Leren deradicaliseren (2): de praktijklessen van deradicaliseringsambtenaar Jessika Soors en burgemeester Hans Bonte van Vilvoorde
Burgemeester Hans Bonte en deradicaliseringsambtenaar Jessika Soors hebben de voorbije jaren wereldwijd krediet opgebouwd met hun aanpak. Als deradicaliseren een industrie is, dan is Vilvoorde een sterk merk: ‘Aan de oppervlakte lijkt alles rustig, maar dat betekent niet dat er niets broeit.’
Het is moeilijk puzzelen in Vilvoorde, maar burgemeester Hans Bonte en deradicaliseringsambtenaar Jessika Soors hebben de voorbije jaren wereldwijd krediet opgebouwd met hun aanpak. Als deradicaliseren een industrie is, dan is Vilvoorde een sterk merk: ‘Aan de oppervlakte lijkt alles rustig, maar dat betekent niet dat er niets broeit.’
Lees ook: 'Leren deradicaliseren (1): Humo ging op bezoek in de Belgische gevangenissen'
'Als Anke Van dermeersch op een koran gaat staan, is dat olie op het vuur. Ook bij jongeren die tot nu toe veel konden slikken'
HUMO Er bestaat consensus over de reden van jullie succes: kennis. Jullie hebben alles en iedereen in kaart gebracht, jullie kennen het terrein door en door.
JESSIKA SOORS «Dat klinkt alsof het werk voltooid is, maar dat klopt niet: nog altijd moeten we de vinger voortdurend aan de pols houden en waakzaam blijven. Vorige week zondag kreeg ik telefoon van een schooldirecteur: hij had opgevangen dat één van onze FTF’ers (Foreign Terrorist Fighters, red.) was teruggekeerd. De burgemeester was op het Best Kept Secret-festival en ik had een vrije dag, maar we hebben de machinerie meteen in gang gezet. Op zo’n moment weten we wat we moeten doen en wie we moeten aanspreken. Na een halve dag hard werk bleek het vals alarm, gelukkig. Het was hoe dan ook een goede oefening: het toont hoe alert en toegewijd ons team is.»
HANS BONTE «Onze sterkte is de betrokkenheid van veel mensen en gezinnen uit de allochtone gemeenschap. Er zijn 28 mensen vertrokken: die hebben bijna evenveel families achtergelaten. Die mensen zijn ongelofelijk zorgzaam en geëngageerd, omdat ze weten welke ellende een vertrek of terugkeer kunnen aanrichten. Hun afkeer voor IS is mogelijk nog groter dan de onze. Zij hebben het gevoel dat hun religie gestolen is. Met de hulp van die mensen hebben wij een groot netwerk uitgebouwd, dat diep vertakt is in de allochtone gemeenschap. En die mensen hebben een groot vertrouwen in ons.»
HUMO Wie is ‘ons’ precies?
BONTE «De kern is onze lokale integrale veiligheidscel. Daarin zitten Jessika, ik, de korpschef en Tarik Yahyioui, de hoofdinspecteur van de politie die de radicaliseringsdossiers opvolgt. Wij komen officieel om de drie à vier weken samen, maar in de praktijk overleggen we bijna dagelijks. Ook in het weekend, ’s avonds en ’s nachts als het moet. We verzamelen nauwgezet alle informatie over onze geradicaliseerde mensen in de gevangenis, maar ook wat we op straat vernemen. Gisteren hebben we nog een oudere vrouw ontvangen, de grootmoeder van twee kindjes die in Syrië zijn geboren. Die vrouw wil haar kleinkinderen naar België laten komen. Ze heeft ons belangrijke informatie gegeven. Ik denk niet dat iemand in Vlaanderen een beter zicht heeft op de situatie dan wij. Dat heeft te maken met de kleinschaligheid, maar ook met het engagement van ons team.»
HUMO Jullie expertise wordt intussen ook op een hoger niveau aangewend. Eén van de twee Vlaamse antiradicaliseringsambtenaren komt van hier.
