Las Vegas lijkt weer het werk van een 'eenzame wolf'. Wat drijft de lonewolfterrorist?
De politie tast nog in het duister over het motief van de 64-jarige Stephen Paddock die tijdens een countryfestival in Las Vegas 59 mensen doodschoot. Wel lijkt het erop dat we weer te maken hebben met een 'lonewolfterrorist.' Sinds 9/11 zit dit fenomeen in de lift. ‘Het wordt er niet beter op,’ voorspellen experts Mark Hamm en Ramón Spaaij.
'Iedereen kan tot terreurdaden overgaan, ook jij en ik. Alles hangt af van de omstandigheden waarin we terechtkomen'
De Amerikaanse criminoloog Mark Hamm en de Nederlandse socioloog Ramón Spaaij delen een passie: lonewolfterrorisme. Samen legden ze er de grootste databank ter wereld over aan en schreven ze het intrigerende boek ‘The Age of Lone Wolf Terrorism’. Ter voorbereiding voerde Hamm lange face-to-facegesprekken met veroordeelde lonewolfterroristen. ‘Dat was niet eenvoudig,’ zegt hij.
Mark Hamm «Het is makkelijker om uit een Amerikaanse gevangenis te ontsnappen dan om er binnen te raken (lacht). Mijn verzoek moest eerst via een paar ethische commissies passeren, vervolgens moest een heel leger advocaten er zijn zegen over geven. Het heeft me twee jaar gekost om toestemming te krijgen voor het interviewen van vijf lone wolves.»
HUMO Eén van die eenzame wolven is Oscar Ramiro Ortega-Hernandez, de man die in november 2011 een klungelige poging ondernam om het gezin Obama in het Witte Huis om te brengen. Ik zag een filmpje op YouTube waarin hij een maand voor zijn mislukte aanslag zichzelf voorstelt als Jezus en op zijn knieën Oprah Winfrey smeekt om hem in haar show uit te nodigen.
Hamm «Onwaarschijnlijk, hè? De inmiddels 27-jarige Ortega-Hernandez is hét prototype van de lonewolfterrorist. Als je met hem praat, krijg je het gevoel dat hij van een andere planeet komt. Af en toe leek het alsof hij waanbeelden zag. Er kwamen zinnen uit zijn mond die kant noch wal raakten. Zijn religieuze en politieke denkbeelden zijn compleet van de pot gerukt. De man gelooft écht dat hij de reïncarnatie van Jezus is. Net als bij zowat alle lone wolves heeft hij zijn emoties niet onder controle. Ortega-Hernandez kwam bij mij over als een raaskallende gek, al is dat misschien niet de terminologie die een criminoloog in de mond moet nemen (lacht).»
HUMO Hij hoort dus niet thuis in een gevangenis, maar eerder in een psychiatrische instelling?
Hamm «Vermoedelijk wel, maar bij mijn weten is hij nooit psychiatrisch onderzocht. Wij hebben alvast geen enkel onderzoek teruggevonden.
»Ik interview terroristen in de gevangenis sinds de vroege jaren 90 en ze gedragen zich allemaal erg bizar. Ze koesteren heftige denkbeelden en uiten die op een ‘bevlogen’ wijze. Ze praten graag als orakels. Vaak zitten ze zwaar onder de pillen en moet je als ondervrager door die verdoving heen proberen te dringen.»
HUMO Waar komt jullie fascinatie voor eenzame wolven vandaan?
Ramon Spaaij «Lone wolves zijn zowat het enige wat Mark en ik gemeen hebben: Mark is een oude hippie en kon mijn vader zijn (lacht).
