Levensgevaarlijke kruispunten in België. 'Weet u wat de perfecte moord is in België? Rijd iemand dood. Je wordt er toch niet voor gestraft'

Overal langs Vlaamse wegen komt men levensgevaarlijke kruispunten tegen. De officiële lijst met zwarte punten telt in 2018 maar liefst 213 locaties. 22 van die gevaarlijke punten staan er al sinds 2002 op.

Hoe hoog een zwart punt op de lijst staat, hangt af van hoeveel fietsers of voetgangers er jaarlijks omkomen. Zoals de 16-jarige Nikita Everaert en de 64-jarige Ludwine Louncke. ‘Ons leven is die maandag gestopt. En weet u wat me zo kwaad maakt? Dat er al zoveel ongelukken aan dat kruispunt zijn gebeurd.’

In 2002 stelde de Vlaamse overheid voor het eerst een lijst op van zwarte verkeerspunten, meestal kruispunten met een verbijsterend hoog aantal dodelijke ongevallen. Op die lijst stonden 809 punten. Zestien jaar later blijven er van die ‘historische zwarte punten’ nog 22 over. Sinds 2016 wordt de lijst up-to-date gehouden met een uitgekiend telsysteem. Alleen plekken langs gewestwegen halen de lijst, op voorwaarde dat er de voorbije drie jaar minstens drie ongevallen zijn gebeurd, en dat ze minstens 15 ongevallenpunten scoren. Een dodelijk slachtoffer telt voor vijf punten, een zwaargewond slachtoffer voor drie en een lichtgewonde voor één. Het kruispunt in Aartselaar waar de A12, de Boomsesteenweg, de Bist en de Langlaarsteenweg samenkomen, voert de lijst aan, met maar liefst 82 punten. Maar ook op de andere 212 zwarte punten is dringend actie nodig. Daarvoor ijvert onder meer de vzw Rondpunt, één van de doelen die u tijdens De Warmste Week kunt steunen.

‘Geen spijt, geen brief, niets’

undefined

Het kruispunt van de Antwerpsesteenweg en de Orchideestraat in Oostakker is één van de punten die al sinds 2002 op de lijst prijken. De overheid greep pas in augustus en september van dit jaar in, nadat de 16-jarige Nikita Everaert er op 19 februari door een vrachtwagen was doodgereden. Een ‘grondige heraanleg’ is beloofd voor het najaar van 2019. Sinds die noodlottige maandag in februari staat de wereld stil voor Kathy Deweweire (foto), Nikita’s moeder.

Kathy Deweweire «Ons gezin is kapot. We hebben nog drie kinderen. Onze oudste zoon Thoby is 18, Nikita zou op 12 oktober 17 geworden zijn, Mila is 14 en Nina is 9. Mijn man staat op instorten. Ik kan erover praten, maar voor hem is het heel moeilijk, en ook voor Thoby. De kinderen voelen zich schuldig omdat ze die maandagochtend geen afscheid van hun zus genomen hebben. Nikita sliep nog toen zij vertrokken.

»Vroeger fietsten Thoby, Nikita en Mila elke dag samen naar school. In januari viel voor Nikita een les weg, waardoor ze er op maandag pas om halfelf moest zijn. Pas na Nikita’s dood kwamen we erachter dat de Antwerpsesteenweg en de Orchideestraat al zestien jaar een zwart kruispunt zijn. Thoby fietste al langs die weg sinds hij in het derde middelbaar zat. Er is ook een landelijke weg binnendoor naar school, maar ik verbood mijn kinderen om daarlangs te fietsen. Er zijn geen fietspaden, en de mensen uit de streek gebruiken die smalle straat als sluipweg. Er wordt nooit gecontroleerd en sommigen rijden er als gekken.

»Ik zag de Antwerpsesteenweg, waar fietspaden liggen, als de veiligste weg om naar school te fietsen. Een vreselijke vergissing. Maanden na Nikita’s ongeval hebben ze de verkeerslichten op het kruispunt aangepast. Als de fietsers groen licht hebben, is het nu voor alle auto’s rood. Al sinds 2001 zijn er plannen om er een conflictvrij kruispunt van te maken, omdat er zoveel ongevallen zijn gebeurd. Mijn dochter is niet het eerste dodelijke slachtoffer. Er is nog een jongen van 13 doodgereden, die voor de eerste keer met de fiets naar school ging.»

