clashende generatiesBobby Duffy
Kunnen de generaties elkaar écht niet luchten? ‘Onzin. Cancelcultuur is heus geen jongerentrend, maar neemt bij alle generaties toe’
Egoïstische babyboomers? Cancelende sneeuwvlokjes? Avocadomillennials? Het zijn vermoeiende clichés, zegt Bobby Duffy, directeur van het beleidsinstituut van King’s College Londen. In een nieuw boek ontkracht hij het idee dat we op de rand van een ‘generatieoorlog’ staan.
De oude witte man is helemaal niet onverschillig om op te treden tegen klimaatverandering. Integendeel, in feite is hij sneller dan jongeren geneigd om producten en bedrijven om sociale redenen te boycotten. En ook bij de jongste generaties vind je nog steeds een aanzienlijk minderheid die tegen het interraciale huwelijk is.
Tot daar de clichés.
‘Generatiedenken is vreselijk gecorrumpeerd en gedevalueerd door eindeloze mythen en stereotypen’, zegt Bobby Duffy. Zijn nieuwste boek Generations - Does When You’re Born Shape Who You Are? staat vol met relevante gegevens en samenvattingen van academische concepten ter ondersteuning van de stelling dat er in het algemeen minder conflicten tussen generaties bestaan dan je soms zou denken. Sterker zelfs, sommige stereotypen over bepaalde generaties zijn volgens Duffy gewoonweg verkeerd en gevaarlijk.
Daarmee doet Duffy zijn naam van iemand die voorbij de stereotypen en perceptie durft te gaan weer alle eer aan. Zijn vorige boek,The Perils of Perception - Why We»re Wrong About Nearly Everything, was op dat vlak ook al een eyeopener. Daarin toonde hij aan hoe we ons, misleid door onze vooringenomenheid of onwetendheid, op de basisfeiten verkijken. Duffy: «De hoofreden voor dit boek is dat ik denk dat generatiedenken te belangrijk is om het zo te misbruiken. We moeten de stereotypen laten vallen en ons concentreren op een rigoureuzere generatieanalyse. Een beter begrip van wat er echt anders is tussen generaties is een van de beste instrumenten die we hebben om verandering te begrijpen én de toekomst voor te bereiden.»
- U vreest een selffulfilling prophecy?
BOBBY DUFFY «Het is een schande hoe de media, politici en marketeers generatieverschillen uitvergroten. Volgens de The Wall Street Journal gaven Amerikaanse bedrijven in 2015 tot 70 miljoen dollar uit aan dit soort ‘advies’. Ook actievoerders en politici spelen in op deze ingebeelde verschillen. Ze zijn zelfs gevaarlijk omdat ze zo aanzetten tot verdeeldheid. Zo krijg je nepgevechten als een cultuuroorlog tussen ‘sneeuwvlok’-millennials en ‘egoïstische babyboomers’. Of stellingen dat de ouderen de toekomst stelen van de jongeren. Als we niet oppassen zullen ze zich bijgevolg ook als dusdanig ontwikkelen.»
- De meeste zogeheten generatieverschillen zijn eigenlijk nonsens?
DUFFY «Het zijn mythes en clichés. Generatie Z en millennials zijn heus niet luier op het werk. Ze zijn ook niet materialistischer dan eerdere generaties jongeren. Toen Time Magazine Greta Thunberg op de cover zette als Person of the Year werd ze omschreven als ‘avatar van de generatiestrijd’. Terwijl er geen enkel bewijs is dat oudere mensen onwillig staan tegenover maatregelen om klimaatverandering aan te pakken. Integendeel, ze zijn veel vaker bereid tot een boycot van bedrijven of goederen omwille van sociale redenen. De zogeheten cancelcultuur is heus geen jongerentrend, maar neemt bij alle generaties toe. Ja, jongeren lopen altijd voorop bij veranderingen in culturele normen, rond ras, immigratie, seksualiteit en gendergelijkheid. Maar de kloof tussen jong en oud is nu niet groter dan vroeger.»
- Maar er zijn wel degelijk verschillen tussen generaties?
