Marcel Vanthilt: ‘Mijn boodschap aan de VRT: stop met het maken van pulp’

Hij spreekt nog altijd sneller dan het geluid en blijft even ongrijpbaar als een lichtflits. Maar nu mediafenomeen Marcel Vanthilt (65) met pensioen is, doet hij weer wat hij vijftig jaar geleden al deed: plaatjes draaien en muziek maken. Televisie is daar niet meer bij, maar dat kan snel veranderen. ‘Ik begin nú aan het tweede deel van mijn leven. Als ik morgen de kans krijg om een talkshow te presenteren, doe ik het opnieuw.’

Een winterochtend in Antwerpen. Marcel Vanthilt heeft net zijn jongste zoon door de vrieskou naar zijn examen Nederlands gestuurd. Hij zet koffie en begint over zijn oudste zoon, die fysica studeert. Om hem enigszins bij te benen had vader Vanthilt laatst een boek van Stephen Hawking gekocht, een populariserend werkje waarin de briljante Britse natuurkundige zijn theorieën zo eenvoudig mogelijk uitlegt. Wetenschap for the millions, maar dat viel lelijk tegen. ‘Ik dacht dat ik wel zou kunnen volgen,’ zegt Vanthilt, ‘van zwarte gaten weet ik namelijk alles. Maar al vanaf de eerste zin was ik de weg kwijt: ik las woorden die niets betekenden voor mij. Na enkele pagina’s heb ik het boek weer weggelegd.’

HUMO Natuurkundigen zouden de slimste studenten aan de universiteit zijn.

MARCEL VANTHILT «Dat vinden zij zelf ook (lacht). De natuurkunde maakt momenteel, net als de geneeskunde, een kwantumsprong door de toepassing van computertechnologie. Experts zeggen dat ze nu pas in het heelal zijn. Een raket naar de maan sturen stelt niets meer voor. De maan, laten we eerlijk zijn, dat is Deurne-Zuid, hè.»

HUMO In maart 2023 komt er, na acht jaar, weer een plaat van je band Arbeid Adelt! uit. Titel: ‘Het heelal is hier’.

VANTHILT «Het einde der tijden is stilaan nabij. Na de banken- en de gezondheidscrisis hebben we een oorlog op ons dak gekregen. Wat is het volgende? Zal de zon er niet over vijf miljard jaar maar volgende week woensdag al mee ophouden? Als dat gebeurt, weet ik één ding: het zal hier heel fris zijn.

»Ik heb, zoals zoveel mensen, de boeken van de Israëlische geschiedkundige en futuroloog Yuval Noah Harari gelezen. Hij heeft een geruststellende boodschap voor de mensheid: ‘We gaan erop vooruit.’ In de middeleeuwen, zegt hij, zou je een WK voetbal niet hebben kunnen organiseren: tussen de toewijzing en het begin van het evenement zou het organiserende land al vier keer van koning zijn veranderd. Maar de beste zin in zijn werk blijft: ‘Never underestimate human stupidity.’ Zijn woorden waren nog niet koud of – lap! – daar viel Vladimir Poetin Oekraïne binnen zonder enige aanwijsbare reden. Op zo’n moment denk ik: het heelal is hier. We overschatten ons zo erg dat we volgende week allemaal kunnen ontploffen.»

HUMO Leef je met de daver op het lijf?

VANTHILT «Ik besef dat het morgen afgelopen kan zijn. Maar dat is niet nieuw: ik heb altijd rekening gehouden met het kleine denken van veel mensen. Ze kennen alleen hun eigen straat, hun kerktoren en de laatste aflevering van ‘F.C. De Kampioenen’: daar stopt de wereld. We zijn zo bezig met onze eigen dingetjes dat we niet doorhebben dat het met onze aarde weleens heel slecht zou kunnen aflopen. Is dat erg? Niet noodzakelijk. Het plaatst onze levens in het juiste perspectief.

