Jihadstad Verviers: een traditie in terreur

De Belgische justitie weet al langer dan vandaag dat Verviers, een eens zo glorierijke industriestad in het oosten van het land, een brandhaard is van islamextremisme én een zorgwekkende kweekvijver van moslimterroristen. Ook Humo is er de afgelopen weken gaan kijken en stelde vast dat Verviers een verrassend lange traditie heeft in politiek en religieus geweld.

Verviers toen

Halfweg de 19de eeuw was Verviers, dat al eeuwen een belangrijke rol speelde in de lakenhandel, uitgegroeid tot één van de belangrijkste industriesteden in Europa. Door de mensonwaardige werkomstandigheden in de textielindustrie won de arbeidersbeweging er exponentieel aan belang. En vooral radicale overtuigingen sloegen aan bij de arbeiders.

Verviers werd één van de bolwerken van het anarchisme, toen een verzamelnaam voor anti-autoritair socialisme dat werd gevoed door mensen als de Franse filosoof Pierre-Joseph Proudhon en de Russische activist Michail Bakoenin. In Verviers waren bekende anarchisten actief zoals Emile Piette, Pierre Bastin, Gérard Gérombou en Pierre Fluche, die een grote aanhang hadden bij textielarbeiders in de wijk Hodimont en in de deelgemeenten Ensival en Dison.

'Er bestaan hier harde kernen van integristen en islamitische extremisten die zich snel kunnen uitbreiden als we niet optreden. '

De anarchistische vereniging L’Etincelle gaf er het revolutionaire blad La Persévérance uit en in september 1877 vond er zelfs een internationaal anarchistisch congres plaats. In die jaren was Verviers ook een ballingsoord voor voortvluchtige anarchisten uit heel Europa, die werden gezocht voor bomaanslagen en moordzaken. Zelfs prins Peter Kropotkin, de grote Russische anarchist, kwam er in maart 1872 op bezoek. Hij was zeer onder de indruk van het anarchistische gehalte van de bevolking, en vond ze dan ook de meest sympathieke die hij op zijn reizen had ontmoet.

Verviers vandaag

Nu wonen er geen anarchisten meer in Verviers. Waar anderhalve eeuw geleden de revolutionaire arbeiders resideerden, vind je nu hoofdzakelijk inwijkelingen uit islamitische landen. Het percentage moslims in Verviers bedraagt meer dan 20 procent, maar in wijken als Hodimont loopt het op tot ver boven de 60 procent. Uit cijfers die de schepen van Onderwijs begin dit jaar heeft vrijgegeven, blijkt dat in de scholen in Hodimont tussen de 58 en de 88 procent van de leerlingen voor islamonderwijs kiest.

De stad maakt al vele jaren economisch zwaar slagzij en is cultureel geheel onderuit gehaald. Verviers lijkt zich niet langer binnen de Belgische landsgrenzen te bevinden en hele wijken in het centrum zoals Hodimont worden gecontroleerd door de georganiseerde misdaad.

© Belga Image

Hodimont vandaag

De bouwvallige façades van leegstaande panden en de rommelige winkeltjes ertussenin bepalen de sfeer. Kleine bazaars, schimmige vzw’s achter ramen waar nog de vergeelde gordijnen van vroeger hangen, bars zonder naam of nog met de naam van het vroeger Belgische café op de vitrine: de wijk onttrekt zich zelfs zichtbaar aan de legaliteit. Handelaars trekken zich weinig of niks aan van regels, voorschriften en verplichtingen: dit is een parallelle, zwarte economie. Bij de naamloze cafés en theehuizen rond het kruispunt leunen hangjongeren en -ouderen tegen de muren. De meeste jongeren dragen een trainingspak met kap of hebben een hiphoppet op, en allemaal zijn ze met iPhones in de weer. Kijk je ze iets te lang aan, dan voel je hanige agressie in hun blik.

