Macron belt kranten op omdat de stukken hem niet bevallen

De Franse president Emmanuel Macron heeft de laatste tijd meerdere journalisten gebeld over stukken waarin zijn beleid wordt bekritiseerd. Een ongebruikelijke stap.

Met een pandemie en hoogoplopende spanningen in zijn land vanwege terroristisch geweld zou je misschien verwachten dat de Franse president iets beters te doen heeft dan buitenlandse journalisten te bellen. Toch pakte Emmanuel Macron vorige week zelf de telefoon om een verslaggever van The New York Times te bellen.

Verslaggever Ben Smith die de telefoon opnam, beschreef eerder deze week in een column hoe dat gesprek verliep. Volgens de president zouden Angelsaksische media Frankrijk de schuld geven van recente terroristische aanvallen in zijn land, in plaats van de daders. Door racisme en islamofobie als kern van het probleem aan te wijzen zouden de media ‘het geweld legitimeren’.

Dat een Franse president zelf reageert op internationale media is zeer opmerkelijk zegt Niek Pas, historicus en Frankrijk-expert aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Ik kan mij niet herinneren dat vorige presidenten zoals Sarkozy of Chirac dat hebben gedaan. Maar misschien kwam dat omdat zij geen Engels spraken.’ Het laat volgens Pas vooral zien wat voor druk er op dit dossier ligt. Macron is volgens Pas de eerste president die veel uitgesprokener dan zijn voorgangers strijdt tegen politiek islamisme in zijn land.

Beleid wordt niet goed begrepen

De Franse regering heeft vergaande wetgeving aangekondigd die het ‘radicale islamisme’ moet indammen, onder meer door verenigingen en andere instellingen een ‘republikeins contract’ te laten ondertekenen. Dat beleid wordt volgens Macron in het buitenland niet goed begrepen, net zo min als het begrip laïcité, de strikte scheiding tussen religie en staat. ‘Het sentiment vooral richting de VS speelt breder in Frankrijk’, zegt Pas. ‘Gaan jullie ons vertellen hoe we onze maatschappij moeten inrichten.’

In Frankrijk zelf wordt van tijd tot tijd druk op journalisten uitgeoefend, merkt Pas . ‘Dat heeft alles te maken met de (centralistische, red.) manier waarop de Franse staat zich heeft ontwikkeld. De behoefte om van bovenaf controle uit te oefenen, is ook merkbaar in de complexe manier waarop de media en de staat in Frankrijk zich tot elkaar verhouden. Vergis je niet dat Frankrijk tot 1974 nog een minister van informatie kende.’ Maar, nuanceert Pas, Frankrijk is ‘natuurlijk wel een democratisch land dat persvrijheid kent‘.

Niet alleen The New York Times, ook de Financial Times en Politico Europe kregen telefoontjes vanuit het Elysee na plaatsing van opiniestukken waarin de Franse reactie op terroristisch geweld bekritiseerd werd. En de Franse ambassadeur in Nederland schreef de krant Trouw een brief over een interview over dit onderwerp.

Politico en de Financial Times trokken allebei het opiniestuk terug, omdat die respectievelijk niet aan de journalistieke standaard had voldaan, of ‘feitelijke onjuistheden’ bevatte. FT haalde het stuk offline maar plaatste enkele dagen later wel een reactie van Macron op het stuk dat niet meer te bekijken was.

Opinieveldslag

‘Terugtrekken van stukken is een slappe reactie’, vindt Leon Willems, directeur van de organisatie Free Press Unlimited. Nu ontstaat er een ‘opinieveldslag’ die voor het publiek niet meer te volgen is. ‘Het is een debat over een debat, een tendens die ik wereldwijd zie oprukken. Net als de moeite met tegenspraak. Niet alleen Macron maakt zich daaraan schuldig maar ook de journalisten die verontwaardigd op zijn telefoontjes reageren. Waarom zou Macron niet mogen bellen om te zeggen wat hij te zeggen heeft? Laten we wel wezen. Frankrijk is geen bananenrepubliek.’

Frankrijk zal dan ook niet snel op het prioriteitenlijstje van zijn organisatie belanden, zegt Willems. Maar of Macrons optreden zijn imago goed doet is een ander verhaal. ‘Het komt natuurlijk wel pedant over.’ Zijn communicatie is Macrons achilleshiel denkt ook Pas. ‘De leraar willen uithangen, dat is Macron ten voeten uit. Nee, hij is zeker geen Chirac die zich meer als vaderfiguur presenteerde en bij lastige kwesties zei ‘kom we pakken een glas wijn en komen er wel uit’.

(Trouw)