»Wat ik in mijn leven heb uitgericht, is niet zo belangrijk. Ik ben twintig jaar lang met mijn kop op televisie geweest, op straat werd ik voortdurend aangesproken. Nu herkennen jongeren me zelfs niet meer.»

HUMO Wat zeggen de mensen die je wel nog kennen?

VANTHILT «Ha, meneer Van Thillo, hoe is het? – ‘Zeer goed, koopt allen mijn kranten en tijdschriften!’ (lacht) Sinds 2020 werk ik voor het digitale radiostation Willy, maar de grote massa kent DAB-radio niet. Alles is inmiddels digitaal, zelfs ons eten, maar met radio lijkt het niet te willen lukken. Schaf die FM-band toch af! Maar ook dan zal waarschijnlijk nog altijd 80 procent van de Vlamingen naar Radio 2 luisteren.»

HUMO Vind je het erg dat je nu in de niche zit?

VANTHILT «Op Willy draai ik nieuwe muziek uit Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Canada, Australië, België... Dingen die vaak niet meer op de reguliere radio komen. Het rockcircuit is er geweldig blij mee, maar het grote publiek heeft er geen weet van. Maar ik ben blij als een hippie met een gitaar op zijn rug me op straat aanklampt en me bedankt voor de uitzending van gisteren.

»Als gepensioneerde doe ik nu waar ik als kind van droomde. Toen zat ik muziekjes van Hilversum 3 op te nemen om er achteraf met mijn cassetterecordertje radio van te maken. Het is inderdaad niche, het is van een andere orde, maar voor mij is het beter: ik heb aan niemand meer verantwoording af te leggen, behalve aan een paar mensen van een rockstation. Dat is een vrijheid die ik bij de televisie níét had.»

HUMO Je smijt je nog altijd: je klinkt opgewonden als je de laatste plaat van Wet Leg, Fontaines D.C. of Sleaford Mods aankondigt.

VANTHILT «En Arctic Monkeys! Die gasten brengen een Frank Sinatra-plaat uit in het rockgenre. Dat windt me op, ja. Niets is zo vervelend als mensen die herkauwen wat al is geweest. Die musical over Will Tura: het zal wel, maar ik heb dat vroeger al gehoord. ‘Vergeet Barbara’, absoluut, ik was haar al láng vergeten (lacht).»

HUMO Tieners en twintigers hebben nog maar weinig met rock. Zeggen jouw zonen dat rock leeft?

VANTHILT «Toen ik 15 was, wisten ook maar enkelingen in mijn klas wie Creedence Clearwater Revival waren. Driekwart was bezig met Joe Harris en Willy Sommers. Dat is nu niet anders. Nu heb je twintigers die voor Angèle, Tourist LeMC en Zwangere Guy gaan; een ander deel, zoals mijn zoon, gaat voor undergroundrappers uit Zweden en Finland, en weer anderen vinden Foo Fighters het einde. Het leeft allemaal naast elkaar, en dat is goed.

»Als je naar de festivals kijkt, is Tomorrowland het grootste. Dat stoort mij niet, want daarnaast heb je ook Pukkelpop, waar bizarre én commerciële acts worden geprogrammeerd. Er is meer dan vroeger, je kunt alles overal vinden. Daarom vraag ik me soms af: wat is nog het nut van een openbare omroep in deze tijd?»

ARME NIELS

HUMO Wat is momenteel jouw band met de openbare omroep?

VANTHILT «Ik heb geen band meer met de VRT.»

HUMO Je laatste televisieprogramma was ‘Op naar de 100!’ in 2019.

VANTHILT «Dat programma was te geformatteerd naar mijn smaak. Op een bepaald moment zou ik, net als Keith Richards, een bloedzuivering ondergaan in de Verenigde Staten. In Amerika betaal je een smak geld voor vers bloed, terwijl je hier een sleutelhanger van het Rode Kruis krijgt als je bloed geeft. Maar die bloedzuivering is dus niet doorgegaan: het kon niet volgens de deontologische code van de VRT – met overheidsgeld mag je geen bloed kopen. ‘Jamaar,’ zei ik, ‘kunnen we die Amerikanen niet aan het lijntje houden om later ter plaatse te vragen: ‘Van wie komt dat fucking bloed?’ Wellicht van een Indiër, die daar geen cent wijzer van wordt.’ ‘Nee,’ was het antwoord, ‘dat is niet ons uitgangspunt.’ Terwijl dat net interessant is. (Zucht) En zo is er veel televisie.

