Leonardo DiCaprio over 'The Revenant': 'Ik wil kunst voor de eeuwigheid maken'

Leonardo DiCaprio staat al jaren bekend als een acteur die altijd bereid is om zich voor zijn films in het zweet te werken, maar voor zijn nieuwste prent, ‘The Revenant’, een waargebeurd survivaldrama over een man die halfdood wordt gebeten door een beer.

undefined

'Ik ken veel mensen die zijn opgegroeid in rijkere families en van wie de ouders niet zijn gescheiden, maar die nooit zoveel liefde hebben gekregen als ik'

‘Roem,’ schreef de Amerikaanse schrijfster Erica Jong, ‘betekent dat miljoenen mensen het verkeerde idee van je hebben.’ Het is de dag na de Londense première van Alejandro González Iñárritu’s ‘The Revenant’, een even rauwe als magnifieke wraakfilm die zich afspeelt in de wildernis van het 19de-eeuwse Amerikaanse grensgebied. In Claridge’s Hotel in Brook Street zwermen tientallen journalisten rond, en elk van hen houdt er z’n eigen beeld op na van DiCaprio. Natuurlijk weten we een aantal dingen zeker over ‘Leo’, zoals zijn fans en zijn vrienden hem doorgaans noemen: zo weten we dat hij 41 jaar oud is, een Schorpioen, en de meest bankabele acteur in Hollywood. Niemand staat op zijn hoogte: Tom Hanks niet, Tom Cruise, Brad Pitt, Johnny Depp en Matt Damon evenmin.

Als DiCaprio zegt dat hij in een film wil meespelen, dan wordt die niet alleen gemaakt, maar gaan ook miljoenen mensen kijken. Zijn laatste drie films, ‘Django Unchained’, ‘The Great Gatsby’ en ‘The Wolf of Wall Street’, hebben samen meer dan 1 miljard dollar opgebracht. Hij heeft vijf Oscarnominaties op zijn naam staan: vier nominaties voor Beste Acteur en één nominatie voor Beste Film, als producent van ‘The Wolf of Wall Street’. Maar voor elk feit kent iedereen ook wel een gerucht of indianenverhaal. Hij is een milieudeskundige wiens jetset-levensstijl een gigantische ecologische voetafdruk achterlaat. Hij is een feestvarken, een playboy, een door een fobische bindingsangst gekarakteriseerde fotomodeljunkie die zijn vriendin, Sports Illustrated-mannequin Kelly Rohrbach, tijdens een etentje misschien, of misschien ook niet, ten huwelijk heeft gevraagd.

In de aanloop naar de release van ‘The Revenant’ zwellen de praatjes en de geruchten alleen maar aan. De meeste journalisten in Claridge’s Hotel zijn maar oppervlakkig geïnteresseerd in het onderwerp van ‘The Revenant’, waarin het waargebeurde verhaal wordt verteld van de overlevingsstrijd van pelsjager Hugh Glass, die na een aanval door een beer voor dood wordt achtergelaten door zijn team. De verbluffende fotografie? Daar wil niemand het vandaag over hebben. Nee, wat de journalisten vooral van Leo willen weten, is: had hij vlooien in zijn enorme baard? Werd zijn personage verkracht door die beer? Tot twee keer toe zelfs? En is dit nu de vertolking die hem eindelijk die Oscar zal bezorgen?

Wanneer wij hem eindelijk zelf te spreken krijgen, maakt hij onmiddellijk duidelijk dat hij niet over vlooien of Oscars wil praten – en hij maakt dat duidelijk zonder één woord te zeggen. DiCaprio, een serieuze, ja, zelfs imponerende man, leunt achterover in de sofa, slaakt een diepe zucht, neemt een trekje van een e-sigaret, en wacht op mijn eerste vraag. Nu begrijp ik waarom hij de tijger zijn favoriete dier heeft genoemd – in 2013 schonk zijn liefdadigheidsorganisatie 3 miljoen dollar aan het WWF om de met uitsterven bedreigde tijger in Nepal te helpen. Het is er allemaal: de uiterlijke pracht, de heldere blik, de intimiderende, roofdierachtige stilte.

