‘Loonindexering beschermt de koopkracht van de Belg, maar de stijgende kosten zullen later doorgerekend worden’

Eerst een pandemie, nu een oorlog in Europa. Door de historische omwentelingen van de afgelopen maanden is het leven pijlsnel duurder geworden. De stijgende gas- en brandstofprijzen duwden de facturen van het gemiddelde huishouden vorig jaar al danig omhoog, en ook voor een volle winkelkar moet u elke maand meer neertellen. Zijn pasta, verbouwingen, pils en elektriciteit straks überhaupt nog betaalbaar? En hoelang blijven de prijzen nog stijgen? Humo maakt uw rekening.

4. AVONDJES UIT

Een biertje op Rock Werchter zal deze zomer weer 18 procent duurder zijn dan tijdens de laatste volwaardige editie in 2019. Festivalgangers die hun drankbonnen online bestellen, betalen 3,25 euro per drankje. Drie jaar geleden was dat nog 2,75 euro.

TIM JOIRIS (cafébaas en voorzitter Horecacel UNIZO Oost-Vlaanderen) «De hele horecasector kijkt angstig naar de toekomst. Ik had gisteren een hoteleigenaar aan de lijn: hij had zijn bestelwagen volgetankt voor 170 euro, terwijl dat hem drie maanden geleden nog 80 of 90 euro kostte. Een andere hoteluitbater vertelde me dat zijn energiefactuur maal drie is gegaan. Reken maar uit voor een hotel met honderd kamers: dan hebben we het over tienduizenden euro’s. Op den duur zullen zij niet anders kunnen dan die kosten door te rekenen aan hun bezoekers, maar ook die mensen verdienen niet plots 500 euro per maand meer.

»Ik heb zelf vier cafés, allemaal in de studentenbuurt van Gent. In het bedrijf hebben we drie auto’s. Die extra tank- en verwarmingskosten moet ik allemaal uit de verkoop van mijn drank halen.»

HUMO Uit een enquête van Horeca Vlaanderen in mei vorig jaar bleek dat iets meer dan de helft van de horeca-uitbaters al prijsstijgingen aanrekende na de derde coronagolf, meestal van 3 tot 5 procent.

JOIRIS «We konden niet anders, maar dat was nog een normale evolutie: elk jaar slaat alles een beetje op. We waren twee jaar grotendeels dicht geweest, dus viel die prijsstijging nu iets hoger uit. In sommige cafés ging een pintje van pakweg 2,30 naar 2,50 euro. Daar hadden de klanten begrip voor, maar de stijgingen die er nu aan zitten te komen, zijn gewoon exuberant. Het is niet meer te vatten.

»Het gaat niet alleen over onze gestegen energiekosten: ook onze materiaalkosten swingen de pan uit, van schoonmaakproducten tot glazen.»

HUMO Worden die extra kosten nu al doorgerekend aan de klanten?

JOIRIS «Nog niet. Iedereen is angstvallig aan het afwachten. Horeca-uitbaters zijn bang om meer te vragen aan hun klanten, en terecht. Maar op een gegeven moment zit je aan je limiet.»

BILLIET «Ik denk dat er bij veel uitbaters niets anders op zit dan die extra kosten snel door te rekenen. Binnen het jaar zal een biertje of een bordje kaas onvermijdelijk duurder worden. Er was al de impact van de pandemie met de vele sluitingen, en daar kwamen dan de torenhoge energieprijzen en het gebrek aan personeel bovenop.

»Grote spelers – ketens zoals Lunch Garden – zullen de prijsstijgingen en problemen nog kunnen beperken. Voor lokale restaurants wordt het lastiger. Een kleine zelfstandige zal de komende maanden veel sneller moeten reageren dan een groot bedrijf. Ik verwacht prijsstijgingen van 5 procent op de menukaart, maar zelfs 10 procent is niet uitgesloten.

»Veel cafés hebben steun gekregen van brouwers, maar ook zij krijgen het nu steeds moeilijker door de grondstoffencrisis. Omdat bier brouwen nog duurder zal worden, zullen cafés opnieuw een kostenstijging te verwerken krijgen.»

HUMO Zal de prijs van ons pintje extra stijgen door de graancrisis?

