‘Jozef is levend die politiecel ingesleurd en er zo goed als dood weer uitgesleept. Als een beest’

Tweeënhalf jaar na de dood van Jozef Chovanec beginnen we een idee te krijgen van wat de Slowaakse ondernemer is overkomen in een politiecel op de luchthaven van Charleroi. Dankzij zijn wanhopige weduwe, Henrieta Chovancová, die de camerabeelden liet uitlekken. En dankzij haar advocate, Ann Van de Steen (57), die ze gretig van commentaar voorziet. De Aalsterse heeft een verleden in de politiek, ze weet hoe ze zaken moet laten ontploffen. ‘Van een maatschappij waarin dodelijk politiegeweld geruisloos passeert, wil ik geen deel uitmaken.’

‘Ik ben hier niet graag,’ pruilde Ann Van de Steen tegen haar collega’s van het advocaten- kantoor Cottyn toen ze er begin vorig jaar opnieuw voltijds aan de slag ging. Twaalf jaar was ze weg geweest. Als stamboomsocialist had ze niet kunnen weerstaan aan de lokroep van de politiek. Twee legislaturen had ze volgemaakt als schepen van Openbare Werken en Stadsvernieuwing in Aalst. De eerste onder de betreurde CD&V-burgemeester Ilse Uyttersprot, de tweede onder N-VA’er Christoph D’Haese. Mede door haar toedoen was de stad van aanschijn veranderd, moesten vriend en vijand toegeven. En mede door haar toedoen was de lokale SP.A in tweeën gescheurd. Na de gemeente raadsverkiezingen van 2018 duwde D’Haese haar tot Lijst A omgevormde stadspartij uit de bestuurscoalitie en trok hij Open VLD erin. In haar bureau in het advocatenkantoor zat Van de Steen elke dag een beetje te sterven, zozeer zelfs dat ze zich installeerde in het secretariaat, om tenminste ‘tussen de mensen’ te zitten. Daar zit ze vandaag nog altijd. Vennoot onder het voetvolk.

Maar nu heeft Van de Steen geen tijd meer om te pruilen. Nu treedt ze op in een zaak die ondertussen heel Europa beroert: de dood van de Slowaakse ondernemer Jozef Chovanec, op 27 februari 2018, ten gevolge van een lange, huiveringwekkende nacht in een politiecel op de luchthaven van Charleroi.

ANN VAN DE STEEN «Ik word van alle kanten bestookt met vragen over deze zaak. Gelukkig komen er ook nuttige tips: experts die hun diensten aanbieden, politie- mensen en magistraten die ons wijzen op fouten en ongerijmdheden in de uitleg van hun collega’s. Maar veel van die tips zijn anoniem. Om het kaf van het koren te scheiden, moet ik nu aan iedereen vragen om zijn of haar bedenkingen op mail te zetten. Dat bezorgt ons veel werk, want we doen ons stinkende best om al die e-mails te beantwoorden. Gisteren zijn we tot middernacht bezig geweest. En ondertussen krijgt de onderzoeksrechter in Charleroi heel veel bijkomende onderzoeksopdrachten van ons. (Lachje) Ik vermoed dat ze dat niet zo prettig vindt.»

HUMO Hoe raakte u bij de zaak­-Chovanec betrokken?

VAN DE STEEN « Aanvankelijk had Henrieta Walter Van Steenbrugge als advocaat. Maar tussen die twee was er blijkbaar geen klik – ik weet er het fijne niet van. Met ons kantoor hebben we een groot aantal hubs in het buitenland, onder meer eentje in Slowakije. Via onze man in Bratislava is Henrieta bij mij terechtgekomen. Ik ben hier de specialiste familierecht, strafrecht en vreemdelingenrecht. De persoonsgebonden materies, zeg maar. De meeste van mijn vennoten zijn zakenadvocaten.»

HUMO En u bent de emoadvocate van dienst?

VAN DE STEEN (lacht) «Zo zou u het kunnen stellen. Het buitenbeentje, in elk geval. Wanneer ik mij op iets stort, is het altijd met veel passie. In het stadsbestuur van Aalst had ik een zeer mooi departement. Op Openbare Werken kun je letterlijk aan de stad bouwen, het verschil maken. Samen met mijn collega Ilse heb ik dat gedaan, denk ik...»