»Geweld boeit mij mateloos. Ik was er zelf het slachtoffer van: op mijn 18de werd ik door een jeugdbende zwaar mishandeld. Ze braken mijn armen en sloegen mijn tanden uit. Tot vandaag draag ik daar de littekens van. Ik ben een pacifist en heb een hartsgrondige hekel aan geweld, maar toch wil ik het begrijpen. Mijn proefschrift ging over voetbalhooligans. Ik doceer sportsociologie aan de universiteiten van Melbourne en Amsterdam, maar in 2007 raakte ik betrokken bij het Europese terrorismeonderzoek. Toen het werk verdeeld werd en aan alle wetenschappers in de zaal gevraagd werd wie de lonewolfterroristen wilde onderzoeken, bleef het stil. Dat fenomeen interesseerde tien jaar geleden niemand in Europa. We kenden Unabomber Theodore Kaczynski en Olympic Park Bomber Eric Rudolph; verder reikte onze kennis niet. Lonewolfterrorisme was iets typisch voor de VS en ver weg van ons bed. Ik was er wel door geïntrigeerd en dus stak ik mijn hand op.»
Hamm «Net als Ramón heb ik een hekel aan geweld. Een paar collega’s aan de universiteit van Indiana voeren onderzoek naar seriemoordenaars en gaan die kerels in de gevangenis interviewen: dat zou ik niet kunnen. Het geweld van lone wolves is meestal politiek of ideologisch gekleurd: dat is nog iets anders dan moorden uit puur sadisme. Na mijn studie criminologie ging ik begin jaren 70 uit idealisme aan de slag als cipier. Ik geloofde in rehabilitatie en re-integratie van gevangenen. Vrij snel kwam ik erachter dat het systeem zo niet werkt. Ik gaf mijn ontslag en keerde terug naar de universiteit. Voor mijn doctoraatsstudie onderzocht ik haatmisdrijven. Mijn interesse in lonewolfterrorisme dateert van de bomaanslag in Oklahoma City op 19 april 1995. Timothy McVeigh blies toen met een truck vol explosieven een overheidsgebouw op en doodde 168 mensen.»
HUMO Was McVeigh een echte eenzame wolf? Hij kreeg bij de voorbereiding van zijn aanslag toch hulp van twee handlangers, Terry Nichols en Michael Fortier?
Hamm «Ik heb twee boeken over de bomaanslag in Oklahoma City geschreven. In het eerste nam ik de stelling van de overheid over dat McVeigh een onvervalste lone wolf was. In mijn tweede boek kwam ik daarop terug omdat toen duidelijk geworden was dat hij inderdaad hulp gekregen had.»
Spaaij «Mark heeft in McVeighs rechtszaak getuigd als deskundige en heeft toen als allereerste geopperd dat de man een handlanger gehad moest hebben. Dat bleek later te kloppen.»
HUMO Volgens de voormalige FBI-directeur James Comey zouden we het beter over ‘lone rats’ hebben in plaats van over ‘lone wolves’.
Hamm (lacht) «Comey is de enige die hen ooit zo heeft genoemd. Lang bestond er onduidelijkheid over de definitie van wat een lonewolfterrorist precies is. Moet hij echt in zijn eentje handelen? Kan het geen duo zijn of misschien zelfs een trio? Wij hebben ons daar ook lang het hoofd over gebroken. Volgens onze definitie zijn het mensen die politiek geweld plegen zonder hulp van een tweede of derde partij. Ze zijn geen lid van een terreurgroep en ze zijn niet onderworpen aan een leider of hiërarchie. Ze handelen in hun eentje. Alle gevallen die beschreven staan in ‘The Age of Lone Wolf Terrorism’ passen in die definitie.»
HUMO Ze handelen dan misschien alleen, maar laten zich toch inspireren door anderen?
Hamm «Dat is een zeer belangrijke nuance. Die kerels leven niet ergens in een grot in totale afzondering. Ze hebben toegang tot boeken, films en het internet, en kunnen zo geïnspireerd raken door Al Qaeda, IS of de Ku-Klux-Klan. Achteraf blijkt vaak dat ze jarenlang karrenvrachten materiaal downloadden van extremistische groeperingen. Er zijn ook heel wat lone wolves die materiaal verzamelden over de eenzame wolven die hun voorgingen.