'Het licht sprong op groen. Nikita kwam aangefietst en die chauffeur sloeg gewoon af zonder te vertragen, zonder te kijken.' Kathy Deweweire

HUMO Hoe is het ongeval van Nikita gebeurd?

Deweweire «Een truck zonder aanhangwagen stond achter twee auto’s voor de verkeerslichten. Het licht sprong op groen en de auto’s reden door. Nikita kwam aangefietst en de vrachtwagenchauffeur sloeg af, zonder te vertragen, zonder te kijken. Het was geen dodehoekongeval.

»Achteraf kwamen we te weten dat de chauffeur samen met een collega onderweg was, en de eerste vrachtwagen stond om de hoek te wachten. We vermoeden dat de chauffeur snel zijn collega wilde volgen en dat hij erop gokte dat hij Nikita nog kon voorbijrijden.»

HUMO Dus hij moet haar gezien hebben?

Deweweire «Ja. Het parket heeft dat ook bevestigd en het is gefilmd. Hij heeft haar echt gezien. Een taxichauffeur die aan de overkant stond, heeft een verklaring afgelegd. Hij was de enige, de rest is gewoon doorgereden. Hij zei dat Nikita in een normaal tempo op het fietspad reed, dat ze niets verkeerd deed en dat de vrachtwagenchauffeur haar zag aankomen. Maar die man gaf plankgas.

»Een verpleegster van het Wit-Gele Kruis die daar ook had staan wachten, heeft samen met iemand anders geprobeerd Nikita te reanimeren, maar het was te laat. De getuige aan de overkant had haar horen roepen. De vrachtwagenchauffeur heeft zogezegd niets gehoord en dacht dat hij over een oneffenheid reed. Onbegrijpelijk.»

HUMO Heeft de chauffeur contact met jullie gezocht?

Deweweire «Nee. Geen spijt, geen brief, niets. Hij heeft de hulpdiensten niet gebeld en is niet naar Nikita gaan kijken, maar hij heeft wel meteen zijn baas gebeld. Na vijftien dagen kreeg hij zijn rijbewijs terug. We hebben gehoord dat hij een dag later weer aan het werk mocht in het magazijn van zijn werkgever. Hij heeft zelf kinderen en kleinkinderen.

»De dag na het ongeluk stapte iemand van slachtofferhulp hier binnen met de woorden: ‘De bedrijfsleider wil met u spreken omdat hij ook een dochter van die leeftijd heeft.’ Ik had net gehoord dat hij zijn chauffeur in dienst hield. Ik zei: ‘Zou hij die man ook in dienst houden als die zijn dochter had doodgereden?’ Mocht slachtofferhulp ons een jaar later gevraagd hebben of we die bedrijfsleider wilden ontmoeten, dan had ik misschien anders gereageerd. Maar met zo’n voorstel kom je toch niet een dag later af? We hebben niks meer van slachtofferhulp gehoord. Geen woord.»

HUMO Hoe vernam u die maandag wat uw dochter was overkomen?

Deweweire «Om twintig over elf belde een vriendin. ‘Er is een dodelijk ongeval gebeurd. Zijn al je kinderen op school?’ vroeg ze. ‘Ja,’ zei ik. Nikita moest om halfelf in de klas zijn en er had niemand gebeld. Ik was er dus vrij zeker van dat alles oké was, maar ik belde toch naar de school. Net op dat moment ging de deurbel. Mijn man deed open. ‘Het is de politie,’ zei hij. Ik ben beginnen te roepen en ik viel neer met de telefoon nog in mijn hand.

»Mijn man wilde Nikita zien omdat hij niet kon geloven dat het om zijn dochter ging. Met slachtofferhulp ben ik onze andere kinderen gaan halen en heb ik vrienden en familie gebeld. Wie allemaal, dat weet ik niet meer. Ik was op school toen ik telefoon kreeg: het lichaam van Nikita moest weggebracht worden omdat het onderzoek was afgesloten. Dus moesten we snel een begrafenisondernemer zoeken.»

HUMO Die beslissingen moesten jullie de ochtend zelf nemen?

Deweweire «Ja, en zowat alles liep in het honderd. Zo hadden we ons trouwboekje nodig om het overlijden aan te geven, maar ik wist niet meer waar dat lag. Een paar weken later pas heb ik het gevonden, hier in de kast. Gelukkig hadden we een uitstekende begrafenisondernemer.»

