Koortsig New York en Londen zetten zich schrap voor grote ziektegolf

Londen en New York komen tot stilstand. In Manhattan hoor je soms alleen skateboards, in Londen rijden dubbeldekkers praktisch leeg rond. De twee onvermoeibare metropolen, waar het leven 24/7 tekeergaat, houden de adem in voor Italiaanse toestanden.

Langzaam wordt zelfs de stad New York koortsig

New York zelf is koortsig geworden. Meteen voor de deur krijgen twee keurige heren van middelbare leeftijd ruzie als hun honden elkaar besnuffelen. ‘Kun je niet een beetje afstand houden,’ zegt de één bozig. ‘Het is mijn hond die dat doet,’ zegt de ander. ‘Die hond vind ik niet erg, maar ik wil jou er niet bij.’ ‘Dan moet je zelf je hond bij je houden.’

Dan lopen ze door, elk de andere kant op, zich af en toe nog omdraaiend om de ander uit te schelden.

New York, het aankomende epicentrum van de coronapandemie in de Verenigde Staten, is nog steeds een volle stad, blijkt zaterdag en zondag bij een rondgang, ook al worden de inwoners al een week opgeroepen zoveel mogelijk thuis te blijven. Ze staan in rijen voor winkels en voedselbanken, ze lopen in drommen over de stoepen, ze fietsen in files hun rondjes in de parken van Manhattan en Brooklyn.

‘Als je kijkt naar de parken en zulke dichtheden ziet, dan zou je niet zeggen dat er iets aan de hand is,’ zegt Andrew Cuomo, de gouverneur van de staat New York, zondag tijdens zijn dagelijkse persconferentie. ‘Ik ben vrij direct, daar sta ik om bekend, dus ik weet niet wat het is dat de mensen niet begrijpen.’

Maar het is niet zo dat ze het niet begrijpen. Het is niet zo dat ze elkaar opzoeken. Mensen houden afstand in de rijen. Ze joggen alleen. Er zijn geen fietsende pelotons, zoals normaal in de vroege weekendochtenden. Niemand organiseert zich als massa.

Maar heel veel individuen in een kleine ruimte – dat gaat toch botsen. En elke botsing is een mogelijke overdracht.

Cuomo vraagt de stad om binnen 24 uur een plan te presenteren om de mensen beter uit te spreiden, bijvoorbeeld door de lege straten tot voetgangerszone te benoemen.

New York is de staat met het hoogste aantal coronabesmettingen van de VS, ruim 15.000, tien keer zo veel als de nummer twee, Washington. Niet dat dit exacte aantal veel zegt: vanaf het begin is er in het land nauwelijks getest, door een combinatie van blunders, bureaucratie en lethargie. Het aantal besmettingen is waarschijnlijk veel hoger. Wie de stijgende lijnen ziet weet genoeg: dit worden Italiaanse toestanden.

Vanaf zondagavond zullen de stad en de staat een nieuwe fase ingaan, met de sluiting van alle ‘niet-essentiële’ bedrijvigheid. Alle kantoren gaan dicht, de meeste winkels ook. Supermarkten blijven wel open, evenals slijterijen. Een lockdown is het nog lang niet: iedereen mag de straat op om een luchtje te scheppen, niemand hoeft bij zijn huis in de buurt te blijven.

Het idee is om de mensen in elk geval minder redenen te geven om de deur uit te gaan. Dat is een filosofie die al effect heeft. De straten van Manhattan zijn zo leeg dat je op sommige plekken alleen nog skateboards hoort. Op Broadway, waar normaal op zaterdagavond een stroperige mensenmassa langs de musicals en comedians trekt, wervelen nu alleen wat plastic zakjes in de leegte. Bij Times Square staat midden op een kruispunt een roepende die roept dat het allemaal Gods werk is, maar er is niemand die hem hoort.

Wat zal er overblijven van deze stad, die op consumptie is gebouwd? De meeste cafés en restaurants zijn al dicht, anderen sloten dit weekend de deuren. ‘Laatste Dag!’, staat er op een bordje bij een van de restaurants in Manhattan, een logistieke mededeling met apocalyptische associaties.

