Leuker en langer leven zonder vlees: de groenten van Jonas Geirnaert, Joy Anna Thielemans, Dirk De Wachter, Wannes Capelle en Kathleen Cools
U hebt dankzij Tournée Minérale een heldere kijk op de dingen, een blos op de wangen, en de wil om – gesteund door lotgenoten – op dat gezondere elan door te gaan? Goed nieuws: vanaf 1 maart kunt u weer meedoen aan Dagen Zonder Vlees, een actie die niet alleen uw gezondheid, maar ook – hoogdringend in Trump-tijden – het klimaat ten goede komt.
'Gisteren zat ik ergens te lunchen waar spek gebakken werd: walgelijk. Alleen een sneetje hesp zien liggen vind ik nog draaglijk'
Om u veertig dagen lang te begeleiden bij een vlees- en visloos menu, gaat de zesde jaargang van Dagen Zonder Vlees vergezeld van een kookboek vol vegetarische recepten van bekende deelnemers. Onder hen: Kathleen Cools, Frank Deboosere, Dirk De Wachter, Joy Anna Thielemans, Jonas Geirnaert en Wannes Cappelle.
JONAS GEIRNAERT
‘Zelf koeien slachten’
JONAS GEIRNAERT Voor ‘Basta’ organiseerden we zes jaar geleden een barbecue voor een beperkt aantal kijkers, die wijsgemaakt werden dat het malse vlees op hun bord afkomstig was van het koddige kalfje Willy, dat een week tevoren nog de harten van tv-kijkend Vlaanderen veroverd had. Wat ik heel interessant vond tijdens het maken van die uitzending: het uitblijven van negatieve reacties — zowel vanuit de slachthuissector als vanuit de vegetarische sector. We hadden namelijk wel wat kritiek verwacht.
»Nu, er zit natuurlijk een enorme afstand tussen het verpakte vlees dat je in de supermarkt koopt, en het eigenlijke dier waarvan het vlees afkomstig is. De consument wordt ver weggehouden van alles daartussen. Als ze mij zouden zeggen dat ik enkel nog biefstuk mag eten wanneer ik eigenhandig de koe in kwestie slacht, dan zou ik dat zelf ook niet over mijn hart krijgen. Maar als iemand anders het voor mij doet en het ook nog eens netjes verpakt, dan heb ik er plots geen probleem meer mee. Tja.»
undefined
'Ik ben sowieso geen fanatieke deelnemer'
HUMO In het Dagen Zonder Vlees-kookboek vertel je dat je niet weet of je de actie 40 dagen lang zult volhouden. Eet je zo graag vlees?
GEIRNAERT «Ja, al zal ik gedurende de Dagen Zonder Vlees thuis altijd wel vegetarisch koken. Ik bedoelde daarmee dat ik sowieso geen fanatieke deelnemer ben. Vorig jaar heb ik in totaal 35 dagen vegetarisch gegeten: de overige vijf was ik dan bijvoorbeeld op bezoek bij mijn schoonvader, die niet speciaal voor mij vegetarisch hoeft te koken. Kan ik het vlees in zo’n geval laten liggen, dan zal ik dat zeker doen, maar ik ga nu ook weer niet stukjes vlees uit een stoofpotje zitten vissen. Momenteel zit ik midden in de opnames van onze fictiereeks (‘De dag’, die hij samen met zijn vriendin Julie Mahieu geschreven heeft, red.) en wordt er op de set voor iedereen gekookt: vanaf maart zal ik enkel vegetarische kost opscheppen.
»Ik kook schandalig weinig, en culinaire hoogstandjes zijn niet meteen aan mij besteed. Eigenlijk ben ik dus een heel slecht uithangbord voor Dagen Zonder Vlees (lacht). Toen ze me vroegen welke recepten ik wilde delen, heb ik eens heel goed moeten nadenken: het was één van de moeilijkste vragen die mij de voorbije jaren gesteld werden.»
HUMO Maak jij je als vleeseter zorgen om de ecologische impact van de vlees- en visindustrie?
