John Banville - De zee
In 1989 greep de Ier John Banville nog net naast de Booker Prize, ten faveure van Kazuo Ishiguro's 'The Remains of the Day'. Bij de jongste editie liep het net omgekeerd: Ishiguro's 'Laat me nooit alleen' kwam een banddikte tekort, en Banvilles 'De Zee' (Atlas) versloeg ook nog eens de inzendingen van twee andere favorieten, Julian Barnes en Zadie Smith.
'De Zee' was dus een onverwachte winnaar, maar wel een hele goeie. Niet dat Banville verrassende thema's aanpakt: zijn - vrij korte - roman gaat over verlies (van een doodzieke vrouw), over het rouwen om dat verlies (in een dorp aan zee met een 'lazuren glinstering') en nog eens over verlies (van jeugdige illusies, van 'liefde en liefdesvergrijpen').
undefined
De mislukte kunsthistoricus Max Morden keert terug naar vakantiehuis De Ceders in Ballyminder. Zijn reisdoel: nadenken, bijvoorbeeld over de naam van de dokter die zijn vrouw ten onrechte geruststelde over haar gezondheidstoestand. 'Todd, zo heette de specialist. Dat kun je alleen maar als een misplaatste grap van het polyglotte lot beschouwen.' Ook zijn verstoorde relatie met zijn onknappe dochter (met haar 'meloenachtige derrière') houdt hem bezig, net als het handvol andere pijnlijke scènes die zijn geheugen hem serveert. Scènes met het zwarte driehoekje van moeder Connie, bijvoorbeeld, en vooral met haar vernederend mooie dochter Chloe, die samen met haar vader en tweelingbroer in Ballyminder met vakantie was. Chloes schoonheid is wreed, want 'zelfs op die jeugdige leeftijd wist ik dat er altijd een minnaar en een beminde is, en wat in die situatie mijn rol zou zijn'.
Een sterfgeval en een vakantieliefde dus - niets om over naar huis te schrijven. Tenzij je kan schrijven als Banville, wat wil zeggen dat je spaarzaam bent met adjectieven, niet bang bent voor de waarheid en je verhaal moeiteloos overzichtelijk houdt, terwijl je toch van tijden wisselt als van vrouw. 'De Zee' is tegelijk emotioneel en ingehouden ('ik ben getroffen en gewond, ik heb inschikkelijkheid nodig'), alsook gespeend van illusies. Max schrijft op het einde: 'O ja, het leven is zwanger van mogelijkheden.' Om te weten waarom die regel zowel teleurgesteld, oprecht als romantisch klinkt, raden wij iedereen aan zich ook de rest van het boek aan te schaffen.