»‘Inspiratie’ is hét sleutelwoord als je het fenomeen van het lonewolfterrorisme wilt doorgronden. Hun grote voorbeelden zijn niet altijd tijdgenoten, het kunnen ook historische figuren zijn, zoals Adolf Hitler. De planning en de voorbereiding van hun acties doen ze altijd in hun eentje. Ze verzamelen hun wapens of materiaal om explosieven te maken alleen, ze observeren hun doelwit alleen en ze voeren hun aanslag ook alleen uit.»
Spaaij «Een eenzame wolf handelt alleen, maar zijn omgeving oefent inderdaad grote invloed op hem uit. In het in 2006 verschenen boek ‘In iedereen schuilt een terrorist’ beschrijft psycholoog Roel Meertens hoe elke mens, ook jij en ik, tot terroristische daden kan overgaan. Alles hangt af van de omstandigheden waarin we terechtkomen. Als je bij een afgesloten sektarische club belandt waar een sterke groepsdynamiek heerst, is de kans groot dat je radicaliseert. Dat klinkt zeer aannemelijk, maar hoe zit dat dan bij een eenzame wolf? Want hij is geen lid van een sekte of organisatie. Je kunt de eenling nooit begrijpen als je zijn context niet kent. Dat vind ik best paradoxaal.»
undefined
'Mark Hamm: 'Vaak zijn ze nog geen 30 en beseffen ze dat hun leven voorbij is''
HUMO Is James Alex Fields, de neonazi die op 12 augustus in Charlottesville een vrouw doodreed, een lonewolfterrorist?
Spaaij «We moeten altijd voorzichtig blijven en niet te snel labels op daders plakken, al zijn er in dit geval wel sterke aanwijzingen dat het om een lone wolf gaat. Maar de aanslag in Charlottesville illustreert dat een eenzame wolf altijd in een context opereert. Fields is een uitvergroting, een karikatuur bijna, van de bredere rechts-radicale beweging. Uit zo’n beweging haalt de eenzame wolf zijn ideeën, om op een bepaald moment in zijn eentje een dodelijke raid uit te voeren. De aanslag in Charlottesville is geen toeval: alt-right bloeit en zorgt voor een stevige voedingsbodem.
»De lone wolf is een product van zijn tijd. Ook dat is paradoxaal: lone wolves zijn eenlingen, maar hun daden weerspiegelen goed de politiek-maatschappelijke conflicten van dat moment. In de jaren 80 stond de pro life-beweging sterk; het was ook de periode waarin lone wolves aanslagen pleegden op abortusdokters en instellingen waar abortussen werden uitgevoerd. In de jaren 60 viseerden lone wolves Afro-Amerikanen. Momenteel neemt de lonewolfterreur onder impuls van IS in het Westen toe. Het is moeilijk te voorspellen hoe het verder zal evolueren, maar de aanslagen worden alleszins steeds laagdrempeliger. Een bom in elkaar knutselen of wapens kopen hoeft niet meer. Een auto of een mes volstaat.»
undefined
BIJENZWERM
HUMO Jullie hebben een database aangelegd van alle Amerikaanse lonewolfterroristen van 1940 tot halverwege 2016. Waarom alleen Amerikanen?
Spaaij «Omdat het een opdracht was van het Amerikaanse National Institute of Justice. Timothy McVeigh zit er trouwens níét in, omdat hij handlangers had. We waren héél strikt in wie er wel of niet in mocht.»
Hamm «Onze database is de grootste ter wereld, met 123 gevallen verspreid over 21 verschillende categorieën. We hebben er twee jaar intensief aan gewerkt. We zochten eerst naar gemeenschappelijke eigenschappen van lone wolves. We brachten alles in kaart: hun leeftijd, geslacht, opleiding, beroep, strafblad. Maar ook de tactieken die ze bij hun aanslag gebruikten, hun geestesgesteldheid, het soort wapens en hoe ze aan hun einde kwamen of gearresteerd werden. We draaiden elke steen om. Lonewolfterrorisme blijkt vooral een mannenzaak te zijn: er zaten slechts vijf vrouwen tussen. En 40 procent heeft in meer of mindere mate psychische problemen.