GEIRNAERT «Ja. Die impact is best hoog, en ik denk dat nog te weinig mensen zich daar terdege van bewust zijn. Ik heb ooit eens de lezing ‘Wat is er mis met vis?’ van de Nederlandse natuurfotograaf Dos Winkel bijgewoond, over de leegroof van de oceanen. En sinds ik ‘Dieren eten’ van Jonathan Safran Foer gelezen heb, speelt ook het ethische aspect voor mij een rol. Niet dat iedereen van vandaag op morgen vegetariër moet worden, maar hoe groter de algemene bewustwording, hoe groter de kans op gedragsverandering.
»Tijdens het lezen van ‘Dieren eten’ vroeg ik me af of de wantoestanden in de Europese vleesindustrie even erg zijn als de Amerikaanse. Ik geloof dat het mogelijk is om ethisch verantwoord vlees te consumeren: als een dier voldoende ruimte krijgt, goed behandeld wordt, en daarna snel en pijnloos geslacht wordt, dan heb ik daar verder weinig problemen mee. Maar men is constant op zoek naar de goedkoopste manier om vlees te produceren: dát is het probleem.»
HUMO In de onlinekrant De Correspondent verscheen onlangs het artikel ‘Hierdoor werd ik in één klap vegetariër (en jij misschien ook)’ van Rutger Bregman: de intelligentie en het rijke gevoelsleven van boerderijdieren was één van de redenen waarom hij besloot vlees af te zweren.
GEIRNAERT «Vooral de laatste jaren wordt dat steeds meer onderzocht, en de resultaten roepen natuurlijk veel vragen op. Ik heb onlangs een ander interessant artikel gelezen over varkens: blijkbaar zijn het echte groepsdieren, die nauwe sociale banden met elkaar onderhouden. Worden ze afgezonderd, dan zijn de mentale gevolgen niet te overzien.
»Het probleem is dat we niet goed weten wat het label ‘biologisch’ precies inhoudt. Daar heeft Foer het ook over: in Amerika is dat label totaal geen betrouwbare indicatie voor dierenwelzijn. Kippen die een ‘vrije uitloop’ hebben, zullen wellicht een beter leven leiden dan batterijkippen, maar het blijft twijfelachtig of dat dan ook het perfecte leven voor een kip is. Vaak houdt het gewoon in dat ze over een voorwaardelijke minimumoppervlakte beschikken. Het beeld van uitgestrekte groene velden waar enkele kippetjes op rondlopen, zal dus ook wel niet stroken met de werkelijkheid.»
HUMO Nog volgens Bregman: flexitariër zijn volstaat niet, want ‘je pleit toch ook niet voor deeltijds racisme?’
GEIRNAERT «Een erg scheve boutade. Dan kun je evengoed zeggen dat je vanaf morgen beter nooit meer je auto gebruikt, omdat deeltijds racisme af te keuren valt. Je kunt niet verwachten dat de hele wereldbevolking plots vegetariër wordt. Er schuilt wat fundamentalistische domheid in die uitspraak, wat de grotere zaak zeker geen goed zal doen.»
HUMO In de documentaire ‘Cowspiracy’ snapt voedingsspecialist en veganist Dr. Michael Klaper niet waarom mensen melk drinken: we zijn immers geen kalfjes. Die melk zit vol groeistoffen die kalfjes nodig hebben, maar die nadelig zijn voor de mens: mannen krijgen er man boobs van, vrouwen dan weer knobbeltjes in de borsten.
GEIRNAERT (zucht) «Opnieuw een rabiate reactie. Als hij zo zijn punt wil maken, is dat zijn goed recht, maar bij mij heeft dat eerder een averechts effect. Je mag ook niet vergeten dat de mens al tienduizenden jaren aan een stuk dieren aan het domesticeren is: dat zit nu eenmaal in onze eetcultuur verweven, en daar maakt zuivel een belangrijk onderdeel van uit. Dan liever de aanpak van Dagen Zonder Vlees: mensen aanmoedigen om vegetarische gerechten eens uit te proberen en dat hopelijk 40 dagen lang vol te houden, waarna ze nagaan welk effect dat heeft op hun gezondheid en hun ecologische voetafdruk. Veel nuttiger dan zulke eenzijde boutades.»
HUMO Wat ga je, tot slot, de komende 40 dagen het meest missen?
GEIRNAERT «Een goeie pita: daar heb ik af en toe een goestje in en dan móét ik dat eten (lacht).»