Wie kijkt naar de vertolkingen die hem beroemd hebben gemaakt, zou nochtans een totaal ander soort dier verwachten: als Romeo (‘Romeo + Juliet’), Jack Dawson (‘Titanic’) en Jay Gatsby (‘The Great Gatsby’) straalde hij frivole charme uit; als Frank Abagnale Jr (‘Catch Me If You Can’), Howard Hughes (‘The Aviator’) en Jordan Belfort (‘The Wolf of Wall Street’) liet hij zich kennen als een breedsprakige kameleon; als Arnie Grape (‘What’s Eating Gilbert Grape’), Danny Archer (‘Blood Diamond’) en Frank Wheeler (‘Revolutionary Road’) liet hij kwetsbaarheid zien. De waarheid is dat DiCaprio al die personages in zich draagt en tegelijk niemand van hen is. En dat, uiteraard, is zijn geheim.

‘Leo is een enigma,’ aldus Tom Hardy, zijn tegenspeler in ‘The Revenant’. ‘Er hangt een zekere magie rond hem.’ Iedereen die samen met DiCaprio op de set van ‘The Revenant’ stond, is vol lof over hem. Niet alleen voor zijn vertolking, maar ook voor zijn toewijding aan een film waarvan de opnames maar liefst negen slopende maanden duurden; opnames die de crew zowel fysiek, mentaal als emotioneel tot het uiterste dreven. ‘Elke dag was als de aanval van een beer,’ aldus Iñárritu, wiens vorige film ‘Birdman’ afgelopen jaar de Oscars voor Beste Film, Beste Regisseur, Beste Scenario en Beste Fotografie won.

De regisseur draaide ‘The Revenant’ in extreme weersomstandigheden (op een bepaald moment zakten de temperaturen in Canada onverwacht tot min 25 graden), in chronologische volgorde, en uitsluitend met gebruik van natuurlijk licht – één van de teamleden omschreef de opnames als ‘de hel’. DiCaprio, die zich het grootste deel van de film in een staat van gefolterde stilte bevond, voerde de meeste stunts zelf uit. Hij liet zichzelf begraven in de sneeuw, liep naakt rond in de vrieskou, sliep in het karkas van een dood dier, sprong in een ijskoude rivier en verorberde een rauwe bizonlever (‘Die kon wat zout gebruiken’).

undefined

undefined

'Alejandro Iñárritu wilde een film maken die je nog nooit hebt gezien, en dat lukt niet als je jezelf spaart'

Wanneer ik de acteur eraan herinner dat hij ooit zei dat ‘pijn maar tijdelijk is, en film voor eeuwig,’ verschijnt er een glimlachje op zijn gezicht. ‘Uh-huh,’ knikt hij, terwijl hij nog een trekje van zijn e-sigaret neemt. ‘Ik zou zeggen dat ‘The Revenant’ de perfecte illustratie van die uitspraak vormt.’

In de gezellige warmte van de hotelkamer geeft DiCaprio toe dat de hele opnameperiode intussen een ‘wazige prachtige vlek’ in zijn geheugen vormt. Ja, de cast en de ploeg hebben afgezien, maar hij wil toch even benadrukken dat de geleden pijn een hoger doel diende. ‘We wisten allemaal dat we deel uitmaakten van iets revolutionairs. Alejandro wilde een film maken die je nog nooit hebt gezien. En dat resultaat bereik je niet als je jezelf spaart, als je jezelf niet ontstijgt, als je daar alleen maar bent om je job te doen.’ Elke dag opnieuw kon niemand voorspellen wat hen te wachten zou staan. Los van de weersomstandigheden, die ze niet onder controle hadden (soms lagen de sets er bevroren bij, soms dienden ze wekenlang te wachten op sneeuw die niet kwam), waren er ook logistieke problemen. Omdat Iñárritu en zijn cameraman Emmanuel Lubezki absoluut met natuurlijk licht wilden werken, kon er slechts anderhalf uur per dag gefilmd worden.

De rest van de tijd werd besteed aan repetities of aan het opzetten van shots die de regisseur vervolgens meestal naar de prullenmand verwees omdat ze niet perfect waren. ‘Hoeveel keer heb ik Alejandro niet horen zeggen: ‘Neenee, we gaan de camera niet aanknippen vooraleer de regendruppels precies terechtkomen op dát stukje berenvacht!’’ lacht DiCaprio. ‘Of: ‘Neenee, dat stukje aarde daar ziet er niet helemaal juist uit!’ En zo ging het elke dag opnieuw. Alejandro gedroeg zich als een meesterschilder die een perfect landschap schilderde.’

