Jonge Leeuwen: Lim Ji Young (20), winnares van de Koningin Elisabethwedstrijd

De Koningin Elisabethwedstrijd voor viool 2015 zal de geschiedenis ingaan als die van de catastrofale proclamatie, maar winnares Lim Ji Young laat het niet aan haar hart komen. 'Hoger kan niet meer: dit is het hoogste niveau.'

De bescheiden Koreaanse was niet de gedoodverfde favoriete. De publieksjury van de VRT riep de Nederlandse Amerikaan Stephen Waarts, de man met de langste vingers die ik ooit zag, tot haar winnaar uit. Ook voor de jongerenjury ‘De Zes/Les Six’ was Waarts de beste. Mijn favoriet was dan weer die andere Amerikaan, William Hagen, die eerst een wervelende versie van het plichtwerk, en vervolgens een verbluffende Tsjaikovski had neergezet. Een samenzwering van de Aziatische juryleden, werd hier en daar al geopperd.

Niks geen samenzwering: na een tweede beluistering begon ik de vakjury te begrijpen. De Koreaanse speelde haar Brahms-concerto loepzuiver, mooi in dialoog met het orkest, met een heerlijke toon, foutloos scheurend in het eerste en het derde deel en vol melancholie en emotie in deel twee. Nee, dit ingetogen en toch pittige Koreaanse meisje had Brahms perfect begrepen. Dat zeg ik haar ook meteen wanneer ik haar twee dagen later interview in de kantoren van het concours.

HUMO Het was me de proclamatie wel!

Lim Ji Young (rolt met de ogen) «Een verwarde toestand was het. Vreemdelingen hebben het nogal moeilijk met Koreaanse namen, vooral dan met de uitspraak. Dat begrijp ik volkomen, mijn Engels is ook niet perfect (lacht). Vergissen is menselijk.»

HUMO Arie Van Lysebeth sprak je naam correct uit. En toch rende niet jij maar Lee Ji Yoon naar voren.

Ji Young «Ik zat, samen met de andere laureaten, als verlamd naar de proclamatie te luisteren. Lee heeft een totaal ander temperament dan ik, veel explosiever. Ik hoorde mijn naam en verstijfde. Lee sprong op en spurtte naar het podium, letterlijk. Terwijl ík nog naar adem zat te happen en mij zat af te vragen: ‘Is het nu zij of ik?’»

HUMO Ik veronderstel dat je Lee goed kent: jullie komen allebei uit Seoul.

Ji Young «Ja, we zijn niet alleen goede kennissen, we zijn echt erg close en kennen elkaar door en door. Lee was zo nerveus: ‘Wat overkomt mij hier!?’»

HUMO En jij dacht: ‘Wat krijgen we nou? Ik wéét dat ik een veel betere violiste ben dan zij’?

Ji Young (buigt het hoofd) «Dat mag je niet van jezelf zeggen. Maar ik wist wel dat er iets scheelde (uiteindelijk bleek Lee Ji Yoon niet eens tot de top zes te behoren, red.). Ach, ik voelde zo met haar mee. Nadien zat ze te huilen en heb ik haar getroost. Het was toch niet míjn fout. Het was eigenlijk níémands fout. Het was een jammerlijk ongelukje.»

HUMO Je hebt zelf gehuild toen je de jury ging groeten. Maar jij en je lerares, Nam-Yun Kim, gaven elkaar een keiharde high five. Alsof je zeggen wou: ‘Yes! We did it!’

Ji Young «Ach, ik heb die avond véél tranen gelaten. Het begon al toen ik de laatste noot van het Brahms-concerto had gespeeld. Mijn gemoed schoot vol, er brak iets in mij. Ik begreep niet wat mij overkwam, het was alsof mijn ziel ten hemel opsteeg. Een zeer emotioneel moment dat ik nooit eerder had ervaren, zeker niet op een podium. Terwijl ik het applaus in ontvangst nam, speelde de film van mijn leven zich in mijn hoofd af. In die enkele seconden zag ik mij weer als jong kind viool spelen, alle opofferingen, de duizenden uren van oefenen en alle bijbehorende pijn kwamen weer naar boven. De hoogtepunten én de dieptepunten van mijn leven raasden door mijn hoofd.»

undefined

HUMO Had je op dat moment al door dat je een fantastische prestatie had neergezet? Dat je zou winnen?