Wannes Cappelle
‘Stinkende pasta’
Wannes Cappelle, is frontman van Het Zesde Metaal en milieubewuste burger van het eerste uur. Shampoo koopt hij nooit (‘Na enkele weken je haar met water wassen reinigt het zichzelf’), afwasmiddel maakt hij eigenhandig van klimop (‘Het schuimt niet, maar dat visuele extraatje heb je tijdens de vaat niet nodig’), en vlees stopt hij al negen jaar niet meer in z’n mond.
Wannes Cappelle «Ik heb altijd geprobeerd mijn ecologische voetafdruk te beperken – zo neem ik bijvoorbeeld al jarenlang zo vaak mogelijk mijn plooifiets mee op de trein. Toen mijn vrouw zwanger was van ons eerste kindje, vroeg ik me af hoe ik die duizenden toekomstige vuile pampers zou kunnen compenseren. Ik ben van de ene op de andere dag gestopt met vlees te eten: scheelt meteen een pák. Jaarlijks worden er wereldwijd 24 miljárd landbouwdieren gekweekt: samen met de grond die nodig is voor hun voeding, nemen ze 70 procent van alle landbouwoppervlakte op aarde in. Er wordt daarvoor zelfs aan ontbossing gedaan. Voor het produceren van 1 kilogram biefstuk is er 8 kilo graan en 15.000 liter water nodig, en bovendien stoten koeien dagelijks 350 gram methaan uit – een broeikasgas dat 25 keer schadelijker is dan CO2. Elk stuk vlees dat niet gegeten wordt, is dus pure winst: als iedereen één dag per week vegetarisch zou eten, dan zou dat al een verschil maken.
»Het dierenleed woog voor mij aanvankelijk minder door dan die ecologische aspecten. In m’n kindertijd liepen er dieren rond in de tuin, en ik leerde dat die er waren om opgegeten te worden. Een konijn dat ondersteboven aan een nagel klaarhangt om gestroopt te worden, een duif die met een schaar de kop wordt afgesneden, of een varken dat gekeeld wordt in de tuin: daar ben ik mee opgegroeid. Dat is pas veranderd toen ik vier jaar geleden online de ‘Best Speech You Will Ever Hear’ van dierenrechtenactivist Gary Yourofsky zag: een uiteenzetting van een uur over de gruwelen van de vlees- en zuivelindustrie, die me zelfs deed blèten. De dag erna ben ik prompt veganist geworden. Het verschil tussen vegetarisme en veganisme is groot: als vegetariër ben je geneigd het gebrek aan vlees te compenseren met zuivel, maar daarvoor moeten nog altijd immens veel dieren gekweekt worden. Stel dat je als vleeseter een ecologische voetafdruk hebt van 100 procent, dan wordt die bij een vegetariër gereduceerd tot 70 procent, om bij een veganist nog eens te dalen tot 20 procent.»
HUMO Was het moeilijk om de omschakeling te maken?
Cappelle «Ik at voorheen dagelijks vlees of vis, maar had er geen moeite mee dat te laten. Stoppen met roken vond ik bijvoorbeeld veel moeilijker: dat is echt een verslaving.
»De eerste maand als veganist ben ik makkelijk doorgekomen dankzij de Nederlandse Vegan Challenge-website, die de deelnemers voorziet van drie veganistische recepten per dag en een lijst van de nodige ingrediënten. De grootste aanpassing bestond erin om van de Heilige Drievuldigheid van aardappelen-vlees-groenten af te stappen. Uit eten gaan is daarom niet zo evident. Met de crew van ‘Bevergem’ gingen we eens eten in het restaurant van een tankstation: toen de vleeseters hun voorgerecht voorgeschoteld kregen, volgde er niets voor de vegetariërs. Ik vroeg of er ook voor ons een voorgerecht was: ‘We kunnen toch moeilijk drie keer na elkaar een slaatje serveren?’ (lacht)»
HUMO Voel jij je eigenlijk fitter met je veganistische dieet?
Cappelle (blaast) «Ik vind het moeilijk om dat te vergelijken. In januari heb ik een maand geen alcohol gedronken: je leest dan dat je je na tien dagen opmerkelijk fitter zult voelen, maar daar heb ik weinig van gemerkt. Hetzelfde met veganisme: ik voel me in elk geval niet slechter, maar ook niet immens veel fitter.