DUFFY «Dat ontken ik niet, integendeel zelfs. Auguste Comte (Frans filosoof en socioloog, red.) wees er ons al op dat onze sociale vooruitgang in wezen berust op de dood. Dat wil zeggen dat de opeenvolgende stappen van de mensheid noodzakelijkerwijs een voortdurende renovatie vereisen, van de ene generatie op de volgende. Begrijpen of, en hoe, generaties verschillend zijn, is essentieel voor het begrijpen van de samenleving. De balans tussen generaties verschuift voortdurend. Oudere cohorten sterven uit en worden vervangen door nieuwkomers. Als jongere generaties echt een andere houding of gedrag hebben dan oudere generaties zal dit de samenleving hervormen, en we kunnen tot op zekere hoogte voorspellen hoe dat zich zal ontwikkelen als we die verschillen kunnen identificeren. Maar in plaats van dit grote denken krijgen we vandaag clickbait-koppen en slecht onderzoek naar generaties die alleen nog maar avocado»s eten en in hippe cafés latte’s drinken.»
- Niet de generatie waarin we geboren zijn, maar de plaats in onze levenscyclus is bepalend?
DUFFY «Het is iets complexer. Sommige patronen zijn eenvoudige levenscycluseffecten, waarbij houding en gedrag met onze leeftijd te maken hebben. Hoe ouder we worden hoe conservatiever, bijvoorbeeld. Analyse suggereert dat dit verouderingseffect jaarlijks ongeveer 0,35 procent waard is voor de conservatieve partijen, wat misschien niet veel lijkt, maar in de loop van een politiek leven zeer waardevol is. Dat is geen generatie- maar een leeftijdsgebonden effect.
»Tegelijk kunnen grote sociale trends ons allemaal in de loop van de tijd veranderen, ongeacht onze leeftijd. Een verschuiving naar een grotere acceptatie van homo»s, bijvoorbeeld, ook onder ouderen. Maar we veranderen ook tijdens onze eigen levenscyclus als we door vormende ervaringen gaan, zoals het krijgen van kinderen. En er zijn ook zogeheten cohorteffecten, waardoor we worden gevormd door specifieke ervaringen die plaatsvinden op een cruciaal moment. Denk aan oorlog, of zoals nu, een wereldwijde pandemie.»
- De coronapandemie heeft een verrassende mate van solidariteit tussen generaties blootgelegd, beargumenteert u.
DUFFY «De realiteit is dat alle leeftijdsgroepen, ook de jongeren, zich tijdens de pandemie opmerkelijk goed aan buitengewone beperkingen van hun leven hebben gehouden, meestal om oudere en kwetsbare mensen te beschermen. Dit heeft aanzienlijke economische en sociale kosten met zich meegebracht. Ook hier waren het de jongeren die veel meer onder dat sociale isolement te lijden hadden.
»Zelfs voor de komst van die tsunami waren jongeren de dupe van veel economische beleidsmaatregelen die oudere groepen bevoordeelden. Denk maar aan de sociale zekerheid of pensioenen. Maar jongeren lijken hier geen sterk bezwaar tegen te hebben. Ze willen integendeel dat er goed voor oma en opa wordt gezorgd. Hoe we onze ouderen vandaag behandelen leert ons ook iets over hoe we zelf behandeld zullen worden.»
- Door de vergrijzing neemt het aantal ouderen toe. Dat zal zich bijgevolg ook vertalen in het stemgedrag, en politiek beleid?
DUFFY «Er is veel bezorgdheid over het feit dat jongere generaties zich niet meer met politieke partijen verbonden voelen. Maar in het algemeen is er geen sprake van een consistente vertrouwenscrisis ten aanzien van de democratie in de verschillende landen. Integendeel, het beeld is zeer gevarieerd: in sommige landen neemt het vertrouwen toe, in andere blijft het gelijk en in weer andere neemt het af. Jullie hebben stemplicht, wat het beeld minder vergelijkbaar maakt met andere landen. Maar de democratie is veerkrachtiger dan soms wordt afgeschilderd.»
- De financiële kloof tussen babyboomers en de millennials is wel aanzienlijk.
