Liever lust: 10 erotische hoogtepunten uit de wereldliteratuur, vanaf 8 november bij Humo
Humo voorziet u de komende weken van de ideale bedlectuur: in de reeks ‘Liever Lust’ verzamelen we tien schandelijke hoogstandjes uit de wereldliteratuur. Onze zoektocht naar die prikkelende hoogtepunten leerde dat enkel de allerbeste schrijvers overeind blijven in stomende scènes. Drie van hen onthullen alvast het geheim van het perfect verwoorde genot, als voorspel voor de lustige marathon van tien weken onverholen leesplezier.
'De kunst is: de vrouw als seksueel wezen serieus nemen'
Gustaaf Peek: ‘Meer dan een opgeilertje’
In ‘Godin, held’, één van de vele hoogtepunten in de ‘Liever Lust’-reeks, laat Gustaaf Peek de lezer binnengluren in de prachtige, verholen romance tussen Tessa en Marius. Aan u de keus wie daarbij de grootste afgunst oproept: de twee geliefden die de sterren schijnbaar moeiteloos van de hemel vrijen of Peek zelf, die al dat hoogwaardig gestoei in lenige, prikkelende zinnen weet te vatten.
HUMO Bestond er naast de Bad Sex Award ook een Good Sex Award: u had ’m van ons gekregen.
Gustaaf Peek (lacht) «Ik heb vroeger anders ook over slechte seks geschreven. In mijn debuutroman beschrijf ik de eerste keer van mijn hoofdpersonage, en wel op zo’n manier dat je ziet dat-ie er achteraf spijt van gaat krijgen. Mijn allereerste seksscène was dus een teleurstellende ervaring. Zo gaat dat meestal in de literatuur, dat seks gekoppeld wordt aan een zekere tragiek. Maar ik was dus ook eens benieuwd hoe het er op papier zou uitzien als twee mensen het samen gewoon goed hebben in bed. Het korte, hevige geluk van fijne seks: dat wilde ik in ‘Godin, held’ vatten.»
HUMO Geen simpele opdracht, me dunkt.
Peek «Nee, mooie seks is veel moeilijker te beschrijven dan pakweg een mooi landschap. Wie er toch in slaagt, toont zichzelf een bijzonder vaardig schrijver. Puur technisch gezien is een seksscène een scène als elke andere in een roman. Maar de moeilijkheid zit ’m in het samenspel van alle verschillende krachten die zo’n vrijpartij bepalen: het is een actiescène, maar er komen ook een hoop psychologische én zintuiglijke sensaties bij kijken. Die gelaagdheid maakt het niet eenvoudig.
»Het is een vak apart, hè, over seks schrijven. Zelfs sommige van de allerbeste auteurs schreven ronduit belabberd over seks. Zo koester ik een enorme bewondering voor de Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy: hij schrijft enorm goed over mannen, gevechten, menselijk lijden... Maar zodra hij een man en vrouw bij elkaar zet, loopt het helemaal mis. Hetzelfde met Ernest Hemingway: die kan een man en vrouw nog wel overtuigend met elkaar laten praten, maar zodra ze samen naar de slaapkamer trekken, wordt het volstrekt ongeloofwaardig. Het probleem bij machoschrijvers, zoals Hemingway of bijvoorbeeld ook Philip Roth, is dat ze de beide partijen bij heteroseks niet als gelijkwaardig beschouwen. Doodzonde, want als je de vrouw niet serieus neemt – als mens en als seksueel wezen – gaat je seksscène sowieso de mist in.»
undefined
'Mooie seks is veel moeilijker te beschrijven dan pakweg een mooi landschap' Gustaaf Peek
HUMO Nog tips voor schrijvers met erotische aspiraties?