HUMO Ilse Uyttersprot, die begin augustus het slachtoffer werd van wat we vroeger een passionele moord noemden.

VAN DE STEEN (afgemeten) «En vandaag noemen we dat feminicide. (Stil) Ilse was geen gewone. In het begin waren wij water en vuur. Echte sacochengevechten hebben wij met elkaar geleverd. Maar we hebben samen ook heel wat dingen gerealiseerd. In de vorige legislatuur was zij mijn collega van Cultuur en Sport in het schepencollege. Ze deed dat met hart en ziel. In 2018 heeft D’Haese mijn partij Lijst A uit het stadsbestuur gebonjourd, en eind 2019 heeft hij Ilse buitenspel gezet door al haar bevoegdheden af te pakken. Daar had ze een harde dobber aan. Toen zijn we naar elkaar toe gegroeid. Ze apprecieerde het dat ik haar verdedigde en steunde, dat had ze van mij niet verwacht. (Denkt na) Ilse kon koppig zijn. Tegen over politieke tegenstrevers was ze op het paranoïde af wantrouwig. Een ijskoningin, zei men weleens. Maar soms ontdooide ze. (Slikt) Dan zag je een glimp van een aangename, warme vrouw. We hebben ook hard gelachen.»

HUMO Ze werd in haar slaap gedood door een man met wie ze een relatie had. Hoe moet je dit respect vol uitdrukken: was ze op privévlak misschien niet wantrouwig genoeg?

VAN DE STEEN (cryptisch) «Ja, daar kan ik met mijn verstand niet bij. Maar over haar persoonlijke situatie zweeg ze tegen mij in alle talen. Ik vernam het nieuws van haar dood toen ik met vakantie was in Griekenland. (Haar stem slaat over) Het heeft mij zwaar aangegrepen. Geweld tegen vrouwen is opnieuw schering en inslag, ik weet het, maar dit was zo... onwezenlijk. En toen ik ’s avonds naar de journaals keek, werd het voor mij helemaal surreëel. Ik vond het zeer onkies dat burge meester D’Haese de communicatie over het overlijden van Ilse voerde bij het huis waar ze was vermoord. Op de achtergrond zag je de politie nog bezig.

»(Droomt weg) Ik ga nu ’s ochtends vaak joggen in Osbroek, in de buurt van de atletiekpiste die Ilse heeft laten vernieuwen. Een prachtig project, waar we keihard over gebakkeleid hebben omdat het zo duur was. Als jogger mag je strikt genomen niet over die piste lopen, maar soms doe ik het toch. Dan kijk ik omhoog en zeg ik in gedachten tegen haar: ‘Zálige piste, Ilse.’»

HUMO U geeft nu wel af op Christoph D’Haese, maar in 2012 hebt u de Aalsterse SP.A laten ontploffen door met hem in coalitie te gaan.

VAN DE STEEN «Ik heb zes jaar lang heel goed met Christoph samengewerkt, op basis van een bestuursakkoord waar ik nog altijd achter sta. D’Haese was toen een prima burgemeester, veel minder krampachtig dan Ilse. Maar den Dozze – zo noemen we hem in Aalst – is veranderd. Het burgemeesterschap is hem een beetje naar het hoofd gestegen. Hij is een egotripper geworden die altijd en overal in de belangstelling wil staan. Er wordt nu ook een veel rechtser beleid gevoerd, ik denk niet dat ik daar nog aan zou willen deelnemen. Alles wat wij nog zes jaar hebben kunnen tegenhouden door in die coalitie met de N-VA te zitten, wordt nu zonder pardon uitgevoerd. Ik heb het onlangs nog tegen mijn ex-collega’s van de SP.A gezegd: ‘Je ziet nu wel wat ervan komt.’»

HUMO In 2012 heeft toenmalig SP.A­-voorzitter Bruno Tobback de partijafdeling in Aalst ontbonden, geschrapt, omdat ze onder uw aanvoering koos voor een coalitie met de N­VA. Hoe kijkt u terug op die episode?