Ji Young «Nee. Het was vooral de druk van één maand ongelooflijk hard werken die bij die laatste noot van m’n schouders gleed. Veel had te maken met het verplichte werk dat wij in één week tijd hadden moeten instuderen. Normaal trek je daar minstens één maand voor uit. Die opdracht had mij, en alle anderen vermoed ik, vreselijke stress bezorgd.

»Vanaf een jaar of 12 heb ik, vanuit Seoel, dit concours via het internet gevolgd. Ik kon er maar niet genoeg van krijgen. Door het tijdsverschil zat ik tot diep in de nacht te kijken en weg te dromen. Ik miste niet één optreden. En ik dacht: ooit sta ik daar ook.»

Olympische Spelen

HUMO Hoe waren die laatste dagen in de kapel, waar jullie volledig van de buitenwereld afgesloten zaten?

Ji Young «Heerlijk en tegelijk vreselijk. Een zeer nerveuze toestand. We hadden al onze elektronica – tablets, mobieltjes, laptops – moeten inleveren. Géén internet, géén video. In normale omstandigheden zou Nam-Yun mij geduldig dat nieuwe stuk uitleggen. Maar nu was ik stuurloos en alleen op mezelf aangewezen.»

HUMO Kon je dan niet overleggen met de overige elf kandidaten?

Ji Young «Dat deden wij voortdurend. Aan tafel en ’s avonds ontstonden er homerische discussies over tempi en klankkleuren en sonoriteit. Maar we spraken ook over het leven, over onze passies, verwachtingen en verlangens.»

HUMO Gedroegen jullie je als vrienden of als tegenstanders?

Ji Young «Wij waren gewoon één leuke bende. De jongens zorgden voor de grappen en de meisjes voor de opwinding (lacht). We deelden erg veel. Als je zo’n lange tijd samen opgesloten zit, vervaagt de buitenwereld. We zeiden tegen elkaar: ‘Als buiten de Derde Wereldoorlog uitbreekt, weten wij het niet. Of stel: er is een atoombom gevallen...’ (giechelt). Het was ook mooi om te zien hoe de verschillende temperamenten in de groep zich ontwikkelden: de mooie Kim Bomsori, de extraverte Tobias Feldmann en William Hagen, de zeer gesloten, introverte, verlegen Fumika Mohri. Ik voelde mij meteen met haar verbonden, zocht vaak haar gezelschap.»

HUMO Fumika speelde een poëtische, betoverende Sibelius, één van de hoogtepunten van het concours.

Ji Young (knikt) «Ze liep wat verloren in onze groep, maar ik trok mij haar lot aan en bemoederde haar een beetje. Ze was vooral op haar ongemak door de aanwezigheid van de westerse jongens: Tobias, William, Stephen, Kenneth. Wij, Aziatische meisjes, zijn het niet gewend om een volle week opgesloten te zitten samen met acht vurige jongens (giechelt). Dat zou in Seoel ondenkbaar zijn.»

HUMO Opmerkelijk: de meesten van jullie kennen elkaar van andere concoursen.

Ji Young «Eigenlijk zijn wij een bende van enkele tientallen violisten die van wedstrijd naar wedstrijd trekken, wereldwijd. Het is een beetje als rocksterren die elkaar op muziekfestivals ontmoeten. We kennen elkaar heel goed, we kennen de sterkte van iedere tegenstander: ‘Oei, die of die is hier ook, ik kan het wel schudden, want hij of zij is beter dan ik.’»

HUMO Het lijken wel Olympische Spelen.

Ji Young «Dat ís ook zo. Maar de uitslag van een competitie is nooit echt voorspelbaar, het onverwachte speelt een te grote rol. Mensen kunnen boven zichzelf uitstijgen en plotseling een fantastische prestatie neerzetten. En sommigen zijn bijvoorbeeld erg stressbestendig, terwijl anderen het publiek meesterlijk kunnen bespelen en zo hun foutjes maskeren. En dan heb je de jury, die van concours tot concours verschilt. Eénzelfde prestatie kan op de Tsjaikovski-wedstrijd in Moskou anders worden beoordeeld dan hier in Brussel.»

undefined

'Mijn overwinning was breaking news in Seoel. Als ik naar huis terugkeer, ligt er misschien wel een rode loper klaar van de luchthaven tot aan mijn huis'

HUMO Kwam je naar hier om te winnen?