HUMO Hoe ging u verder met uw leven?

Deweweire «Niet. Nog steeds niet. Ons leven is die maandag gestopt. Ik kan niet meer functioneren. Ik sta op voor de andere kinderen, terwijl ik het liefst een hele dag in bed zou blijven liggen. We waren altijd zo voorzichtig. Als onze oudste kinderen uitgingen, brachten we hen en gingen we hen halen. Weet u wat me zo kwaad maakt? Dat er al zoveel ongelukken gebeurd zijn aan dat kruispunt. Jef Vermassen is onze advocaat. Wij willen iedereen laten boeten die schuld heeft aan Nikita’s dood. Zowel politici als overheidsdiensten, zoals het Agentschap Wegen en Verkeer. Ze schuiven allemaal de schuld op elkaar af. De burgemeester van Destelbergen kwam ons condoleren. Hij zei: ‘Ik moest je ook het medeleven betuigen van de Gentse burgemeester Daniël Termont.’ Ik heb hem gezegd dat hij het mag teruggeven. Slechts één politicus heeft ons een brief gestuurd, schepen van Mobiliteit Filip Watteeuw. Van alle anderen hebben we niets gehoord, maar op 5 maart wilden ze wel allemaal naar de wake aan het kruispunt komen. Ze hebben zestien jaar de tijd gehad om hun werk te doen, ik wilde niet dat ze de schijnheilige kwamen uithangen.

»Afgelopen zomer hoorde ik minister van Mobiliteit Ben Weyts met een smile tot achter zijn oren verklaren dat de straf voor dierenmishandeling opgetrokken wordt tot zes maanden effectief. Ik was zo kwaad, want de verantwoordelijken voor de dood van mijn dochter wordt geen strobreed in de weg gelegd. Weet u wat de perfecte moord in België is? Rijd iemand dood. Je wordt er toch niet voor gestraft. Ik mailde Ben Weyts met de vraag hoe zoiets mogelijk is. Op het einde van zijn antwoord stond: ‘We wensen je nog een fijne, deugddoende vakantie.’ Hoe kun je zoiets schrijven? Ik heb mijn kind verloren.»

Kruispunt des doods

Het kruispunt van de Ringlaan en de Brugsesteenweg in Kuurne veroverde dit jaar een plek op de lijst met zwarte punten, nadat de 64-jarige Ludwine Louncke er op 18 juli was doodgereden. Een grondige heraanleg is beloofd voor februari 2019.

undefined

Op 2 september om vier uur stipt hielden 250 mensen twee minuten stilte op het kruispunt in Kuurne, dat de bijnaam ‘kruispunt des doods’ torst. Initiatiefnemer was Christophe Vanderplancke. De aanleiding was het dodelijke ongeval van Ludwine Louncke. Drie jaar eerder, op 23 april 2015, was de toen 17-jarige fietser Joeri Verbeeck er ook gegrepen door een vrachtwagen. Hij heeft het ongeval overleefd, maar is een arm en een oog kwijt. Samen met zijn ouders, Tony Verbeeck en Martine Demely, woonde hij de wake bij, net als Ludwine Lounckes nicht Sanne Derveaux.

Sanne Derveaux «Ik mijd het kruispunt nu als de pest. Mijn moeder is vroeggestorven en tante Ludwine was mijn tweede mama. Zij kon zelf geen kinderen krijgen en ontfermde zich over mij. Op 18 juli was ze ’s ochtends met de fiets op weg naar het winkelcentrum Ring Shopping. Een paar uur vóór haar dood sprak ik haar nog aan de telefoon. Mijn tante was nog erg kwiek. Ze kwam in een stevig tempo aangefietst en de chauffeur van die vrachtwagen kon haar niet zien. Ze zat in zijn dode hoek. Die man treft dan ook geen schuld.»

'Mijn moeder is vroeggestorven en tante Ludwine was mijn tweede mama. Een paar uur voor haar dood sprak ik haar nog aan de telefoon.' Sanne Derveaux

Christophe Vanderplancke «Een half jaar na het ongeval van Joeri Verbeeck heb ik een benefiet georganiseerd. De beleidsmakers beloofden ons toen dat het kruispunt snel aangepast zou worden. Joeri’s ouders stonden erbij toen ze die beloftes maakten. Intussen is er zo goed als niets gebeurd. Nadat Ludwine Louncke was verongelukt, zijn ze er even met een pot rode verf in de weer geweest, maar daar is het bij gebleven.»