»Het wordt aangeraden om vitamine B12-supplementen te nemen, omdat die vitamine enkel in dierlijke producten te vinden is. Maar omdat ik buitenshuis soms wat zuivelproducten binnenkrijg – als ik bij mensen ga dineren, neem ik genoegen met een vegetarisch maal – doe ik dat niet. Je hebt er ook weinig van nodig. Thuis gebruik ik koolzaadolie, die barst van de omega 3-vetzuren – het is onzin dat je die enkel uit vis kunt halen. En ’s morgens eet ik havermout, die ik vermeng met tarwekiemen, chiazaad en lijnzaad: zo krijg ik heel wat vitamines en vezels binnen.
»Wanneer ik thuis ben, kook ik, en dan eten de kinderen ook veganistisch. Kookt mijn vrouw, dan maakt zij weleens vlees of vis klaar. Onze kinderen eten dus gevarieerd, waardoor ik niet bang ben voor eventuele tekorten. Ze vinden veganistische voeding erg lekker: ze eten bijvoorbeeld graag notenpasta op hun boterhammen, wat mij toch gezonder lijkt dan enkele plakjes salami.»
HUMO Word je tegenwoordig onwel wanneer je pakweg een hamburgerkraam passeert?
Cappelle «Gisteren zat ik ergens te lunchen waar er spek gebakken werd: walgelijk. Dat geldt voor alle soorten varkensvlees, eigenlijk. Hoewel: een sneetje hesp zien liggen is nog draaglijk. Het hangt er dus van af. Mijn vrouw had per ongeluk eens pasta gekocht waarin eieren verwerkt waren: toen ze die aan het koken was, vond ik echt dat het stónk.»
HUMO Welk gerecht mis je het meest?
Cappelle «Als iemand naast mij op restaurant biefstuk-friet bestelt, dan kan ik daar weleens jaloers op zijn.»
Kathleen Cools
‘Geen extremist’
HUMO Jij bent er al vanaf het prille begin van Dagen Zonder Vlees bij, Kathleen.
Kathleen Cools «Ja: ik ben wel geen volbloed vegetariër, maar gaandeweg ben ik steeds minder vlees gaan eten. Dat is heel spontaan gegroeid: samen met mijn gezin ben ik me er geleidelijk bewust van geworden dat vegetarisch eten niet alleen lekker is, maar ook een levensstijl is die bij ons past. Als ik nu terugkijk naar hoe wij pakweg 25 jaar geleden aten... Dat was echt traditionele Vlaamse kost, hè: een stuk vlees, wat aardappelen en groenten erbij, klaar. Vijftien jaar geleden ben ik dan beginnen te experimenteren met wokgerechten, al waren de kinderen niet echt enthousiast over die eerste roerbaksels (lacht). Mijn kennis van vegetarisch eten was toen nog beperkt: ik gooide meestal maar wat groenten in de pan. Maar ik heb doorgezet, met resultaat: voor mijn verjaardag kreeg ik een authentieke gietijzeren wok van mijn oudste zoon. Voor mij hét signaal dat ze eindelijk mee waren met mijn gezonde keuken! Sindsdien eten we soms wel vier keer per week vegetarisch.»
HUMO Hunkeren jij of je huisgenoten op vegetarische dagen soms niet naar een stukje vlees?
Cools «Voor alle duidelijkheid: ik ben zeker niet antivlees. Zelf kan ik gerust een tijdje zonder, maar mijn drie kinderen kunnen echt genieten van een goede biefstuk. Toch zijn we ook daarin geëvolueerd: we eten het veel minder vaak dan vroeger, maar als we het doen, rijden we wel 25 kilometer om naar de beste slager in de buurt om biefstuk van topkwaliteit te kopen. We genieten er dus minder vaak van, maar wel des te harder.»
HUMO Wie minder vaak vlees op het menu zet, zou gezonder door het leven gaan. Merk jij daar iets van?
Cools «Ik hecht zeker geloof aan de wetenschappelijke discussies rond rood vlees, dat ongezond zou zijn voor ons darmstelsel. De sensibilisering op dat vlak kun je gewoon niet negeren, toch? Ik stam uit de tijd dat er nog gerookt mocht worden op de werkvloer. Nu klinkt dat absurd: in gesloten ruimtes, tussen niet-rokers, rustig een sigaretje opsteken. Diezelfde bewustwording zie je vandaag met alcohol gebeuren – af en toe een glaasje kan geen kwaad, maar vijf consumpties per dag is gewoon ongezond – en óók in onze omgang met eten. Zeker de volgende generatie, die van mijn kinderen dus, heeft er alle baat bij om bewust met hun lichaam om te gaan. Hun levensverwachting loopt tegen de 90 jaar, dus ze kunnen er maar beter voor zorgen dat hun gezondheid zo lang mogelijk op peil blijft.»
HUMO Is er ook een snuifje idealisme gemoeid met je vegetarische eetgewoontes?
Cools «Ik geloof wel dat de manier waarop we met onze planeet omgaan, dringend moet veranderen. Onlangs raakte ik op café nog aan de praat met iemand die jarenlang bij de Belgische marine had gewerkt. Hij deed een behoorlijk zorgwekkend verhaal uit de doeken over vissersboten die vlak voor onze kusten het ecosysteem totaal vernietigen door de gigantische netten die ze gebruiken. Tel daarbij de klimaatopwarming en de gestage bevolkingsgroei, en dan maak ik me wel zorgen over wat onze kinderen en kleinkinderen nog allemaal te wachten staat. Door zelf minder vaak vlees te eten, probeer ik dus alvast mijn steentje bij te dragen tot een betere wereld.»
HUMO En de overheid? Zou die nog meer kunnen doen om ons bewust te maken van onze vleesconsumptie?
Cools «Meer mag altijd, natuurlijk, al zijn er al wel stappen gezet. Ik weet nog dat er bij de eerste editie van Dagen Zonder Vlees behoorlijk wat ongerustheid was binnen de regering: zou zo’n actie niet slecht zijn voor de vleessector? Terwijl ondertussen is gebleken dat je geen vegetarische extremist hoeft te zijn om aan Dagen Zonder Vlees deel te nemen. De publieke opinie rond vlees is in tien jaar ongelooflijk veranderd – de politiek zal dus wel moeten volgen. Op dat vlak geloof ik sterk in de kracht van de individuele burger, van een beweging uit de samenleving zelf.»
Dirk De Wachter
‘Gezonder lezen’
DIRK DE WACHTER «Voor de recepten die ik leverde aan het Dagen Zonder Vlees-kookboek, heb ik mijn inspiratie gehaald uit het enige kookboek dat ik bezit: ‘The Alice B. Toklas Cook Book’, het mooiste en meest literaire kookboek dat ooit verschenen is’– met mijn excuses voor Pascale Naessens, die een sympathieke dame is, maar vergeleken met Alice Toklas wel de mindere schrijfster. Het boek dateert uit 1954, en combineert literatuur met de klassieke Franse keuken.
»Toklas was samen met de grote modernistische schrijfster Gertrude Stein. Het koppel maakte in Parijs deel uit van de avant-garde: Gertrude hield salon, en ontving er leden uit de kunst- en literatuurwereld — Hemingway en Picasso kwamen regelmatig over de vloer. Terwijl Gertrude vanuit haar zetel intellectuele praat verkocht, kookte Alice voor al die hoge gasten, die naar het schijnt vooral graag langskwamen voor het lekkere eten. Later heeft ze haar kookprestaties te boek gesteld, verweven met allerlei anekdotes: ‘Ineens belde Picasso dat hij zou komen dineren. Ik had niets in huis liggen, maar in de tuin liep er nog een kip rond, die ik dan maar de kop heb afgesneden. Via een vriendin ben ik aan truffels geraakt, die ik in de buik van de kip gestopt heb. Picasso était ravi, c’était formidable!’ Die recepten bevatten vaak vlees, maar af en toe waren ze ook vegetarisch: tijdens de oorlog beschikten zelfs de rijken niet altijd over vlees. Dan maakten ze bijvoorbeeld — dit recept staat in het Dagen Zonder Vlees-kookboek — aubergine-gehaktbrood: vleesbrood zonder vlees. Toen ik gevraagd werd om mee te werken aan Dagen Zonder Vlees, wilde ik dat mooie boekje onder de aandacht brengen: zo zet ik niet enkel aan tot gezonder leven, maar ook tot het lezen van literaire meesterwerkjes.»
HUMO Ben je zelf vegetariër?
DE WACHTER «Nee. Zoals veel mensen van mijn generatie ben ik grootgebracht op stoofvlees, koteletten en worst. Als psychiater kan ik zeggen dat wij gewoontedieren zijn: zodra iets een psychologische evidentie geworden is, wordt verandering heel moeilijk.
»Ik heb mijn doctoraat ongeveer 25 jaar geleden in Amsterdam geschreven, waar je toen in het studentenrestaurant al de keuze had tussen een vegetarisch en een niet-vegetarisch menu. Nu moet je weten dat de Nederlandse studentenkeuken nog verschrikkelijker was dan de Belgische, en het vegetarische menu vaak de aantrekkelijkste keuze was: daardoor heb ik voor het eerst kennisgemaakt met de vegetarische keuken. In België was dat nog iets voor rare kwieten, terwijl de helft van het Nederlandse studentenpubliek toen al voor de vegetarische optie koos. De tweede eyeopener was het krachtige ‘Dieren eten’ van Jonathan Safran Foer.
»Ik ben niet zo’n heel nieuwe man, maar in het weekend sta ik wel achter het fornuis. Ik heb een schoondochter die vegetariër is, waardoor ik mijn creativiteit soms moet aanwenden, maar dat vind ik boeiend. Verder ben ik arts en een ecologisch denkende mens: het spreekt voor zich dat ik me graag inzet voor dit initiatief. Door er een beweging van te maken, kan er stilletjes aan een mentaliteitsverandering optreden. Er zijn cynici die zeggen: ‘Als al die Chinezen nog dagelijks hond eten, waarom zouden wij ons dan moeten aanpassen?’ Ja, zo verandert er natuurlijk nooit iets in de wereld. Als je iets wilt veranderen, begin dan bij jezelf.
»In mijn boeken pleit ik voor engagement, en de vegetarische beweging is een goed voorbeeld van hoe de jonge generatie zich kan engageren. Het houdt veel twintigers bezig, wat positief is. Maar ik ben ook kritisch: al die jonge mensen eten nu misschien wel vaker vegetarisch, maar tegelijkertijd vliegen ze de wereld rond om andere culturen te gaan ontdekken – wat niet alleen je horizonten verruimt, maar ook je ecologische voetafdruk vergroot.»
HUMO Als psychiater buig je je over het menselijke lijden, maar houdt dierenleed je ook bezig?
DE WACHTER «Zeker. Ik ben een nogal filosofisch ingestelde psychiater, en de laatste jaren is er in de filosofie veel te doen geweest rond dierenleed. We hebben de voorbije decennia geleerd dat het verschil tussen mens en dier veel kleiner is dan we altijd hebben aangenomen, maar voor mij persoonlijk is er wel nog altijd een fundamentele breuklijn tussen mens en dier. Van die extreme boeddhisten die amper op de grond durven te lopen omdat ze een insect zouden kunnen vertrappelen: dat vind ik toch bijzonder. Zolang de mens al bestaat, heeft hij dieren gedood, en dankzij de proteïnen uit dat vlees zijn onze hersenen zich verder gaan ontwikkelen. Door Foer weten we dat het doden van dieren niet op een propere manier gebeurt, maar moeten we het daarom meteen ook afschaffen? Dan ben ik eerder voorstander van verdoofd slachten – al raak je daardoor weer in moeilijke ethische en politiek-religieuze kwesties verwikkeld. Dat is het leven: altijd weer op zoek gaan naar nieuwe tegenstrijdigheden, om daar een zo goed mogelijk compromis over te proberen sluiten. Als de wetenschap vorderingen maakt en ons nieuwe inzichten verschaft, dan moeten we dat meenemen in de ethiek, en bepaalde zaken gaan herdenken. Dat maakt de menselijke cultuur zo boeiend: over honderd jaar zullen onze normen en waarden wat dat betreft alweer veranderd zijn.
»Weet je, als je dan toch een steak au poivre eet, geníét er dan van. Eet er misschien eens eentje minder, maar eet je steak alsjeblieft niet met lange tanden. Genieten van het leven is erg belangrijk, want ons geluk hangt daar voor een groot stuk van af.»
HUMO In het Dagen Zonder Vlees-kookboek vertel je dat groenten met gebochelde en afwijkende vormen je voorkeur wegdragen. Omdat er, net als bij elke mens, wat aan scheelt?
DE WACHTER «Het strookt mooi met mijn filosofie, ja: ik koester ook de variatie bij de mens, en heb belangstelling voor het afwijkende, het niet-evidente, het bijzondere. Ik ben een psychiater: alles wat een beetje ongewoon is, boeit mij. Groenten die eruitzien alsof ze uit een plastic vorm gekomen zijn: daar heb ik minder sympathie voor. Doe mij maar iets wat nog echt lijkt.»
undefined
'Als we vrolijk een mals lammetje kunnen oppeuzelen, waarom zouden we dat dan ook niet met wormen en krekels gaan doen?'
Frank Deboosere
‘Ik ben een varken’
HUMO Hoe vaak staat er bij jou vlees op het menu?
Frank Deboosere «Vóór de dioxinecrisis (in 1999, red.) aten we met ons gezin dagelijks vis of vlees, zonder daar al te veel bij stil te staan. Het statuut van vegetariër had toen ook nog een erg hoog geitenwollensokkengehalte. Maar sinds die crisis in de vleesindustrie zetten we thuis minstens één keer per week vleesvervangers op het menu, zoals quorn, tofoe, linzenburgers... Ook de oervlaamse aardappel wordt al eens vervangen door quinoa of andere tarwes.»
HUMO Je omschrijft jezelf als een bourgondiër. Dat associeer ik met een alcohol- én vleesrijk dieet.
Deboosere «Op het vlak van eten ben ik inderdaad een varken: ik eet álles (lacht). Dat komt natuurlijk omdat ik veel op de fiets zit, waardoor ik voortdurend honger heb. Maar het betekent niet dat ik altijd vet- en vleesrijk eet. Ik omschrijf mezelf dus liever als een ‘magere bourgondiër’.
»Rood vlees en bereide vleeswaren zoals charcuterie probeer ik sowieso te mijden, omdat die statistisch gelinkt zijn aan bepaalde soorten van darmkanker. Onze gezondheid zou er flink op vooruitgaan als we onze vleesconsumptie wat kritischer zouden bekijken.»
HUMO Voel je je daadwerkelijk gezonder door vlees nu en dan te laten?
Deboosere «Nee, de grootste opkikker voor mijn lichamelijke én geestelijke gezondheid is nog altijd mijn dagelijkse fietstocht. Met voeding heb ik eigenlijk nooit problemen gehad: ik ben een doorjager, het gaat er even vlot in als uit (lacht). Mijn voornaamste reden om vlees nu en dan te laten is van ecologische aard: een dag zonder vlees is een vriendelijke dag voor het milieu. De vleesindustrie gebruikt gigantische hoeveelheden water. Dat is een kostbaar goedje geworden: de meeste oorlogen in de 21ste eeuw zullen niet om olie maar om water draaien. We moeten er dus spaarzaam mee omgaan. Als je dan weet dat we met dezelfde hoeveelheid water veel meer vegetarisch voedsel dan vlees kunnen produceren, is de keuze snel gemaakt.»
HUMO In theorie wel. Maar in de praktijk lijkt de wereld nog altijd verslaafd aan haar dagelijkse stukje vlees, niet?
Deboosere «Ja, en het zal nog een lange strijd worden om daar verandering in te brengen. In veel culturen zit het eten van vlees er goed ingebakken – pun not intended – en wordt het zelfs gezien als een teken van welstand. Die mentaliteitswijziging zal er dus niet in één klap komen, en toch is ze broodnodig (zucht). Helaas kijken veel mensen niet verder dan hun eigen voortuintje. Navelstaarderij lijkt zelfs weer in de mode te komen in Europa – kijk maar naar de brexit. Terwijl de verschillende landen van de EU net samen zouden moeten zoeken naar oplossingen voor de klimaatopwarming en het nijpende voedselprobleem.»
HUMO Zou je vlees volledig kunnen missen?
