Life
Dertig jaar geleden verbaasde David Attenborough de wereld met 'Life on Earth', een reeks natuurdocumentaires die de grenzen van het genre enkele continenten verlegde: niemand had ooit zo scherp en zo up close and personal het leven van dieren gefilmd. De nieuwe, tiendelige BBC-reeks 'Life' (vanavond deel twee) is minstens even grensverleggend als 'Life on Earth' dertig jaar geleden.
Ook Attenborough is er weer bij, dit keer als commentator - de Nederlandstalige versie op Canvas wordt ingesproken door Vic De Wachter. Attenborough, nu 83, is inmiddels alweer bezig aan een volgende reeks: over fossielen. Zelf denkt hij nog niet aan een bestaan als fossiel, laat staan als gepensioneerde.
DAVID ATTENBOROUGH (glunderend) «Morgen vertrek ik naar de Rocky Mountains. Daarna ga ik naar Newfoundland. Dan naar Spanje en Marokko. Daarna naar een bestemming die me even ontglipt. En daarna: Antarctica.»
- Waarom blijft u zo hard werken, op uw leeftijd?
ATTENBOROUGH «Hoe bedoel je: werken? Ik werk niet, ik heb plezier!»
- Hoe zou u 'Life' vergelijken met 'Life on Earth'?
ATTENBOROUGH «O, het is zonder twijfel veel beter. In die dertig jaar hebben we een ongelofelijke weg afgelegd op het vlak van cameratechnieken en het filmen van wilde dieren. Het stuk over de zeedraakjes, bijvoorbeeld: een soort uitgerekte zeepaardjes met vinnen die lijken op felgekleurd zeewier. Heel parmantige diertjes, alleen had niemand ze ooit gezien, omdat ze in een modderige baai voor de kust van Australië leven. Wel, onze producers zijn er voor het eerst in geslaagd om het paringsritueel van die zeedraakjes te filmen. Fantastisch om te zien, ik wou dat ik er zelf bij was geweest. Je kan al zo lang meedraaien als ik: het is onmogelijk om blasé te worden bij zoveel schoonheid.»
- 'Life' is soms van een bovenaardse schoonheid, maar evengoed is het hondsbrutaal. Is het echt nodig om de urenlange doodstrijd te volgen van een buffel die is gebeten door een komodovaraan?
ATTENBOROUGH «Maar dat is nu eenmaal wat er gebéúrt in het dierenrijk! Je wordt geboren, je paart, je gaat dood. En dat geldt trouwens evenzeer voor mensen als voor dieren. We kunnen toch moeilijk doen alsof het niet pijn doet als een gnoe door een leeuw wordt opgevreten? Dat beest lééft, hè, terwijl het opgegeten wordt. En het krijst zo luid dat het je uit je slaap houdt. Ik kreeg ooit een brief van een kijkster: 'Met al het geld dat uw documentaires kosten, zou u die leeuwen beter gras leren eten!' (lacht) Tja, zo werkt het nu eenmaal niet.»
- Móéten producers tegenwoordig dat geweld erin stoppen om hun kijkcijfers op peil te houden?
ATTENBOROUGH «Maar nee! De BBC geeft ons maar één opdracht mee: maak de best mogelijke natuurdocumentaire. Ze weten heel goed dat wij niet kunnen optornen tegen het kijkcijfergeweld van 'Sterren op de dansvloer'.
»Al geef ik toe dat ik me soms zorgen maak over de evolutie in het televisielandschap. Er komen zoveel kanalen bij dat het niet evident is om nog genoeg kijkers te vinden om dit soort prestigieuze reeksen te maken. Ik begrijp ook die eeuwige tegenstelling niet tussen 'entertainen' en 'informeren': de beste televisieprogramma's doen het allebei. Zo heb ik mijn programma's toch altijd proberen te maken.»
- Moet een goeie natuurdocumentaire ook een beetje choqueren? Na 'Life on Earth' hebt u hatemail ontvangen.
ATTENBOROUGH «Ja, een paar fundamentalistische christenen uit Amerika vonden het niet kunnen dat ik propaganda maakte voor de evolutietheorie. De schepping is immers het werk van God de Vader, nietwaar. En dat ik zou branden in de hel, schreven ze nog ter afscheid. Maar we moeten dat niet overdrijven: het waren ook geen stapels brieven, hoor.»
- Vindt u dat u als documentairemaker een taak hebt om het over natuurbehoud en het veranderende klimaat te hebben? Want die kritiek kreeg u ook, en niet alleen van een paar fundi's.
ATTENBOROUGH «Natuurlijk! Voor mij hangt dat allemaal samen. Als ik over de evolutietheorie vertel, dan héb ik het impliciet over het klimaat. Als Darwin ons één ding geleerd heeft, dan is het toch dat de mens ook deel uitmaakt van het ecosysteem? Voor mij wil dat zeggen dat we niet het recht hebben om dat ecosysteem naar ons eigen goeddunken te manipuleren. Dat vinden die religieuze types wél: volgens hen heeft God ons in Genesis het recht gegeven om de wereld kapot te maken. Uitermate treurig.»
- U hebt er inmiddels een carrière van meer dan vijftig jaar opzitten. Waar bent u het meest trots op?
ATTENBOROUGH (denkt na) «Misschien toch op het feit dat ik een overzicht heb kunnen maken van alle grote klassen in het dierenrijk: zoogdieren, vogels, vissen, amfibieën, insecten en spinnen. Je kan over ongeveer elk dier wel een dvd van mij vinden. Ik heb maar van één ding spijt: dat ik nooit een stompneusaap gezien heb. Die wonen in Zuidwest-China, maar ik heb de BBC nooit kunnen overtuigen om me daarnaartoe te sturen. Maar hoop doet leven.»
- Zou u nog altijd voor de televisie gaan werken als u nu twintig was?
ATTENBOROUGH «Ik denk het niet, eerlijk gezegd. Het is sowieso een wonder dat ik ooit presentator ben geworden, weet u dat? In de jaren vijftig, toen ik voor het eerst op televisie kwam, circuleerde er bij de BBC al een interne memo waarin stond: 'Eigenlijk zijn z'n tanden te groot om op tv te komen' (lacht). Ik ben alleen maar op televisie geraakt omdat er iemand ziek werd toen we in één of andere exotisch land zaten.
»Nee: als ik vandaag jong was, zou ik me vooral verdiepen in bloggen en twitteren. Dát is waar de groei voor de volgende jaren zit, als je 't mij vraagt.»