Peek «Als je je eenmaal hebt voorgenomen om het intieme te beschrijven – en je hebt voor jezelf besloten dat je je nérgens voor gaat schamen – dan komt het er vooral op aan om zo goed mogelijk te kijken, te duiden en te karakteriseren. Als je je te bewust bent van het feit dat je een ‘seksscène’ aan het schrijven bent, lukt het niet. Maar als je het gewoon beschouwt als ‘een scène tussen twee mensen’, dan heb je als auteur weer een waterkansje op slagen (lacht). In ‘Godin, held’ heb ik het concreet aangepakt door het seksuele leven van mijn twee hoofdpersonages per deelverzameling te bekijken: elk van hun vrijpartijen vertelt iets anders over hun verhouding. Seks als concept valt gewoon niet in één scènetje te vatten: het is maar een klein woord van vier letters, maar het omvat zo’n samenspel van invloeden en uitwerkingen... Heel de condition humaine zit er eigenlijk in vervat. Dat kun je niet gewoon even snelsnel afhandelen in één scène.»
HUMO Moet een auteur ook niet een bepaalde schroom overwinnen eer hij de erotiek uit zijn pen kan laten vloeien?
Peek «Het is natuurlijk een beetje eng in het begin. Maar als je het als auteur goed aanpakt, geef je je toch in élk boek bloot? Wat maakt die seks dan nog uit?»
HUMO Komt u in de moderne literatuur voldoende aan uw trekken als het op seks aankomt?
Peek «In heel wat romans zitten wel één of twee seksscènes, maar dan als plagertje, zelden als hoofdthema. Terwijl het zoiets diepmenselijks is: seks speelt een belangrijke rol in zoveel mensenlevens, en toch is er nog steeds zo weinig van terug te vinden in gestyleerde, literaire vorm. Die afwezigheid bevreemdt me.
»Het ergste vind ik: als seks in een roman fout wordt ingezet. Als je de lezer met je seksbeschrijvingen alleen maar probeert te lokken of teasen, als opgeilertje. Dan ben je gewoon pulp aan het schrijven.»
HUMO Dat brengt ons in één wip bij de volgende vraag: hebt u zich ooit in de massa-erotiek van ‘Vijftig tinten grijs’ verdiept?
Peek «Ik heb dat boek in aanloop naar ‘Godin, held’ vastgepakt, maar ook weer snel weggelegd. Van pulp gesproken! Plus: het draait helemaal niet om seks, maar om economie. Als uiting van het Amerikaanse neoliberalisme vind ik het geweldig goed geslaagd, maar met intimiteit of seks heeft het niets te maken. De seksscènes zijn ook zo verschrikkelijk onhandig beschreven, met van die viezige, slechtgekozen metaforen.»
HUMO De woordenschat om onze intieme anatomie te beschrijven, van ‘anus’ tot ‘zaadlozing’, lijkt me ook een waar mijnenveld om je als auteur in te begeven.
Peek «Inderdaad. Voor de seksuele handelingen in ‘Godin, held’ heb ik een redelijk vast repertoire aan woorden geselecteerd, omdat ik mezelf wou behoeden voor al te bloemrijke taal of vergezochte synoniemen. Ik wou zeker niet in aanmerking komen voor die Bad Sex Award: dat zijn vaak verschrikkelijke scènes, die druipen van de onhandige metaforen en slecht gekozen beeldspraak. Daarom heb ik van tevoren besloten: deze woorden wel, en deze absoluut niet. Elke uiteenzetting over het vrouwelijk geslachtsdeel waar fauna of flora aan te pas kwam, was bijvoorbeeld absoluut uit den boze.»
HUMO Dwalen uw gedachten tijdens het erotisch schrijven weleens onbetamelijk hard af? Of: doet schrijven over seks ook zin krijgen in seks?
Peek «Het prikkelende voor mij ligt in het voorspel op het schrijven: de eerste beelden die binnenkomen en opwinding veroorzaken. Maar om die opwinding daarna ook neer te pennen, dat is toch vooral een kwestie van techniek en de juiste woorden. Tegen dan is de spanning er meestal wel af (lacht).»
HUMO Welk boek uit de ‘Liever Lust’-reeks had u zelf graag geschreven?