VAN DE STEEN «Ik ben niet bitter, maar tegenover Bruno Tobback ben ik wel nog altijd zeer verontwaardigd. De SP.A heeft in Aalst altijd goed geboerd, en zonder pretentieus te willen zijn, denk ik dat ik daar mijn steentje toe heb bijgedragen. In 2012 had ik bijna vijfduizend voorkeurstemmen. Zelfs Marc Galle (inmiddels overleden volksvertegenwoordiger en Vlaams minister uit Aalst, red.) heeft dat nooit gehaald in zijn gloriejaren. Op een woelige vergadering, waar harde woorden vielen, heeft onze afdeling het bestuurs akkoord met de N-VA en CD&V goedgekeurd met een tweederdemeerderheid. En toch heeft men mij willen verslijten voor een rechtse trut. Dat zal ik niet licht vergeten.

»In 2013 heeft Freya Van den Bossche mij zelfs gevraagd om een verklaring te tekenen dat ik socialist was. Kun je je dat voorstellen? Ik, een creatie van het socialisme, moest een soort geloofsbelijdenis tekenen! Mijn pa was een man van de vakbond en het ziekenfonds. Het bloed van de oude garde loopt door mijn aderen. Ik heb tegen Freya gezegd: ‘Zijn jullie op jullie kop gevallen? Over mijn lijk dat ik die verklaring teken!’

»Ik zat voor een zaak in het hof van beroep in Gent toen ik hoorde dat Bruno Tobback de SP.A van Aalst had ontbonden. Die middag had ik een afspraak met Steve Stevaert. Hij wilde met mij iets gaan eten, dat deden we wel vaker. Hij zag dat ik helemaal ontdaan was. ‘Maar me menneke toch,’ zei hij in zijn Limburgse tongval. Hij had het bestuurs akkoord dat ik had gesloten gelezen en zag ook niet meteen wat er fout aan was. ‘Blijf kalm, verloochen de SP.A niet, maar doe ondertussen rustig uw eigen ding,’ was zijn zalvende advies. Dat was de laatste keer dat ik Steve gezien heb.»

HUMO De SP.A heeft met Conner Rousseau nu een voorzitter die geen principieel bezwaar lijkt te hebben tegen coalities met de N­VA.

VAN DE STEEN «Ik vind hem goed, Connerken, mateke. Hij is nog jong, 27 jaar, maar wat een dynamiek straalt hij uit. Ik ben niet rancuneus tegenover de SP.A. In de gemeenteraad zit ik nu in de oppositie. Ik werk goed en constructief samen met de SP.A en Groen...»

WAANZIN VAN DE DAG

HUMO We moeten het hebben over een tragische kwestie: de dood van Jozef Chovanec.

VAN DE STEEN (schakelt snel) «Weet je hoe dat onderzoek begonnen is? Met een klacht tégen Jozef Chovanec wegens weerspannigheid. Ik geloofde mijn ogen niet toen ik het dossier de eerste keer doornam. Het ging meer over de schade die sommige politieagenten hadden geleden door Jozefs gedrag dan over de gebeurtenissen in die politiecel die hadden geleid tot zijn dood. Een kapot horloge, een gescheurd kledingstuk, kleine kwetsuren bij de mannen die hem hadden overmeesterd, dat soort dingen. Ik zag ook al vrij snel dat de politieagenten die Jozef op de tarmac van de luchthaven hadden vastgegrepen, nadien ondervraagd werden door de agenten die hem in de cel onder handen hadden genomen. Heel raar allemaal. Pure Kafka... (Bedenkt zich) Maar ik wil eerst iets heel duidelijk stellen: ik ken heel veel goeie politiemannen en -vrouwen. Het merendeel van hen, 95 procent, déúgt. En ze hebben a hell of a job. Ze moeten onder alle omstandigheden koelbloedig blijven. Ik weet en begrijp dat dat niet makkelijk is. Al te vaak worden ze geconfronteerd met klootzakjes die hun het bloed onder de nagels halen. Maar het is wel een cruciaal onderdeel van hun taak. Als dat niet meer lukt, en als het gebruik van onnodig geweld systematisch wordt getolereerd en geëxcuseerd, dan hebben wij als burgers van dit land een gigantisch probleem. Dan worden we overgeleverd aan de willekeur.»