Ji Young «Helemaal niet! Iedereen in het milieu weet dat de Koningin Elisabethwedstrijd the best of the best is, en om daarin de állerbeste te zijn, dat leek mij veel te hoog gegrepen. Ik dacht: laat ik het ’ns proberen, ik ben nog jong en heb nog veel te leren. Ik mag al blij zijn als ik de finale haal en bij de zes laureaten hoor. Het was mijn plan dit als een eerste kennismaking te zien en dan later, over vier jaar, terug te komen om te winnen. Ik zag 2015 als een test: zou ik tegen de stress kunnen? Zou ik het verplichte werk fatsoenlijk kunnen instuderen? Zou ik niet breken tijdens mijn Brahms-concerto? Het was ook een unieke gelegenheid om er eens echt tegenaan te gaan, een volle maand keihard te oefenen en alles uit de kast te halen, en te zien waar mijn limiet lag.»

HUMO Je bleef vanaf vrijdagmiddag alleen in de kapel achter, samen met Stephen Waarts, met z’n 18 jaar de jongste deelnemer.

Ji Young «Gelukkig kende ik Stephen vooraf. Maar het was toch een beetje creepy: eerst zit je aan een grote tafel met z’n twaalven te eten en te discussiëren, daarna waren we met tien, met acht, met zes. Bij ieder vertrek brak mijn hart, telkens opnieuw. Met vier aan die grote tafel wordt het akelig stil. Maar als je daar nog met z’n tweeën zit, dat is angstaanjagend. Het leek wel een reality game, iets als ‘Big Brother’.»

HUMO Na deze overwinning is het voor jou voorgoed afgelopen met competities?

Ji Young «Hoger kan niet meer: dit is het hoogste niveau (lacht). Vanaf nu sta ik er alleen voor.»

Grasgroene Brahms

HUMO Hoe heb je het verplichte werk van de hand van componist Michael Jarrell aangevat?

Ji Young «De eerste algemene conclusie luidde: ‘Dit onding is absoluut niet te spelen’. Je kijkt de partituur in en de duizenden noten beginnen door je hoofd te dwarrelen. De volgende vraag was: ‘Waarom heeft de componist het ons zo moeilijk gemaakt? Wat is hiervan de bedoeling? Hoe kunnen wij dit in godsnaam binnen de week uitvoeren, mét orkest erbij! Zo snel, zo moeilijk, zo technisch...’

»De titel van het werk luidt: ‘...aussi peu que les nuages...’ Wat betekende dat? Wilde de componist het stuk laten klinken als het voorbijdrijven van wolken? Maar zo was het helemaal niet geschreven: het klonk als de donder, het begin is ongelooflijk snel. Nou, begin er maar aan. Niemand begreep er wat van. Toen hebben we geëist dat we toch een minimum aan informatie zouden krijgen. Er werd een laptop de kapel binnengebracht en we mochten een uurtje met Michael Jarrell skypen. Bleek dat hij het stuk had geschreven als aandenken aan een overleden vriend. Toen hadden we toch énig houvast.»

undefined

'Als ik m'n handen blesseer, is dat een ramp. Mijn ouders waren van jongs af in de weer: 'Lim, pas op. En niet volleyballen!''

HUMO Wat ik me afvroeg bij je keuze van het Brahms-concerto: is het niet moeilijk voor een Aziatisch meisje van 20 om zich in te leven in de zielenroerselen van een conservatieve Europese man die 150 jaar terug heeft geleefd en zich als componist hevig verweerde tegen de toenmalige nieuwlichters als Liszt en Wagner?

undefined

Ji Young «Ik heb me echt verdiept in het leven van Johannes Brahms (foto links), simpelweg omdat hij altijd mijn favoriet onder de grote westerse componisten is geweest. Liever Brahms dan Bach, Mozart of Beethoven, jawel. Brahms’ vioolconcerto in D opus 77 is mijn absolute favoriet. Het is aartsmoeilijk, gevarieerd, en ik herken er veel van mezelf in. Of juister: ik herken er mezelf in als ik wat ouder en wijzer zal zijn geworden (lacht). Ik kan mij best inleven in Brahms, zoals hij op foto’s op mij afkomt: diepliggende ogen, wilde haardos, woeste baard. Ik vind hem... fantastisch.»