»Als je de internationale statistieken van lonewolfterroristen erop naslaat, zul je merken dat Amerika sinds jaar en dag aan de top staat. Dat neemt niet weg dat we voor ons boek ook een paar notoire buitenlandse gevallen onder de loep genomen hebben, zoals Anders Breivik. Europese eenzame wolven gedragen zich echt niet anders dan die van ons.»
Spaaij «Maar het is gewoon een feit: de VS zijn wereldleider in lonewolfterrorisme. De inval van de FBI in 1993 bij de Branch Davidians-sekte in Waco heeft daar een grote rol in gespeeld. McVeighs bomaanslag was een wraakactie voor die raid, waarbij 76 sekteleden de dood vonden. Bij veel extremisten groeide later het besef dat ze beter gedecentraliseerd te werk konden gaan. De in veiligheid gespecialiseerde denktank RAND Corporation omschrijft dat als ‘swarming on the battlefield’: net als bijen zwermen de lone wolves uit. Ze kunnen je van verschillende kanten aanvallen en je weet nooit welke bij zal steken. Je kunt misschien één bij van je afslaan, maar alle andere blijven rondzoemen. In een hiërarchisch georganiseerde terreurgroep kunnen de veiligheidsdiensten infiltreren. Dat wordt al heel wat moeilijker bij een netwerkstructuur met allemaal los van elkaar staande cellen, met als summum de eenzame wolf.»
HUMO Heeft de overvloed aan eenzame wolven in de VS ook iets te maken met de liberale wapenwet?
Hamm «Sure. Onze wapencultuur speelt een zeer grote rol. Het is opvallend dat sinds 9/11 zo goed als alle aanslagen uitgevoerd zijn met handwapens en niet met explosieven. Het tweede amendement uit onze grondwet liegt er niet om: ‘The right of the people to keep and bear arms, shall not be infringed.’ Dat is nu eenmaal Amerika: het land waar iedereen recht heeft op het dragen van een wapen. Dat recht geldt zelfs voor wie op een terreurlijst staat en door de politie en de inlichtingendiensten in de gaten wordt gehouden. De knotsgekke redenering van onze verkozen politici in het Congres is dat terreursympathisanten illegaal een wapen zullen kopen als het niet legaal kan: waarom zou je hun dan verhinderen om er één te kopen in een wapenwinkel? Die totaal geschifte filosofie zorgt al jaren voor massaal veel bloedvergieten met schietpartijen op scholen, familiedrama’s en dodelijke raids.
»Ook ons ver doorgeslagen individualisme speelt een rol. Zelf je zaken oplossen behoort tot de kern van de Amerikaanse ziel. Onze founding fathers worden afgeschilderd als loners, en we hebben de mythe gecreëerd van de eenling die zijn weg naar het succes baant. Daar komt bij dat er in de VS een celebritycultus heerst: we verafgoden outlaws, mensen die de wet aan hun laars lappen. We schrijven boeken over hen, verfilmen hun leven, maken er rocknummers over en verheffen hen zo tot iconen. Sinds 9/11 is daar ons agressieve buitenlandse beleid bijgekomen, waardoor we heel wat moslims tegen Amerika in het harnas hebben gejaagd. Onze bombardementen op moslimlanden en de mensonterende toestanden in Abu Ghraib en Guantánamo hebben onze reputatie in de Arabische wereld een flinke knauw gegeven: koren op de molen van potentiële terroristen.»