‘Maar ik was niet de enige perfectionist op de set!’ roept de verrassend luchthartige Iñárritu, de maker van rauwe meesterwerken als ‘Amores perros’, ‘21 Grams’ en ‘Babel’. ‘Leo is net als ik geobsedeerd door de absolute perfectie, en ook hij doet alles wat nodig is om een niveau hoger te bereiken. Ik vermoed dat we allebei aan dezelfde ziekte lijden: chronische ontevredenheid.’

‘Ik word ongelukkig als ik mijn hart niet helemaal in een film kan steken,’ geeft DiCaprio toe. ‘Dan krijg ik het gevoel dat ik mijn talent aan het verkwanselen ben. Weet je, zodra ik in Hollywood de status had bereikt dat mijn naam alleen volstond om projecten groen licht te geven, zwoer ik om uitsluitend te werken met regisseurs die met belangrijke dingen bezig zijn, regisseurs die het medium veranderen. Die drang valt wellicht terug te brengen tot mijn jeugd, toen ik koortsachtig naar films als ‘Taxi Driver’ en ‘Apocalypse Now’ keek en tegen mezelf zei: ‘Ooit ga ook ik zulke films maken.’’

Dwerg met klep

In zijn kinderjaren was DiCaprio een kleine, charmante, vroegrijpe jongen: ‘Ik was een dwerg met de grootste mond ter wereld.’ De jonge Leonardo – zo genoemd omdat zijn Duitse moeder, Irmelin, hem voor de eerste keer in haar buik voelde schoppen terwijl ze in Firenze een schilderij van Da Vinci stond te bewonderen – had van in het prille begin, zoals hij zelf zegt, ‘een rare, bijna ziekelijke drang om op een podium te staan.’ Zijn vroegste herinnering dateert van toen hij 3 jaar oud was: samen met zijn Italiaans-Amerikaanse vader George bevindt hij zich op een hippieconcert, en ineens springt hij op het podium en begint hij te tapdansen voor het publiek, dat ongeduldig op de volgende band staat te wachten.

undefined

'Leo is een enigma. Er hangt een zekere magie rond hem.' Tom Hardy

Op school kon hij zich niet concentreren, maar voor een publiek bloeide hij open. Acteren, zo wist hij al snel, was het gouden ticket. ‘Toen ik opgroeide, dacht ik voortdurend aan geld,’ zo zei hij ooit over zijn jeugd, die hij doorbracht in een ruige buurt in East Hollywood. Zijn moeder, een secretaresse, en zijn vader, een distributeur van comics (zijn ouders gingen uit elkaar toen hij 3 jaar was), hadden het niet breed. ‘Het gevolg was dat ik me dag in, dag uit zat af te vragen hoe we de huur of de boodschappen moesten betalen,’ vertelt hij me. ‘Acteren leek me een goede uitweg uit die ellende.’ Van het begin af deden zijn vader en zijn moeder alles om de dromen van hun zoon waar te maken. ‘Ik ben mijn ouders verschrikkelijk veel verschuldigd,’ zegt hij met trillende stem. ‘Ze luisterden naar me, zie je. Ze luisterden naar hun zoontje dat zei: ‘Ik wil acteur worden.’ En ze hebben me onvoorwaardelijk gesteund, ze lieten me voelen dat al mijn dromen binnen handbereik waren. Ik ken een heleboel mensen die zijn grootgebracht in rijkere families dan de mijne, en van wie de ouders nooit zijn gescheiden, maar die in hun leven nooit zoveel liefde hebben gekregen als ik.’

‘De menselijkheid die Leo in zijn personages legt,’ aldus Steven Spielberg, die hem regisseerde in ‘Catch Me If You Can’, ‘kan rechtstreeks worden teruggebracht tot de innige band die hij met zijn ouders heeft.’ Eén van zijn ouders gaat altijd met hem mee op reis. Twee dagen voor ons gesprek werden hij en zijn vader (Leo: ‘De meest verstandige, meest belezen man die ik ooit heb ontmoet’) nog samen gefotografeerd toen ze de klimaattop in Parijs bijwoonden – DiCaprio is ambassadeur van de vrede voor de VN. Zijn moeder (‘Eerlijk, praktisch en no-nonsense’), bij wie hij zelfs nadat ‘Titanic’ hem de beroemdste acteur van de wereld had gemaakt nog vele jaren bleef wonen, hangt minstens één keer per dag aan de lijn. En wanneer hij en zijn moeder samen op reis zijn, neemt ze obsessief foto’s van haar zoon – vandaar dat hij haar liefdevol ‘Mamarazzi’ noemt.

