Kris en Lisanne gingen hiken in Panama, maar kwamen de jungle nooit meer uit

Het is nog steeds een mysterie dat wereldwijd leeft: wat gebeurde er in Panama met de Nederlandse backpackers Kris (21) en Lisanne (22)? Voor hun boek ‘Verloren in de jungle’ reconstrueerden Marja West en Jürgen Snoeren de verdwijning van de vriendinnen. ‘Het was onze opdracht de onzin op internet te stoppen.’

Op de tuintafel in Zaandam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland, strijkt Jürgen Snoeren (56) zorgvuldig een uitgeprinte satellietkaart – formaat behangstrook – plat. Als hij die tussen twee andere plattegronden schuift, ontstaat een extreme uitvergroting van het gebied waarin de Amersfoortse backpackers Kris Kremers en Lisanne Froon in 2014 verdwenen. Tien bij tien kilometer meet dat stuk jungle waarin de jonge vrouwen hun dood vonden.

Marja West (48) wijst naar een speldenprik tussen boomtoppen die ogen als minuscule broccolistronkjes en haarfijne paden die door weilanden en langs water meanderen: daar werd de laatste foto van Kris genomen. ‘Het bos achter mijn huis in Eexterveen is voor mij meer onbekend terrein dan dit stuk jungle in Panama. Elke steen daar ken ik. Zo lang hebben we boven kaarten gehangen en naar beelden op Google Earth getuurd.’

Het is slechts een voorbeeld van het fanatisme en het meer dan solide speurwerk van Marja West en Jürgen Snoeren, van oorsprong fictieauteurs, dat na twintig maanden uitmondde in het 363 pagina’s tellende boek ‘Verloren in de jungle’. Over hun betrokkenheid: ‘Wij zijn bijna twee jaar lang ’s morgens opgestaan en ’s avonds naar bed gegaan met Kris en Lisanne op ons netvlies.’

Twijfels

Jürgen Snoeren over zijn fascinatie: ‘Twee gezonde Hollandse meiden die hun leven nog voor zich hadden. De laatste foto van Kris raakte mij. Ze is net een stroompje overgestoken en kijkt achterom. Maar haar glimlach lijkt vermoeid. Wist ze dat ze in de problemen zaten? Had ze toen twijfels over hun keuze om tegen de adviezen in na het uitzichtpunt verder door te lopen? Lisanne vond de Veluwe al ingewikkeld, waarom deed ze dat? Ik wilde weten wat er achter die foto zat. Wat ik niet van me af kon schudden: het beeld van hen kleumend in korte broek, vergeefs wachtend op een zoekteam. Zo intens.’

Marja West: ‘En donker in de wildernis is totaal anders dan donker in Nederland. Daar is het echt zwart. De geluiden die je dan hoort, het geritsel. Doodeng. Als fictieauteur vroeg ik me af: hoe voel je je als dit je overkomt? Ik heb een dochter die destijds 20 was en zei: mam, ik ga naar Egypte met vriendinnen. Daar was ik niet blij mee. Maar ze was volwassen, dus moest ik haar laten gaan. Het is ook zo triest, ze hadden een mooi doel: vrijwilligerswerk doen en de wereld bekijken. Alles was al klaar voor hun terugkomst, de studentenkamer van Lisanne was ingericht. En dan gebeurt dit. Wat Kris en Lisanne is overkomen, is de nachtmerrie van iedere ouder.’

Jürgen Snoeren: ‘Nadat ik was geconfronteerd met fysiek bewijs van de vondst van Lisannes voet, moest ik even stoppen. Zo tastbaar werd het verhaal.’ Marja West: ‘Ik kreeg tranen in mijn ogen toen ik las dat zij haar teennagels roze had gelakt. Dat is voor mij een uiting van vrijheid en blijheid.’

Complottheorieën

‘Door de nachtfoto’s op de teruggevonden camera en het regelmatige aan- en uitzetten van de telefoons dagen na hun vermissing ontstond een gigantische hoeveelheid complottheorieën,’ zegt Jürgen Snoeren. ‘Onze Engelse site wordt elke dag door 1.200 bezoekers uit 89 landen bekeken. Door zelfbenoemde internetdetectives, van wie 99 procent beweert dat het moord is.’ Marja West vult aan: ‘Daardoor ontvangen gidsen en andere betrokkenen in Panama nog altijd doodsbedreigingen, omdat zij de hand in de verdwijning zouden hebben. Worden ze uitgemaakt voor moordenaars. Mensen vallen de families van Kris en Lisanne en het ministerie van Buitenlandse Zaken lastig omdat ze niet doorgaan met het verder uitzoeken van de zaak. Gevaarlijke waanzin. Het was dan ook onze opdracht om in ons boek met feiten te komen en internetonzin te stoppen.’

Daarom spitten de auteurs door 2.700 pagina’s Panamese en Nederlandse politieverslagen en autopsierapporten. Ze namen honderden getuigenverklaringen door en interviewden betrokkenen, onder wie Betzaïda Pitti Cerrud, destijds officier van justitie in Panama. Ook bestudeerden ze bodycambeelden van andere hikers, spraken met gedragsdeskundigen en survivalspecialisten, gebruikten gegevens van de telefoons van Kris en Lisanne, lieten elke millimeter van gevonden foto’s uitvergroten. En ze kochten dezelfde Canon-camera als die waarmee de meiden op pad waren om het mechanisme tot in de details te bestuderen. ‘Omdat het een verouderd toestel was, bleek het ingewikkeld om ook de juiste handleiding te bemachtigen,’ zegt Jürgen Snoeren.