undefined
'Ramón Spaaij: 'Lone wolves zijn als een zwerm bijen. Je kunt er één van je afslaan, maar je weet nooit welke zal steken''
Spaaij «Lone wolves willen naam maken. De Britse neonazi David Copeland ging de geschiedenis in als de London Nail Bomber. In april 1999 plaatste hij drie weekends na elkaar zelfgemaakte spijkerbommen. Hij verwees daarbij naar zijn voorganger en inspiratiebron Eric Rudolph, die in 1996 een bomaanslag had gepleegd bij de Olympische Spelen van Atlanta. Copeland voelde zich uitgesloten en een loser en zocht betekenis en zingeving. Toen hij zag hoeveel media-aandacht Rudolph met zijn aanslag kreeg, dacht hij: ‘Hé, ik woon hier vlak bij Brixton Market. Misschien kan ik daar een bommetje leggen, dan kom ik ook in de krant.’
»Eenzame wolven vertonen vaak copycatgedrag. Abortusarts George Tiller werd twee keer het slachtoffer van een aanslag door een lone wolf. De eerste aanslag in 1993 mislukte: toen vuurde Shelley Shannon een paar kogels door zijn armen. De tweede, in 2009, overleefde Tiller niet: Scott Roeder joeg hem een kogel door het hoofd. Roeders inspiratiebron was Shannon. Copycatgedrag mag je niet onderschatten. Ik voer daar soms zeer interessante discussies met journalisten over, want hoe schrijf je over zo’n aanslag als je weet dat sommigen zich daardoor laten inspireren?»
Hamm «Lone wolves willen hun bedoelingen kenbaar maken aan zoveel mogelijk mensen. Vroeger schreven ze brieven of e-mails. Nu posten ze hun intenties op Facebook of maken ze een YouTubefilmpje. Sommigen lichten op voorhand hun familie of vrienden in over hun plannen. In alle gevallen is er sprake van een gebeurtenis waardoor ze getriggerd worden om tot de actie over te gaan.»
HUMO Die gebeurtenissen zijn soms zeer triviaal?
Hamm «O, ja. In het geval van Richard Poplawski was dat op 4 april 2009 zijn hond die in de woonkamer op de vloer had geplast. Hij werd ’s morgens wakker en zijn moeder begon tegen hem te zeuren over zijn plassende pitbull. Zij riep tegen hem, hij schreeuwde terug. De woordenwisseling werd heel bits en zijn moeder belde de politie. De agenten stapten het huis binnen in de veronderstelling dat ze zouden moeten bemiddelen in een huiselijke ruzie. Poplawski kwam gehuld in een kogelvrij vest en gewapend met een AK-47, een geweer en een revolver uit zijn slaapkamer, schoot drie agenten dood en verwondde drie anderen.»
HUMO Jullie maken een onderscheid tussen lone wolves vóór en na 9/11.
Hamm «De mega-aanslagen op de Twin Towers waren niet alleen een keerpunt voor de VS, maar voor het hele Westen. Sindsdien is terrorisme een groter probleem dan ooit tevoren, met ook veel meer slachtoffers dan ooit tevoren. Bomaanslagen zoals die in de jaren 80 en 90 gepleegd werden door Theodore Kaczynski of door Eric Rudolph werden na 9/11 zeldzamer. Het wapentuig werd gediversifieerd en lone wolves richtten hun aanslagen steeds meer op politieagenten en militairen.
»Wat nog opvalt: ze worden steeds jonger. Vóór 9/11 waren er geen tieners onder de eenzame wolven. In 2002 boorde de 15-jarige Al Qaeda-sympathisant Charles Bishop zich met een sportvliegtuigje in het gebouw van de Bank of America in Tampa, Florida. In 2006 trok de 18-jarige neonazi Jacob Robida van staat tot staat en verwondde en vermoordde hij meerdere mensen. In 2013 probeerde de 17-jarige neonazi Derek Shrout een hogeschool op te blazen en in 2015 stak de 18-jarige IS-sympathisant Faisal Mohammad vier studenten neer op de universiteit van Californië.»
HUMO Hoe zit het met hun opleidingsniveau? Gaat dat ook in dalende lijn?