BONTE «Hij is opgegroeid in deelgemeente Houtem. Heel wat van zijn vrienden zijn vertrokken naar Syrië: hij is achtergebleven. Ik heb indertijd nog subsidies losgeweekt bij Vlaams minister Jo Vandeurzen, zodat ik hem kon inschakelen bij een vzw die opvoedingsondersteuning verleent aan gezinnen. Vorige week zei minister Geens in het parlement dat hij samen met zijn collega schitterend werk levert in de Vlaamse en Brusselse gevangenissen. Ze moeten de klus klaren met twee personen voor alle gevangenissen, ze hebben vooral nog veel collega’s nodig.»
SOORS «Ik heb onze Houtemnaar voor het eerst ontmoet in de moskee, waar hij een brug probeerde te slaan tussen radicale jongeren en de stad. De voorzitter van de moskee had een gesprek georganiseerd met een groep hardliners, met een duidelijke link naar onze FTF’ers. Ik was hier nog maar twee weken aan de slag: ik ben de moskee enigszins aarzelend binnengegaan, en vond daar een groep jongeren die mij wel eens snel zouden zeggen wat het probleem was (lacht). Ze waren onomfloerst, maar wel constructief. Ik heb daar heel snel gezien wat er leeft, wat echt aan de grondslag ligt van die radicaliseringsproblematiek die ik mee moet oplossen. Daar is eigenlijk de kiem gelegd voor alles wat we nadien hebben gedaan. Uit dat eerste gesprek is een praatgroep ontstaan waarin wij samenkwamen met jongeren met salafistische opvattingen. Die groep is intussen omgevormd tot een debatgroep waarin politie en jongeren met elkaar praten.»
undefined
'We hebben al te vaak gehoord: 'Het is niet omdat iemand plots vijf keer per dag bidt, dat hij radicaliseert''
Totaal onderbemand
HUMO Dit jaar komen 28 geradicaliseerde gedetineerden vrij uit de Belgische gevangenissen. Zijn daar mensen uit Vilvoorde bij?
SOORS «Nee. Pas in 2019 komt de eerste uit Vilvoorde vrij.»
BONTE «Er is er wel één die hoopt op vroegtijdige vrijlating.»
SOORS «Daar hopen ze allemaal op, maar dat hebben wij niet in de hand. De strafuitvoeringsrechtbanken beslissen daarover.»
HUMO Jullie hebben al vaak geklaagd over de gebrekkige communicatie van justitie over die vrijlatingen.
BONTE «Ik was hier eens rustig aan het werk toen mijn medewerkster Sandra riep: ‘Hans, je hebt bezoek.’ Plots stond er een kerel voor mijn bureau, met een ellenlange uitleg over elektronisch toezicht en wat weet ik nog allemaal. Na een tijdje besefte ik dat het één van onze gasten was die op de lijst van het OCAD stond. Hij was vrijgekomen met een enkelband, maar niemand had het nodig gevonden om ons te waarschuwen.»
SOORS «En dan dat verhaal van Fatima.»
BONTE «Fatima Lamarti is onze schepen van Sociale Zaken, en cruciaal in onze werking. Zij was op straat een kerel tegengekomen die veroordeeld was. Ze heeft mij meteen gebeld, maar ik zei dat ze zich waarschijnlijk vergist had, omdat hij volgens de OCAD-lijst in de gevangenis zat. Onze korpschef was formeel: ‘Onmogelijk. Die zit in de cel.’ We hebben de Staatsveiligheid gebeld, daar zeiden ze ook: ‘Kan niet.’ Maar Fatima kende die jongen al van toen ze nog kinderen waren. Ze bleef volhouden dat ze hem gezien had. Ze heeft een paar telefoons gedaan, en binnen het kwartier stond hij hier in mijn bureau. Terwijl hij volgens álle diensten in de gevangenis zat.»
