idee toen ik in Azië over een markt struinde. Daar werden verschillende insecten als hapjes aangeboden. Ik snap dat het een omschakeling is. Vaak weet je helemaal niet hoe je insecten moet eten, ik heb ook hulp gevraagd bij de waterschorpioen die ik at, want daar moest het schilletje vanaf.’

‘Insecten hebben een beetje nootachtige smaak, heel lekker. Ze smaken wat zout, zonder zout in zich te hebben. Daarom kun je ze ook goed combineren met andere producten.’

Godschalk eet regelmatig insecten. ‘Thuis heb ik een potje in de kast. Als mijn vrouw vegetarisch kookt, pak ik het potje meelwormen en schudt ze eroverheen. Dan krijg je de nodige eiwitten en proteïne binnen. Insecten kunnen door de sla, en door de soep. Ik gooi ook wel eens krekelballetjes in de oven als borrelhap. Dat is net een bitterbal.’

‘Eet je eerste insect gewoon puur, om te proberen’, adviseert Stauder. ,’Ze zijn wel wat droog omdat ze gevriesdroogd zijn. Om dat te vermijden kun je ze kort bakken in een klein beetje olie. Dan krijg je al een hele andere textuur en smaak. Een berg insecten eet ook weer niet lekker, daarom vind ik roerbakgerechten het meest aansluiten: rijst of noodles en groente roerbakken en daar de sprinkhanen doorheen.’’

Lakemond ziet dat consumenten de bewerkte of de kant-en-klaar­producten met insecten het makkelijkst eten. Ook omdat het toch lastig is te bedenken wat je met zo’n doosje meelwormen aan moet. ‘Consumentenacceptatie wordt groter als je iets ouds met iets nieuws combineert. Dus niet gewoon gefrituurde sprinkhanen als borrelsnack, maar een bitterbal van krekels, dan gaat het gemakkelijker.’

(AD)