KRISHAN MAUDGAL (CEO Belgische Brouwers) «Moeilijk te zeggen: elke brouwer bepaalt zelf z’n prijs. Vandaag heb ik niet de indruk dat er al een probleem is, omdat onze brouwers hun gerst vooral uit Scandinavië en onze buurlanden halen. Maar omdat producenten van pakweg brood, die normaal gezien wel werken met Oekraïens graan, nu ook in onze markten komen winkelen, kunnen brouwers op termijn wél de invloed van het conflict voelen.

»Iets anders zijn de flessen. Er zijn nog maar een paar fabrieken ter wereld die glazen flessen produceren, één ervan bevindt zich net boven Kiev. Dat laat zich voelen in de bevoorrading.»

JOIRIS «De vraag is: wat is de ultieme grens voor cafébazen? Ik kan wel 3,50 euro vragen voor een pintje, maar hoeveel klanten houd ik dan nog over? Op den duur gaat alleen nog de elite op café: die kan dat wél betalen.»

HUMO Een avondje uit wordt een luxe?

JOIRIS «Die piste moeten we te allen tijde proberen te vermijden. Wij behoren tot het sociale weefsel van de samenleving: mensen hebben ons nodig als uitlaatklep om de hoge werkdruk en stress de baas te kunnen. Zeker nu, na twee jaar corona. Maar wij zijn ook de uitgavenpost die het makkelijkst wordt geschrapt. We zien al een paar jaar een verschuiving: jongeren drinken zich thuis in vóór ze op café gaan. Dat heb ik nooit zo’n drama gevonden, maar nu dreigt het nog veel meer die richting uit te gaan. Ik zag gisteren een filmpje van het Citadelpark in Gent na een zonnige lentedag: het lag vol lege blikjes en flessen. Dat is geen drank uit onze horecazaken.

»In de restaurants speelt hetzelfde: voor een spaghetti betaal je gemiddeld 15 euro, maar tegenwoordig zie ik horecazaken 18 of zelfs 23 euro aanrekenen. Dat is inderdaad veel geld, maar de restaurantuitbater kan dat bord spaghetti eigenlijk niet voor minder verkopen. In plaats van elke week een keer op restaurant te gaan, zullen mensen dat misschien nog één of twee keer per maand doen. Voor onze sector is dat dodelijk.»

BILLIET «Ik hoop echt dat mensen de horeca niet gaan overslaan. Om te overleven en de schade van de voorbije twee jaar goed te maken, heeft de sector veel klanten nodig.»

HUMO De prijs van cinematickets steeg de voorbije jaren jaarlijks al met zo’n 10 procent. De verwachting is dat het dit jaar nog meer wordt.

BILLIET «Inderdaad. Alles voor de horeca geldt ook voor de cultuursector. De grote cinemaketens en Tomorrowlands van deze wereld hebben reserve en zullen het wellicht wel redden – eventueel met wat hogere prijzen – maar voor de kleine zaaltjes en festivals wordt het nu héél zwaar. Opnieuw de boodschap: kunt u het zich veroorloven, ondersteun ze.»

5. BOUWEN

BILLIET «De prijzen voor veel bouwmaterialen waren het afgelopen jaar al sterk gestegen. Sinds de uitbraak van de pandemie zagen we hoge prijzen voor staal, koper en hout. Dat maakte bouwen en verbouwen veel duurder.»

NIKO DEMEESTER (gedelegeerd bestuurder Confederatie Bouw) «Sommige producten, zoals isolatiemateriaal, zijn zelfs dubbel zo duur geworden. Meer dan de helft van de bouwbedrijven kampt bij leveringen van bouwmaterialen met wekenlange vertragingen.»

HUMO Hoe kan dat?

DEMEESTER «Door de pandemie zakte de productie van het materiaal een halfjaar lang volledig in elkaar. Grote staalfabrieken lagen soms helemaal stil, want er was geen vraag. Maar plots was de economie weer springlevend: vandaag staan er overal in het land bouwwerven. Alleen blijft de aanlevering van het benodigde materiaal achter. We blijven met problemen zitten in grote zeehavens en met containerschepen. Eind vorig jaar dachten we dat we de ergste prijsstijgingen achter de rug hadden, maar dat blijkt niet het geval.»

HUMO Hoeveel duurder is bouwen geworden?

DEMEESTER «De prijs van bijna alle bouwmaterialen is het laatste jaar met 15 à 25 procent gestegen. Als je weet dat materialen ongeveer een derde van de totale bouwkost inhouden, dan betekent een prijsstijging van 25 procent – zoals de afgelopen maanden – een totale meerkost voor het bouwproject van ongeveer 8 procent.»