HUMO Tijdens het concours kleedde je je in kleuren waarvan je dacht dat ze bij de componist pasten: wit bij Mozart, grasgroen bij Brahms.

Ji Young (lacht) «Ja, vanaf nu wil ik alleen nog in het groen op het podium. Het is mijn gelukskleur, blijkbaar. Het Brahms-concerto is fris en diep romantisch, het zet mij aan het mijmeren. Ik besef ook zeer goed dat ik alleen maar de uitvoerder ben van Brahms’ muziek. Niet ík sta in de spotlights, het is Brahms die daar staat. Het applaus is niet voor mij maar voor hém. Hij kijkt altijd zo serieus, hè (lacht). Hij is niet erg gelukkig geweest in z’n leven, kwam uit een arm gezin en heeft zich z’n hele leven gefrustreerd gevoeld.»

undefined

HUMO Volgens Wouter Vossen, concertmeestervan deFilharmonie in Antwerpen en tijdens het concours panellid voor Canvas, had je beter gekozen voor Tsjaikovski. Hij vond je nog niet rijp voor Brahms.

Ji Young «Ach, dat is niet meer dan een mening. Eerlijk gezegd: Tsjaikovski ligt mij niet zo. Ik heb het geprobeerd, maar ik ben ermee opgehouden: het werkte niet bij mij.»

HUMO Vossen vond ook dat je vibrato op de E-snaar er wat te dik op lag.

Ji Young «Nog eens: smaken verschillen. Met je vibrato maak je kleuren, en wat je op de finale hoorde, waren míjn kleuren. Vaak hoor je: Aziatische violisten spelen met iets te veel vibrato. Dat was inderdaad zo in het verleden. Maar wij zijn ondertussen zodanig geëvolueerd en onze opleiding is zo internationaal, dat die kritiek geen steek meer houdt. Een vibrato is zeer persoonlijk: het is míjn vibrato. En de jury is er blijkbaar níét over gestruikeld (lacht).»

Van hardwerkend meisje tot ster

HUMO Je bent geboren in Seoul, uit muzikale ouders.

Ji Young «Mijn moeder was een behoorlijke pianiste en zette mij van zeer jong aan de toetsen. Maar ik speelde verschrikkelijk, ik voelde geen enkele affiniteit met dat instrument. (Toont mij haar kleine handen) Mijn vingers waren absoluut niet geschikt voor de grote stretchings. Ik haatte het, echt waar. Even heb ik cello of fluit overwogen en er is zelfs een periode geweest dat ik helemaal geen instrument meer wilde spelen. Ik deed aan sport, ging skiën en zwemmen. Ik ben pas echt serieus viool beginnen te studeren op m’n 11de.»

HUMO Terwijl de meeste finalisten er vanaf hun 4de mee bezig zijn.

Ji Young «Veel te jong, vind ik: je kunt nauwelijks praten en je moet al musiceren. Het is de beste manier om je viool te gaan haten. Ik heb altijd van m’n viool gehouden; ik hou van haar vorm, van haar ronding, van haar kleur, ik wil ze bij me hebben als ik ga slapen. Een piano is te log, te groot, te zwaar (lacht).

»Ik heb lange tijd maar wat aangemodderd, tot ik op m’n 16de werd toegelaten tot de Korea National University of Arts, met Nam-Yun als lerares. Op dat moment veranderde mijn leven en ben ik echt ernstig gaan studeren. Ik begon te begrijpen dat er voor mij geen andere weg bestond: zonder viool voelde ik mij ongelukkig. Ik kan mij geen leven zonder muziek voorstellen – ik zou doodgaan, of gek worden.»

HUMO Je handen waren te klein voor de piano, zei je. Hoe verzorg je ze?

Ji Young «Als ik m’n handen blesseer, is dat een ramp. Mijn ouders waren van jongs af in de weer: ‘Lim, pas op je handen. En niet gaan volleyballen!’ Als ik naar een nieuw appartement verhuis, zal ik nooit de muren staan schilderen.