‘Dit is maffiagebied, meneer,’ zegt een dikke man in een blauw trainingsjasje met twee plastic zakken in zijn handen. Hij zet zijn inkopen op de grond om zijn woorden kracht bij te zetten. 'Na acht uur kun je niet meer buitenkomen. Dan staat het hier vol criminelen, echte maffiosi: Marokkanen, maar vooral Tsjetsjenen. Ze zijn allemaal gewapend met messen en revolvers. Ze verkopen drugs, verhuren vrouwen, slaan je in elkaar, pikken je geld, breken bij je in...

Zelfs overdag ben je hier niet meer veilig. Mijn vrouw is al twee keer overvallen op weg naar de supermarkt. Al haar geld afgenomen. En wat doet de burgemeester? Niks. Zeg, jij weet toevallig niet waar ik een revolver kan kopen? Ik heb er genoeg van. Drie keer hebben ze al ingebroken bij mij. Wat moet ik doen? Omvergeschoten worden, of ze zelf omverschieten?’

150 jaar na het anarchisme wordt Verviers nu genoemd als een centrum voor extremisme en terrorisme. En deze keer niet van politieke, maar van religieuze aard. Eind september 2014 had een uit Verviers afkomstige Syriëstrijder die zichzelf Abou Abbas noemt, op zijn Facebookpagina gemeld dat hij in de Levant een Koerdische wacht had neergeschoten: ‘Ik kon hem naderen tot op tien meter en toen: bang! Een hond neergeschoten!’ schreef de man bij een foto waarop hij met een kalasjnikov poseerde. Volgens krantenberichten en internetbronnen zou Abou Abbas een serieus crimineel verleden hebben in Verviers: hij was betrokken bij gewelddadige gewapende overvallen en diefstallen, en was hij net uit de gevangenis vrijgelaten toen hij naar Syrië vertrok.

‘Al jaren komt Verviers ter sprake als het over extremisme en terrorisme gaat,’ zegt men bij het OCAD, het Coördinatieorgaan voor de Dreigingsanalyse, dat informatie over terrorisme in ons land verzamelt en verwerkt. ‘Er zijn al minstens een tiental inwoners van Verviers naar Syrië vertrokken, maar vermoedelijk zijn het er veel meer. En dat voor een stad met nog geen 60.000 inwoners.’

De stad speelt eveneens een rol als relaisstation in internationale terreurnetwerken, zoals ook nu weer zou blijken uit de mogelijke contacten die de Franse terrorist Ademy Coulibaly in Verviers had. Net zoals in de negentiende eeuw tijdens de hoogdagen van het Europese anarchisme vangt Verviers ook vandaag internationaal gezochte islamterroristen op en wordt de stad gebruikt als doorvoerhaven voor die extremisten, hun ideeën en hun wapentuig van het zuiden van Europa naar het noorden.

Claude Moniquet, de oprichter van het European Strategic Intelligence and Security Center (ESISC) in Brussel: 'Veel islamistische organisaties die betrokken zijn bij fundamentalisme en terreur, hebben een Europees steunpunt in Verviers. De stad speelt een sleutelrol in de verspreiding van de jihad. Het hoeft dus niet te verwonderen dat ze veel Syriëgangers levert.'

In 2008 raakte bekend dat de grote moskee van Verviers een Europees steunpunt van de Moslimbroederschap is. Die fundamentalistische beweging bouwde er ondersteunende infrastructuur uit voor de Palestijnse organisatie Hamas, dat door de Europese Unie als een terroristische organisatie is gecatalogeerd. Tot die vaststelling kwam het Amerikaanse onderzoekscentrum The NEFA Foundation, dat advies geeft in de strijd tegen de terreur.

The NEFA Foundation omschreef de al-Aqsamoskee, de Stichting al-Aqsa en de Islamic Relief in Verviers als verlengstukken van de Moslimbroederschap en van de Palestijnse terorristische organisatie Hamas. Later bleek ook de Assahabamoskee in Verviers een onderdeel van de structuren van de Moslimbroederschap in België te zijn.