HUMO Is dat voor u de korte samenvatting van deze zaak: onnodig geweld met de dood tot gevolg, dat door alle mogelijke toezichthouders binnen politie en justitie over het hoofd of door de vingers werd gezien?

VAN DE STEEN «Helemaal. Met als kers op de taart het perscommuniqué van 2 september van de procureur- generaal van Bergen, die liet weten dat het onderzoek weliswaar nog in volle gang is, maar dat er tot op heden geen enkel bewijs is voor het feit dat Jozef Chovanec is gestorven ten gevolge van het politie optreden in die cel op de luchthaven. De beelden van dat optreden zijn misschien choquerend, aldus procureur- generaal Ignacio de la Serna, maar we moeten ze ‘in hun context’ zien. Voilà. Ik heb dat communiqué ‘de waanzin van de dag’ genoemd.»

HUMO Jozef Chovanec is niet gestorven in die cel, maar in het ziekenhuis, drie dagen later.

VAN DE STEEN «Sorry, ze hebben hem in die cel in een coma geholpen en hij is nooit meer wakker geworden. In het ziekenhuis hebben ze hem nog een paar dagen in leven gehouden, hoewel van meet af aan duidelijk was dat het een verloren zaak was. Laten we daar alstublieft niet flauw over doen, want dat is belachelijk. (Met nadruk) Het is in die cel gebeurd! Door een cascade van handelingen die ménsen hebben gesteld of nagelaten hebben te stellen: politieagenten, maar ook een dokter, een spoedarts en ambulanciers. Chovanec is daar levend naar binnen gesleurd en zo goed als dood weer naar buiten gesleurd. Letterlijk, zoals ik het zeg. En dan zwijg ik nog over het schuldig verzuim, over de degoutante opmerkingen, over agenten, hulpverleners en medisch personeel die zich vrolijk maakten over zijn toestand, en over de agente die de Hitlergroet bracht. Als je dat allemaal ziet, weet je: die mens die daar lag, die mens in stervensnood, interesseerde hen geen zier.»

MORBIDE JOLIGHEID

HUMO Heeft men eigenlijk een precieze doodsoorzaak kunnen vaststellen?

VAN DE STEEN «Het is die cascade van handelingen geweest, die opeenvolging van brutaliteiten, fouten en nalatigheden, die Jozef Chovanec de dood heeft in gejaagd. Van hardhandig ingrijpen om hem te immobiliseren tot niet-ingrijpen om zijn leven te redden. Chovanec zelf heeft het niet gedaan, hè? Hoewel men nu insinueert dat hij een hersentrauma bij zichzelf heeft veroorzaakt door dertig, veertig keer met zijn hoofd tegen de celmuur te bonken, van pure wanhoop. Voor mij hoort dat bij de manifeste fouten die zijn gemaakt: dat had men moeten verhinderen! Als alles volgens het boekje was verlopen, als men correct had ingegrepen, had hij dat niet kúnnen doen. (Zucht) We mogen ons echt gelukkig prijzen dat alles van het begin tot het einde op beeldband staat. Het is een film van meer dan acht uur waar je niet goed van wordt.»

HUMO We moeten er de lezer misschien even aan herinneren dat Jozef Chovanec in Charleroi van een vertrekkensklare Ryanair­vlucht werd gehaald omdat hij geen geldig identiteitsbewijs bij zich had.

VAN DE STEEN «Klopt. Hij was zijn colbertjasje, met daarin zijn portefeuille met al zijn documenten, vergeten aan de gate. Twee uur later hebben ze het daar ook gevonden. Zulke dingen gebeuren op een luchthaven. De mensen van Ryanair, of desnoods de luchthavenpolitie, hadden net zo goed tegen Jozef kunnen zeggen: ‘We gaan rustig van boord, meneer, we gaan uw jasje zoeken, kijken of alles klopt, en dan kunt u alvast aan het thuisfront melden dat u deze vlucht niet meer zult halen, maar de volgende vast wel.’ Jammer genoeg heeft niemand die reflex gehad. Jammer genoeg heeft Jozef zijn stomme vergetelheid bekocht met de dood.

