'De gespierde mens'Steven van de Vijver
Interessante weetjes over je spieren: de tong is de veelzijdigste, maar welke is het sterkst?
In ‘De gespierde mens’ verzamelt huisarts Steven van de Vijver (43) informatie over spieren. Negen wetenswaardigheden uit zijn boek.
Een mens heeft maar 583 spieren
Ook al zijn we beslist niet het kleinste wezen op aarde, toch hebben we in verhouding weinig spieren. Zelfs een kleine slang heeft er 10.000 tot 15.000, en alleen al de slurf van een olifant bestaat uit 148.000 spiertjes. De mens? Die heeft er 583.
VAN DE VIJVER «Voor mij was het een eyeopener dat we als mens eigenlijk weinig fysieke vaardigheden hebben. We kunnen niet het hoogst springen, het hardst rennen of goed zwemmen. Voor onze overleving moeten we het hebben van onze intelligentie en slim gebruik van gereedschap.»
De helft van je gewicht bestaat uit spiermassa
We hebben drie soorten: de gladde spieren, de dwarsgestreepte spieren en de hartspieren. De gladde spieren functioneren autonoom, denk aan de darmen en de longen. Ook onze huid bevat tal van gladdespierdeeltjes: kippenvel bijvoorbeeld ontstaat spontaan. Qua oppervlakte hebben de gladde spieren een groot aandeel in onze spiermassa, maar qua gewicht is het dwarsgestreepte spierweefsel het grootst.
VAN DE VIJVER «De bovenbenen, bilspieren, kuitspieren, grote borstspieren en de grote rugspieren zijn echt grote biefstukken. Wat zelfs mij als huisarts verrast is hoe belangrijk onze spieren zijn, ook voor je stofwisseling en vetverbranding. Omdat de helft van je lichaamsgewicht bestaat uit spiermassa, gaat de hele machine pas aan de gang als je die aan het werk zet.»
De kaak heeft de sterkste spier, het oor de kleinste
Niet de grote spierbonken zoals bil en bovenbeen, maar de kaakspier is, gemeten naar kracht per vierkante centimeter, het sterkst. Volgens Van de Vijver kan dit spiertje wel 4000 newton in beweging brengen – dat is 400 kilo.
De kleinste spier is de stijgbeugelspier in je oor.
VAN DE VIJVER «Die is maar 5 millimeter, maar heeft een belangrijke functie: bij plotseling hard geluid trekt dat spiertje in een reflex samen, waardoor het slakkenhuis wordt beschermd tegen gehoorschade.»
Ons gezicht is het meest gespierde lichaamsdeel
Ons gezicht telt 57 spieren, waarvan 28 die dienen voor gezichtsuitdrukkingen. Daarmee is dit het meest gespierde lichaamsdeel.
VAN DE VIJVER «Veel andere dieren hebben nauwelijks mimiekspieren, maar volgens de leer van survival of the fittest is het voor ons als sociaal wezen van levensbelang om allerlei gezichtsuitdrukkingen te kunnen laten zien. We hebben geen mooie staart of kleuren; wij kunnen op zeer gedetailleerd niveau emoties tonen.»
De tong is de veelzijdigste spier
Als je kijkt maar wat ie allemaal kan, is de tong de veelzijdigste spier. Proeven, trekken, draaien, kussen, eten, jagen, zweten. Voor ons is de tong essentieel voor spraak en sociale interactie, voor honden is de tong belangrijk voor de warmteregulering en een kameleon vergaart er zijn voedsel mee. De tong is de enige spier waar geen huid omheen zit en waarbij je direct de spier ziet.
Hoewel het één spier lijkt, zijn het er eigenlijk acht.
VAN DE VIJVER «Een tong moet allerlei vormen kunnen aannemen om klanken te genereren. De verschillende spieren binnen die ene grote spier kunnen door samenspel de juiste posities aannemen om nuances in klank en volume te geven.»
Gespierdheid is genetisch bepaald
Het aantal spiervezels staat grotendeels vast bij je geboorte.
VAN DE VIJVER «Natuurlijk kun je met trainen in de sportschool meer spieropbouw krijgen. Maar de verdeling tussen explosieve en minder explosieve spieren is voor een deel biologisch bepaald. De meeste mensen zijn geschikter voor duursporten dan voor explosieve sporten als bodybuilding of sprinten.»
Een week ziek? Dag spieren!
Al na een week ziek in bed of hangen op de bank nemen je spieren met 15 procent af.
VAN DE VIJVER «Dat gaat snel. Onze spieren bestaan bij een voortdurende wisselwerking tussen opbouw en afbraak. Als je je spieren niet gebruikt, vindt afbraak plaats en het kost veel tijd om dat weer goed te maken. In die eerste periode van ziek zijn, verlies je het meeste spierweefsel.»
Spieren blijven bewegen als je slaapt
Hoeveel spieren precies actief blijven als je slaapt, durft Van de Vijver niet te zeggen, maar het zijn er behoorlijk veel.
VAN DE VIJVER «Niet alleen blijven je hart en longen natuurlijk gewoon werken, maar ieder mens beweegt ongemerkt vrij veel in zijn slaap, zelfs de stille slapers. Dat voorkomt namelijk doorligplekken, houdt de doorstroming van je bloed op gang en zorgt ervoor dat er geen zenuwen afgekneld raken.»
Buikspieren vormen het centrum
We moeten meer aandacht besteden aan de dieperliggende buikspieren. Die zorgen voor je core stability: het goed kunnen verplaatsen van krachten en bewegingen.
VAN DE VIJVER «Rennen, schieten, trappen zijn bewegingen vanuit je centrum. Die dieperliggende buikspieren, die langs en over elkaar heen lopen, zijn essentieel voor evenwicht, krachtverdeling en de efficiëntie van je bewegingen.»
Daarom is het belangrijk die te trainen, wat je al kunt doen door bij het tandenpoetsen op één been te staan.
VAN DE VIJVER «Als je core niet goed getraind is, moeten andere spieren dat compenseren en ontstaan klachten, zoals bij de hamstrings en liezen. Ook veel rugklachten komen daarvandaan. Je buikspieren beschermen je wervelkolom tegen stoten en schokken.»
Steven van de Vijver: De gespierde mens, Balans, €22,50.
Ga vooral zwemmen
We zitten te veel en compenseren dat met een paar keer per week een uurtje fitness. Hoge intensiteit, lage frequentie. Dat moet andersom, zegt Van de Vijver. ‘Als je kijkt naar de mensen die 100 jaar worden, zijn dat degenen die veel bewegen, maar met een lagere intensiteit. Hardlopen zorgt voor grote krachten op je spieren, pezen en gewrichten. Een marathon rennen? Doe het liever niet; je spieren gaan er een beetje kapot van. Fietsen en vooral zwemmen zijn veel gezonder. Bij zwemmen gebruik je al je spieren, het is goed voor je core en het is een tamelijk blessurevrije sport. De sport die de meeste spierkracht vergt, is langlaufen.’
(Parool)
