Janelle Monáe op Rock Werchter 2019: eat your heart out, Madonna & co
Dat het optreden van miss Janelle Monae zou inslaan als een glitterbom kondigde zich al maanden aan. Dat ze er zelf veel van verwachtte bleek uit de intro die weerklonk: het imposante, dramatische, maar ook egotrippende ‘Also sprach Zarathustra’, dat niet meer door een entertainer werd gebruikt sinds Elvis Presley er zijn shows mee opende – dat zegt iets over Janelle’s ego en ambitie. Zo’n intro prent het publiek in: Hier Staat Iets Fenomenaals Te Gebeuren!
Miss Janelle bediende zich van alle truken van diverse foren, zelfs de foute. Want een triootje simuleren met twee halfnaakte danseressen onder het mom van empowerment blijft een triootje simuleren met halfnaakte danseressen. Suggestief is het understatement van het jaar, en dat geldt ook voor de grappige niet fallus- maar clitorissymbolen op het scherm: een kamasutra workout, een sensueel uitschuivende roze lippenstift, een kat (a pussy – get it?)... Gisteren Pink op het hoodfpodium, vandaag ‘Pynk’ in The Barn, inclusief de nu al legendarische vaginabroek (‘Give the vagina a monologue!’).
Als pakweg Neil Young in een versleten houthakkershemd het ene eind van het spectrum is, dan is Janelle Monae het andere uiterste. Waar andere artiesten steeds vaker verzoeken om uw smartphone uit te zetten om zo meer in het moment te zijn, stond Janelle erop dat we onze telefoons bovenhaalden (‘We must choose light’). Ik zie Neil niet op een gouden troon. En als, alweer pakweg, Neil Young sterft en zijn erven om de kassa te doen blijven rinkelen een Neil Young hologram op toernee sturen, zal dat surrealistisch zijn. Maar als Janelle Monae wordt vervangen door een hologram dan zou dat fundamenteel weinig aan haar show veranderen – show, musical, danstheater, opera, rap battle (met zichzelf)... ‘optreden’ is voor Janelle niet genoeg. Ik bedoel maar: de Monae show is opgezet als surroundspektakel, een 360° Monae Experience.
Werkelijk geen seconde van deze show was spontaan. Maar je nam de ettelijke kostuumswissels er graag bij, én de special effects, de choreografieën van dans én zang én interactie met het publiek (ik zag haar al eerder aan het werk en ze zegt elke avond kràk hetzelfde) en het feit dat ze, zoals een would be mythe betaamt, het podium verliet zonder dank u of goodnight of wat dan ook. En bisnummers zouden de perfectie van het concept schaden dus die waren er ook niet.
Ik heb miss Janelle niet ‘Thank you’ horen zeggen aan James Brown, Earth Wind & Fire, The Commodores, Michael en Janet Jackson en al die anderen op wier acts en uitvindingen zij voortborduurde (zij is een geval van standing on the shoulders of giants), maar ik neem aan dat zo’n bedankje en eerbetoon impliciet zat vervat in haar hele show. Prince kreeg wel een bedankje, maar dat viel naar mijn smaak een tikje pijnlijk uit: toen haar song (waarvan ze de beginakkoorden en de vibe toch al had gepluimd) overvloeide in ‘Purple Rain’, bleek dat Prince toch nog enkele niveaus hoger speelde, ook al probeerde haar gitarist hem met iets te veel bekkentrekkerij te doen herrijzen. De pet met ijzeren kralengordijn had ze onthouden uit Prince’s ‘Diamonds and Pearls’ toernee.
Ik stond aan de mixtafel, en voor mij in het publiek stond tegen het hek een overduidelijk sceptische non-believer de eerste vijf songs tegen het dranghek geleund. Vanaf de zesde song begon hij te wiegen, en aan het eind van Janelle’s set , tijdens ‘Tightrope’, deed hij iets dat bij mistig weer op dansen lijkt en was hij twee meter naar voor gestapt. Kijk, dàt is vooruitgang. En zoek ik het te ver als ik in zijn toenadering tot Janelle een metafoor zie voor openheid en toenadering en verdraagzaamheid in de samenleving?
‘We celebrate love!’ Dat was Monae’s centrale boodschap die ze, als enige bindtekst, netjes verpakte in een korte speech, die erop neer kwam dat we allemaal onszelf moeten zijn, ‘even if that makes others uncomfortable’. Haar show begon met een offscreen stem die citeerde uit de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring: ‘Wij vinden de volgende absolute waarheden vanzelfsprekend en boven elke discussie verheven: dat alle mensen gelijk zijn...’ Janelle oreerde ook nog dat we moeten blijven vechten voor de rechten van, ik vat dus samen, iederéén: immigranten, andersdenkenden, holeenomhetevenwatbi’s en Donald Trump. Nee, sorry, foutje, ze eindigde met ‘Impeach Donald Trump!’
Dat is: géén pussy voor jou, Donald, you’re screwed. Voor hem geldt, neem ik aan, dat hij vooral niét zichzelf moet blijven, ‘even if that makes us uncomfortable’.
Er was in dat verband ook gejuich toen de cameraman tijdens ‘I like that’ een schattige jonge bebrilde semi-nerd in beeld bracht die uitgelaten danste en bovendien alle teksten uit het hoofd kende. Dat gejuich uit het publiek zei: go for it, wij rooten voor jou. Een mooi moment.
Kortom, de David Byrne Award voor de artiest die zich op Rock Werchter 2019 het meest had uitgesloofd om van zijn/haar concert een echte surround-belevenis te maken, inclusief wervelende choreografieën, videomontages en stunts, wordt al de tweede dag unaniem toegekend aan Janelle Monae. Qua écht bezielde soul en zeggingskracht scoorde ze minder dan ze denkt en wil, maar qua 21ste eeuws entertainment volstaan vijf sterren niet. Eat your heart out, Madonna & co.
