‘Je zult mij niet horen zeggen dat de economie voorrang moet krijgen op de volksgezondheid’

Veel winkeliers staat het water aan de lippen in een jaar waarin ze hun zaak maanden moesten sluiten. Corona sloeg ook toe bij Schoenen Torfs, dat al 20 miljoen euro omzet heeft verloren. Topman Wouter Torfs bleef er rustig bij dankzij meditatie en de geboorte van zijn eerste kleinkind. ‘Het einde van de crisis lijkt in zicht.’

HUMO Welk effect heeft 2020 gehad op het slaappatroon van Vlaanderens bekendste schoenenbaas?

WOUTER TORFS (62) «Ik laat nergens mijn slaap voor (lacht). Ik word sowieso wakker rond zes uur, maar dat heeft niets met stress te maken. 2020 is een jaar zonder voorgaande geweest, maar ik kan gelukkig terugvallen op een sterk managementteam. Schoenen Torfs is nooit alleen mijn verantwoordelijkheid. Dat geeft me rust, net als meditatie. Ik waan me geen boeddhistische monnik, maar je kunt me wel al dertig jaar elke morgen in halve lotushouding op een meditatiekussentje vinden. In mijn joggingpak, met uitzicht op de tuin en de kat naast me, kan ik alle gepieker uit mijn hoofd bannen. Soms lukt me dat amper één minuut, maar dat volstaat al om me voor sombere gedachten te behoeden.»

HUMO In april zette u 24 werknemers op straat, en u kreeg toen de wind van voren omdat de overheid een deel van hun opzegvergoeding betaalde.

TORFS «We kregen het verwijt kosten af te wentelen op de belastingbetaler, maar dat was absoluut niet mijn intentie. Technische werkloosheid is jammer genoeg geen wondermiddel. Maar is het zo vreemd om 24 van de 700 werknemers te laten gaan in een periode dat je tegen een verlies van 70 procent aankijkt?

»Ik wilde transparant communiceren over die beslissing, maar mijn brief aan de personeelsleden is naar de vakbond gelekt en zo in de pers beland. Andere bedrijven zetten daarna duizenden mensen op straat, maar in de kranten was dat slechts een kolommetje.»

HUMO Uw bedrijfscultuur van open communiceren heeft zich even tegen u gekeerd?

TORFS «Ik had die beslissing ook in alle stilte kunnen nemen, maar zo werken wij niet. Als het goed gaat, geven we onze mensen cadeautjes, foertdagen of organiseren we een feestje. Maar als het slecht gaat, vallen we nog harder terug op onze basiswaarden: een menselijke aanpak en transparante communicatie. Ik organiseerde een Zoom-meeting met de werknemers, ik benoemde de verliezen en gaf iedereen de mogelijkheid vragen te stellen. Het vertrouwen van het personeel bleef ongeschonden en medewerkers die thuiszaten, boden aan te komen helpen met de webshop.»

HUMO De webshop heeft de twee lockdowns toch een beetje helpen te verteren?

TORFS «Klopt. Die was vroeger goed voor 17 procent van onze omzet, vandaag voor één derde. En na de eerste lockdown bleef de onlineverkoop het 40 procent beter doen dan vorig jaar. We hebben een telefoonservice opgericht om mensen te begeleiden die voor het eerst online kopen. Vooral ouderen hebben van die service gebruikgemaakt.

»Hebben Vlamingen definitief het gemak van e-commerce ontdekt, of doen ze het om het onveilige gevoel bij het fysiek winkelen te vermijden? Het is moeilijk te voorspellen hoe permanent die shift zal zijn. In China zit de modehandel al een tijdje aan 40 procent e-commerce. Ook in Vlaanderen zal het onlineaandeel nog stijgen.»

HUMO De fysieke winkels ziet u niet verdwijnen?

TORFS «Net na de eerste en tweede lockdown verkochten onze winkels aan de stadsranden snel weer evenveel als vroeger. Maar de winkels waar je veel mensen bij elkaar kunt verwachten, zoals in Waasland Shopping Center of op de Meir, draaien nu 15 tot 30 procent minder omzet.

»Voorspellingen over onze sector zijn moeilijk, maar ik ben er zeker van dat mensen fysiek zullen blijven winkelen. Dat zie je ook in de VS en het Verenigd Koninkrijk, waar de e-commerce al lang de kinderschoenen is ontgroeid. Wat wél als een paal boven water staat, is dat je moet blijven investeren in de service en de beleving van de fysieke winkels. Door die investeringen wordt het kaf van het koren gescheiden.»

HUMO Schoenen Torfs heeft dit jaar al 20 miljoen euro omzet verloren. Hoe houdt u stand?

TORFS «We zitten in overlevingsmodus. De grootste kostenposten zijn het personeel en de huur. Maandelijks betalen we 800.000 euro huur voor onze 76 winkels. Dat is een stevig bedrag, maar de verhuurders stellen zich constructief op. Ze zijn ermee akkoord gegaan om voor elke lockdownmaand de helft van de huur kwijt te schelden. Dan blijft er nog een fiks bedrag over, maar goed, we doen voort. Net zoals mijn overgrootvader na WO I moest herbeginnen nadat zijn winkel in Lier geplunderd was, zal ook deze generatie uit de put moeten klimmen.»

