Magazine: Labyrint: de bijbel van de psychiatrie
In mei rolt hij pas van de persen, maar de stemmingmakerij rond de nieuwe versie van het internationale handboek van psychiatrische stoornissen verdeelt zielenknijpers nu al maanden in believers en non-believers.
Stephan Claes , hoogleraar psychiatrie aan de KU Leuven, snapt de commotie niet goed: 'Dat boek is een arm model, maar we hebben niks beters.'
Het wetenschappelijke magazine Labyrint laat de Amerikaanse psychiater Allen Frances flink tekeergaan tegen de vijfde editie van de Diagnostic and Statistic Manual of Mental Disorders (kortweg DSM-5), die weleens vulgariserend als de 'bijbel van de psychiatrie' wordt omschreven. Frances betreurt de inflatie aan nieuwe stoornissen, waarvan hij vreest dat de farmaceutische industrie ermee aan de haal zal gaan. Frances' Nederlandse collega Jim van Os , die de DSM-5 zelf mee samenstelde, vindt ronduit dat de psychiatrische canon moet verdwijnen.
Stephan Claes «Van Os maakt een interessant punt. De DSM is een louter beschrijvend model en zegt niets over het waarom. Het systeem is gestoeld op de grote Duitse psychologen en psychiaters van rond 1900. Dat waren classificeerders van symptomen, waaruit ze een ziektebeeld puurden en een behandeling voorstelden. De klassieke medische behandeling, zeg maar. Van Os wil de biologie en genetica veel meer laten meespelen. Maar de wetenschap staat nog niet zo ver. Het proces tegen Kim De Gelder heeft dat nog maar eens duidelijk gemaakt. Op basis van pakweg hersenonderzoek kunnen we niet zeggen waarom iemand schizofreen is, laat staan dat hij het ís.»
HUMO In de DSM zouden honderdvijftig nieuwe psychiatrische stoornissen voorkomen. Worden we met z'n allen hoe langer hoe zieker?
Claes «Dat zou ik niet durven concluderen. Als je kijkt naar schizofrenie of stemmingsstoornissen, toch de meest voorkomende geestesziekten, dan heb ik niet de indruk dat die vaker opduiken. Ik heb de nieuwe DSM nog niet gelezen, ik kan me alleen baseren op de voorstellen die tot voor kort op de website van de American Psychiatric Association stonden. Daar stonden inderdaad nieuwe stoornissen tussen, zoals internetverslaving. Je kunt je afvragen: bestaat dat wel? Is dat niet veeleer een gedrag dan een ziekte? Het is een feit dat veel ouders hulp zoeken voor hun gamende kinderen. Je kunt dat behandelen, daar bestaat therapie voor. Verklaar je op die manier meer mensen ziek? Ik denk het niet.»
HUMO De nieuwe DSM zet vooral in op een zogenaamde dimensionele classificatie. Je kunt voortaan dus ook een béétje depressief zijn. Dat maakt de potentiële groep depressieven toch groter?
Claes «Dat valt af te wachten. De criteria voor depressiviteit veranderen niet, het begrip wordt niet verruimd. We stappen alleen af van de ja/nee-vraag. Depressiviteit kan nu als mild, matig of ernstig worden beoordeeld. De kritiek op de vorige DSM was dat vrijwel iedere depressie leidde tot een voorschrift voor een antidepressivum. Maar pillen werken alleen bij matige tot ernstige depressies. Voor lichte depressies kun je nu perfect een therapie aanbevelen, wat de consumptie van psychofarmaca toch enigszins terugdringt.»
HUMO Jim van Os wil af van de DSM om het hokjesdenken in de psychiatrie tegen te gaan. Een goed idee?
Claes «Ik besef dat ik één van de weinigen ben die de DSM nog verdedigt, maar ik vrees dat we niet zonder kunnen. Het handboek wordt nu beladen met alle zonden Israëls, maar het is ook maar wat het is: een startpunt waarmee een clinicus of therapeut aan de slag kan gaan. Ik waarschuw mijn studenten elk jaar: 'Wie zich alleen beroept op de DSM, doet aan slechte psychiatrie'. Stel dat een patiënt depressief is en je tijdens een gesprek vertelt dat hij in zijn kindertijd een nare seksuele ervaring heeft meegemaakt. Dat feit zegt méér over zijn depressie dan je op basis van de DSM zou kunnen denken. Maar: iedere therapeut deelt mensen in. Dan kunnen we het maar beter via een bestaand en algemeen aanvaard systeem doen.»
