Joost de Vries: 'De grootste bedreiging is de smartphone'
Er werd op de openingsreceptie van de Antwerpse Boekenbeurs behoorlijk wat afgesomberd. Zou het met de boekenverkoop de foute kant blijven opgaan? Houdt al dat netflixen ons massaal van het lezen? En is de maatschappelijke rol van de schrijver niet stilaan verdampt? Is het, kortom, stilaan boeken toe voor de literatuur? Humo polste bij zes ambassadeurs van het boek.
Lees hier alles over Humo op de Boekenbeurs
Joost de Vries’ nieuwe roman ‘Oude meesters’ was net op tijd klaar voor de Boekenbeurs, en net als elke jonge ouder ziet de 34-jarige Amsterdamse schrijver en eigenaar van een Gouden Boekenuil de toekomst hoopvol tegemoet.
HUMO Zijn de vooruitzichten voor de literatuur ook rooskleurig?
Joost de Vries «Die zijn superrooskleurig!»
HUMO Rustig maar. Niet iedereen deelt die mening: volgens sommigen zal jouw generatie nog het einde van de literatuur meemaken.
de Vries «Literatuur is misschien niet langer het centrum van het culturele universum en schrijvers staan niet meer zo hoog aangeschreven, maar dat betekent niet dat boeken minder belangrijk zijn geworden voor de mensen die lezen. En ook niet dat er minder interessante literatuur wordt gemaakt of dat er minder vernieuwende schrijvers rondlopen.
»Wordt er minder gelezen? Dat zou kunnen, maar ik vind het niet zo’n groot probleem. Ik heb niet het idee dat mensen alleen maar boeken moeten lezen. Als er een waanzinnig mooi toneelstuk gemaakt wordt, dan moet je daarheen, en als er op Netflix een sterke serie uitkomt, dan moet je daar vooral naar kijken.»
HUMO Er wordt weleens beweerd dat die tv-series de romans van deze tijd zijn.
de Vries «Ik begrijp wel waarom mensen dat zeggen: het klinkt lekker en je schaart je ermee aan de kant van de winnaar. Maar ik ben het er niet mee eens, en ik wil daar bij het krieken van de dag gerust een duel over uitvechten. Ik zie heel veel mooie dingen op tv, en sommige series hebben iets literairs in de manier waarop ze hun thematiek behandelen, maar uiteindelijk zijn tv, film en literatuur toch gewoon andere sporttakken. Hoe goed ik ‘Mad Men’ ook vind, scenarist Matthew Weiner gaat niet de Nobelprijs voor de Literatuur winnen. Maar goed: het hoeft toch geen concurrentiestrijd te zijn?»
HUMO Nee, maar er zijn maar zoveel uren in een dag: terwijl je ‘Mad Men’ of ‘Game of Thrones’ ligt te bingewatchen, ben je niet aan het lezen.
de Vries «Oké, maar dan moet je het veeleer hebben over sociale media en alle uren die we via onze telefoon door onze handen laten glippen. De grote bedreiging voor de literatuur is de smartphone, niet het feit dat we minder boeken van Hugo Claus lezen – of erger nog: van Joost de Vries.
»De tijd waarop je op je telefoon zit te kijken, is tijd die door een rioolputje wegloopt. Je bent dan niet de krant aan het lezen of een wezenlijk gesprek met je vrienden aan het voeren. Je bent niet met je vrouw aan het vrijen, aan het sporten of je kinderen aan het opvoeden.
»De denkende man of vrouw kan heerlijk putten uit toneel, kunst, tv of film. Daar worden prachtige dingen gemaakt die, net als literatuur, gaan over wat het betekent om mens te zijn, om lief te hebben of om het goede te doen. Maar je kunt níéts putten uit Facebook of uit al die andere apps. Zij ondernemen geen enkele poging om dat soort vragen te beantwoorden.»
HUMO Intussen hebben ze voor schrijvers wél hun manier van werken veranderd, of toch minstens hun omgang met de lezer.
de Vries «Ze hebben in ieder geval de afstand tussen schrijvers en lezers verkleind. Ik krijg heel veel mails of Facebookberichtjes van mensen die mijn boeken hebben gelezen. Dat levert vaak heel leuke contacten op. Omgekeerd doet het misschien iets af aan de status of de autoriteit van een schrijver: je bent veel meer aanspreekbaar, je wordt gedemocratiseerd. Ik weet niet of dat goed of slecht is.»
HUMO Zolang ze maar beleefd blijven?
de Vries «Misschien ben ik bevoorrecht, maar ik krijg elke dag gewoon heel leuke mails over mijn boeken. En ik kom vaak in boekhandels en op lezingen waar mensen mijn boeken met heel veel aandacht hebben gelezen. Ik word omringd door mensen voor wie literatuur heel belangrijk is: dan kan ik er toch moeilijk pessimistisch over zijn?
»Twitter is anders: dat is een beetje een zure sloot, dus daar ben ik intussen wel klaar mee. Maar mensen die de moeite nemen om je op te zoeken, doen dat meestal niet om te zeggen dat ze je boek kut vonden.»
HUMO Op de Boekenbeurs kunnen ze het tenminste gewoon recht in je gezicht zeggen.
de Vries «Ik vind het geweldig dat de Boekenbeurs bestaat. Ik loop er steeds een paar uur rond en kom dan altijd boeken tegen die ik anders niet gezien zou hebben. Het is dus vooral een plek om nieuwe dingen te ontdekken. Dat is wat ik mensen nog wil meegeven: ga niet in die rij staan waar iedereen al staat, maar ga gewoon zelf op zoek.
»Toen ik er voor het eerst was, zag ik een heel lange rij. Daar moest wel een internationale grootheid à la Donna Tartt of Orhan Pamuk aan het signeren zijn, dacht ik, maar het bleek Urbanus te zijn. Ik wist niet eens dat hij nog leefde!»
HUMO Zijn er handtekeningen waarvoor je zelf in de rij zou gaan staan?
de Vries «Ja, en dat doe ik ook weleens. Als een schrijver die ik goed vind in Amsterdam komt spreken, dan ga ik daar graag naartoe, en wanneer ik zelf een schrijver interview, neem ik zeker mijn exemplaar mee voor een handtekening.»
HUMO Plak daar nu eens gewoon een paar namen op, Joost.
de Vries «Als ik ergens Salman Rushdie of Hilary Mantel tegenkom, dan wil ik hun handtekening wel. Maar er staan in mijn boekenkast véél boeken waarvan ik denk: ‘Zet daar maar een krabbel in.’»
HUMO Wat is het gekste dat je bij een signeersessie al is overkomen?
de Vries «Ik zat op de Boekenbeurs te signeren naast Tom Lanoye en op de tafel tussen ons in lag een enorme stapel exemplaren van ‘Sprakeloos’. Een meneer pakte dat boek en keek naar mij, en toen naar de foto op de achterkant, en dan weer naar mij. Dat heeft hij twee minuten lang volgehouden. Uiteindelijk had hij door dat ik Lanoye niet was. Jammer, want ik had het graag voor hem getekend. Met een mooie opdracht erbij.»
