Karaoke-app Starmaker ook populair bij pedofielen: ‘Kan je je broekje uitdoen?’

De in ons land aan populariteit winnende karaoke-app Starmaker blijkt een speeltuin te zijn voor pedofielen. Dat kon de krant De Morgen met eigen ogen vaststellen. Bezorgde ouders proberen jongeren op de app te sensibiliseren. ‘Wat we zien, is hartverscheurend.’

‘T-shirt omhoog doen!’

Dat beveelt een anoniem profiel tijdens een livestream op de karaoke-app Starmaker aan een zichtbaar minderjarig meisje, dat liedjes zingt voor toeschouwers over de hele wereld. ‘Mooi achterwerk’, zegt een ander profiel. En: ‘Kan je je broekje uitdoen?’

Enkele bezorgde Belgische ouders zien het dagelijks met lede ogen aan. Ook hun kinderen zingen karaoke, en toen ze zelf een kijkje namen op de app en enkele livestreams meevolgden, wisten ze niet wat ze zagen.

Starmaker is een app met naar eigen zeggen wereldwijd 50 miljoen gebruikers, die ook massaal door Belgen wordt gedownload. De app is gelieerd aan Beijing Kunlun Tech, een techgigant in China. Mensen kunnen er karaokeversies van allerhande liedjes opnemen en delen met het publiek. Dat is vrij onschuldig, maar de app heeft ook een livestream en daar zitten voornamelijk kinderen op. Anderen kunnen hun optreden volgen en becommentariëren. Zo komen ook louche profielen in de livestream terecht, die vooral kinderen ‘groomen’: ze zoeken seksuele toenadering.

Mensen kunnen punten geven aan zingende kinderen om zo hun profielen te ‘boosten’. Maar sommigen vragen kinderen zich uit te kleden en seksuele handelingen te doen terwijl ze zingen. Anders krijgen ze geen ‘beloning’ in de vorm van extra punten. Die doorgaans anonieme accounts vragen soms ook adressen aan de kinderen en polsen of hun ouders thuis zijn. Ook foto’s van penissen gaan rond, en worden getoond aan kinderen die ondertussen al zonder onderkledij staan te zingen. De Morgen kon van al die feiten zelf kennis nemen.

Volgens een bezorgde landgenoot die al een tijdje de pedofiele activiteiten op de app volgt om ze te rapporteren, doet de appmaker zelf helemaal niets aan het probleem. Daarom heeft hij samen met zijn vriendin en een groep van zo’n twintig vrijwilligers wereldwijd de handen in elkaar geslagen om de kinderen op de app zelf te sensibiliseren. ‘Want wat we zien, is hartverscheurend.’ Ze proberen ook louche profielen te weren van de app. Maar dat blijkt niet zo gemakkelijk te zijn. ‘Als er een livestream is, zijn er ook ‘administrators’ actief. Zij hebben de macht om bepaalde mensen te bannen. Maar ook profielen met slechte bedoelingen zijn administrator, en zij gooien onze vrijwilligers eruit. De vrijwilligers kunnen zo permanent geband worden en dan hebben de linke profielen weer vrij spel’, klinkt het.

Grenzen overschrijden

Volgens Cedric De Vroey, cybersecurity-adviseur en ethisch hacker, is grooming een wijdverspreid probleem online. ‘Niet enkel de bekende sociale netwerken zoals Instagram en TikTok komen dan in beeld, maar ook een heleboel spelletjes die online gespeeld worden.’

Grooming begint volgens De Vroey vaak met een initieel onschuldig ogend gesprek. ‘Een ‘predator’ kiest zijn slachtoffers steeds zeer gericht: jonge mensen die het leven volop aan het ontdekken zijn en die gemanipuleerd kunnen worden. Zulke contacten kunnen weken, maanden of zelfs jaren duren en de predator zal trachten het vertrouwen te winnen van zijn slachtoffer.’ Vervolgens zal hij volgens De Vroey stelselmatig proberen om de gesprekken in een seksuele richting te sturen, waarna het slachtoffer uiteindelijk de eigen grenzen zal overschrijden.

Sinds de lockdowns tijdens de coronapandemie zien bovendien heel wat onlineplatformen hun bereik toenemen, zegt De Vroey. ‘Twitch, een populair streamingplatform bij gamers, zag het aantal bezoekers gedurende deze periode zelfs verdubbelen. Deze platformen laten gamers toe om rechtstreeks met elkaar te communiceren en in het overgrote deel van de gevallen is dat dus gewoon een leuke vorm van ontspanning. Maar ook mensen met minder onschuldige motieven begeven zich naar deze platformen om nieuwe slachtoffers te zoeken en uit te buiten. Ongeveer 1 op de 5 Amerikaanse gamers is jonger dan 18, dus het aantal potentiële slachtoffers is gigantisch’, klinkt het.