»Volgens verschillende getuigen was hij wat verdwaasd en verward toen hij van boord ging, maar zeker niet agressief. Zodra hij de trap af was, werd hij door een vijftal agenten ruw tegen de tarmac gesmakt en weggevoerd. Zo begon de geweldfilm. Ik denk dat er op dat moment iets geknapt is in zijn hoofd. Hoe zou je zelf reageren als je ineens door een paar Jerommekes wordt besprongen? Je weet het niet, hè. Meteen meldden zich ook familieleden van Jozef om de luchthavenpolitie te waarschuwen: ‘Let op, deze man heeft psychische problemen, en hij moet medicatie nemen voor zijn schildklier.’ In eerste instantie deed de politie wat de politie hoort te doen in zo’n geval: er een dokter bij roepen. Maar die had geen zin om te komen. Pas vier uur later kwam hij opdagen. Hij stelde zijn diagnose vanuit de deuropening van. En toen begon Jozef echt raar te doen, psychotisch. Boksoefeningen, zingen, rondlopen, met zijn hoofd tegen de muur bonken...»

HUMO Compliceert dat gedrag de schuldvraag? Wij zijn geneigd begrip op te brengen voor politieagenten die niet goed weten hoe ze daarmee moeten omgaan.

VAN DE STEEN «Hoezo? Ze worden daar nochtans voor opgeleid. En ze worden er ook de hele tijd mee geconfronteerd. Mensen die te veel drank of drugs gebruikt hebben, zijn vaste klanten in ’s lands politiecellen: op het hoogtepunt van hun roes zijn dat ook zieke mensen, hè. Dwaze mensen, onberekenbare mensen, wanhopige mensen. Elke burger verdient het om kordaat maar correct aangepakt te worden door de politie, of hij zich nu als een dwaas gedraagt of niet. En Jozef Chovanec was een brave burger, die nooit problemen had gehad met politie of gerecht. Maar hij werd behandeld als... (Denkt na) Ik had bijna gezegd: als een zware misdadiger, maar dat klopt niet. Het was erger dan dat: als een burger zonder waarde.»

HUMO Hoe ging de film verder?

VAN DE STEEN «Omdat ze Jozef niet gekalmeerd kregen, gingen ze met een groepje agenten zijn cel binnen. Ze trokken een deken over zijn hoofd en duwden hem tegen de grond. Hij verzette zich uit alle macht. Een agent ging op zijn borstkas zitten, zestien volle minuten lang. Niemand die zich afvroeg of Jozef misschien astma of andere ademhalingsproblemen had. De spoedarts werd erbij geroepen. Die gaf hem een kalmeerspuit in zijn bil. Ze zei: ‘Hij kan er een hartaanval van krijgen, maar als we hem verliezen, zal dat waarschijnlijk voor niemand een groot verlies zijn.’ En toen ging ze weg, terwijl ze bij Jozef had moeten blijven om te zien hoe hij erop reageerde. Achteraf bleek dat hij inderdaad een hartaanval heeft gekregen. (Stil) Henrieta heeft alle beelden bekeken. Geloof me, dat is een marteling. Machteloos zit je toe te kijken. De hele tijd zou je in het beeld willen stappen en ingrijpen. De hele tijd zit je binnensmonds te sakkeren: ‘Haal dat deken weg, hij stikt!’ ‘Ga van hem af, hij beweegt niet meer.’ ‘Zeg iets, dokter, dóé iets!’ Op het einde beweegt Jozef inderdaad niet meer. ‘Hij was knock-out,’ staat er in een pv. Ze pakken hem bij z’n T-shirt en slepen hem van het bed af, als een beest. Dan is de film gedaan.»

HUMO Hoeveel mensen waren er in totaal betrokken bij wat u die ‘cascade’ van onnodig geweld noemt?

VAN DE STEEN «Een vijftiental. Henrieta, mijn cliënte, is zeer ontstemd omdat ze uit het dossier opmaakt dat die mensen elkaar allemaal indekken. Ik kan dat alleen maar bevestigen. (Denkt na) Weet je wat echt vreemd is op die camerabeelden? Dat vrolijke sfeertje, de haast morbide joligheid die er heerst. Ik heb me al afgevraagd: was er bij de luchthavenpolitie misschien een feestje aan de gang, en was Jozef daarbij een storende factor, een aanwezigheid die het feestje vergalde? Want zoals ze Jozef hebben behandeld, zo behandel je zelfs een straathond niet.»