DUFFY «Ik ben blij dat u dit opmerkt, want het is wellicht een van die echte generatieverschillen op een levensbelangrijk terrein. De kans dat u een eigen huis bezit, wordt bijvoorbeeld enorm beïnvloed door uw geboortedatum. Millennials hebben ongeveer de helft minder kans om een huiseigenaar te zijn dan generaties die slechts een paar decennia eerder zijn geboren. Boomers kunnen misschien weigeren te erkennen hoeveel geluk ze hebben gehad en hun rijkdom toeschrijven aan persoonlijke verdiensten, maar dat huis dat ze dertig of veertig jaar geleden kochten, is heus niet zoveel in waarde gestegen omdat zij er een moderne keuken in hebben geplaatst, bij manier van spreken. De babyboomgeneratie van na 1945 heeft enorm van de stijging van de waarde van onroerend goed in de afgelopen twintig jaar kunnen profiteren. Het zijn ook zij die vaak genereuze bedrijfspensioenregelingen hebben.»
- Hoe beïnvloedt deze economische verschuiving de samenleving?
DUFFY «Jongeren blijven veel langer van hun ouders afhankelijk. Ze wonen langer bij hen in. Maar deze afhankelijkheid beïnvloedt ook onze economische prestaties. In het Verenigd Koninkrijk zien we nu dat er minder mobiliteit is dan vroeger. Jongeren verhuizen minder omdat de familiebanden sterker zijn als ouders het geld en de macht hebben. Er is de lening van de bank van mama en papa, en er is de belofte van hulp bij kinderopvang bijvoorbeeld. Die wederkerigheid bepaalt ook de houding van ouders tegenover hun kinderen. Ken je die Amerikaanse bumpersticker? ‘Wees aardig voor je kinderen, zij kiezen je verpleeghuis.’ Die bevat veel meer wijsheid dan gedacht.» (lacht)
- Elke generatie wil dat de volgende het beter heeft. Dat is vandaag geen zekerheid meer?
DUFFY «Daar moeten we voorzichtig in zijn. Verder bouwen op de fundamenten van de vorige generatie, wat een normale vooruitgang is, lijkt gestopt. Onze nalatenschap is belangrijk, maar meer dan een tegenstelling tussen jong versus oud gaat het om hoe we de toekomst vormgeven. Ik ben bang dat we door de pandemie vandaag iets te veel op de korte termijn denken en werken. Dat is normaal, want we moeten de economische impact van de pandemie indijken. Maar die maatregelen zijn niet per definitie goed voor de langere termijn. Jongeren verdienen onze aandacht en solidariteit.»
Wat houdt de verschillende generaties bezig?
Generations - Does When You»re Born Shape Who You Are? is gebaseerd op gegevens van meer dan drie miljoen interviews uit landen over de hele wereld, en exclusieve peilingen en analyses door Ipsos MORI. Het boek zoomt in op hedendaagse thema»s.
IMMIGRATIE:
Onze houding ten opzichte van immigratie wordt mede bepaald door onze geboortedatum en leeftijd. Eind jaren negentig waren de meningen relatief gelijklopend, maar naarmate de Generatie X»ers (1960-1980) ouder zijn geworden, is hun bezorgdheid over immigratie geleidelijk toegenomen in vergelijking met mensen in die leeftijdsgroep vandaag.
DEMOCRATIE:
Het stemgedrag is niet generatiegebonden, en de steun verandert naarmate we ouder worden. Het adagium «hoe ouder hoe conservatiever» berust op waarheid. Terwijl Generatie X ouder wordt, wordt de jongere groep (18-29 jaar) voortdurend ververst met nieuwe leden. Daarbij groeit de steun voor de conservatieven meer onder de ouder wordende Generatie X dan onder de 18- tot 29-jarigen.
MILIEU:
De kloof tussen generaties op het gebied van milieuoverwegingen wordt vaak schromelijk overschat. Het is waar dat jongere generaties in de Verenigde Staten vaker zeggen dat klimaatverandering zeer of extreem gevaarlijk is, maar er is niet veel verschil, en oudere groepen zijn verre van onbezorgd. Meer in het algemeen zijn het niet de jongste generaties die het vaakst producten boycotten uit protest tegen het gedrag van een bedrijf, het zijn de generaties van middelbare leeftijd.