HUMO Welke invloed heeft de oorlog in Oekraïne?

BILLIET «Het lijstje van dure bouwmaterialen zal langer worden. De prijzen in de metaalindustrie staan onder druk. Met name aluminium zal, vrees ik, nog schaarser en duurder worden. Omdat voor de productie van aluminium veel energie nodig is, maar ook omdat Rusland een grote speler is in die sector. Zo’n vijf à tien procent van alle aluminium komt uit Rusland. Dat heeft ook gevolgen voor de verpakte voeding waarover we het eerder hadden, waarbij aluminium een veelgebruikt materiaal is.»

GIJSELS «De aluminiumprijs staat sinds kort op het hoogste niveau aller tijden.»

BILLIET «Hetzelfde geldt voor chemicaliën. En glas: de basis daarvoor is fijn silicium, en de situatie in Oekraïne jaagt de prijzen steil de hoogte in.»

DEMEESTER «Zo is intussen bijna alles voor renovatie en bouw duurder geworden: veluxramen, verwarmingstoestellen, mozaïekwerk... Bouwbedrijven vrezen bovendien dat staal en isolatie nog fiks duurder zullen worden door de aanslepende oliecrisis.»

BILLIET «We zullen moeten aanvaarden dat bouwen en verbouwen veel duurder blijft.»

DEMEESTER «De prijsstijgingen van bouwmateriaal worden momenteel nochtans slechts gedeeltelijk doorgerekend aan de klanten. Volgens onze bevragingen verhoogden vier op de tien ondernemingen of aannemers de facturen voor bouwers. Meer dan de helft van de aannemers neemt elke stijging dus nog op zich. Dat zijn euro’s die ze zelf verliezen. In veel contracten die al langer getekend zijn, zijn de prijsstijgingen niet voorzien.

»Bovendien krijgen veel bouwvakkers door de loonindexering straks een hoger loon, wat nog meer druk zet op de bedrijven. De winstmarges in de bouw zijn al historisch laag, dus deze situatie kunnen bedrijven niet blijven volhouden. Steeds meer ondernemingen raken in de problemen – momenteel zitten we aan 8 procent die acuut geldzorgen heeft – en dus zullen de offertes binnenkort wellicht duurder worden.»

VAN CRAEYNEST «Vorig jaar ging de aandacht naar de rechtstreekse effecten van de duurdere grondstoffen: de energiefacturen van gezinnen en de brandstofprijzen. Maar we konden nog hopen dat de situatie zou normaliseren, en bedrijven vingen een groot deel van de klap op. De crisis in Oekraïne drukt ons nu met de neus op de feiten: de tekorten houden aan en hogere prijzen volgen onvermijdelijk.»

HUMO Poetin heeft ons dus bij het nekvel.

VAN CRAEYNEST «De Russische economie op zich stelt niet veel voor. Ze is kleiner dan die van de Benelux. Ook onze rechtstreekse handel met Rusland is vrij beperkt. Maar omdat het zo’n cruciale speler is in een aantal grondstoffenmarkten, zullen de effecten zich vanaf nu overal fors laten voelen. We moeten niet de illusie koesteren dat dit een prijzencrisis is van slechts enkele weken. Dit zal langer aanslepen.

»Het voordeel voor werknemers is natuurlijk dat hun inkomens geïndexeerd worden. Dat gebeurt met vertraging, maar het beschermt de koopkracht van de Belg wel.»

GIJSELS «Maar die Belg moet nu gaan opletten met te veel geld op de bank. Je krijgt geen rente meer en de prijzen zullen blijven stijgen. Niet alleen dit jaar: we gaan een lange periode van prijsstijgingen tegemoet, zoals we die ook al gekend hebben in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Niet toevallig volgden internationale conflicten elkaar toen ook op, hand in hand met een oliecrisis. De olieprijs steeg sterk en bleef hoog, met alle effecten van dien op de rest van de economie.

»Mensen moeten beseffen dat we vanaf nu in een andere wereld terechtkomen. Als de inflatie elk jaar 5 procent bedraagt, ben je na tien jaar de helft van je koopkracht verloren. Jonge mensen willen bijvoorbeeld 15.000 euro sparen voor de inleg van hun nieuwe woning, maar die woning zal in die tijd 30.000 euro méér waard geworden zijn. Dat is een reëel probleem. De beste oplossing is om nu veel activa te hebben: vastgoed en aandelen. Met cash in de hand ben je meer dan ooit kwetsbaar.»