Marc Bockstaele: 'Valse bekentenissen? Niet bij ons'

Waargebeurde misdaadzaken – en wat daarbij zoal fout loopt – doen het goed op ons scherm. Vorig jaar vergaapten we ons op Netflix aan ‘The Confession Tapes’, nu is er de documentaire ‘False Confessions’. Allebei klagen ze valse bekentenissen aan: Amerikaanse agenten gebruiken een arsenaal aan dubieuze verhoortechnieken om hun verdachte een moord te doen bekennen die hij niet heeft begaan. In onze politiescholen krijgen agenten les in verhoortechnieken van erehoofdcommissaris Marc Bockstaele, die verschillende handboeken over dat onderwerp heeft geschreven en talloze moordverdachten het vuur aan de schenen heeft gelegd. Hij is stellig: ‘Bij ons kan dat niet.’

undefined

HUMO Waarom niet?

MARC BOCKSTAELE «Omdat onze agenten zich niet tevredenstellen met de verklaring alleen. Er moet ondersteunend bewijs zijn. Zodra een verdachte overgaat tot bekentenissen, verandert de opstelling van de verhoorder: nu moet de verdachte hém bewijzen dat wat hij beweert, ook klopt. Elk detail wordt getoetst aan de realiteit.

»In Angelsaksische landen is de politie baas over de zaak. Dat is bij ons anders: een onderzoek wordt geleid door de procureur of de onderzoeksrechter. Zij moeten à charge én à decharge onderzoeken. Later buigen zich ook nog andere magistraten over de zaak. Dat zijn allemaal fameuze filters, waardoor een valse bekentenis niet snel de rechtbank zal bereiken.»

HUMO In de VS doen ze aan plea bargaining: ze bungelen strafvermindering voor de neus van een verdachte, in de hoop dat hij bekent.

BOCKSTAELE «Precies. Het openbaar ministerie kan een mildere straf beloven, bijvoorbeeld geen doodstraf, in ruil voor een bekentenis. Daarmee zet je natuurlijk de deur open voor valse bekentenissen. In België kennen we dat slechts in beperkte mate, als de feiten en bewijzen duidelijk zijn.

»Pas op: het zal ook hier weleens voorkomen dat een politieman te veel druk zet op een verdachte. Is dat een labiel persoon, dan kan het fout lopen. Maar door die filters geraakt zo’n zaak niet tot in de rechtbank.»

HUMO In de VS mag de politie liegen over bewijsmateriaal tijdens een verhoor.

BOCKSTAELE «Ook dat mag hier niet. Ik mag je niet wijsmaken dat ik je vingerafdrukken heb gevonden terwijl dat niet zo is. Ook provocatie is verboden: een agent mag zich niet voordoen als burger en drugs van je proberen te kopen.»

HUMO Waarom zou iemand een moord bekennen die hij niet heeft gepleegd?

BOCKSTAELE «Ik heb het een paar keer meegemaakt. Telkens ging het om een zaak die breed werd uitgesmeerd in de media, en dan wil er weleens iemand zich interessant maken. Maar wij doorprikken het zo. Het zit ’m in de details. Heeft de dader naar eigen zeggen wijn gedronken met het slachtoffer, dan wil ik die fles vinden. Heeft hij zijn handen schoongemaakt aan een handdoek, dan moet ik de vlekken zien. Kloppen die details, dan heb ik de echte dader te pakken.»