HUMO Eind 2019 bereikten de eerste berichten over een nieuw virus ons vanuit China. Maakte u zich toen al zorgen?

TORFS «Helemaal niet. Ik had begin 2020 een optimistisch gevoel. Ik dacht dat het coronavirus een ver-van-mijn-bedshow zou blijven, net zoals het SARS-virus in 2002, dat nooit echt tot in Europa is geraakt.

»Zoals bij zoveel collega’s liggen de gouden jaren al even achter ons. Tussen 2005 en 2015 verviervoudigde onze omzet, maar door de komst van mondiale e-commercebedrijven zoals Zalando en Amazon zagen we een knik in de curve. En dat is nog niks in vergelijking met wat er vandaag gebeurt. 2019 was een doorsneejaar, maar voor 2020 verwachtte ik een lichte groei dankzij gerichte investeringen. Het is even anders uitgedraaid (lachje).»

HUMO Schoenen Torfs is een familiebedrijf. Hoe doorslaggevend is dat voor de over-levingskansen?

TORFS «In crisistijd blijkt nog maar eens de meerwaarde van een solide familiebedrijf. We hebben veel reserves kunnen opbouwen omdat we geduldige aandeelhouders hebben die op de lange termijn denken. Dat stelt ons nu in staat om deze schok op te vangen.

»Voor 2021 hebben we een gewoon businessplan opgesteld, maar ook een worstcasescenario, waarin we rekening houden met een nieuwe lockdown van twee maanden. Ook die zullen we overleven, op voorwaarde dat we belangrijke uitgaven zoals personeel- en marketingkosten kunnen blijven beheersen.»

HUMO Met welk gemoed gaat u 2021 tegemoet?

TORFS «Ik houd mijn hart vast, nu de besmettingscijfers weer stijgen. Ik vertrouw erop dat de wijsheid zal zegevieren, zowel bij de politici als bij de bevolking. Als de winkels opnieuw moeten sluiten, zal ik dat aanvaarden. Je zult mij niet horen zeggen dat economie voorrang moet krijgen op de volksgezondheid. Maar ik heb wel vragen bij de efficiëntie van die maatregel. Het is niet duidelijk of er veel besmettingen plaatsvinden in de winkels.»

HUMO Wat met de maatregel om alleen te gaan winkelen? Heeft die een effect op de verkoop gehad?

TORFS «En nog geen klein beetje. Vrouwen kopen maar liefst 90 procent van de herenschoenen in onze winkels. Jongeren weten goed wat ze willen, maar de oudere generatie mannen kijkt verloren rond in een winkel vol schoenen, zonder een vrouw aan hun zijde (lacht).

»Ook de verkoop van handtassen en geklede schoenen is sterk achteruitgegaan, want niemand moest zich opkleden. De enige sterke stijgers zijn de wandel- en kinderschoenen. De wandelhype en het faillissement van Brantano zitten daar ongetwijfeld voor iets tussen.»

HUMO De feestdagen staan voor de deur. Hoe zult u die vieren?

TORFS «Ik heb onlangs in vuurkorven geïnvesteerd (lacht). Met kerst maak ik een wandeling langs de Nete met mijn echtgenote, kinderen en schoonkinderen. Daarna maak ik Normandische tong à la Jeroen Meus klaar: als mijn vrouw niet kijkt, kieper ik veel boter in de pan (lacht). De kinderen krijgen dan elk een potje mee. Takeaway bij papa!

»Mijn ouders zijn bijna negentigers. Wie weet, is het hun laatste kerst. Het is droevig dat we niet bij elkaar kunnen zijn, maar het is nu eenmaal zo. Het einde van de crisis lijkt alleszins in zicht. Ik hoop dat we in 2021 opnieuw zonder schroom mogen genieten van menselijk contact. Vroeger was het evident dat we vrienden en familie op elk moment tegen onze gilet konden trekken. Misschien maakt de coronacrisis ons milder en dankbaarder.»

HUMO 2020 heeft u toch één cadeau geschonken.

TORFS «Helemaal juist! Twee maanden geleden is mijn eerste kleinkind geboren, een zoontje. Hij heet Linus, maar ik noem hem Polleke. Het klopt wat ze zeggen: het grootouderschap is van een andere intensiteit dan het ouderschap. Net zoals bij de geboorte van mijn kinderen heb ik dat overheersende gevoel van absolute liefde, maar ik hoef de eindverantwoordelijkheid voor dat jonge leven niet te torsen. Ik mag graag zien, zonder meer.»

HUMO Over drie jaar kunt u zich helemaal laten gaan in de rol van opa. Uw pensioen lonkt.

TORFS «Een opvolger moet nog gekozen worden, maar mijn nicht Lise Conix maakt veel kans. Zij is marketingmanager en combineert maatschappelijk bewustzijn met innovatieve campagnes. Zij was het die met het foertdagje op de proppen kwam.

»Ik stop sowieso op mijn 65ste. Ik zal mijn ervaring wel nog ten dienste stellen van de raad van bestuur, maar ik wil een voettocht naar Compostela maken en een boek schrijven. En op hopelijk meer dan één kleinkind mogen babysitten (lacht).»