»Als tiener brak ik eens m’n linkerpols. Grote consternatie! Het duurde een half jaar voor de breuk was hersteld. En nog ’ns zes maanden om weer het volle gevoel in m’n vingers te krijgen. En toen brak ik ook nog eens m’n rechterarm, weer bij de pols. A disaster! De dokters vreesden voor m’n carrière: ‘Als die breuk niet mooi herstelt, komt de soepelheid in haar rechterhand nooit meer terug.’ Sindsdien nemen m’n ouders mij ieder karwei uit handen. Ik was goed in sport – basketbal, baseball, volleybal – maar ik raak geen bal meer aan. Ik beperk mij noodgedwongen tot een flinke wandeling.»

undefined

'De jeugd hier maakt plezier en hangt rond in cafés. Wij niet, wij werken aan onze toekomst'

HUMO Hoe is het leven in Zuid-Korea?

Ji Young «Om te beginnen zijn we met zeer velen: meer dan 50 miljoen, waarvan 10 miljoen in Seoel. Koreanen zijn zeer doelgericht: wij willen het allemaal máken. Wij zijn een zeer gedisciplineerd volkje dat hard werkt en streeft naar kwaliteit en perfectie. Ik ben erg trots op m’n land. Hier in Europa heb ik veel heimwee naar Seoel, naar m’n vrienden en leraars. Koreanen leven met overtuiging, with a strong mind.»

HUMO Meer dan de Europeanen?

Ji Young «Dat denk ik wel (lacht). De jeugd hier maakt plezier en hangt rond in cafés. Wij niet, wij werken aan onze toekomst.»

HUMO Ik herinner mij hoe in mijn jonge jaren geld werd ingezameld voor ‘de kleine kindjes die in Korea van de honger sterven’.

Ji Young «Dat was ook zo: hongersnood, bittere armoede. Alles bij ons is vreselijk snel veranderd. Wij behoren allang niet meer tot wat jullie vroeger de ‘onontwikkelde landen’ noemden. Seoel is gigantisch, met reusachtige wolkenkrabbers en snelwegen die midden door de stad zweven. Wij zijn in nauwelijks vijftig jaar tijd enorm gegroeid. Weet je dat wij met zeventien Zuid-Koreanen aan de eerste ronde van dit concours hebben deelgenomen? Geen ander land leverde zo veel kandidaten.»

HUMO Leeft de westerse klassieke muziek dan zo sterk in Korea?

Ji Young «Absoluut. Net als dit concours. Zaterdag was ik nog een doodgewoon hardwerkend meisje dat ijverig viool studeerde. Maar sedert zondagochtend ben ik een ster. Plotseling gaan alle deuren open: ik werd vanuit Korea overstelpt met interviewaanvragen en contracten. Radio, televisie, kranten, ze willen mij allemaal spreken. Ze zien mij ook als een zuiver Koreaans product: de meeste andere Koreaanse kandidaten die hier kwamen deelnemen, hadden langere tijd in het buitenland gestudeerd, maar ik ben puur Koreaans van opleiding. Mijn overwinning was breaking news in Seoel: ‘Klein twintigjarig meisje wint grootste vioolwedstrijd ter wereld.’ De proclamatie van het concours kwam bij ons rechtstreeks op de televisie. Het hele volk leefde mee. Als ik naar Seoel terugkeer, ligt er misschien wel een rode loper klaar van de luchthaven tot aan mijn huis.»

HUMO (ongelovig) Meen je dat?

Ji Young (met een aandoenlijke naïviteit) «Dat is al eens eerder het geval geweest, twintig jaar terug, met iemand die de tweede prijs in de Tsjaikovski had gewonnen. Heel Seoel stond buiten en applaudisseerde. En nu haal ik een éérste prijs, in het grootste concours van de wereld!»

HUMO Je lerares, lid van de jury, was net zo blij als jij met je overwinning.

Ji Young «Nam-Yun is zelf een fantastische violiste; ze won een hele rits internationale prijzen en zit wereldwijd in jury’s. Ze is ongelooflijk streng. Maar ik ben haar dankbaar, want: ziehier het resultaat (lacht). Nam-Yun is een ongelooflijk sterke vrouw. Mij heeft ze altijd op het hart gedrukt meer persoonlijkheid in mijn spel te brengen: ‘Wees jezelf, Lim. Doe je eigen ding.’ Een gouden raad. Zij heeft mee mijn karakter gevormd, en me geleerd dat de viool niet zomaar een instrument is, maar een tweede stem. ‘Leer te zingen!’ Dat zegt Nam-Yun iedere dag. ‘Gebruik die stem en zeg er wat mee. En toon echte emoties. Don’t fake!’»

HUMO Je bent boeddhiste. Welke rol speelt religie in je leven?