HUMO Joeri, wat is er precies gebeurd op 23 april 2015?

Joeri Verbeeck «Ik stond met mijn fiets voor de verkeerslichten. Het licht sprong op groen en ik wilde rechtdoor rijden. Een vrachtwagenchauffeur draaide rechtsaf, hij had me niet gezien. Ik zag hem dichterbij komen en ik draaide mee, tot ik geen plaats meer had, onder de vrachtwagen terechtkwam en 600 meter werd meegesleurd.

'Ik zag de vrachtwagen dichterbij komen en draaide mee, tot ik eronder terechtkwam en 600 meter werd meegesleurd'

»Ik ben niet boos op die chauffeur, maar als hij mij had gezien, was het waarschijnlijk anders gelopen. Ik denk vaak: als hij op tijd had kunnen remmen, was ik er niet zo gehavend uit gekomen. Al heeft dat gepieker geen zin, de klok kun je toch niet terugdraaien.»

HUMO Hoelang heeft je revalidatie geduurd?

Joeri Verbeeck «Die is nog steeds bezig. Ik ben een oog kwijt, een arm en een paar vingers van mijn andere hand.»

HUMO Tony en Martine, hoe herinneren jullie je de dag van het ongeval?

undefined

Tony Verbeeck «We waren allebei thuis. De bel ging en er stonden twee agenten voor de deur: ‘Mogen we binnenkomen?’ Ik vond dat raar, maar ze bleven aandringen. Toen ze vertelden dat Joeri betrokken was bij een dodehoekongeval, zakte de grond onder mijn voeten weg.»

Martine Demely «Ik riep: ‘Ik wil Joeri niet kwijt!’»

Tony Verbeeck «Ik bleef kalm, de terugslag kwam later. De agenten zeiden dat Joeri zijn rechterarm kwijt was, en dat hij nog andere zware letsels had. Ze vroegen of we onze zoon wilden zien. We reden naar de spoedafdeling in Kortrijk, en daar mochten we even naast zijn bed zitten. Maar ze kregen de bloedingen niet gestelpt.»

Demely «Hij moest meteen naar het UZ in Gent.»

Tony Verbeeck «Zeventien uur lang hebben ze hem daar geopereerd, tot vrijdagmiddag vijf uur.»

Demely «Daarna mochten we hem vijf minuten zien.»

Joeri Verbeeck «Toen ik wakker werd, wist ik nergens van. Ze mochten me niet alles in één keer vertellen. Eerst zeiden ze: ‘Je bent met de fiets gevallen.’ Later hoorde ik: ‘Het was toch erger. Je bent een oog kwijt.’ Dat kwam hard aan. Na een tijdje besloot ik terug te vechten. Ik wist dat de revalidatie moeilijk zou worden, maar er was geen alternatief. Ik heb aanvaard wat er is gebeurd.»

'Toen ik wakker werd, wist ik nergens van. Ze mochten me niet alles in één keer vertellen. Eerst zeiden ze: 'Je bent met de fiets gevallen.' Joeri Verbeeck

HUMO Dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Demely «Ja, Joeri heeft vier dagen tussen leven en dood gezweefd. Op sommige dagen zit hij nog in de put. Onze oudste zoon Stijn had het ook heel lastig. Onze dochter Femke is drie jaar jonger dan Joeri, zij leek het iets makkelijker te verwerken.

»Na het ongeval ben ik twee jaar thuisgebleven. Anderhalf jaar geleden ben ik terug beginnen te werken. Ons leven is compleet veranderd. De ochtendroutine draait nu rond Joeri. Elke dag komen er verpleegkundigen langs. De eerste vijf maanden mocht hij niet naar huis, daarna ging hij elke dag in Gent revalideren. Nu gaat hij nog drie keer per week.»

Joeri Verbeeck «Vóór mijn ongeval droomde ik ervan om zelfstandig meubelmaker te worden. Ik was ook een fervente voetballer. Tweeënhalf jaar kon ik niet naar school, maar ik heb wel les gekregen in het ziekenhuis. Nu zit ik twee dagen per week terug op de schoolbanken. Als ik in het UZ in Gent ben, krijg ik ook een uur les.»

HUMO Wat zijn je toekomst-plannen?

Joeri Verbeeck «Ik wil eerst stage lopen en dan werken. Ik sluit me niet op en spreek vaak af met vrienden. Niemand heeft me laten vallen.»

HUMO Ga je naar een psycholoog?

Joeri Verbeeck «Voorlopig niet meer. Er is wel lang een psychologe langsgekomen, maar ik heb het gevoel dat het nu zonder haar lukt.»

Tony Verbeeck «Ze hebben ook aan ons gevraagd of we psychologische hulp nodig hadden. We hebben dat vriendelijk geweigerd. Martine en ik hebben enorm veel steun aan elkaar.»

Demely «Sommige koppels gaan eraan ten onder als er iets ergs gebeurt met één van hun kinderen. Wij zijn er sterker uit gekomen.»

HUMO Heeft de vrachtwagen-chauffeur contact met jullie gezocht?

Tony Verbeeck «Hij is ons één keer komen opzoeken. Hij is Franstalig en ons Frans is niet zo goed, dus communiceren was niet vanzelfsprekend. Die man zat in de zetel en zweeg: hij zag goed genoeg wat hij had aangericht.»

Demely «Hij was op vraag van Joeri’s psychologe gekomen. Het is bij die ene keer gebleven. Alle latere verzoeken heeft hij afgewezen.»

Tony Verbeeck «Ik denk dat hij de confrontatie niet aankon. Ook de zaakvoerder van de transportfirma waarvoor hij rijdt, is ons komen opzoeken. Ik vind het heel goed dat die mensen begrip tonen, alleen verandert het niets aan wat er is gebeurd.»

Vanderplancke «Voor die chauffeur moet het ook heel moeilijk zijn, want wie treft schuld bij een dodehoekongeval?»

Derveaux «Het komt door de infrastructuur. De schuldigen voor de ongevallen van Joeri en mijn tante Ludwine zijn de gemeente, het Vlaamse Gewest en de provincie West-Vlaanderen. De Ringlaan is een gewestweg en de Brugsesteenweg een gemeenteweg.»

Tony Verbeeck «De provincie zegt zus, het gewest zegt zo en de gemeente zegt nog iets anders. En ondertussen gebeurt er niets. Waarom is er niet één instantie bevoegd voor alle wegen? Het is toch hartverscheurend dat er zoveel slachtoffers moeten vallen door dat jarenlange gekibbel?»

Vanderplancke «De regionale overheid schuift de hete aardappel door naar de lokale overheid. Die wijst op haar beurt met de vinger naar de eigenaar van een winkel, die moeilijk doet over de onteigening van een paar parkeerplaatsen. Zo wimpelen politici hun verantwoordelijkheid af.»

Tony Verbeeck «Weet u dat dit kruispunt officieel pas sinds 18 juli erkend is als zwart kruispunt, terwijl er de voorbije vijf jaar meer dan tweehonderd ongevallen zijn gebeurd?»

Derveaux «Mijn tante moest er eerst doodgereden worden.»

HUMO Wat moet er gebeuren om het kruispunt veiliger te maken?

Vanderplancke «Er zijn plannen om het fietspad te verleggen, met een apart verkeerslicht voor fietsers. Een echte oplossing is het niet, want de gevaarlijke punten worden alleen verplaatst.»

Derveaux «Al in 1976 zijn er plannen gemaakt om het kruispunt te overkappen.»

Vanderplancke «Daar is nooit iets van in huis gekomen. In plaats van de gevaarlijkste kruispunten op de Ringlaan aan te pakken, werden de relatief veilige stukken vernieuwd.»

Derveaux «Waarom wordt er niet voor gezorgd dat alle auto’s stilstaan wanneer fietsers en voetgangers oversteken? De meeste kruispunten in Nederland zijn conflictvrij, waarom lukt dat bij ons niet? Blijkbaar zijn zelfs die simpele ingrepen te duur. Waarom zijn budgetten belangrijker dan mensenlevens?»

Vanderplancke «Aan dit kruispunt zijn werken gepland in februari 2019. Intussen kan er elk moment een nieuw slachtoffer vallen, want dagelijks passeren er honderden fietsers. Als er tegen maart niets is veranderd, plannen we nieuwe acties. Dan zal het geen stille wake zijn.

»‘Minister van Mobiliteit Ben Weyts heeft zijn handtekening gezet,’ hoor ik. Prima, maar ik kan ook veel papieren tekenen, hoor.»