Peek «‘Het seksuele leven van Cathérine M.’ heb ik gelezen, als onderdeel van mijn research voor ‘Godin, held’. Als je als schrijver prominent over seks wilt schrijven, moet je die markt natuurlijk verkennen zodat je zeker niet in herhaling valt. Ik heb dat boek met veel interesse gelezen, al vond ik het een tikje opsommerig. Maar het blijft een must-read in het genre, natuurlijk.»
Yumi Ng: ‘SM-partners met hoge functie’
Kwam zich pas vorig jaar als een bekoorlijk maagdje aanbieden op de Vlaamse boekenmarkt, en nu al terug te vinden in de ‘Liever Lust’-reeks: ‘Brutazur’, het autobiografische debuut van Yumi Ng, waarin de Vlaams-Chinese het vrijelijk en onbeschroomd over haar escapades in de sm-wereld heeft. Voor liefhebbers van de betere billenkoek, dus.
HUMO U gebruikt, net als Cathérine Millet, geen pseudoniem voor uw seksuele biecht: een moedige keuze.
Yumi Ng «Ik heb het nochtans wel even overwogen om mezelf een nom de plume aan te meten. Maar uiteindelijk wou ik ‘Brutazur’ toch onder mijn eigen naam schrijven, net omdat er nog zo’n taboe op sm rust. Toen ik begon te schrijven heb ik me wel afgevraagd hoe ver ik precies zou gaan in mijn erotische ontboezemingen, zeker omdat niet al mijn sm-ervaringen even prettig waren. Ik heb die dingen ook allemaal echt beleefd, dat maakt het dus nog eens extra persoonlijk. Uiteindelijk heb ik maar twee echt expliciete seksscènes in ‘Brutazur’ gestoken, voor de rest ben ik vooral suggestief te werk gegaan. Het wordt ook zo rap goor en vulgair, hè, als je over seks schrijft. Het is bijzonder moeilijk om er op een mooie, stijlvolle manier over te schrijven. Ik heb bijvoorbeeld ook ‘Vijftig tinten grijs’ gelezen...»
undefined
'Ik hou enorm van literatuur én van seks, maar de combinatie doet me zelden iets. Ik heb liever zelf seks dan erover te lezen' Yumi Ng
HUMO Werkelijk niks gaat u te ver.
Ng «Tja, dat gaat ook expliciet over sm, dus daar was ik wel benieuwd naar. Maar die seksscènes vond ik vooral dodelijk saai.»
HUMO Worden in uw boek de duimschroeven dan wat steviger aangedraaid?
Ng «Nee, net niet! Mensen associëren sm vaak met bloed en extreme pijn, het beeld dat is blijven hangen sinds ‘De sm-rechter’ (Vlaamse film uit 2009, red.). Maar dat is maar één dimensie van sm. Eigenlijk is het een soort mind game: je kunt bij wijze van spreken een enorm geile sm-ervaring hebben zonder dat je sekspartner je zelfs maar hoeft aan te raken.»
HUMO In de jaren 60 gebruikten schrijvers seks nog om grenzen te verleggen en taboes te doorbreken. Wou u dat ook bereiken met ‘Brutazur’?
Ng «Ik wou eens laten zien dat sm niet per se iets raars is, maar gewoon een seksuele voorkeur als een andere. Veel van mijn sm-partners waren mannen met een hoge, publieke functie, die er als de dood voor waren dat hun erotische voorkeur ooit bekend zou raken. Het is dus nog steeds een taboe. Eigenlijk word je nog vaak scheef bekeken als je je eigen, niet zo conventionele koers vaart. Of het nu over sm gaat of iets anders. Het boek waar ik nu aan bezig ben, gaat onder meer over de prijs die je betaalt wanneer je buiten de lijntjes kleurt.»
HUMO Zanger Arno vroeg u in ‘Van Gils & gasten’ langs zijn neus weg of fisting onder sm viel.
Ng «Bijvoorbeeld, ja. Ik heb ook enkele mails gekregen van vrouwen die mijn boek aan hun echtgenoot cadeau hadden gedaan, in de hoop dat hij hun seksuele verlangens beter zou begrijpen. Of mensen die me toevertrouwden dat ze stiekem ook naar sm verlangden, maar daarover niet met hun partner durfden te praten.»
'Ik wou laten zien dat sm niet per se iets raars of marginaals is, maar gewoon een seksuele voorkeur als een andere'
undefined
HUMO Bent u eigenlijk bekend met de andere boeken in onze ‘Liever Lust’-reeks?
Ng «Nee, ik heb altijd graag en veel gelezen, maar naar seks ben ik nooit bewust op zoek gegaan in mijn lectuur. Ik was altijd veel meer geïnteresseerd in wat er in iemands hoofd omging dan in zijn, eh... (lacht) Toen ik jong was heb ik wel de verhalen van Anaïs Nin gelezen en ‘Zout op mijn huid’ van Benoîte Groult. Mooie boeken waar aardig wat seks in voorkwam, maar ik werd er nooit geil van. Spijtig eigenlijk: ik hou enorm van literatuur én van seks, maar de combinatie doet me zelden iets. Ik heb nog altijd liever zelf seks, dan erover te lezen.»
HUMO En schrijven over seks, kan dat de lust wel aanzwengelen?
Ng «O ja, toen ik me voor ‘Brutazur’ bepaalde mind games uit mijn verleden probeerde te herinneren, voelde ik wel enige opwinding (grijnst). Geloof me: er zijn ergere momenten om je als schrijver voor de geest te halen.»
Oek de Jong: ‘Flamoes in Vlaanderen’
De Nederlandse schrijver Oek de Jong, Gouden Boekenuil-laureaat voor ‘Pier en oceaan’, schreef in zijn carrière al heel wat stomende seksscènes bijeen. In zijn essay ‘Juichend jeugdvlees’ breekt hij een lans voor meer significant gerampetamp in de letteren. Zeker onze ‘Liever Lust’-reeks aanschaffen, Oek!
HUMO Vindt u, net als uw jongere collega Joost de Vries, dat ‘er te weinig geneukt wordt in de letteren’?
Oek de Jong «Nee, de afgelopen decennia is het net vanzelfsprekender geworden om uitgebreide seksscènes – langer dan twee alineaatjes, dus – in een roman te verwerken. Tot aan de jaren 60 was het voor een schrijver zo goed als onmogelijk om dat gebied van de menselijke intimiteit in kaart te brengen.
»Sinds ‘Hokwerda’s kind’ (De Jongs roman uit 2003, red.) registreer ik wel nauwkeuriger of de seksscènes in de romans die ik lees van een hoog niveau zijn of niet. In één van de laatste boeken die ik las, ‘Onderwereld’ van Don DeLillo, zitten bijvoorbeeld een paar echte pareltjes. DeLillo beschrijft daarin de affaire van een getrouwde vrouw van 35 met een jongeman van 17. De manier waarop hij haar seksuele beleving vormgeeft, is echt geweldig, zeker omdat ze als getrouwde vrouw eigenlijk een no-go area voor zichzelf betreedt. Dat is ook precies het soort seksscène waarin ik het meest geïnteresseerd ben: wanneer via de seks een uitzonderlijke situatie verkend wordt en je als lezer iets nieuws te zien krijgt. Op dat vlak valt er volgens mij nog heel wat onontgonnen terrein te ontdekken in de romankunst.»
undefined
'Achter goede porno zit altijd een intelligent brein' Oek de Jong
HUMO Uitzonderlijke, en geen doorsneeseks dus. Die is volgens u ‘even interessant als het parkeren van een auto in een garage’ in de literatuur.
De Jong «Precies. Als het om een doorsneevrijpartij gaat, zou ik zeggen: hou het maar bij een paar zinnen (lacht).»