SOORS «Die verhalen zijn intussen wel enkele jaren oud, en er is sindsdien veel verbeterd. De informatie over voorwaardelijke vrijlatingen en enkelbanden stroomt nu vlot door naar onze politie. Voor de penitentiaire verloven en uitgangsvergunningen is dat nog altijd niet gebruikelijk.»
BONTE «Met veel moeite hebben we het voor elkaar gekregen dat ze ons ook dan een mail sturen, omdat ze weten dat wij anders heel hard gaan zeuren. Maar het is geen algemene regel voor het hele land.»
SOORS «Wij hebben ook heel goede contacten in de gevangenissen, met mensen die begrijpen hoe belangrijk die informatie is. Zij houden ons op de hoogte. Andere steden en gemeenten hebben die informele kanalen wellicht minder.»
BONTE «Na de ellende in Luik heb ik tot twee keer toe aan minister van Justitie Koen Geens en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon gevraagd of de korpschef van Luik op de hoogte was van het verlof van Benjamin Herman. Ze hebben niet geantwoord.»
HUMO Benjamin Herman is nog altijd een twijfelgeval: stond hij bekend als geradicaliseerd of niet?
SOORS «Ik kan alleen maar voortgaan op wat ik gelezen heb, maar in zijn geval verstopt men zich achter het argument dat er alleen maar indirecte informatie was: hij werd zijdelings genoemd in informatierapporten. In het geval van Herman gebruikt men dat als een excuus – ‘We konden het niet weten.’ – terwijl wij net merken dat mensen die vermeld worden in zo’n dossier daardoor vaak ten onrechte niet aan een visum raken of geen job op de luchthaven kunnen krijgen.
»Als ik het goed begrepen heb, bekeerde Benjamin Herman zich tussen 2012 en 2014. Daarom vragen mensen nu: ‘Hadden we het eerder kunnen weten?’ Ik ben de eerste om toe te geven dat het moeilijk is om in te schatten of iemand geradicaliseerd is of niet, maar we hebben al te vaak gehoord: ‘Het is niet omdat iemand plots vijf keer per dag bidt, dat hij radicaliseert.’ Met alle respect, maar bij een veranderingstraject als radicalisering zijn er bijna altijd andere signalen.»
BONTE «De vraag is: wie had die kunnen opvangen? Cipiers zijn laagopgeleid en even wit als u en ik: ze leven in een andere wereld dan de mensen die kwetsbaar zijn voor radicalisering.
»In de De-Radexvleugel van de gevangenis van Hasselt zitten negen zogezegd zware gevallen, in Ittre nog eens dertien. Daarnaast zitten er volgens mijn informatie 250 minder risicovolle profielen in de andere gevangenissen. Ik zou wel eens willen weten hoeveel van die 250 mensen een individueel deradicaliseringstraject volgen. Geen enkele, vrees ik, want de diensten zijn totaal onderbemand. Achter die 250 zit dan nog nog een derde pelotonnetje, met mensen zoals Benjamin Herman. Die ontsnappen helemaal aan de aandacht en worden aan hun lot overgelaten. Tussen haakjes: die indeling, wie wel en wie niet, is voor een deel arbitrair. Er bestaat geen thermometer waarmee je radicalisering exact kunt meten. Mijn politiemensen hebben me al gezegd dat ze vragen hebben bij de negen die in Hasselt zitten. Ze vermoeden dat sommigen daar niet thuishoren, maar omdat ze er zitten, worden ze wél blootgesteld aan de radicale ideeën van de goeroes.»
undefined
undefined
'Syriëstrijders werden aangezogen door het kalifaat en de verhalen van de avonturiers. Door de val van het kalifaat is de droom uiteengespat' Jessika Soors
Slechte gewoontes
HUMO Ook bijzonder: jullie gaan de Vilvoordse gevangenen zelf opzoeken.
