Maradona is één jaar na zijn dood nog steeds een bron van schandalen, tragedie en diepe emoties: ‘Van alle goden is Maradona het meest menselijk’

Vandaag een jaar geleden overleed Diego Armando Maradona op 60-jarige leeftijd. De chaos, tragedie, conflicten en diepe emoties die hem tijdens zijn hele leven omringden, achtervolgen hem na zijn dood nog steeds.

Je verzint het haast niet, maar het hart van Diego Maradona werd vlak na zijn dood uit zijn lichaam verwijderd: uit voorzorg. Zijn schouwartsen en nabestaanden waren zo bang dat het hart gestolen zou worden uit het graf op begraafplaats Bella Vista in Buenos Aires, dat ze het zekere voor het onzekere namen.

Dat onthulde de Argentijnse schrijver en arts Nelson Castro deze week, kort voordat zijn boek ‘La Salud de Diego’ verscheen. Een tamelijk absurde openbaring, maar het kon er allemaal ook nog wel bij, een jaar na de dood van de beroemdste voetballer aller tijden.

Want zo wild, tragisch en meeslepend als Maradona’s leven was, zo wonderlijk is ook zijn nalatenschap. Al bij zijn herdenking in het Casa Rosada in Buenos Aires braken er vorig jaar rellen uit, toen duizenden mensen niet genoeg tijd kregen om persoonlijk afscheid te nemen. Nog altijd volgt in Argentinië het ene schandaal op het andere, bijna wekelijks, compleet met rechtszaken, ruzies, roddels en onthullingen.

Erfenis

Familieleden vechten de strijd om zijn erfenis voor een groot deel in het openbaar uit. Om de haverklap duiken er verhalen op over buitenechtelijke kinderen, of over misdragingen van Maradona uit het verleden. Zijn advocaat en manager Matias Morla probeert als een soort kamikazepiloot orde te scheppen in de chaos, maar zonder veel succes. Dochter Dalma, een bekende actrice en televisiepersoonlijkheid in Argentinië, trekt voortdurend in het openbaar ten strijde tegen allerlei (vermeende) vijanden.

En dan is er nog de slepende kwestie over zijn dood - en het grote gerechtelijk onderzoek dat daarop volgde. Volgens zijn dochters en advocaat Morla was de dood van Maradona op 25 november 2020 te voorkomen geweest. Zes mensen - artsen, verpleegkundigen en een psychiater - zijn inmiddels aangeklaagd voor ‘dood door schuld’. Een grote medische commissie is aangesteld om de zaak te onderzoeken.

Die rel neemt inmiddels Michael Jackson-achtige proporties aan. Medici, vrienden, exen en familieleden duikelen over elkaar heen met beschuldigingen en gelekt ‘bewijsmateriaal’. De Argentijnse showbizzmedia smullen ervan, maar tegen Maradona’s lijfarts Leopoldo Luque voltrok zich afgelopen jaar een heuse haatcampagne onder vele tienduizenden Maradona-fans. In het centrum van Buenos Aires werden meerdere protestmarsen gehouden voor ‘gerechtigheid’.

Toch is lang niet alles aan Maradona’s erfgoed lelijk. Integendeel. Nooit in de geschiedenis werd een voetballer zo intens en massaal geëerd als de Argentijn, werkelijk tot in alle uithoeken van de wereld. Boeken, televisieseries, minuten stilte, naamgevingen, standbeelden, films, podcasts, kunstwerken: meer nog dan alleen een fenomenale voetballer, bleek Maradona na zijn dood een mondiaal cultureel fenomeen.

Er zijn Twitter-accounts die bijhouden waar er in de wereld allemaal muurschilderingen zijn verschenen van Maradona: het is ongekend. Van Amersfoort tot Syrië, van Honduras tot New York en van India tot Napels, werkelijk overal tref je beeltenissen van Maradona. Alleen al in Buenos Aires en Napels kwamen er vele tientallen graffiti-uitingen bij in het afgelopen jaar. Soms verpletterende kunstwerken, soms spontane eerbetoontjes van fans of amateurschilders.

