Julian Barnes - Arthur & George
'Arthur & George' (Atlas) is een ongewoon boek van de Britse topauteur Julian Barnes. Hij heeft zijn postmoderne speelgoed aan de kant geschoven, de knipoogjes naar zijn favoriete auteurs geschrapt en zijn pedante, zelfgenoegzame vertellers wandelen gestuurd. In de plaats heeft hij een stevig neo-Victoriaans verhaal geschreven: de plot is rechttoe rechtaan, tragisch van allure, in precieze zinnen gesteld, en om al die redenen realistisch. Mooi dat zo'n sterk en uitstekend verteld verhaal nog altijd meer dan genoeg kan zijn.
In een mistig verleden etaleerde Barnes met onder meer 'Flauberts Papegaai' en - recenter - 'Engeland, Engeland' zijn diabolische schrijftalent. Een dik halfjaar geleden verscheen 'De citroentafel', een overtuigende bundel kortverhalen. 'Arthur & George' is nog beter: het boek bestaat uit 478 sobere, vrij makkelijk te verteren pagina's, waarin de twee titelpersonages met Barnes' bekende snedigheid worden voorgesteld, doorgelicht en van morele complicaties voorzien. De ene is George Edalji, een jonge 'half Indiase' rechtenstudent, die al snel merkt dat de buitenwereld niet zo dol is op vreemdelingen. Dat George verder zo Brits is als zijn flegma zal hem veel minder helpen dan hij aanvankelijk zelf nog denkt. Tegenspeler Arthur is zowel voor ons als voor de personages in het boek een Bekende Brit: zijn achternaam is Doyle, en hij schreef weleens een detective.
undefined
In het boek duurt het een hele tijd voor de geestelijke vader van Sherlock Holmes de onfortuinlijke George tegen het lijf loopt, in een Britse versie van de Franse affaire-Dreyfus, waar Emile Zola zijn beruchte pamflet 'J'accuse' aan wijdde. Wanneer in het begin van de verschrikkelijke twintigste eeuw een aantal koebeesten verhakkeld wordt teruggevonden wijzen valse brieven, roddels en uiteindelijk ook de arm der wet in de richting van George. Met zijn schuchtere natuur, zijn godsvrucht en zijn kalmte lijkt hij geenszins verdacht, maar jaloezie en een donkere huid volstonden ook toen al voor een snelle veroordeling. Met waardigheid ondergaat George zijn straf: zeven jaar dwangarbeid. Sir Arthur Conan Doyle waagt zich per hoge uitzondering met zijn speurderstalent buiten de grenzen van zijn fictie en verdedigt George in de kranten en het parlement.
Barnes steekt niet weg dat deze roman hem veel research heeft gekost, en af en toe pronkt hij daar iets te nadrukkelijk mee. Anderzijds geeft dit boek een beter beeld van de jaren 1900 dan een jaar geschiedenislessen samen. Bovenal schittert de auteur in de passages waarin hij George en Arthur ziet spartelen in een wereld die niet voor hen is gemaakt. Omdat, zo lijkt hij te suggereren, deze wereld voor niemand gemaakt is. Life's what you make it. Dit boek kan helpen.