HUMO U bent zelf een trouwe beoefenaar van het erotische genre. Hoe was uw allereerste poging?
De Jong «In het begin moest ik wel wat weerstand overwinnen, maar gaandeweg is het schrijven van dat soort scènes alleen maar makkelijker geworden. Ik denk dat véél schrijvers in het begin over een drempel heen moeten, omdat ze het gevoel hebben dat ze zichzelf in die seksscènes blootgeven. Het seksleven van mijn personages is niet míjn seksleven, maar je denkt als auteur automatisch dat je lezers het toch zo zullen interpreteren. Want zo lezen veel mensen romans tegenwoordig: alles wijst in de richting van de auteur.»
HUMO Nog barrières die u tijdens het erotisch schrijven moest slechten?
De Jong «Tja, hét probleem waar alle schrijvers die over seks willen schrijven mee kampen, natuurlijk: welke woorden gebruik je om geslachtsdelen te benoemen? Daar bestaat werkelijk een keur aan woorden voor (lacht). Maar ik wil geen pornografie schrijven. Daarmee bedoel ik: een seksscène die uitsluitend bedoeld is om te prikkelen en lust op te wekken. Bij pornografie kun je platte uitdrukkingen gebruiken voor geslachtsdelen, maar in een roman ligt dat toch anders. Al kun je het als schrijver ook weer niet over een ‘penis’ hebben, want da’s dan weer een te wetenschappelijke term. Daarom dat ik in mijn romans afwissel: als mijn personages het onderling over seks hebben, leg ik ze woorden als ‘pik’ en ‘kut’ in de mond, maar als de verteller aan het woord is, mag het toch wat gedistingeerder zijn.»
HUMO Wat is dan een gedistingeerd woord voor, pakweg, ‘vagina’?
De Jong «Voor ‘vagina’ zijn er in het Nederlands tal van prachtige woorden ontleend uit het slang, maar in een roman genereren die vaak een – onbedoeld – komisch effect. Het woord ‘flamoes’, bijvoorbeeld. Kennen jullie dat in Vlaanderen? Adri (A. F. Th., red.) van der Heijden kan dat in zijn romans gebruiken, omdat hij zo’n sappige schrijfstijl heeft. Maar in mijn boeken zou het niet werken.»
HUMO Kan erotische literatuur u ook raken tot in het diepst van uw... onderbuik?
De Jong «Ik heb me vroeger weleens verdiept in het pornografische werk van Heere Heeresma. Hij schreef voor een Vlaamse uitgeverij anoniem pornografische teksten ‘per strekkende meter’, zoals hij dat zelf noemde. Maar hij heeft ook onder zijn eigen naam pornografisch werk gepubliceerd: heel expliciet en echt bedoeld om de lezer op te winden – en dat wérkte. ‘Histoire d’O’ van Anne Desclos vond ik destijds ook erg prikkelend, maar de sadomasochistische verhalen van Markies de Sade hadden dan weer helemaal géén uitwerking op mij: dat vond ik alleen maar hondsvervelend, die brij van vrouwelijke en mannelijke lichamen. Of neem ‘Vijftig tinten grijs’...»
HUMO Tu quoque, Oek?
De Jong (onverstoorbaar) «Daar heb ik een paar bladzijden uit gelezen, maar dat was zo saai en slecht geschreven. Achter goede porno zit altijd een intelligent brein – ‘Histoire d’O’ is prikkelend omdat je merkt dat het door een intelligente vrouw geschreven is. Achter ‘Vijftig tinten grijs’ schuilt volgens mij een enorm doorsneebrein.»
HUMO Welk boek uit onze ‘Liever Lust’-reeks had u zelf graag bijeen gefantaseerd?
De Jong «‘Godin, held’ van Gustaaf Peek heb ik met veel plezier gelezen: da’s ook zo’n prikkelende, maar tegelijk zeer intelligent geschreven roman.»
Volgende week bij HUMO: Charlotte Roche, ‘Vochtige streken’, voor 5,90 euro extra