Die zee aan muurschilderingen doet ook recht aan het fenomeen Maradona. De Argentijnse legende is nooit gepolijst of beau monde geweest, hij was zijn leven lang publiek bezit. Zijn narratief van een straatarme jongen uit Villa Fiorito, opgeklommen tot de beste voetballer ter wereld: het spreekt bij miljoenen mensen tot in Afrika en Indonesië tot de verbeelding. Als geen andere sporter was en is hij een held van de armen.

Maradona was óók een beetje van iedereen, zeker voor Argentijnen en Napolitanen, uit alle sociale klassen. Zijn extraverte karakter, zijn hang naar aandacht en liefde, zijn talent tot zelfdestructie: het maakte hem vermoedelijk de meest letterlijke volksheld die ooit heeft geleefd. ‘Van alle goden is Maradona het meest menselijk’, schreef de Uruguayaanse schrijver Eduardo Galeano ooit, precies op de grens van ironie en bewondering.

Maradona wordt in Zuid-Amerika en Zuid-Italië nog steeds op bijna religieuze wijze aanbeden. Er bestaat een Maradoniaanse kerk met vele duizenden volgelingen - en met vertakkingen in tal van landen. In Napels wordt hij geregeld op gelijke hoogte geplaatst met San Gennaro, de beschermheilige van de Italiaanse miljoenenstad. Er bestaan tal van altaartjes waarop Maradona met een aureool wordt afgebeeld.

Dat wil niet zeggen dat Argentijnen zijn tekortkomingen niet zien. Die zien ze echt wel, vertelde zijn biograaf en vriend Daniel Arcucci begin dit jaar nog.

DANIEL ARCUCCI «Maar zijn fouten worden beschouwd als een onmisbaar onderdeel van zijn verhaal, als een deel van zijn hele wezen. Maradona is een symbool van Argentinië in heel veel opzichten. Zowel in mooi als in lelijk opzicht. Diego verbeeldt de trots én het verdriet van dit land.»

Zijn dood zal een jaar na dato op grootse wijze worden herdacht. Niet met één grote, strak georganiseerde nationale herdenking waarin alles samenkomt. Ook hier voltrekt zich alles op karakteristieke wijze, een tikje chaotisch, maar in de meeste gevallen ook oprecht en hyper-emotioneel. Mensen zullen de straat op gaan, er zal gezongen, gehuild en gebeden worden.

Elke Argentijnse voetbalclub probeert op zijn eigen manier invulling te geven aan de herdenking, zoals dat afgelopen jaar ook al vaak gebeurde. Napoli speelt al weken in speciale Maradona-shirts, zoals dat ook bij zijn oude clubs Boca Juniors en Argentinos Juniors gebeurde. Er staan verschillende erewedstrijden gepland, waaronder eentje tussen Boca Juniors en FC Barcelona, gespeeld in nota bene Saoedi-Arabië.

Ook hier zal het mooie steeds hand in hand gaan met het lelijke. Een Cubaanse vrouw beschuldigde Maradona onlangs nog van mensenhandel en verkrachting. In het wonderlijke boek van Nelson Castro wordt het levenslange medische dossier van Maradona tot achter de komma geopenbaard.

Eén van de conclusies in die haast onleesbare brij aan informatie: Maradona was fysiek ijzersterk en had al veel eerder kunnen sterven, maar hij was genetisch gezien extreem verslavingsgevoelig. Hij was dan ook verslaafd aan alles: aan drugs, aan alcohol, aan seks.

Dat is niet per se nieuw natuurlijk, maar ook hier geldt een wetmatigheid die al pakweg zestig jaar standhoudt. Alles wat er rondom Maradona gebeurt of verteld wordt, heeft radicale impact. Zo extreem en bandeloos als zijn leven was, zo extreem is in zekere zin ook het leven na zijn dood - en dat zal voorlopig nog wel even zo blijven.

(AD)