BONTE «Dat doen we vanuit de filosofie dat die mensen ooit vrijkomen en dat je dan maar beter weet wat hun drijfveren en hun denkbeelden zijn. Sommige van die mensen zijn veroordeeld in terreurdossiers, en iedereen weet dat je niet beter uit de gevangenis komt dan je er bent ingegaan. We hebben ook nauw contact met de families van gedetineerden en houden de drempels bewust laag: als ze iets te weten komen, contacteren ze Jessika spontaan. De gedetineerden zélf trouwens ook.»
SOORS «De eerste keer was een bijzondere ervaring. Ik kreeg een oproep van een geheim nummer. Meestal is dat dan de politie, maar toen zei een mannenstem: ‘Het is X, weet u wie ik ben?’ Natuurlijk wist ik dat: ik kan onze lijst met FTF’ers intussen dromen. Hij vroeg of we geen begeleiding voor hem konden opstarten. Zijn motivatie was dubbel: hij had weinig omhanden in de gevangenis en hij wilde een stevig dossier opbouwen voor penitentiair verlof of vervroegde vrijlating. Na dat gesprek vroeg ik in al mijn naïviteit: ‘Op welk nummer kan ik je bereiken?’ Waarop hij: ‘Niet. Ik zit in de gevangenis.’ (lacht)
»Die man belt me nog regelmatig, soms met praktische vragen, soms om een praatje te slaan of om zijn frustraties te ventileren. Onlangs zijn we hem voor het eerst gaan bezoeken. Twee dagen later belde hij om ons te bedanken, omdat we moeite doen en hem het gevoel geven dat hij nog niet afgeschreven is. Het is een mooi voorbeeld van de filosofie achter die individuele begeleiding: we weten dat hij ooit vrijkomt, we kunnen maar beter nu al werk maken van zijn reïntegratie.»
BONTE «Dat is de sleutel in deze hele problematiek: de beste investering in veiligheid is sociale begeleiding. Je moet die mensen iets bieden om naar uit te kijken. En door hen te begeleiden, kan je hen ook het beste opvolgen.»
SOORS «Samen met hun ouders, broers, zussen en vrienden gaan we kijken waaraan we voor hen kunnen werken.»
BONTE «Schuldbemiddeling, werkloosheidsuitkering, administratie, inschrijvingen, psychologische begeleiding...»
SOORS «Soms is het heel praktisch: als iemand een uitgangsvergunning krijgt, zullen wij erop toezien dat hij niet zomaar de straat wordt opgestuurd, maar afspraken heeft met bijvoorbeeld de VDAB.»
BONTE «Als parlementslid mag ik onaangekondigd bij elke gevangene binnenvallen. Omdat we moeilijk bij sommige mensen raakten, heb ik daar een beroep op gedaan. Twee van hen kende ik al heel lang, van toen ze nog kinderen waren. Ze vonden het eigenlijk leuk dat ik er was, die mensen zijn eenzaam, hè. Ik ga niet vergeten hoe één van hen nog gauw zijn sigaretten wegmoffelde, en me dan zijn oud computertje toonde waarmee hij zijn huiswerk maakt. Hij wil absoluut zijn diploma halen. Eén voor één zeggen ze dat ze domme dingen gedaan hebben en dat ze zich willen herpakken. Ik heb er niet één ontmoet die zegt dat hij zijn straf niet verdiend heeft.»
HUMO Soms gaan er ook mensen van de politie mee tijdens zo’n bezoek.
SOORS «Korpschefs en burgemeesters zijn tegenwoordig verplicht om mensen van de OCAD-lijst ‘aanklampend en systematisch’ op te volgen. Zo staat het in een omzendbrief. De politie volgt dan vooral de veiligheid op. In de gevangenis gaan ze al eens kennismaken. Ze nemen dan ook de temperatuur: ‘Met wat voor iemand hebben we te maken?’ Dat kan ook in het voordeel van de gedetineerde zijn. Onze mensen van de lokale politie voelen goed aan bij wie ze beter de teugels vieren, in plaats van de duimschroeven aan te draaien, om zo’n kerel niet te verliezen.»