Ji Young «Ik geloof niet in Boeddha zoals jullie westerlingen geloven in Jezus. Voor mij is Boeddha meer een symbool voor vrede en goedheid en zachtaardigheid. Mijn grootmoeder, van wie ik altijd een foto in mijn vioolkist meedraag, is diep religieus. Zij gaat iedere dag naar de tempel en daar bidt ze voor mij. Als ik weer ’ns naar een wedstrijd trek, geeft ze mij altijd een geluksbrenger mee, een beeldje, een foto, een prent. Dat geeft mij rust en comfort, de wetenschap dat er iemand is die, wat er ook gebeurt, over je waakt.»

HUMO Heb je Boeddha al bedankt voor je overwinning?

Ji Young «Natuurlijk! (lacht)»

Een prettig probleem

HUMO Je krijgt als winnares van dit concours, naast 25.000 euro, ook de Huggins-Stradivarius voor vier jaar in bruikleen. Trots?

undefined

Ji Young «Natuurlijk. Het is altijd mijn droom geweest op een goeie Strad te spelen. Let wel: een góéie, want er bestaan ook mindere Stradivariussen. Ik zei het je al: mijn viool is mijn stem. En dat is nu net het eigene aan een top-Stradivarius: de unieke stem. Morgen krijg ik ze, uit handen van The Nippon Music Foundation, ik heb ze dus nog niet kunnen uitproberen. Mijn huidige viool, een Giuseppe Guadagnini uit 1794, is een fantastisch instrument. Maar jammer genoeg is ook deze viool niet mijn eigendom: ik heb ze in bruikleen van een Koreaanse instelling. Maar wees gerust, ik zal mijn nieuwe Strad alle eer aandoen en ze zien als het symbool van mijn overwinning. Ik voel me zeer vereerd. En ach, de 25.000 dollar die ik als winnaar krijg, dat is zeker niet het belangrijkste. Ook niet de viool. De eerste prijs, dát is wat telt.»

HUMO Voor heel wat laureaten betekende hun overwinning het begin van een grote carrière als soloartiest. De grote vraag voor jou is: wat nu? Hoe ga je het aanpakken?

Ji Young «Ja, nu pas komt het moment van de waarheid (lacht). Dat besef ik zeer goed. De wereld loopt vol jonge, talentvolle solisten, en ieder jaar komt er een nieuwe lichting bij. Ook de plaatsen als concertmeester van een groot orkest zijn dun gezaaid. Bovendien is de economische crisis tot in de muziekwereld doorgedrongen. Een groot orkest als het Nationaal Orkest van België (dat, onder de leiding van de Amerikaanse dirigente Marin Alsop, de finalisten voortreffelijk begeleidde, red.) kost enorm veel geld. In veel landen worden grote orkesten vanwege besparingen opgedoekt. Het zal zeker niet makkelijk worden.»

HUMO Maar dit jaar sta je al mooi volgeboekt: er volgt nog een hele rits laureaatconcerten.

Ji Young «Ja, en ook dat overvalt me. Ik had gepland na de finale zo snel mogelijk naar Korea terug te vliegen, en vervolgens te gaan spelen bij het Carmel Symphony Orchestra van Indianapolis. Maar mijn agenda wordt nu helemaal door elkaar gegooid. Ik blijf dus enige tijd in België hangen. (Zucht) Eigenlijk komt het allemaal te vroeg. Too much too soon.»

HUMO Je hebt dus een probleem?

Ji Young «Ja. Een prettig probleem, maar toch: een probleem. Ik moet nu ‘ernstig over m’n toekomst gaan nadenken’ en plannen maken. Een agent had ik al, in Korea. Of juister: de stichting die mij de Guadagnini in bruikleen gaf, speelde ook voor manager. Maar nu het plotseling allemaal zo reusachtig groot wordt, is het misschien tijd voor een echte, professionele agent. En na de drukte van de komende maanden wil ik dringend weer gaan studeren: ik wil mijn repertoire zo snel mogelijk uitbreiden en mijn techniek bijvijlen. Want als violiste mag je nooit zeggen: ‘Nu is m’n opleiding helemaal af.’ Je moet levenslang blijven oefenen.»

HUMO Ik wens je het allerbeste voor je toekomstige carrière. Moge je viool eeuwig zingen!

Bekijk wat er misliep tijdens de proclamatie, en daaronder de reactie van Lim Ji Young: