de 7 hoofdzonden
Linda De Win: ‘De rimpels, het ouder worden: ik heb het er moeilijk mee’
Waar ze niet aan wil wennen: mensen die (65) achter haar naam zetten. Linda De Win (leeftijd onvermeld) is geen onverdeelde aanhanger van de leer die stelt dat mensen zich na hun 65ste aan het macrameeën horen te wijden, in plaats van minister-president en premier het hemd van het lijf te vragen. Maar ze gaat met pensioen, dus het moet: op 11 juli, de Vlaamse feestdag, presenteert ze vanuit de Plantentuin in Meise haar laatste ‘Villa politica’. Het script is al geschreven: de regering zorgt voor bloemen, champagne en pêche-tonijn, De Win voor temperatuurverhogende pinnige vraagjes.
HUMO Jij hebt er kijk op, Linda: welke hoofdzonden worden het hardnekkigst beoefend in de coulissen van de Belgische politiek?
LINDA DE WIN «Gulzigheid: veel hebben, maar nóg willen. Hoogmoed, natuurlijk. Jaloezie ook. En rancune.
»Politiek is zelden saai. Ik zit niet bij elk parlementair debat te kraaien van plezier: soms is de materie taai, en niet elke politicus is een bevlogen redenaar. Maar wat er achter de schermen gebeurt, is onophoudelijk boeiend.»
HUMO Dat voedt de gedachte dat politiek stratego is, gespeeld in aan het zicht onttrokken salons.
DE WIN «Elke machinerie heeft nu eenmaal een achterkant. En ik vind het boeiend om die te zien: ik ben gruwelijk nieuwsgierig, ik wil weten hoe de dingen precies in elkaar klikken. Daarbij spelen intermenselijke relaties altijd een cruciale rol. Als een regeringsformatie een eeuwigheid aansleept, gaat dat nooit alleen over conflicterende standpunten. Nee, minstens even bepalend zijn de persoonlijkheden, de vetes, de geheimen.
»Toch hebben die twee decennia ‘Villa politica’ me niet cynisch gemaakt. Er is veel gekonkel, ja, op z’n slechtst is politiek een matige deurenkomedie, maar al bij al zitten er in onze parlementen behoorlijk veel mensen die het goed menen. Die fundamenteel hun best doen en oprecht in een eerlijker samenleving geloven. En vind je niet in élk milieu aangename en minder aangename mensen? Ook bij de VRT heb ik collega’s met wie ik liever niet op citytrip ga, hoor.»
GRAMSCHAP
DE WIN «Ik word maar zelden boos. Al was ik laatst wel écht ontzet. Door de klinische manier waarop de VRT me met pensioen stuurde, ja: ‘Gelieve je badge en laptop tijdig in te leveren.’ Op mijn laatste dag als VRT-medewerker kreeg Pascal Dossche (eindredacteur van ‘Villa politica’, red.) een mail waarin hem werd gemeld dat hij vanaf de volgende dag een nieuwe externe medewerker zou hebben. Ik dus. We lagen zo ongeveer op de grond van het lachen. Dat zijn blijkbaar standaardprocedures, maar menselijk zijn ze niet echt. Onze hoofdredactie zit er ook mee verveeld, ze heeft haar best gedaan om de pil te verzachten.
»Michel Wuyts en Frank Raes hebben nu ook te horen gekregen dat ze niet kunnen blijven werken. Ik was even bang dat ik de zwartepiet toegespeeld zou krijgen, omdat ik in een interview had opgemerkt dat bij de VRT niet iederéén op 65 met pensioen moet. Maar Michel verzekerde me dat het daar niets mee te maken heeft. En ik beoogde natuurlijk het omgekeerde: dat mensen die capabel zijn en willen blijven werken dat ook mogen – niet dat ze iedereen die 65 wordt naar huis sturen.»
HUMO Dat je die verzuchting openlijk uitspreekt, typeert je: je bent niet bang voor conflict. Ook in je interviews ga je niet schuilen voor de confrontatie.
DE WIN (lachje) «Ik ben geen pleaser, nee.
»Op 10 juni 2007, de dag van de federale verkiezingen, dreigde een ploeg van een andere zender voor mijn neus een interview met Jean-Marie Dedecker weg te kapen. ‘Meneer Dedecker, u hebt mij beloofd dat u eerst bij mij zou komen!’ riep ik toen. ‘En het is bovendien mijn verjaardag!’ (lacht) Dat was geen beredeneerd theater: op zo’n moment kom ik gewoon heel erg voor mezelf op. En het was overigens waar. Ik hou er niet van om belazerd te worden. Toen ik tien jaar geleden mijn huis bouwde, ben ik het conflict aangegaan met de aannemer zodra ik begreep dat hij me onheus behandelde.»
HUMO Ik – het type dat ‘Dank u wel’ stamelt wanneer-ie net beroofd is – ben een beetje jaloers op die onverschrokkenheid.
DE WIN «Ik had thuis een voorbeeld: mijn moeder. Zij heeft een iconische strijd gevoerd voor haar stuk bosgrond.»
HUMO Haar stuk bosgrond?
DE WIN «Dat had ze geërfd van haar ouders. Het stond ingekleurd als natuurgrond, terwijl zowat alle percelen eromheen bouwgrond waren. Die onrechtvaardigheid moest en zou mijn moeder rechtzetten: talloze keren hoorde ik haar telefoneren met de gemeentesecretaris. Die viel niet te vermurwen, maar mijn moeder kon het niet loslaten. Ze heeft nooit gelijk gekregen. Ondertussen hebben mijn zussen en ik dat perceel geërfd, en het is nog altijd bosgrond (lacht).
»In mijn privéleven is het net omgekeerd: daarin streef ik naar consensus en harmonie. Ik hou niet van ruziemaken. Ik vond het al heel wat dat ik een vriendin van me er tijdens de eerste lockdown op durfde te wijzen dat ik het niet met haar eens was – ze had te kennen gegeven dat ze de coronamaatregelen creatief zou interpreteren. Een stellige maar beleefde mail: dichter kom ik doorgaans niet bij frictie in mijn persoonlijke leven.»
HOOGMOED
DE WIN «Je kunt niet verwachten dat iedereen denkt zoals jij. Dat iedereen dezelfde kijk heeft, dezelfde verlangens, dezelfde prioriteiten. Het is een eenvoudige stelregel, maar wel een belangrijke: ik ben niet beter dan iemand anders omdat ik op televisie kom.
»Het merendeel van mijn vrienden ken ik van lang voor ik een schermgezicht werd. Ze liggen niet wakker van ‘Villa politica’. Ze kennen me, ze pinnen me niet vast op wie ik ben op het scherm, en ik kan mijn kwetsbaarheid bij hen kwijt. (Peinzend) Eigenlijk heb ik maar weinig recente vriendschappen. De bekendheid staat soms in de weg. Ik apprecieer het ook dat mijn vrienden weten dat ik een lange weg heb afgelegd, dat ze de héle marathon gezien hebben. Eigenlijk zou ik ze het eens moeten vragen: of ze het in me vermoed hadden? Want vroeger – als student, als twintiger – was ik zeker geen leidersfiguur of tafelspringer. Niets zei toen dat ik later ‘Ja maar, het is mijn verjaardag!’ zou roepen naar Jean-Marie Dedecker (lacht).»
HUMO IJdelheid is het adoptiekind van hoogmoed. Pleit je schuldig?
DE WIN «Ik bén ijdel. Ik vind het heel belangrijk hoe ik eruitzie. Daarbij is mijn leeftijd geen bondgenoot: de eerste blik in de spiegel ’s ochtends leidt meestal niet tot gejuich. Het is eerder: ‘Oei.’ Met het ouder worden gebeuren er dingen die niet plezierig zijn, hè. En dan mag ik van geluk spreken dat mijn lichaam geen magneet voor kilo’s is. Maar de rimpels, het haar dat niet langer als vanzelf in een elegante vorm valt: ik vind dat moeilijk. Ik kan ook echt ongelukkig zijn als er ergens een slechte foto van me verschijnt. Dus je weet wat je te doen staat (lacht).
»Gelukkig is er Rosalie, de vaste schminkster van ‘Villa politica’. We trekken al jaren samen op, en zij weet als geen ander hoe ze me er goed kan doen uitzien op het scherm.»
HEBZUCHT
HUMO Kiest Rosalie ook je kleren? Je ziet er altijd piekfijn uit.
DE WIN «Nee, daarvoor heeft de VRT een stiliste. Al is mijn eigen eigen oordeel wel doorslaggevend. Ik weet intussen wel met welke kleuren ik goed sta, hè.