Hamm «Er zijn er heel wat die hun middelbare schooldiploma gehaald hebben, maar er zijn ook veel drop-outs. Sommigen studeerden aan de universiteit. Unabomber Kaczynski is een wiskundige en doceerde een paar jaar aan de universiteit van Californië. Nidal Hasan, de Fort Hood-schutter die in 2009 dertien militairen doodschoot en dertig anderen verwondde, was een psychiater.»
undefined
RADICALISERING
HUMO Lone wolves hebben zeer uiteenlopende ideologieën. Sommigen zijn extreemrechts, anderen extreemlinks en nog anderen zijn jihadisten. Wat hebben ze met elkaar gemeen?
Hamm «Het proces van radicalisering. Eén van de belangrijkste kwesties die we bestudeerd hebben, is: hoe raakt iemand geradicaliseerd? Waarom omhelst hij extreme overtuigingen? Waarom besluit hij om tot actie over te gaan en om andere mensen in naam van zijn overtuiging te vermoorden? Aan de basis ligt vaak een mix van persoonlijke en politieke verbittering. Op een bepaald moment duiken er dan enablers op, ‘aanmoedigers’ die het pad effenen. Eén van de meest beruchte enablers voor jihadistische lone wolves is Al Qaeda-ideoloog Anwar al-Awlaki. Hij is geboren in Amerika en oefende met zijn internetpreken zeer veel invloed uit op jonge radicaliserende moslims. Eind september 2011 werd hij in Jemen gedood door een Amerikaanse drone. Geen enkele lone wolf heeft Awlaki ooit in levenden lijve ontmoet. Ze bezochten zijn moskeeën in Viriginia of San Diego niet, waar hij rond de millenniumwissel imam was. Ze zijn hem ook nooit in Jemen gaan opzoeken toen hij daar leefde. Toch was zijn invloed enorm.
undefined
'Ideologen effenen het pad naar geweld maar wassen zelf hun handen in onschuld. Donald Trump speelt dat spel zonder scrupules mee'
»Ik heb in de gevangenis lange gesprekken gevoerd met Quazi Nafis, de allereerste would-be-zelfmoordterrorist in de VS. Hij had in de zomer van 2012 plannen om zichzelf in naam van Al Qaeda op te blazen in de Federal Reserve Bank in New York, maar werd op tijd ontmaskerd door een undercoveragent van de FBI. Hij straalde één en al depressie uit. Hij voelde zich een complete loser omdat zijn plan mislukt was. Hij had naar de preken van Awlaki over de dood en het hiernamaals geluisterd. De imam had hem het paradijs in het vooruitzicht gesteld als hij zichzelf opblies.»
HUMO Hij voelt zich nu schuldig omdat hij dat moment heeft gemist?
Hamm «Toch niet. In de gevangenis leerde Nafis redelijke moslims kennen: gevangenen die de islam op een doorsnee manier beleven. Door dagelijks met die mensen te praten, is hij beginnen inzien dat hij door Awlaki gehersenspoeld was.»
HUMO In Europa worden jihadisten in gevangenissen geïsoleerd gehouden wegens het gevaar dat ze medegevangenen zouden radicaliseren.
Hamm «Wij hebben in de VS ook drie gevangenissen waar jihadisten in isolement zitten uit angst voor besmetting. Maar dat is niet overal zo. Amerika telt 2,3 miljoen gevangenen in zeer uiteenlopende soorten gevangenissen. Een groot deel van die gevangenen hangt radicale ideologieën of religies aan: het is bijna niet te doen om ze in elke gevangenis te scheiden van de rest. Nafis is nu één van die veroordeelde jihadistische terroristen die tussen de ‘gewone’ gevangenen leven. Wat hem zo interessant maakt, is dat zijn medegevangenen hem hebben laten inzien dat hij gehersenspoeld was. Ik heb overal ter wereld conferenties over radicalisering en terreur bijgewoond, en telkens weer worden dure deradicaliseringsprogramma’s voorgesteld waarvan niemand weet of ze werken. Misschien loont het de moeite om dieper onderzoek te voeren naar het effect van gevangenen met een doorsnee moslimgeloof op jihadistische celgenoten zoals Nafis.»
undefined
HUMO Hebt u door met lone wolves te praten ook sympathie voor hen gekregen?