Moniquet: 'In het begin van de jaren 80 gebeurde er iets in Syrië wat grote gevolgen had voor Verviers. Van 1976 tot 1982 revolteerden soennitische extremisten die zich hadden verenigd in de Moslimbroederschap, tegen de regerende socialistische Ba’ath-partij. De broederschap was in 1964 al verboden door Ba’ath, waar de familie al-Assad de dienst uitmaakte. Bij verschillende opstanden verloren honderden mensen het leven.'

Het soennitische verzet mondde in 1982 uit in wat 'Het bloedbad van Hama' wordt genoemd. Toen belegerden soldaten van het Syrische leger Hama, een stad van 250.000 inwoners en een bolwerk van het Moslimbroederschap. Het leger richtte er een bloedbad aan, waarbij afhankelijk van de bron tussen de 10.000 en de 25.000 mensen werden vermoord. Na die slachting vluchtten duizenden Moslimbroeders onder meer naar Europa, waar al antennes van de broederschap bestonden.

Moniquet: 'Een aantal Moslimbroeders vestigden zich in Keulen en Aken, dicht bij de Belgische grens. Vandaar zijn ze naar Verviers gekomen.'

Marc Elsen (CDH), de burgemeester van Verviers, ontkent de problemen in zijn stad niet.

Elsen: 'Mij zul je nooit horen zeggen dat er in Hodimont geen problemen zijn. Ik zou gewoon niet geloofwaardig zijn als ik dat zou beweren. Er bestaan hier harde kernen van integristen en islamitische extremisten die zich snel kunnen uitbreiden als we niet optreden. De meeste moskeeën, culturele centra en islamitische vzw’s streven naar een vreedzaam samenleven, maar in sommige prediken uit het buitenland afkomstige imams onverdraagzaamheid.'

HUMO De moskee in de Rue de la Fabrique?

Elsen: 'Ja, daar gebeurt dat. Wij maken ons zorgen. Er zijn ernstige spanningen rond de islamitische gemeenschap in de wijk Hodimont. Een groot deel van de autochtone bevolking ziet het niet meer zitten. Ze gooien daarbij wel alles en iedereen onterecht op dezelfde hoop, maar helemaal ongelijk hebben ze ook niet. Ze zien hoe een gemeenschap een getto vormt met eigen regels en wetten en een eigen, vaak illegale economie, en zich afkeert van de rest van de stad. Dat is niet acceptabel.'

HUMO Ziet u een verband tussen de zwarte economie en de criminaliteit in Hodimont en de religieuze radicalisering?

Elsen: 'Wij wonen hier in een moeilijke socio-economische omgeving met een hoge werkloosheidsgraad en veel armoede. Maar ik heb ook vragen bij wat er allemaal gebeurt in Hodimont. Ik zie inderdaad een verband tussen die parallelle economie en het integrisme. Het ene versterkt het andere. Veel verenigingen, vzw’s en vennootschapjes worden opgericht voor andere doeleinden dan wat er in hun statuten staat. We moeten dringend de openbare orde herstellen in wijken als Hodimont.'

HUMO Hoe wilt u dat doen?

Elsen: 'Wij proberen te werken met mensen binnen de islamitische gemeenschap die bereid zijn tegen het radicalisme in te gaan. De huidige voorzitter van de Belgische Moslimexecutieve is een man uit Verviers. Ik heb een heel goed contact met hem en hij gaat mee in mijn visie om bij de moslims een moderne visie op integratie ingang te doen vinden. Die mensen zijn bereid het zwijgen binnen de islamgemeenschap te doorbreken. Want dat is het grote probleem: de omerta bij die bevolkingsgroep. Sinds ik in 2012 burgemeester ben geworden, ben ik al meer dan eens op een muur van stilte gebotst: het radicalisme is een taboe bij de meeste moslims. Maar in Verviers mogen er geen taboes bestaan, álles moet bespreekbaar zijn. Anders blijft dat integrisme in het halfduister woekeren.'

Lees het volledige artikel in Humo van dinsdag 20/01.