»Ik vind het fijn om mooi gekleed te zijn, maar ik besteed er geen fortuinen aan. Er zijn mensen die gaan shoppen en met drie jurkjes terugkomen, ook al hebben ze die niet nodig. Dat zal mij nooit overkomen. Ik koop heel bewust. Als iets moois heel duur blijkt te zijn, wacht ik tot de koopjesperiode. In vergelijking met vroeger kan ik me nu wel wat duurdere dingen veroorloven, maar het blijft toch altijd binnen de perken. Ik zorg ook graag goed voor mijn spullen – een sofa mag vijftien jaar meegaan. En ik kan echt een milde rouw voelen als een kledingstuk na de zoveelste wasbeurt aan vervanging toe is. Is dat de spaarzaamheid van mijn ouders die doorwerkt? Misschien wel. Mijn moeder en vader waren 17 toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, en dat heeft hen bepaald. ‘Het moest nog maar eens oorlog worden’ – die sfeer.
»Mijn moeder was het zakelijke brein thuis. Zij beheerde de centen en nam de beslissingen. Een appartement kopen om het te verhuren, bijvoorbeeld: daar zou mijn vader nooit opgekomen zijn. Die was niet geïnteresseerd in dat soort dingen.»
HUMO Je behoort bij de VRT nog tot de minderheid van de statutaire ambtenaren.
DE WIN «Ik verdien behoorlijk, maar het is geen vedettenloon. En daar heb ik vrede mee: ik heb een huis kunnen kopen, en ik moet mezelf niets ontzeggen. Ik ben niet jaloers op mensen met een zwembad in de tuin, of een tweede verblijf aan de kust.»
HUMO Spreek me vooral tegen, maar je lijkt me niet het kampeertype. Je houdt van comfort, toch?
DE WIN «O, ik heb een keertje gekampeerd, hoor. Op Jazz Bilzen, toen ik een jaar of zeventien was. De campingweide was al vol toen mijn vriendin en ik aankwamen, en dus moesten we op een stoppelveld gaan staan. Dat was meteen de laatste keer, ja (lacht).
»Je hebt gelijk: ik hou van ruimte, van comfort, van een beetje luxe. Slaap ik in een hotel, dan liefst een góéd hotel. Als dertiger en veertiger heb ik genoeg in kruipkoten gelogeerd. Die tijd is echt wel voorbij.»
GULZIGHEID
DE WIN «Nu ik terugdenk aan Jazz Bilzen: daar boden jongens me ooit een stickie aan. Maar dat weigerde ik, natuurlijk.»
HUMO (grinnikt)
DE WIN «Echt waar! Ik heb nog nooit een joint gerookt. Zeg, weet je wel uit welke tijd ik kom?»
HUMO Komaan, Linda. Met je pensioen in zicht kan je die crackverslaving wel gewoon opbiechten, hoor.
DE WIN (lacht) «Niets van: ik heb me nooit aan welke drug dan ook gewaagd. Op trouwfeesten heb ik weleens een sigaret geprobeerd, ja, maar dat ging me niet goed af. En ik hou van lekker eten, ik hou van wijn, maar ik zal me nooit overeten en ik kan me niet herinneren wanneer de laatste keer was dat ik gedronken heb tot het licht uitging. (Verontschuldigend) Allemaal weinig spectaculair, ik weet het. Onlangs vroeg ik me af wat ik als student dronk. Want bier heb ik nooit gelust en de wijn kwam pas na mijn dertigste in m’n leven. Koffie of thee dan? Ik weet het niet meer, maar ik vermoed dat ik de saaiste student aller tijden was (lacht).»
TRAAGHEID
DE WIN «Ik heb een hekel aan traagheid in de letterlijke zin van het woord. Vlot het niet op de weg, dan moet ik mezelf intomen om niet meteen te beginnen toeteren. Ik hou gewoon niet van geaarzel. De dingen moeten snel gaan, ik wil een leven waar beweging in zit.
»Ik heb ooit een boek geschreven – een soort politieke geschiedenis van België – maar alleen maar schrijven zou niets voor mij zijn. Ik heb geschiedenis gestudeerd, en dus moest ik vaak archieven uitpluizen. Dat deed ik uiteraard plichtsbewust, maar toen al wist ik: dit is niets voor mij. Zo’n van zonlicht verstoken leven in stoffige kelders zou me somber maken. Ik heb actie nodig.»
HUMO En dus koos je voor een leven dat gedicteerd wordt door de actualiteit. Maar het nieuws is per definitie morsig, gefragmenteerd en onaf.
DE WIN «Het is de waan van de dag, ja. Maar wat dan nog? Ook die waan vind ik vaak interessant. En er is geen sprake van bewustzijnsvernauwing, want ik heb een heel brede interesse. Ik hou van film en muziek, van opera, ik ben geboeid door sport. Ik plan mijn agenda nu in functie van het EK voetbal en straks van de Olympische Spelen. De wegrit in het wielrennen: no way dat ik dan een afspraak zal hebben. Vroeger, toen ik nog voor ‘Het journaal’ werkte, probeerde ik ook altijd de avonddienst te ontwijken als er een mooie voetbalwedstrijd op het programma stond.»