Andere horecagelegenheden hopen te kunnen voortbestaan als afhaalrestaurant – veel nooit-kokende New Yorkers moeten eten kunnen bestellen om te overleven. Een tacotent op Hudson Street heeft met tape alvast rode kruisen op het trottoir getekend waar de klanten kunnen wachten, met zes voet afstand, en een soort doorgeefluik geïmproviseerd waardoor niemand elkaar hoeft aan te raken bij de overdracht van het eten (‘Contactloos Bestellen!’ staat er wervend op een instructiebord).

Intussen maakt de stad zich op voor de grote ziektegolf. Reclamezuilen roepen gepensioneerde zorgwerkers op zich te melden. Bij het Kings County Hospital in Brooklyn staan bij de ingang tenten en dranghekken klaar om de toestroom op te vangen. Michele Follen, een oncoloog die nu coronapatiënten helpt en buiten een luchtje staat te scheppen, zegt dat alle beschikbare ruimte binnen wordt gevuld met extra bedden.

Het gerucht dat hier nu al gebrek zou zijn aan beschermende maskers blijkt niet waar; ze geeft er twee mee. Toch dreigt er tekort aan alles. Gouverneur Cuomo vroeg Trump zondag de productie van maskers, beschermende kleding en beademingsmachines met hulp van een oorlogswet te nationaliseren, omdat nu elke staat met elke andere staat concurreert (de prijs van maskers is van 85 cent gestegen naar 7 dollar).

Ook heeft New York meer ziekenhuiscapaciteit nodig. President Donald Trump beloofde vorige week een militair hospitaalschip naar New York te sturen, maar dat blijkt in een dok te liggen voor groot onderhoud. Cuomo heeft daarom Trump gevraagd het Army Corps of Engineers en rampendienst FEMA in te schakelen, om een congrescentrum in de stad om te bouwen tot noodhospitaal.

Zaterdag loopt er bij dit Javits Centrum, de plek waar Hillary Clinton in 2016 haar overwinningstoespraak had willen houden, één militair rond die de locatie heeft geïnspecteerd. ‘Wij willen graag helpen,’ zegt hij. ‘maar we hebben een bevel nodig.’

Nu zelfs de pubs dicht zijn, raakt Londen van de ernst doordrongen

Zaterdag aan het begin van de middag zit James Walsh normaal gesproken met collega’s in de Surrey Quays-kroeg, tussen het werk op de bouwsteigers en een voetbalwedstrijd. Nu doodt de 50-jarige Londenaar de tijd in Southwark Park, met zes blikken Foster’s bier in een boodschappentasje. ‘Die waren gelukkig nog niet uitverkocht,’ zegt hij met een schrale lach. ‘Het zal zwaar worden, werken zonder ergens naar uit te kijken. Hoewel, de gesprekken in de kroeg gingen laatste tijd toch alleen maar over bloody toilet rolls.’

De coronapandemie heeft in het Verenigd Koninkrijk in de nacht van vrijdag op zaterdag tot een maatregel geleid die zelfs in de Tweede Wereldoorlog niet noodzakelijk was: de tijdelijke sluiting van pubs, restaurants en bioscopen. En zelfs van de gokkantoren. Als de regering van Boris Johnson een teken had kunnen geven dat het ernst is, is dit het wel.

Hoezeer de premier de ‘oude vrijheden’ van de ‘vrijgeboren Engelsman’ wilde beschermen, de druk om het sociale leven verder te beperken was te groot en het sterftecijfer reeds te hoog: zondag waren er 281 Britten aan het virus overleden.

Zodoende is de Britse hoofdstad, dat onvermoeibare monster van energie, getemd. Londen lijkt een autovrije zondag te beleven. Dubbeldekkers rijden leeg rond, een helikopter heeft het luchtruim voor zichzelf en alleen een Thames Clipper, die trouw maar zinloos de dienstregeling volgt, veroorzaakt ribbelingen in het water. Langs de rivier rennen joggers, dakloos na het sluiten van de sportscholen. In een park spelen kinderen tennisvoetbal met hun ouders. Niemand neemt een selfie met de Horse Guards nabij Downing Street.

In de portiek van het West End-theater waar ‘Les miserables’ normaal gesproken te zien is, slapen twee daklozen op enkele meters afstand. Ervaringsdeskundigen in social distancing .

