Jan Mulder: 'Oranjetaal'

In Nederland worden alle waanideeën realiteit.

Na de verloren voetbalwedstrijden tegen IJsland en Turkije is het goed toeven in Nederland. Het genot bestaat uit de taal. In de wanhopige zoektocht naar de oorzaken van de teloorgang van het eens zo roemruchte elftal verschijnen in de kranten de mooiste romantitels.

‘Dodelijk kunstgras’

‘Waar is de balans?’

‘Het failliet van spelen uit de organisatie’

‘Oranje kan de nul niet houden’

‘Waar is het blok voor de verdediging?’

‘Het gewenste sleeptouw’

‘Zelfmoord met drie aanvallende middenvelders’

‘Balafpakkers geven niet thuis’

‘Een grote leegte tussen de linies’

‘We hadden de controle over de wedstrijd’ (alweer verloren)

Het is smullen in het medialandschap onder de zwarte Oranjewolk. Grappige bijkomstigheid: men gelóóft in de onzin. Gemeenplaatsen en dooddoeners krijgen meteen een vervolg, de clubs gaan de jeugd leren balafpakken.

De jeugdleider tot een pupil op een dinsdagavond in Dedemsvaart: ‘Pak af!’ Het kind dat zich afvraagt hoe je dat vakkundig doet. De voorbeeldtackle van die jeugdleider.

Marco van Basten zei jaren geleden op zijn eerste persconferentie als bondscoach dat hij Oranje ‘dominant’ wilde laten spelen. De zaterdag daarop riepen Nederlandse vaders ‘Domineren!’ tegen hun voetballende zoontje van 8. Van Basten werd een paar weken geleden assistent van Danny Blind en verkondigde in Voetbal International zijn actuele kijk op de dingen: ‘We moeten leren verdedigen als Italianen.’

Marco heeft behoefte aan een ‘blok’. Zijn blok moet voor de verdediging komen, want met drie aanvallende middenvelders doe je naïef en bereik je in het moderne topvoetbal niks meer. En er is een nijpend gebrek aan iemand met enthousiasme, een vent die de anderen ‘op sleeptouw neemt’.

Voor het op sleeptouw nemen hadden Blind, Van Basten en Van Nistelrooy Arjen Robben in gedachten. Robben verving Van Persie dus als aanvoerder.

undefined

Als er één voetballer is die je geen sleeptouw moet geven, is het Robben. Hij trekt zich een blessure. In de lies, dij, buik of hiel. Tijdens het volkslied bij zijn eerste aanvoerderschap was Arjen Robben al gevaarlijk gemotiveerd aan het zingen. Hij wilde beter zijn dan alle Mexicanen samen. Er kwam zó’n angstaanjagend gemeen vuur uit zijn ogen, dat een verrekking toen al dreigde. Die kwam een halfuur later. Exit Robben.

In de dominerende dagen van bondscoach Van Basten hadden de spelers ook nog charisma. Ik heb een vader op een zaterdagochtend ‘Gebruik je charisma, Erik-Jan!’ tegen een kind horen schreeuwen.

In 2015, na de bijna-uitschakeling voor het EK in Frankrijk, is de kritiek dat Nederlandse voetballers aan onderschatting van de tegenstander lijden en aan overschatting van zichzelf. Iedereen zou weer ‘met beide voetjes op de grond’ moeten.

Het Nederlandse elftal is te verlegen. Aftrap en achteruit. Bang en balbezit. Een stukje zekerheid inbouwen, vanuit de organisatie op de nul spelen, naar het sleeptouw luisteren, en als het sleeptouw geblesseerd is goed naar het reservetouw Van Persie kijken. Als die niet in vorm is, dan controle over de wedstrijd houden met een stukje ingebouwde zekerheid vanuit een vaste organisatie.

Oranje, dat is taal en humor. Uitstekende ontwikkeling. Voetbal wordt vaak te ernstig, alsof het een zaak van leven en dood is. ‘Het is veel meer dan dat,’ zei manager Bill Shankly van Liverpool F.C. in 1960. Oranje neemt weer eens het voortouw in de periodiek noodzakelijke vernieuwing van deze interessante, het grote publiek aansprekende sport. En dat vanaf de bodem tot waar men nu is afgedaald. Onvermijdelijk is dan het verlangen naar de glorietijden.

Omdat de kenners en andere analisten net zo verlegen en bescheiden zijn als het Nederlandse elftal dat ze recenseren, komen ze automatisch op de historische bronzen medaille van Louis van Gaal: ‘De prestatie van Van Gaal op het WK in Brazilië wordt steeds indrukwekkender.’ Zou het, in plaats van verlegenheid, misschien humor, cynisme, berusting en hang naar het sprookje voor kinderen zijn?

Het toernooi dat Oranje in Brazilië vanuit de organisatie en met Robben afwerkte, was een aaneenschakeling van droevige wedstrijden die per ongeluk gewonnen werden. De barbecues in de achtertuinen trokken zich daar, terecht, niks van aan: derde plek! Het is nog altijd een raadsel waarom het bange ploegje met het depressief makende spel dat de ondergang van september 2015 inluidde en aankondigde, destijds niet door de gelukkige landgenoten op boten door de grachten van Amsterdam werd getrokken.

Misschien gebeurt het alsnog als we van Kazachstan winnen. In Nederland worden alle waanideeën realiteit.