Deboosere «Nee, maar als ik mensen vlees zie bestellen op restaurant, trek ik vaak grote ogen: sommige gelegenheden serveren biefstukken van 300 of zelfs 400 gram. Dat is toch overdreven! Met een lapje vlees van 100 gram per dag kom je als mens echt wel toe. Bovendien zijn er heerlijke vleesvervangers op de markt. Zo popel ik om eens een insectenburger te proberen. Veel mensen gruwelen bij dat idee, maar als we vrolijk een mals lammetje of een lelijke kalkoen kunnen oppeuzelen, waarom zouden we dat dan ook niet met wormen en krekels gaan doen? Momenteel zijn eetbare insecten nog duur, maar ik zie mezelf zeker een spaghetti bolognaise alla meelwormen maken.»
Joy Anna Thielemans
‘Optimistisch eten’
'Ik slaap beter, heb meer energie én ben een aangenamer mens'
HUMO Waar situeer jij jezelf op de vegetarische as, Joy Anna?
Joy Anna Thielemans «Mijn moeder heeft me grotendeels vegetarisch opgevoed, dus ik ben me al van kindsbeen bewust van het feit dat er véél alternatieven bestaan voor vlees en vis. Net als zij eet ik ook niet graag varkensvlees of rood vlees. Mijn vrienden hebben weleens geprobeerd me te verleiden met een versgebakken steak, maar zonder succes. Als kind at ik af en toe nog kip en vis, maar de laatste drie jaar probeer ik bewust langere periodes uitsluitend vegetarisch of zelfs veganistisch te eten.»
HUMO Heb je drie jaar geleden dan pas écht je vegetarische openbaring gehad?
Thielemans «Nee, maar ik heb me toen laten testen voor een hele rist voedselintoleranties en -allergieën. Het resultaat: ik bleek allergisch voor tarwe en aardappelen, dat eet ik dus zo goed als nooit meer. Onlangs heb ik ook melk en rood vlees van mijn menu geschrapt. Ik merk gewoon dat als ik al die dingen uit mijn eetpatroon weer, ik me veel beter voel: ik slaap beter, ik heb meer energie én ik ben een aangenamer mens in de omgang (lacht).»
HUMO Glutenvrij en lactosevrij eten wordt door sommigen afgedaan als de zoveelste voedselrage. Maar jij bent dus een believer?
Thielemans «Ja: als iemand me vertelt dat hij of zij enkel veganistisch, glutenvrij, tarwevrij of whatever eet, veroordeel ik dat niet. Veel mensen hebben daar wél commentaar op, maar dat is kortzichtig: iedereen mag toch voor zichzelf uitmaken wat het gezondst is voor z’n lichaam? Al vind ik ‘gezond’ een stom label. Als men mij vraagt waarom ik zo gezond eet, zeg ik altijd dat ik niet gezond, maar optimistisch eet.»
HUMO Geef jij veel geld uit aan al dat optimistisch eten?
Thielemans «Ik geef toe dat eten altijd al mijn grootste uitgave is geweest. Iets als kokosbloemsuiker is ook gewoon een pak duurder dan gewone suiker. Maar door gezonder te eten, investeer ik wel in mijn toekomst: ik ben ervan overtuigd dat ik zo langer zal leven.»
HUMO Probeer jij je vrienden weleens tot een vegetarisch uitje te verleiden?
Thielemans «Als iemand echt heel graag vlees eet, zal ik ’m niet aanporren om vegetarisch te gaan eten. Ik probeer mijn vrienden wel bewuster te maken van hun eetgewoontes: weet je wel waar die biefstuk of die tomaat vandaan komt? En wat dat eten met je lichaam doet? Mensen onderschatten hoe belangrijk eten is voor hun persoonlijk welzijn. Dat is de olie in onze motor, hè: je huid, je energiepeil... álles wordt beïnvloed door wat we eten.»
HUMO Vorig jaar liet je hier optekenen dat je ook op andere vlakken bewuster zou gaan leven: minder plastic, make-up, koffie, alcohol... Hou je dat nog altijd vol?
Thielemans «Ja, ik gebruik nog altijd nauwelijks make-up. Ik heb het laatste jaar ook enkele mensen uit mijn leven gebannen omdat ze te veel energie opslorpten en me dus uit balans brachten. Want daar streef ik uiteindelijk naar: een gebalanceerd leven, waarin wat ik eet en de mensen met wie ik me omring me sterker maken.»
