Magazine: Wild van dieren
Onze langste nacht van het jaar? Die waarin zoonlief ziek was en we tot het ochtendgloren in de weer waren met koortsremmers en kotsemmers. Maar dat bedoelen ze bij ‘Wild van dieren’ wellicht niet. Nee, daar grijpen ze 21 december aan (díé langste nacht van het jaar, dus) om in te zoomen op nachtdieren, zoals daar zijn: de vleermuis. ‘Wild van dieren’-expert Joeri Cortens weet er alles over.
Joeri Cortens «Muizen, reeën, hazen, konijnen: de meeste zoogdieren hebben ’s nachts een periode van grote activiteit. Dat stamt wellicht nog uit de tijd dat ze de aarde deelden met dinosaurussen. Als koudbloedige dieren waren die ’s nachts niet zo actief. Van dat veilige, nachtelijke moment maakten de zoogdieren dankbaar gebruik, en dat doen ze nog steeds. Slechts een paar soorten, zoals de mens, hebben de nacht verlaten.
»Uit die grote groep nachtbrakers hebben we speciaal de vleermuis gekozen, omdat ze zo goed is aangepast aan de duisternis, dankzij haar talent voor echolocatie: ze stoot korte geluidjes uit en door de echo’s ervan op te vangen, krijgt ze een perfect driedimensionaal beeld van de ruimte rond zich. Haar gehoor is zo goed dat ze het flapperen van vlindervleugels kan detecteren. Meer nog: ze moet zelfs oppassen om zichzelf niet doof te schreeuwen, zo gevoelig zijn haar oren.»
HUMO In de aflevering van vanavond kruipen jullie zelf in de huid van een vleermuis, met behulp van een batbril.
Cortens «Die batbril, een uitvinding van een Nederlandse natuurliefhebber, doet eigenlijk net het omgekeerde van een bril: door de glazen af te plakken, kan je er niks door zien. Tegelijk is hij uitgerust met een soort parkeersensor, die heel hoge, door ons onhoorbare tonen uitstoot. Die tonen weerkaatsen in de ruimte en zo berekent de bril hoe ver je je van een object bevindt. Riskeer je ergens tegenaan te lopen, dan geeft de bril een alarmsignaal. Ik doe de oefening vaak tijdens mijn uiteenzettingen als educatief medewerker van Natuurpunt: ik zet de hele groep in een grote kring en laat dan iemand met een batbril het gat in de kring zoeken. Dat lukt wel degelijk, al gaat het behoorlijk traag. Vleermuizen zijn er veel bedrevener in: bij hen gaat het supersnel. We kunnen nog veel van ze leren.»
HUMO Terwijl die arme beesten met een bedroevend slecht imago zitten. Daar zit Hollywood voor iets tussen.
Cortens «Dat ze het gemunt zouden hebben op je kapsel is in elk geval een fabeltje. En dat ze in Dracula transformeren ook, al bestaat er wel een vleermuizensoort in Zuid-Amerika die daadwerkelijk bloed drinkt. ‘t Is jammer van dat kwalijke imago, want het zijn net heel nuttige dieren. De dwergvleermuis verorbert elke nacht tot 3.000 muggen. En sommige tropische soorten zijn ook prima bestuivers: koffie, bananen – noem maar op – worden grotendeels door vleermuizen bestoven.»
HUMO Dit seizoen toont ‘Wild van dieren’ ons ook hoe we zelf een wild dier door de winter kunnen helpen. Voor vleermuizen geen vetbol, veronderstellen we.
Cortens «Vleermuizen helpen ligt misschien moeilijk. Ze houden hun winterslaap op plekken waar de temperatuur rond de vijf graden schommelt, waar de luchtvochtigheid extreem hoog is en waar ze niet gestoord kunnen worden door katten of ratten. Sommigen vinden zo’n plek in een boom of in een spouwmuur, maar de meesten overwinteren in grotachtige structuren. Soms gaan vleermuizen zelfs jaar na jaar op exact dezelfde plek hangen. Vergelijk het met mensen die elke zomer afzakken naar hetzelfde vakantieoord, omdat ze weten: ‘Daar zitten we goed.’
»Nee, vleermuizen even in het midden gelaten: wat ik in het programma ga maken om de dieren de winter door te helpen, is ongetwijfeld het meest sfeervolle dat ik ooit heb gedaan. Kerstmis was nog nooit zo diervriendelijk. Behalve misschien voor de kalkoenen.»