HUMO Je werkt gráág. Dat besluit ik althans uit je montere verschijning in ‘Villa Politica’.
DE WIN «Klopt. Ik beschouw het niet als hard werken, zelfs niet als werken tout court: het is wat ik het liefst doe. Mijn passie. Het beste bewijs: ik sta er met plezier vroeg voor op, terwijl ik op z’n zachtst gezegd geen ochtendmens ben.
»De redactie van ‘Villa Politica’ is klein: Pascal Dossche, ikzelf en een halfijdse medewerker. Dat maakt dat ik altijd veel grip heb gehad op het programma. Het zit ook na de middag, waardoor er geen vergrootglas over hangt en we altijd zelf onze richting hebben kunnen bepalen.
»Dat ik zo gelukkig ben geworden van ‘Villa Politica’ heeft ook met het verleden te maken. Ik heb me lang niet lekker gevoeld in m’n werk. Toen ik in 1988 bij de radio begon, was dat als deskjournalist. Maar het was nog de tijd waarin iedereen het nieuws moest lezen en dat lag me niet. Ik had nooit logopedie gehad en had een licht Antwerps accent. Het was zwoegen. (Aarzelt even) Het is de eerste keer dat ik dit vertel: ik ben toen een tijdje van het nieuws gehaald. Dat gebeurde subtiel, er werd me niet letterlijk gezegd dat ik het niet meer mocht lezen, maar ik kreeg een ander dienstrooster.
»Die onzekerheid over mijn uitspraak heeft me lang achtervolgd. Andere journalisten van mijn lichting mochten al snel naar een NAVO-top in Canada, of waren erbij toen de Muur viel. Aan mij werd dat soort dingen niet gevraagd. Ik werd wel gezien, hoor – dat kon ook niet anders, als enige vrouw toen. Maar ik werd zeker niet gezien als de top van mijn lichting – en kijk eens waar ik nu sta.»
HUMO Ook toen je naar de televisie verhuisde en voor ‘Het journaal’ ging werken, was dat geen enkeltje richting ongebreidelde arbeidsvreugde.
DE WIN «Toch niet in het begin, nee. Ik kwam van de radio en moest van voor af aan beginnen. Ik kreeg opdrachten waar ik niet echt warm van werd, en sommigen hadden daar plezier in. Het is natuurlijk een omgeving waar het draait om concurrentie.
»Ik heb zelf mijn terrein moeten veroveren. Ik ben er trots op dat ik dat doorzettingsvermogen heb getoond, dat ik me niet heb laten ontmoedigen. Want net zo goed had die periode het einde kunnen betekenen: ik heb mensen gezien die het opgaven en vertrokken.»
HUMO Wat gaf de doorslag om toch te blijven?
DE WIN «Journalistiek is mijn leven, Jeroen. En ik wist dat ik best wel goed kon interviewen. Ik doe dat zo ontzettend graag. En ik wist al heel jong dat een bestaan dat zich van negen tot vijf achter een bureautje afspeelt echt niets voor mij was.»
HUMO Je hebt je nooit die honderd andere levens verbeeld die je had kunnen leiden?
DE WIN «Nee. Ik heb weleens gesolliciteerd, ja, onder meer bij de sportredactie van De Standaard. Maar daar werd ik weggetoverd met het zinnetje: ‘En wat gaat u doen als u na een voetbalwedstrijd in de kleedkamer een interview moet afnemen?’ Bij Jan Wauters ben ik ook eens op gesprek geweest. Hij struikelde over mijn accent, denk ik. Ik had een primeur kunnen zijn voor de openbare omroep – de eerste vrouwelijke sportjournalist! – maar daar was de tijd blijkbaar nog niet rijp voor.»
AFGUNST
DE WIN «Aanvankelijk had ik toch moeite met hoe sommigen sneller vooruitgingen. Dat stak, ja, ik was toch wat jaloers. Ik ben blijkbaar een diesel. Het heeft me veel tijd gekost, maar ik ben er toch maar geraakt. Met dank aan ‘Villa Politica’: ik weet dat het in de ogen van sommigen ‘maar een middagprogramma’ is, maar ik heb het wel op de kaart gezet, samen met Pascal. En dan kan het me niet echt schelen dat anderen meer zonlicht krijgen en hoger in de pikorde staan.