In de missie zo dicht mogelijk bij de waarheid te komen, en daarmee gerede twijfel uit te sluiten, gingen ze zelfs zover om de Amerikaanse fabriek van chipsproducent Pringles te benaderen. Dit om uit te zoeken of de bussen, anders dan de Europese, ontdaan van etiket van wit karton zijn gemaakt. Op één van de laatste foto’s van Kris en Lisanne is namelijk op een rots een soort spiegeldop te zien die het duo mogelijk gebruikte om zonlicht te weerkaatsen, in de hoop aandacht te trekken.

De studentes en vriendinnen die in een Amersfoorts eetcafé werkten, vertrokken op 1 april 2014 uit hun hostel in het westelijk gelegen backpackersparadijs Boquete om te gaan hiken. Doel: het Pianistapad. Een wandeling die leidt naar uitkijkpunt Mirador, en heen en terug zo’n vijf uur in beslag neemt. Ze nemen niet veel mee in de rugzak die ze om beurten dragen: twee waterflesjes, hun telefoons, een camera en wat gebruikelijke rommel. Ze lopen op wandelschoenen en dragen een korte broek en hemdje. Als ze de volgende dag niet komen opdagen bij een door hen geboekte tour, gaat de gids bij hun hostel kijken. Hun bedden blijken onbeslapen en er ontstaat enige ongerustheid. Na verloop van tijd slaat die om in paniek en naarmate de dagen verstrijken en de regentijd in volle hevigheid losbarst, in wanhoop. ‘Je kunt lang zonder eten en water was er waarschijnlijk genoeg,’ zegt Marja West. ‘Maar het terrein was ronduit gevaarlijk door hoogteverschillen, gladheid en de temperatuurverschillen. Door de hoge luchtvochtigheid loop je het risico dat elk krasje op je been een ontsteking wordt.’

Twee maanden na hun verdwijning verdampt de hoop op een goede afloop. Dan wordt diep in de jungle eerst de rugzak gevonden met onder meer hun telefoons, bh’s en camera. Later volgen ontdekkingen van botresten en een schoen met een voet erin. Die vondsten leiden tot speculaties en complottheorieën die tot op de dag van vandaag rondgaan: ze zijn ontvoerd vanwege hun organen, ze zijn een seriemoordenaar tegengekomen, iemand heeft hen geronseld voor prostitutie, ze zijn slavinnen in een onbekend land.

‘Mensen gaan ongelooflijk ver,’ zegt Marja West. ‘Iemand had een man met een machete in de bosjes gefotoshopt. Een ander had hetzelfde gestreepte topje als dat van Kris bij Zara gekocht om te bewijzen dat ermee gemanipuleerd was: de banen liepen anders dan op de foto. Logisch: die goedkope topjes zien er nooit exact hetzelfde uit. Een rode truck die jaren eerder bij het Pianistapad werd gezien, verscheen plotseling in de tijdlijn van 2014. De in het dorp bekende hond Blue zou met Kris en Lisanne zijn meegelopen. Al die onzin blijft jaren online staan en op een gegeven moment nemen mensen dat voor waar aan.’

Jürgen Snoeren: ‘In de toekomst wordt dat nog ingewikkelder. Dan kunnen deep fake-beelden opduiken tussen echt beeldmateriaal. Verzinsels zijn dadelijk nauwelijks meer van echt te onderscheiden.’

Door te reduceren en te deduceren, rapporten en verklaringen en gegevens te combineren, fysieke bewijzen en fabels weg te strepen, hebben de auteurs een minutieuze, rake reconstructie gemaakt die leest als een trein. Zeer aannemelijk is dat de meisjes nadat ze verdwaalden de eerste drie dagen bleven zitten op één plek. Toen er niemand kwam, begonnen ze toch te lopen. Dieper de jungle in, tot ze klem kwamen te zitten. Jürgen Snoeren: ‘Het laatste zekere punt dat ze nog leefden was 8 april. En daarna hopen we, hoe naar dat ook klinkt, dat het zo kort mogelijk heeft geduurd.’ Marja West: ‘Want je sterft nooit tegelijk. Een van de meiden heeft naast haar dode vriendin gezeten. Het is ook zo’n afschuwelijke zaak omdat de gebeurtenissen te voorkomen waren geweest: had een gps-tracker meegenomen, had laten weten waar je precies naartoe ging, was niet doorgelopen, had een boekje van het gebied gekocht. Niks ingewikkelds aan. Maar ja, je staat er tijdens je vakantie niet vaak bij stil dat er iets ergs kan gebeuren.’

De auteurs hebben de families, die geen medewerking wilden verlenen, laten weten dat ze met het boek bezig waren om hen te behoeden voor verrassingen. Dat ze tot nu toe zelf geen stap in de jungle hebben gezet, doet niks af aan hun onderzoek, zeggen ze. ‘Door corona konden we niet reizen,’ zegt Marja West. ‘Maar we hebben zoveel informatie verzameld en daardoor zoveel beweringen kunnen wegstrepen. Zodra het kan, willen we alsnog naar het gebied. Om de mensen daar te ontmoeten en nog antwoorden te krijgen op vragen. De vindplaats van hun botresten is niet de plek waar ze zijn overleden, de botten zijn waarschijnlijk meegenomen door de rivier. We willen weten waar Kris en Lisanne hun laatste nachten doorbrachten.’

‘Verloren in de jungle’ verschijnt bij uitgeverij Spectrum, € 21,99.

(AD)