Hamm «Sommigen hebben ontzettend veel berouw over wat ze hebben gedaan. Quazi Nafis is één van hen. Maar de meesten zijn nog steeds zeer gewelddadig en zitten vol woede. Ze voelen zich een slachtoffer omdat ze de rest van hun leven in een cel van drie bij vijf meter moeten doorbrengen. Vaak zijn ze nog geen 30 en beseffen ze dat hun leven voorbij is. Die existentiële angst kunnen wij ons niet voorstellen. Dat besef voedt alleen maar hun woede, walging en haat.»
HUMO Eén van de grote voorbeelden van Sharia4-Belgium, kweekvijver van piepjonge jihadisten en Syriëstrijders, was de Britse haatprediker Anjem Choudary. De man ronselde voor IS, maar was zo glad als een paling en wist lang uit de klauwen van justitie te blijven.
Spaaij «Choudary is het typevoorbeeld van de enabler. Vaak wassen de aanmoedigers hun handen in onschuld: ‘Er is toch geen directe link tussen mijn preken en de actie van de dader? Ik predik haat en geen geweld.’ (lacht) Ondertussen voeden ze zonder scrupules het extremistische discours en schrijven ze zo het cultural script uit voor de lone wolf. Extreemrechts heeft ook zo zijn enablers, denk maar aan Richard Spencer van de white supremacist-denktank National Policy Institute en David Duke van de KKK. Heel belangrijk in de VS was de in 1978 verschenen roman ‘The Turner Diaries’ van white supremacist en neonazi William Pierce. Maar er zijn ook mainstreamfiguren die zeer invloedrijk zijn, zoals Alex Jones, een radicaal-rechtse radio- en filmmaker en aanhanger van complottheorieën.»
HUMO Het internet bulkt van de samenzweringstheorieën.
Spaaij «Eenzame wolven zijn er dol op. De verkiezing van Barack Obama tot president in 2008 was voor white nationalists de bevestiging van de samenzweringstheorie dat de overheid eropuit is om hun grondrecht op wapenbezit in te trekken. Ze zagen het ook als hét bewijs dat het blanke ras wordt onderdrukt. Richard Poplawski was zo iemand. Hij begon nog meer wapens én grote voorraden munitie in te slaan, omdat hij verwachtte dat de politie zijn geweren in beslag zou komen nemen. Een plas hondenpis zorgde vervolgens voor een bloedbad. Een aanslag is het resultaat van de combinatie van motief, gelegenheid en middel. Het internet heeft dat enorm vergemakkelijkt. Je vindt er snel handleidingen om met huis-tuin-en-keukenapparatuur een bom in elkaar te knutselen. Geradicaliseerde jongeren vinden jihadistische inspiratie in onlinetijdschriften van IS, zoals Dabiq en Rumiyah, of in Inspire van Al Qaeda. De ideologische boodschappen die lone wolves op het internet vinden, werken als een echokamer. Ze fixeren zich op hun favoriete samenzweringstheorieën en horen geen alternatieve geluiden meer.»
HUMO Mogen we president Donald Trump ook een enabler noemen? Hij was één van de vooraanstaande figuren in de birther-beweging, die beweerde dat Obama niet in Hawaï geboren was, maar in Kenia, en daarom geen recht had op het Amerikaanse presidentschap.
Spaaij «Zonder twijfel. De birther-beweging ondermijnde zo niet alleen de legitimiteit van Obama, maar van de hele Amerikaanse overheid. Trump speelde dat spel zonder scrupules mee.»
undefined
undefined
undefined
Mark Hamm & Ramón Spaaij, ‘The Age of Lone Wolf Terrorism’, Columbia University Press