»Ik was al flink in de veertig toen ik een schermgezicht werd. Dat is achteraf gezien een zegen geweest. Sommigen worden het al op hun 35ste, hè. Dat lijkt me toch niet zo eenvoudig – op die leeftijd al die druk, en het besef dat je dat nog dertig jaar moet volhouden.»
HUMO Je geeft me de indruk een eenling te zijn. Iemand die de groep wat wantrouwt.
DE WIN «Een beetje een outsider, ja. Al heb ik dat niet altijd omarmd. Toen ik de radio voor de televisie ruilde, maakte ik die overstap in m’n eentje. Ik behoorde niet tot een groep, er was geen groter geheel waarin ik veilig kon wegzinken – en daardoor voelde ik me alleen.
»Volg jij op Twitter en Instagram veel BV’s en journalisten? Er wordt wel héél veel geliket, hè? De schouderklopjes die daar worden uitgedeeld, zijn niet altijd oprecht. Ik geef alleen een compliment als als ik het meen. Strategisch denken is me vreemd.»
ONKUISHEID
DE WIN «Ah, onkuisheid! Da’s een makkelijke: de mogelijkheid doet zich niet voor, want ik heb geen relatie.»
HUMO Ook zonder lief kan er driftig getangood worden, Linda.
DE WIN (beslist) «Voor mij hangt seks vast aan verliefdheid. Ik kan me niet voorstellen dat ik zou vrijen met iemand die ik fysiek aantrekkelijk vind maar als mens heel bedenkelijk.»
HUMO Wordt seks beter met het ouder worden?
DE WIN «De onzekerheid verdampt, en dat is winst: seks heeft niet meer die grote geladenheid. De nervositeit is weg. Maar daar staat wel een ander soort kwetsbaarheid tegenover. Stel dat ik een nieuwe relatie begin… Je hebt niet meer het lichaam van een dertigjarige, hè. En iemand toelaten in die intimiteit is niet vanzelfsprekend. Ik ben sowieso een beetje gereserveerd. Er zit in het algemeen meer twijfel in mij dan je zou vermoeden als je me in ‘Villa Politica’ een politicus aan de kant ziet schuiven omdat er net een interessantere gesprekspartner voorbijloopt (lacht).»
HUMO Wil je graag een relatie?
DE WIN «Het hoeft niet absoluut. Single zijn: ik ben daar behoorlijk goed in. En natuurlijk mis ik het soms om bij iemand thuis te komen, om te kunnen delen. Maar echt onoverkomelijk voelt het niet. Nee, het is goed zoals het is.
»Het helpt ook niet dat ik een bekend gezicht ben. Dat maakt het moeilijk om in te schatten waarom iemand in me geïnteresseerd is. Gaat het om wie ik echt ben? Of om de persoon op het scherm? Die onbevangenheid van een eerste ontmoeting van twee mensen die elkaar een paar seconden eerder helemaal niet kenden, die bestaat niet meer voor mij. Mensen denken me al te kennen, ze dichten me allerlei dingen toe.»
HUMO Maar, zo wordt beweerd, verliefd zijn is heerlijk.
DE WIN «Natuurlijk, en ik zou dat gevoel best nog weleens willen ervaren. Alhoewel, het verstoort toch ook altijd weer je gemoedsrust, niet? Dat voortdurende sms’en, je aldoor afvragen wat de ander denkt en voelt, die koorts… Het is toch een beetje vermoeiend, het slorpt je helemaal op.»
HUMO Tot besluit van deze biecht: ben je met het ouder worden een mooier mens geworden, denk je?
DE WIN «Misschien wel. Weet je, van mijn moeder heb ik de daadkracht, van mijn vader de weemoed. Maar wat ik óók van mijn vader gekregen heb, is het vermogen om even stil te staan en met een klein beetje strengheid naar mezelf te kijken. Hij kon dat heel goed, en ik doe het nu ook. Dan zie ik bijvoorbeeld de momenten waarop ik beter wat diplomatischer had kunnen zijn, en mensen misschien gekwetst heb zonder dat het iemand vooruithielp. (Denkt na) Dat is een belangrijk inzicht voor mij: je gelijk halen is lang niet zo belangrijk als je wel zou denken. En absolute eerlijkheid is iets moois, maar je maakt er ook brokken mee. (Glimlacht) Hoor mij eens. Ik ga mijn vriendinnen nog gelijk moeten geven als ze zeggen dat ik zachter ben geworden.»
HUMO Nog een glas wijn, Linda?
DE WIN «Dank je wel, maar ik denk dat ik het voor bekeken hou.»