MADAME FÜHRER

HUMO In een reactie op het perscommuniqué van de procureur­generaal van Bergen hebt u vorige week geopperd dat het misschien een goed idee is om het dossier weg te halen uit Charleroi.

VAN DE STEEN «Ik was kwaad. In Charleroi lijkt na tweeën half jaar nog niemand tot inkeer of zelfs maar tot bezinning te zijn gekomen. Niemand van de betrokken agenten is op het matje geroepen. Er schijnen daar zelfs WhatsApp-groepjes te zijn van politieagenten die blijven spotten met de zaak. Een poetsvrouw bij een politiedienst heeft me dat gemeld, diep verontwaardigd. Ik heb de tijd en de middelen niet om dat uit te zoeken. Misschien zou politiebaas Marc De Mesmaeker dat eens kunnen doen, in het vooruitzicht van de ontmoeting met Henrieta waar hij naar eigen zeggen zo naar verlangt. Ik vond dat communiqué van procureur- generaal De la Serna wansmakeijk. Buiten proportie, wereldvreemd. Op RTL heb ik gezegd: ‘Dégueulasse.’ Dat was misschien een beetje sterk uitgedrukt. Ik wilde ‘degoutant’ zeggen, maar ik kon niet op het woord komen. Ik ben benaderd door magistraten die me hebben gezegd: ‘Bij ons zou zoiets niet passeren.’»

HUMO Met ‘bij ons’ bedoelen ze: in Vlaanderen?

VAN DE STEEN (knikt) «Gosselies heeft een zeer slechte reputatie. Daar zijn in het recente verleden nog problemen geweest met agressieve agenten.»

HUMO ‘Gosselies’, dat is de luchtvaartpolitie in Charleroi?

VAN DE STEEN «Inderdaad. Dat de top van de luchtvaartpolitie nu uit de lucht valt, is volstrekt ongeloofwaardig. Voor alle duidelijkheid: de luchtvaartpolitie is een afdeling van de federale politie. De lokale politie van Charleroi heeft hier niets mee te maken.»

HUMO Behoort het überhaupt tot de mogelijk heden om het dossier weg te halen uit Charleroi en over te hevelen naar Vlaanderen?

VAN DE STEEN «Juridisch gezien zal dat zeer moeilijk zijn. Mij gaat het in feite maar om één ding: dat deze zaak voor een rechter ten gronde komt, zodat er een eerlijk proces en een tegensprekelijk debat over kan worden gevoerd. Het kan me niet schelen of dat nu voor een correctionele rechtbank of voor een hof van assisen is. »Maar voor het tot een proces kan komen, moeten er eerst ernstige aan wijzingen van schuld zijn. Ik heb de indruk dat men in Charleroi nog altijd krampachtig probeert om die níét te zien, hoewel ze op film zijn vastgelegd.»

HUMO Zolang het onderzoek loopt, is er hoop.

VAN DE STEEN «Dat is waar. De onderzoeksrechter is nu eindelijk in actie geschoten, onder druk van de publieke verontwaardiging over de camerabeelden. Eerst weigerde ze een wedersamenstelling te organiseren, maar nu gaat er toch één komen. Ik kijk ernaar uit. Ik heb de onderzoeksrechter ook om een hele reeks bijkomende onderzoeksopdrachten verzocht. Ze heeft zich daar al over beklaagd: ‘Ik krijg elke dag een mail van u!’ Maar ze durft ze niet te weigeren, want ze weet dat ik de zaak anders voor de raadkamer breng, en dan wordt de bedenkelijke staat van het onderzoek nog meer in de verf gezet. Nu, haar positie is niet benijdenswaardig. De procureur- generaal lijkt het onderzoek mentaal al te hebben afgesloten. Gaat zij het alsnog tot een goed einde weten te brengen, terwijl ze daarvoor aangewezen is op de hulp van politieagenten die tot nog toe niet veel anders hebben gedaan dan hun collega’s indekken?»

HUMO Hebt u er nog een goed oog in?