Leo en Martin

Toen de 16-jarige DiCaprio – na een fenomenale groeispurt opgeschoten tot een ranke 1 meter 83 – zijn ouders vertelde dat hij de school wilde verlaten om zich op zijn acteercarrière te focussen, stonden ze 100 procent achter hem. En toen hij twee jaar later tijdens een auditie een hoop andere jonge acteurs (onder wie zijn vriend Tobey Maguire) overtroefde en de rol bemachtigde van een jongen die wordt misbruikt door de vriend van zijn moeder (vertolkt door zijn grote held Robert De Niro) in ‘This Boy’s Life’, zetten zijn ouders hem onmiddellijk met beide voeten op de grond en lieten ze hem duidelijk verstaan wat voor een bofkont hij was.

Toen hij in 1994 zijn eerste Oscarnominatie binnenhaalde voor Beste Mannelijke Bijrol voor zijn vertolking van een jongen met leermoeilijkheden in Lasse Hallströms ‘What’s Eating Gilbert Grape’, waakten ze erover dat zijn hoofd niet op hol werd gebracht. ‘De levenshouding van mijn vader heeft een grote impact op mijn carrière gehad,’ aldus DiCaprio. George, een product van de rebelse jaren 60, stuurde zijn zoon voortdurend in de richting van eigenzinnige projecten. Hoewel Hollywood op zijn 19de aan zijn voeten lag, nam DiCaprio niet de voor de hand liggende commerciële weg, maar ging hij een junkie spelen in ‘The Basketball Diaries’ en vertolkte hij de gepijnigde dichter Arthur Rimbaud in ‘Total Eclipse’. En nadat Baz Luhrmanns ‘Romeo + Juliet’ en James Camerons ‘Titanic’ – één van de succesvolste films aller tijden – hem naar posterboy-waanzin hadden gekatapulteerd, waren het zijn immer kritische ouders die ervoor zorgden dat zijn nuchterheid intact bleef. Niettemin was de Leomania die na die twee films uitbarstte, zwaar. Tijdens een reis naar Brazilië werd hij herkend door indianen uit het regenwoud; in Parijs klampte een tienermeisje zich vast aan zijn been en weigerde ze te lossen; overal waar hij ging, werd hij gestalkt door horden paparazzi.

undefined

'Rijkdom of succes maakt je niet gelukkig. Wél of je een interessant leven hebt geleid, of je de wereld rond je iets hebt bijgebracht'

Na ‘Titanic’ nam DiCaprio bewust twee sabbatjaren, en toen hij weer aan de slag ging, liet hij grote commerciële films als ‘Spider-Man’ en ‘Star Wars: The Phantom Menace’ links liggen ten voordele van meer gedurfde auteursfilms als Danny Boyles ‘The Beach’ en Woody Allens ‘Celebrity’. ‘Hij wilde zichzelf bewijzen, tonen dat hij zijn succes waard was,’ aldus Kate Winslet, zijn tegenspeelster in ‘Titanic’ en ‘Revolutionary Road’. ‘En ik weet dat omdat ik na ‘Titanic’ precies hetzelfde voelde. Als de lat zo hoog ligt, moet je tien keer zo hard werken om die lat daar te houden.’

Op geen enkel moment verloor DiCaprio zijn ultieme doel uit het oog: samenwerken met Martin Scorsese. Toen hem in 2001 geruchten bereikten dat zijn held bezig was met de voorbereidingen van het 19de-eeuwse gangsterepos ‘Gangs of New York’, veranderde de toen 27-jarige acteur van management om dichter bij het project te raken.