BONTE «We móéten wel zelf gaan, omdat we via de officiële kanalen amper informatie krijgen over die mensen. Sinds 2016 stuurt het directoraat-generaal van het gevangeniswezen ons af en toe een soort bulletin, vaak niet meer dan twee lijntjes lang. Het meest absurde bericht dat we kregen over één van onze Vilvoordenaars: ‘Hij heeft nieuwe sportschoenen.’ Van wie hij bezoek krijgt, of hij studeert of werkt en of hij al betrapt is met drugs: daar hebben we geen flauw benul van.»
HUMO Werken jullie vanuit de stad ook aan de religieuze opvattingen, de ideologie?
SOORS «Als dat nodig is, ja. De psychologische bijstand doet dat ook. Maar het is een populaire misvatting dat je mensen kan deradicaliseren met een opbod van waarheden. Deradicalisering begint altijd vanuit disengagement: je moet mensen doen afstappen van geweld. Later volgt dan deradicalisering.»
BONTE «Het is goed dat je mensen laat nadenken over hun ideeën, maar je bent daar niets mee als ze nadien weer terechtkomen in een milieu waar ze vanzelf weer hervallen in hun slechte oude gewoontes.»
SOORS «Ik heb eens een lang gesprek gehad met één van onze terugkeerders die intussen vrij is. We spraken over zijn ervaringen in de gevangenis. Hij zei dat de behandeling door de meeste cipiers te wensen overliet, maar dat een paar cipiers hem gewoon als een mens behandelden. Voor zijn celgenoot – ook geradicaliseerd – waren alle cipiers één pot nat: ‘Het zijn allemaal ongelovigen. Zij zijn de reden waarom wij vertrokken zijn.’ Toen hij dat hoorde, is onze man beginnen te twijfelen, omdat hij zag dat sommige cipiers wél hun best deden en niet elke keer zijn dessert achterhielden – want over zulke dingen gaat het in de gevangenis. Door wat hij zelf zag, begon hij zijn oude ideeën in twijfel te trekken. Daarbovenop las hij in zijn dossier dat bepaalde leiders dingen deden die in tegenspraak waren met wat ze zelf verkondigden.»
HUMO Zien jullie een algemene evolutie in radicalisering?
SOORS «Dat is moeilijk te zeggen, omdat de profielen zo divers zijn. Sommigen zijn uit opportunisme op de kar gesprongen, in andere gevallen zijn het simpelweg mensen die psychiatrische zorg nodig hebben.
»In de gevangenis is het moeilijk om een juiste inschatting te maken. We zijn onlangs iemand gaan bezoeken in de De-Radexvleugel van Hasselt. Hij leeft daar in totale afzondering, maar krijgt meer zorg dan hij in zijn hele leven gekend heeft. Binnen die muren lijkt hij het goed te doen: er zijn geen drugs, zijn vrienden van vroeger hangen er niet rond. Maar ik zal mijn hand niet in het vuur steken voor hem. Door een bezoek in de gevangenis kan je iemand niet leren kennen, hij kan zich bij elk contact anders voordoen dan hij is. Je kan iemands werkelijke gedachtegoed maar peilen als je hem in een normale context ziet. Het zit vaak in details: blijft hij weg van bepaalde plaatsen omdat er ongelovigen komen? Dat zijn dingen die ik wil weten voor ik een inschatting kan maken.»
undefined
'Geradicaliseerde gevangenen komen ooit weer vrij, en dan weet je maar beter wat hun drijfveren en hun denkbeelden zijn' Hans Bonte
Sneuvelen in syrië
HUMO Jullie focussen in Vilvoorde niet hoofdzakelijk op geradicaliseerden in de gevangenis. Een paar jaar geleden waarschuwden jullie al voor een nieuwe opstoot van radicalisme op straat, vooral bij jonge meisjes. Hoe is de situatie nu?