Ook in België worden kinderen het slachtoffer van deze praktijken. Niels Van Paemel, beleidsadviseur bij Child Focus, ziet het fenomeen op apps en sociale media al jaren problematischer worden en ziet duidelijke bewegingen: kinderen trekken online naar plaatsen waar weinig volwassenen zitten, maar mogelijke pedofielen volgen kinderen uiteindelijk overal.

Van Paemel: ‘Als het gaat over relatief nieuwe populaire apps, zoals Starmaker, is het grootste probleem dat we te vaak achter de feiten aanhollen. De bekendste apps hebben duidelijk een beleid ter bescherming van kinderen en minderjarigen. Op TikTok kan je bijvoorbeeld als onbekende geen persoonlijk bericht meer sturen naar tieners.’ Maar de kleinere spelers, zoals Starmaker, voelen die druk nauwelijks. ‘Applicaties worden nu eenmaal groot door heel veel gebruikers te hebben. Starmaker zal dus proberen steeds groter te worden, door zich zo weinig mogelijk aan te trekken van bepaalde praktijken. Ze hanteren ook ‘gamification’ als techniek: het introduceren van een puntensysteem, dat zoveel mogelijk content creëren op hun platform als ultieme doel heeft.’ Maar dat laatste heeft uiteraard valkuilen, merkt Van Paemel op. ‘We merken dat dergelijke apps er op deze manier voor zorgen dat tieners meer risicogedrag gaan vertonen om meer punten te verdienen. Dat is problematisch.’

Child Focus verwacht van de app-makers dan ook op zijn minst dat ze op de hoogte zijn van bepaalde praktijken. ‘TikTok kende in het begin ook veel slecht gedrag. Het is maar doordat er druk werd gelegd op de makers, dat er maatregelen werden genomen’, zegt Van Paemel.

Leren om neen te zeggen

Moeten we dan wachten op de appmaker of nieuwe regels vooraleer er écht iets gedaan kan worden? Of moeten we maar rekenen op vrijwilligers, die kinderen in het hol van de leeuw proberen te redden en proberen samen te werken met lokale autoriteiten om daders te pakken?

Volgens Van Paemel kunnen ouders er alvast over praten met hun kinderen, die steeds vroeger een smartphone krijgen. ‘Afhankelijk van de leeftijd vertellen we ouders dat ze best met hun kinderen spreken over sociale media, apps en zaken zoals privacy. Of dat de waarde van een ‘like’ van onbekenden eigenlijk nul is. Daarnaast is het ook cruciaal dat kinderen, wanneer ze bepaalde vragen krijgen van onbekenden online, handvaten krijgen om neen te zeggen of erover te spreken met een volwassen vertrouwenspersoon.’ Elk kind zou volgens Van Paemel onafhankelijk van de context een volwassen vertrouwenspersoon moeten hebben.

De Vroey zegt dat de strijd tegen grooming een gevecht is dat we zullen moeten voeren op meerdere fronten. ‘Aan preventiezijde is er nog veel werk om jongeren weerbaar en ‘cyber-wijs’ te maken, en dat is ook een enorme taak voor ons onderwijs. Natuurlijk dienen ook de onlineplatformen zelf hun verantwoordelijkheid op te nemen om een veilige omgeving te bouwen voor hun vaak jonge bezoekers. Ook politiediensten onderzoeken hoe zij, net als in onze straten, ook in de digitale openbare ruimtes aanwezig kunnen zijn om toezicht uit te oefenen.’

‘En ook het werk van organisaties die met daders aan de slag gaan, lijkt mij zeer belangrijk, zeker omdat we door hun werk een beter beeld krijgen van potentiële daders en hun beweegredenen’, aldus nog De Vroey.

Volgens een woordvoerder van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) patrouilleren ‘politie en justitie op onlineplatformen om deze afschuwelijke praktijken op te sporen en te bestrijden. Het blijft evenwel een permanente strijd. Kindermisbruikers zijn inventief in de manieren waarop ze slachtoffers proberen te bereiken en de apps waarmee dit gebeurt, veranderen snel. We roepen iedereen op om elk voorval te melden zodat we daders kunnen opsporen en hun modus operandi in kaart kunnen brengen.’

De Morgen contacteerde het bedrijf achter Starmaker verschillende keren, maar er werd niet gereageerd op hun vragen.

Tips en informatie over een veilig en verantwoord internetgebruik vind je op www.clicksafe.be

(DM)