Wanneer DiCaprio over zijn mentor praat, leunt hij opgewonden naar voren. ‘Marty, de grootste regisseur van onze tijd, heeft me twee cruciale dingen geleerd,’ zegt hij. ‘Ten eerste: het vergt veel tijd en geduld om een goede film te maken. En ten tweede: cinema is een even krachtige kunstvorm als schilderkunst of beeldhouwkunst. In de eindafrekening wil ik, net als elke andere kunstenaar, kunst voor de eeuwigheid gemaakt hebben, films die de mensen over vijftig jaar nog zullen weten te waarderen.’

undefined

'Ons klimaat bevindt zich op een kantelpunt: door het warme weer in Canada moesten we de filmset naar Argentinië verhuizen, op zoek naar sneeuw'

De twee mannen hebben intussen al vijf films samen gemaakt: ‘Gangs of New York’ ‘The Aviator’, ‘The Departed’, ‘Shutter Island’ en ‘The Wolf of Wall Street’. DiCaprio hield er twee Oscarnominaties aan over: voor ‘Aviator’ en ‘The Wolf of Wall Street’. ‘Hij is als een acteur uit de periode van de stille film,’ aldus Scorsese. ‘In drie seconden kan hij een half dozijn emoties etaleren, gewoon door zijn ogen te gebruiken.’

Onder de vleugels van Scorsese bloeide DiCaprio open van een mooie jongen tot een knappe man. De opnames van hun zesde film, ‘The Devil in the White City’, waarin hij de rol speelt van de 19de-eeuwse seriemoordenaar H.H. Holmes, beginnen binnenkort. ‘Ik heb het immense geluk dat ik veel van mijn dromen heb kunnen waarmaken,’ aldus DiCaprio. ‘Maar geloof me maar als ik zeg dat het mij nooit te doen is geweest om rijkdom of succes, want dat maakt je niet gelukkig. Echt niet. Waar het wél om draait, is of je al dan niet een interessant leven hebt geleid, of je de wereld rond je iets hebt bijgebracht.’

undefined

Verboden te vragen

Sinds de lancering van de Leonardo DiCaprio Foundation, nu achttien jaar geleden, heeft de acteur zich beziggehouden met diverse milieukwesties. Hij heeft meer dan 15 miljoen dollar gespendeerd aan de bescherming van bedreigde haaien in Californië, tijgers in Azië en olifanten in Afrika. En om de haverklap spreekt hij de wereldleiders aan over de klimaatverandering. Volgens DiCaprio is de toekomst ‘rampzalig, tenzij we snel een andere manier vinden om energie te produceren’.

‘2015 was het warmste jaar uit de geschiedenis,’ legt hij uit, ‘en we bevinden ons op het kantelpunt. Ik heb het met mijn eigen ogen kunnen zien op de set van ‘The Revenant’, toen de abnormaal warme weersomstandigheden in Canada maakten dat we de hele productie naar Argentinië moesten verhuizen, op zoek naar sneeuw.’

Wanneer hij even niet op de set van ‘The Revenant’ was, stond DiCaprio – die in een milieuvriendelijk appartementsblok in New York woont en met een door waterstof aangedreven BMW rijdt – niet in nachtclubs feest te vieren, maar vloog hij de wereld rond, werkte hij aan enkele documentaires en gaf hij – ernstiger dan ooit door die enorme baard van hem – bevlogen speeches voor de VN. ‘Als acteur verdien ik mijn brood door te doen alsof,’ zo speechte hij. ‘Ik speel fictieve personages die fictieve problemen oplossen. Ik ben van mening dat de mensheid op dezelfde manier naar de klimaatverandering heeft gekeken: alsof het iets fictiefs was. Nu weten we wel beter.’

‘Leo heeft de gratie van een groot leider,’ aldus Tom Hardy, die hem op de set van ‘The Revenant’ leiding zag geven: nooit klagen, altijd het maximum geven, altijd aan de anderen denken. ‘Hij mikt op de sterren, en hij is niet tevreden voor hij het hoogste heeft bereikt in alles wat hij doet.’

Wat ons bij die langverwachte Oscar brengt. Het kan niet anders, of dit jaar zal hij hem eindelijk winnen. Wat meer, zo kun je niet anders dan afvragen wanneer je hem in ‘The Revenant’ bezig ziet, kan een man doen om eindelijk de hoogste erkenning te krijgen? ‘Als ik jou was,’ aldus Hardy, ‘zou ik hem die vraag niet stellen.’

‘Nog één vraag,’ waarschuwt zijn assistent. DiCaprio neemt nog een trekje van zijn e-sigaret en kijkt me diep in de ogen, alsof hij me uitdaagt om de vraag te stellen. Maar ik stel de vraag niet, en bedank hem voor het gesprek. Hij lacht, staat opgelucht op en schudt me warm de hand. Leonardo DiCaprio: je denkt dat je hem kent, maar hij blijft even ongrijpbaar als een droom.

Bekijk de trailer van 'The Revenant'

undefined