Bij de Tower Bridge zit Nathan te genieten. ‘Dat ik Londen zo stil mag meemaken,’ zegt de Nieuw-Zeelander, die na dertien jaar Londen volgende maand naar Hongkong verhuist. De systeembeheerder van een handelshuis werkt al weken thuis, nadat collega’s met kuch en koorts van een Italiaanse skivakantie waren teruggekomen. ‘Dat gaat prima, maar ik mis de kroeg na het werk. Zeker na zware dagen werkt dat helend en die dagen beleven we nu.’ Berustend: ‘Vluchten kan niet. De hele wereld lijdt, ook mijn familie in Wellington zit thuis.’

Op het vasteland, en in China, is afgelopen week met verbazing gekeken naar beelden van volle metro’s en kroegen, waar met name onbezorgde millennials dansten op de vulkaan. De Franse president Emmanuel Macron dreigde zelfs de grens te sluiten. Waar kroegbezoek een keuze was, was forensen een noodzaak. Veel mensen, zoals barista’s, bouwvakkers en schoonmakers, kunnen niet thuiswerken. En zij weten dat afwezigheid of ontslag een financiële ramp is. Anders dan in Nederland of Frankrijk waar meer werkloosheidsbescherming is.

Het beschermen van de economie, ten koste van een aantal fataliteiten, was één van de voornaamste gedachten achter ‘groepsimmuniteit’. De regering-Johnson is tot inkeer gekomen en legt zich neer bij een tijdelijke economische krimp van 15 procent. Minister van Financiën Rishi Sunak heeft gezegd dat de staat 80 procent van salarissen zal vergoeden van mensen die hun baan dreigen te verliezen. ‘Het is een geschenk voor mijn 20 werknemers,’ zegt Karim, de manager van een Gourmet Burger Kitchen-filiaal bij London Bridge. Hij trekt aan een sigaartje.

Om de hoek is de Borough Market gewoon open, maar een stuk minder druk dan gebruikelijk. Hetzelfde geldt voor Oxford Street, waar Topshop de schuifdeuren gesloten heeft en warenhuis John Lewis dat ook gaat doen. Beschermen van verkopers is de belangrijkste reden. Storm loopt bij het de supermarkten, waar klanten zich als een plaag sprinkhanen gedragen. ‘Het zijn de wekelijkse boodschappen,’ is een inmiddels klassiek excuus van mensen met uitpuilende winkelwagens. Uitgeputte verpleegkundigen staan ’s avonds geregeld voor lege schappen.

Dag na dag smeken Johnson en zijn ministers om zelfbeheersing: ga niet uit! Hamster niet! Denk aan een ander! Veel meer dan in Nederland klinken verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog, naar de Blitz-spirit.

De taferelen in de supermarkten bewijzen dat Keep Calm & Carry On beperkt houdbaar is in een tijd van hyper-individualisme en wantrouwen in de autoriteiten. Dat politici ten tijde van de Brexit-strijd hebben gewaarschuwd dat een harde breuk kan leiden tot voedseltekorten was achteraf gezien misschien niet zo handig.

Brexit is in de vergetelheid geraakt. Verlenging van de overgangsperiode lijkt onvermijdelijk, zeker nu de hoofdonderhandelaars in zelfisolatie zijn gegaan. Westminster is een brandhaard van het virus gebleken, zozeer dat Lagerhuisleden tijdens debatten niet meer op elkaars schoot zitten, maar gepaste afstand houden. Niet langer staan er tenten van de media naast het parlement. Elders in de wijk, nabij een befaamde school waar politici hun dochters naar school sturen en de Allerheiligste Hartkerk, is een grote tent neergezet: een nood-mortuarium.

Deze is nog leeg, maar dat zal niet lang meer duren gezien de snelle stijging van het dodental. Het leven is uit de rijke buurt verdwenen, behalve bij de Blewcoat, een oude armenschool die wacht op een nieuwe bestemming. Naast het monument cultiveert Jens Jakobson zijn sprookjestuin, waar uien hangen in de lindeboom en nestjes zijn gespreid voor de vogels. ‘De zaken gaan slecht’, zegt de Deense bloemist. ‘Maar de tuin staat in bloei. Hier kunnen mensen terecht, voor troost en voor reflectie over een andere manier van leven na corona.’

(VK)

Hoe ervaart u deze dagen? Welke bedenkingen heeft u bij wat er (niet) gebeurt? Hoe ziet u het evolueren? Laat het ons weten.