Jeroen Olyslaegers: ‘De voorbije week heeft me veranderd, zo heftig was het Reuzegom-proces’

De pleidooien in het Reuzegom-proces zitten erop. Vorige week probeerden ‘Zaadje’, ‘Janker’ en co. zich te verdedigen, deze ochtend kreeg de familie van Sanda Dia het laatste woord. De uitspraak wordt verwacht op 26 mei. Schrijver Jeroen Olyslaegers volgde de rechtszaak op de voet voor Humo en is, zo zegt hij zelf, verward.

HUMO Waarom bent u verward?

JEROEN OLYSLAEGERS «Ik heb vorig jaar het proces in eerste aanleg gevolgd in Hasselt. Toen stapte ik de rechtszaal binnen zoals veel Vlamingen dat gedaan zouden hebben: mijn oordeel was al geveld, de Reuzegommers moesten branden. Nu, voor het hof van beroep in Antwerpen, was het helemaal anders: de Reuzegommers zijn mensen geworden voor mij. Ik zag ze elke dag van dichtbij, ik hoorde hun woorden en spijtbetuigingen en zag hun verdriet. Elke dag twijfelde ik meer. Niet aan hun schuld, maar wel aan mijn eigen oordeelsvermogen, aan hoe zij deze zaak ervaren. De dood van Sanda Dia heeft voor iedereen verschrikkelijke gevolgen gehad: voor de familie van Sanda, maar ook voor de Reuzegommers zelf.

»Ik heb enorm geworsteld met dat inzicht. Ik wilde zoveel empathie niet toelaten. Maar de hele week lang kwamen hun woorden bij me binnen. Ik werd er kwetsbaar door, en verdorie, ik heb gezíén dat hun verdriet oprecht is. Dit proces heeft me slapeloze nachten bezorgd, maar uiteindelijk moest ik eerlijk zijn tegenover mezelf: ik geloof hen.»

HUMO Dit proces heeft u in een existentiële crisis gestort, is mijn indruk.

OLYSLAEGERS «Ik overdrijf niet: de voorbije week heeft me veranderd, zo heftig was het. Mijn geweten en mijn oordeelsvermogen schoten als pingpongballetjes alle kanten uit. Nogmaals: ze blijven schuldig en moeten worden gestraft. Maar kijk eens naar dat verdriet: huilen ze om Sanda, om hun toekomst of om allebei? Ik wist het niet, wilde het niet weten. En zo ging dat pingpongspel maar door.

»Ik heb mezelf en mijn oordeelsvermogen fundamenteel ter discussie gesteld. Over sommige dingen ben ik nog altijd niet zeker. Het racisme, bijvoorbeeld: heeft dat een rol gespeeld bij de dood van Sanda? Geen idee. De broer van Sanda heeft vanmorgen gezegd: ‘Wie zijn wíj, witte mensen, om daarover te oordelen?’

»Dit proces was een toonbeeld van sereniteit en de nuance. Ik heb enorm veel respect gekregen voor strafpleiters, ook voor die van de Reuzegommers. Maar ik vind het wel schrikbarend hoe weinig van die grijstinten het grote publiek bereiken. Als je het hele verhaal wilt vertellen, moet je een boek schrijven.»

HUMO Welk moment zal u bijblijven?

OLYSLAEGERS «Deze ochtend nam de familie van Sanda het woord. De waardigheid van die mensen heeft me diep geraakt. De vrouw van Sanda’s vader heeft racistische opmerkingen gekregen. Dat komt dus boven op het verdriet. Het brak mijn hart, het maakte me ziedend, en toch blonk de familie uit in sereniteit. Ik heb zelden zoveel menselijke kracht gezien.

»Ook het pleidooi van Jorgen Van Laer (de advocaat van Q.W. alias ‘Paterberg’, red.) zal ik nooit vergeten. Van Laer heeft zelf onverwacht zijn zus verloren en pleitte op een intieme en persoonlijke manier. Hij heeft de voorzitster van het hof opgeroepen om van deze zaak een precedent te maken, zodat er nóóit meer een dode hoeft vallen bij een studentendoop. Hij lijstte op wat er allemaal misgelopen is bij dopen sinds 2013: Jesus Christ, wat een bloemlezing. Alcoholmisbruik, geweld, doden… Dat hakte er bij mij diep in. Wanneer houdt het op?

»We moeten hier als samenleving uit raken. De meeste studentenclubs ondertekenen nu een doopcharter. Dat is al een grote stap voorwaarts, maar we moeten zeker weten dat dit nóóit meer zal gebeuren.»

HUMO Het vonnis volgt op 26 mei. Maar dan…

OLYSLAEGERS (zucht) «Inderdaad, dan is het misschien nog niet voorbij. Het is één grote kloterij. Er hangt nog een zwaard van Damocles boven deze zaak: omdat de rechtbank van eerste aanleg in Hasselt geen vonnis heeft uitgesproken, kán het hof van beroep eigenlijk geen arrest vellen. Die juridische discussie woedt nog altijd. Voor hetzelfde geld moeten de advocaten het hele proces volgend jaar nóg eens overdoen in Hasselt. Maar iedereen wil dat dit eindigt.

»Nog eens dit? Nee, dat zou verschrikkelijk zijn.»