VAN DE STEEN «Ik heb goede hoop. Ik hoop dat iedereen nu zijn uiterste best gaat doen om de waarheid boven water te krijgen. Ik sta hier niet te roepen dat alle betrokken agenten en hulpverleners tot de zwaarst mogelijke gevangenisstraffen moeten worden veroordeeld en zonder pardon ontslagen moeten worden. Ik wil dat dit dossier zijn normale beloop krijgt en dat iedereen de tijd en de ruimte krijgt om zich te verdedigen. Ook Madame Führer, de jonge politievrouw die triomfantelijk de Hitlergroet bracht terwijl Jozef lag te creperen.»

HUMO Wat kunt u nog doen als men het dossier toch zou seponeren?

VAN DE STEEN «O, van alles. Maar dat is voor een andere keer. (Lachje) Ik ga mijn wapens hier niet open en bloot op tafel leggen.»

GEEN EXCUSES

HUMO Er is veel te doen geweest over de ministeriële verantwoordelijkheid van Jan Jambon, die in 2018 minister van Binnenlandse Zaken was in de federale regering en dus verantwoordelijk voor de politiediensten...

VAN DE STEEN «... én over die van de minister van Justitie.»

HUMO Veel minder. Koen Geens stak zich handig weg. De verantwoordelijkheid van de minister van Justitie lijkt sowieso nooit te gelden.

VAN DE STEEN «Ja, de onafhankelijkheid van het gerecht als eeuwig excuus. Verschrikkelijk. En dan vraagt men zich af waarom de mensen niet meer geloven in justitie en in gerechtigheid. Over die verantwoordelijkheid wil ik eigenlijk maar één ding zeggen: (laat een plechtige stilte vallen) er is een mens gestorven. Op zo’n moment zou iederéén zijn verantwoordelijkheid moeten nemen. Binnenlandse Zaken, Justitie, misschien ook Buitenlandse Zaken, al was het maar uit eerlijke schaamte tegenover een andere lidstaat van de Europese Unie. Want van een maatschappij waarin dodelijk politiegeweld geruisloos, achteloos en straffeloos passeert, wil ik geen deel uitmaken. »En wat Jambon betreft: weet je wat het probleem is? Als je van in het begin niet de volledige waarheid vertelt, dan vráág je om miserie. Komaan zeg, er sterft toch niet elke dag iemand in een politiecel, in heel onduidelijke omstandigheden? Er komt toch niet iedere dag een ambassadeur uitleg vragen over de dood van een landgenoot op ons grondgebied, door toedoen van onze politiediensten? De Slowaakse ambassadeur is Jozef Chovanec in het ziekenhuis gaan bezoeken, net voor hij werd doodverklaard. De ambassadeur heeft het woord ‘horrified’ gebruikt om te beschrijven wat hij daar zag. Dat is geen courant diplomatiek taalgebruik, dat krijg je niet elke dag te lezen. Er zou toch érgens op dat kabinet een alarmbelletje moeten zijn afgegaan? Íémand zou zich toch moeten hebben afgevraagd: ‘Oei, wat is daar gebeurd?’ Niet dus, blijkbaar.

»(Stil) In een opiniestuk vroeg Meryame Kitir (SP.A-fractieleidster in de Kamer, red.) zich laatst af of ‘Et alors?’ soms de nieuwe politieke moraal is. Wel, ik ook.»

HUMO Hoe gaat het nu met Henrieta Chovancová?

VAN DE STEEN «Moeilijk. Met ups en downs. Gelukkig is zij een zeer strijdvaardige dame, met ongelooflijk veel klasse. Van in het begin heeft ze tegen mij gezegd: ‘Ann, they’re covering something up.’ Ze heeft gelijk gekregen, jammer genoeg. Die 23ste februari van 2018 stond Henrieta met haar dochtertje in de luchthaven van Bratislava te wachten op de terugkeer van haar man uit België. Ze heeft hem niet meer levend teruggezien. Maar evenmin heeft ze uit België ooit een woordje uitleg, een verontschuldiging of zelfs maar een blijk van medeleven gekregen. Niets, van niemand. Dat is zo pijnlijk. Het enige wat tot nog toe uit deze zaak is gebleken, is dat we letterlijk én figuurlijk een klein land zijn.»