BONTE «Ik heb de indruk dat het rustig is, we vangen steeds minder signalen op over mensen die dreigen te ontsporen. Dat heeft ook te maken met de internationale situatie. Men onderschat hoe goed die mensen op de hoogte zijn van het conflict in het Midden-Oosten en welke standpunten ons land daarover inneemt. Guy Verhofstadt stond ooit te roepen dat we het regime van Assad moesten bewapenen, stel u voor. Toen Donald Trump aankondigde dat hij zijn ambassade ging verhuizen naar Jeruzalem, sloeg de schrik me ook om het hart.»
SOORS «Je voelt de sfeer op sociale media dan onmiddellijk omslaan, je ziet de profielfoto’s één voor één veranderen naar steunboodschappen voor Palestina.»
BONTE «De lauwe reactie van België heeft mij enorm gefrustreerd. Dat was een uitgelezen kans om geloofwaardigheid te winnen bij een groep die moeilijk kan geloven dat België neutraal is.»
HUMO Ilyas Zarhoni en Cherif Al Maliki van expertisecentrum Ceapire waarschuwden vorige week in Het Laatste Nieuws dat er een nieuwe, nog extremere generatie in de maak is.
BONTE «Dat lijkt me gratuit, want je kan het niet meten, laat staan dat je kan vergelijken.»
SOORS «Er is geen barometer, ik denk dat je met zulke uitspraken enkel angst zaait.
»Nu, dat het rustig lijkt aan de oppervlakte, betekent niet dat er niets broeit. Een jeugdwerker vertelde me gisteren nog over een jongen die allesbehalve geradicaliseerd is, herhaaldelijk zei dat hij geweld niet goedkeurt, maar dat je wél moet optreden als moslims worden aangevallen. Dat zijn geen jongeren die dromen van het kalifaat, maar zich terloops wel antidemocratische ideeën eigen hebben gemaakt. Daarnaast heb je bijvoorbeeld ook nog mensen die aan schizofrenie lijden, en die alleen al daardoor vatbaar zijn voor een extreem discours. Dat gaan ze vervolgens uiten op een manier die alleen maar doet uitschijnen dat ze geradicaliseerd zijn.»
BONTE «In de 17 Vlaamse en Brusselse gevangenissen zijn 19 mensen voltijds in dienst voor de geestelijke gezondheidszorg. Mensen die veroordeeld zijn in een terreurdossier en kampen met psychologische problemen staan twee jaar op de wachtlijst. Dat is soms langer dan de straf die ze gekregen hebben.
»Ik sprak eens met een jonge kerel wiens grote droom het was om in Syrië te sneuvelen. Hij wilde niet naar zijn vrienden, hè, hij wilde daar sterven. Dat is niet alleen radicalisme, dat is een vorm van idiotie. De vraag is: welke jongeren krijg je zo gek? Ik maak mij vooral zorgen over mensen die labiel en psychotisch zijn, en die na jaren zonder begeleiding weer de straat op moeten. Maar ik maak me ook zorgen over mannen die in de gevangenis van ’s ochtends tot ’s avonds zitten te blowen. Drugs zijn een onderschatte factor. Ze duwen mensen sneller over een grens. Bij elk gevangenisbezoek frappeert het mij hoe gemakkelijk men er zich neerlegt bij de alomtegenwoordigheid van drugs.»
HUMO U sprak daarnet over de internationale context. Welk effect heeft de val van het kalifaat gehad?
SOORS «Daardoor is de droom wat uiteengespat. Syriëstrijders werden aangezogen door het kalifaat en de verhalen van de avonturiers. Tegelijk werden ze hier weggeduwd omdat ze moeilijk aan een job raakten of door frustratie over discriminatie. Het aanzuigeffect is weggedeemsterd, maar de voedingsbodem voor de frustratie blijft. Er bestaat nog altijd pijn en verdriet in bepaalde families.