WONEN:
Jongere generaties krijgen het almaar moeilijker om een eigen woning te verwerven. In 1984, toen de gemiddelde babyboomer achter in de twintig was, bezat twee derde van hun generatie al een eigen huis, maar in 2016, toen de gemiddelde millennial achter in de twintig was, bezat slechts 37 procent van hen een eigen huis. Slechts 9 procent van het inkomen van de gemiddelde vooroorlogse generatie werd aan huisvesting besteed toen ze eind twintig waren. Voor millennials is dat 24 procent, maar het is nog erger voor particuliere huurders, die nu meer dan een derde van hun inkomen aan huur uitgeven.
RELIGIE:
Of je jezelf als religieus beschouwt, is een van de meest generatiegebonden trends in de analyses. Zeven op de tien Generatie Z»ers zeggen geen godsdienst te hebben, vergeleken met slechts een kwart van de vooroorlogse generatie. Dit soort patronen wijzen op een lange, langzame maar onvermijdelijke afname van religie, naarmate jongere generaties de oudere vervangen.
POLITIEK:
Een veel voorkomende mythe is dat de jongste generaties een vertrouwenscrisis in de politiek aanwakkeren. Dit is echter niet het geval. Vertrouwen is eerder iets dat verloren gaat door herhaalde teleurstellingen dan een generatiegebonden daling. Meer in het algemeen is er geen sprake van een consistente vertrouwenscrisis ten aanzien van de democratie in de verschillende landen. Integendeel, het beeld is zeer gevarieerd: in sommige landen neemt het vertrouwen toe, in andere blijft het gelijk en in weer andere neemt het af.
GEZONDHEID:
Elke generatie is gestopt met roken, maar met Generatie Z is het eindelijk gelukt een generatiebreuk in de gewoonte te bewerkstelligen: zij beginnen hun volwassen leven met slechts ongeveer 15 procent rokers, vergeleken met het dubbele voor de millennials toen zij even oud waren. Zeer regelmatig drinken is ook een enorme generatiegewoonte: een kwart van de generatie van voor de oorlog drinkt vijf dagen of meer per week, een gedrag dat bijna volledig ontbreekt bij Generatie Z. Maar het is niet allemaal goed nieuws wat gezondheid betreft: het aantal mensen dat hun volwassen leven begint met een ongezond gewicht stijgt.
RELATIES:
De «dood van het huwelijk» wordt overdreven, maar het huwelijk neemt wel af bij alle generaties. Meer dan negen op de tien van de vooroorlogse generatie waren ooit getrouwd, net als acht op de tien babyboomers. Bij Generatie X vlakt dat af tot ongeveer zeven op de tien, en millennials zijn op naar slechts zes op de tien trouwers. Een van de opmerkelijkste veranderingen is echter de houding over het homohuwelijk. In 1988 steunde nauwelijks een op de tien babyboomers of de vooroorlogse generatie het homohuwelijk, maar in 2018 was er over alle generaties een meerderheid voor.
RACISME:
De houding ten opzichte van ras en racisme is in relatief korte tijd sterk veranderd, maar het is ook duidelijk dat racistische attitudes nog steeds bestaan onder aanzienlijke minderheden van het publiek. Zo zei in 1983 meer dan de helft van de Britten dat ze het erg zouden vinden als een familielid met een zwarte trouwde, maar in 2013 was dit voor alle generaties, behalve de vooroorlogse, minder dan een op de vijf. Recentere gegevens uit de VS laten een nog steiler dalende trend zien, maar ook dat er nog steeds aanzienlijke minderheden van zelfs de jongste generaties zijn die tegen het interraciale huwelijk zijn.
BIO
- Bobby Duffy is hoogleraar overheidsbeleid en directeur van het Policy Institute aan het King»s College in Londen.
- Hij heeft in zijn bijna dertigjarige loopbaan altijd gewerkt op het gebied van beleidsonderzoek en -evaluatie, onder meer voor het kabinet van de premier.
- Hij zetelt in verschillende adviesraden en toonaangevende organisaties.
- Zijn eerste boek, The Perils of Perception - Why we»re wrong about nearly everything, werd gepubliceerd door Atlantic books in verschillende landen.
- Zijn nieuwste boek, Generations - Does When You»re Born Shape Who You Are?, kwam uit in september 2021, ook bij Atlantic books.
(DM)