»Waar we het vroeger altijd maar hadden over potentiële vertrekkers, praten we nu over potentiële terugkeerders en terroristen van eigen bodem. Als het kalifaat nog bestond, was Benjamin Herman misschien naar daar vertrokken. Nu gaan zulke mensen hier over tot actie.»
HUMO Nog een prangende kwestie: de vrouwen en kinderen van Syriëstrijders die nu opgesloten zitten in kampen in Turkije en Koerdistan, en die aan hun lot overgelaten worden door de regering-Michel. U heeft al gezegd dat die houding een nieuwe bron van radicalisme zou kunnen worden.
BONTE «In die regio zijn in totaal 25 Vilvoordse kindjes geboren. De regering heeft het altijd over 100 kinderen van mensen die vanuit België naar daar trokken: wij weten absoluut zeker dat het er meer zijn. Dat zijn allemaal kleine Belgjes die aan hun lot overgelaten worden, ook al hebben ze recht op consulaire bijstand. De houding van de regering is stuitend hypocriet. Veel moeders willen terugkeren, enkele zijn nu zelfs naar de rechter gestapt om hulp af te dwingen. Er bestaat een spoedprocedure voor kinderen onder de tien jaar, alleen weigert men die toe te passen. Maar als je die mensen niet helpt, duw je ze in de handen van mensensmokkelaars. Dat creëert gevaren voor die kinderen, maar ook hier zorgt het voor onveiligheid. Met boodschappen als ‘Ze laten ons weer stikken’ kunnen mensen met kwade bedoelingen gemakkelijk onrust stoken. Of: ‘Als het kinderen van de burgemeester waren, zaten ze al lang op een vliegtuig.’ Ze hebben nog gelijk ook.»
HUMO Montasser AlDe’emeh zegt dat het beter is om die kinderen daar te laten: ‘Ze hebben niets anders dan oorlog gekend en haat is hun met de paplepel ingegeven.’
BONTE «Maar we hebben het over kinderen van drie, vier of vijf jaar oud! Het is onzin om die kleuters moordmachines te noemen. Mensen die zulke dingen zeggen, moeten zwijgen, want ze kennen ons integratiebeleid niet. We hebben in het verleden al geweldig werk geleverd met de opvang van kinderen uit oorlogsgebieden. Kosovo. Congo. We hebben zelfs kindsoldaten opgevangen, met prachtig resultaat.»
SOORS «Je moet nú handelen, niet wanneer ze over tien of vijftien jaar de deuren van die vluchtelingenkampen openzetten. Wat voor mensen zijn ze tegen dan geworden?»
BONTE «Je moet die terugkeer op een gecontroleerde manier organiseren, maar de regering steekt de kop in het zand. En vervolgens verstopt ze zich achter technische argumenten: ‘We moeten eerst een DNA-staal hebben om zeker te zijn.’ Hoe ga je in godsnaam een staal laten afnemen bij die mensen? Laat hen naar hier komen en neem dan een staal, maar men wil ze gewoon niet. De regering deinst terug voor de publieke opinie en wakkert tegelijk de angst en de afkeer nog meer aan.»
SOORS «Het huidige discours dat vluchtelingen ontmenselijkt en de frustratie over de kindjes die niet mogen terugkomen, doet de situatie allesbehalve goed. Als Anke Van dermeersch op een koran gaat staan en er bladen uitscheurt, is dat olie op het vuur. Ook bij jongeren die tot nu toe veel konden slikken is stilaan een grens overschreden. Weet je nog de tijd van de betoging aan de Amerikaanse ambassade, naar aanleiding van de anti-islamitische film ‘Innocence of Muslims’? Daar en toen zijn de vertrekkers en de kopstukken in elkaars armen gelopen. Die dag zijn er 30 mensen aangehouden, waarvan 19 uit Vilvoorde. Van hen zijn er 18 naar Syrië vertrokken, nummer 19 wilde ook, maar mocht niet mee. Wel, de sfeer vandaag doet me daar een beetje aan terugdenken.»