»In 2020 vielen door corona heel wat activiteiten weg. Op een bepaald moment stuurde ik een mail naar Willy: ‘Ik vind jullie goed, mag ik ook programma’s maken?’ Daarop kwam een mail terug: ‘Bent u dé Marcel Vanthilt?’ – ‘Nee, die slager uit Kemzeke.’ (lacht) Ik mocht bij Willy beginnen, maar voor de VRT was dat een onoverkomelijk probleem: mijn afspraken met Radio 2 en Radio 1 werden meteen geschrapt. Ik heb nog proberen uit te leggen dat er geen concurrentie is – Willy vertegenwoordigt 2 procent van de radiomarkt, Radio 2 28 procent – maar nee, het was: boenk, loket toe. Het hoefde niet meer voor de VRT. Sindsdien is er geen contact meer.»

HUMO Vreemd: jullie hebben dertig jaar samengewerkt.

VANTHILT «Ik ben een figuur met een randje. Met mij moet je misschien uitkijken, maar ik ben ook een trouwe werkslaaf: ik werk hard omdat ik het graag goed doe. (Blaast) Ik lig daar één nacht van wakker. Daarna denk ik, als zelfstandige met veertig jaar dienst: op naar de volgende opdracht! Momenteel is mijn leven perfect: ik maak radio, ik speel muziek en misschien maak ik binnenkort documentaires voor Netflix. Bij de VRT moeten ze hun business zelf maar uitzoeken.»

HUMO De VRT moet volgens de huidige beheersovereenkomst, die tot 2025 loopt, zo’n 25 miljoen euro besparen. Er zijn vijftig mensen ontslagen en minstens evenveel zullen ‘op natuurlijke wijze afvloeien’. Wat denk jij daarvan?

VANTHILT «Als de Vlaamse overheid zo scherp snoeit, moet de VRT zich de vraag stellen: wat doen we nog met ons geld? Volgens de Vlaamse overheid is de eerste opdracht van de VRT: degelijke informatie brengen. Dat doen ze ook fantastisch. De app en de nieuws- en sportuitzendingen zijn allemaal prima.»

HUMO Kijk je ook naar ‘Laat’, zoals het laatavondjournaal nu heet?

VANTHILT «Oei, nee (lacht).»

HUMO Slim.

VANTHILT «Tegenwoordig word je de hele dag door geüpdatet. Ik hoef echt niet tot halfelf te wachten op iemand met een blauwe jurk in een comfortabele zetel die tegen me zegt: ‘Weet u wat er vandaag is gebeurd?’

»Bon, de tweede opdracht van de VRT is: cultuur en educatie brengen. En pas daarna ontspanning. Maar die tweede opdracht hebben ze gewoon geschrapt, die voeren ze niet uit: ze hebben geen enkel televisieprogramma over boeken, films of muziek. En schooltelevisie is al veel langer verdwenen. Het is uitsluitend informatie en ontspanning. Mijn idee is: maak zelf informatieve, educatieve en cultuurprogramma’s en laat de rest buitenshuis produceren. Als je ‘Thuis’ uitbesteedt, moet je alles uitbesteden.»

HUMO Over ‘Thuis’ was er veel te doen. Weet jij wat de maatschappelijke meerwaarde van een soap is voor een openbare omroep?

VANTHILT «De komst van VTM heeft de toren aan de Reyerslaan dertig jaar geleden op zijn grondvesten doen daveren: zoveel bijval van de Vlaamse kijker hadden ze niet verwacht. Onder leiding van CEO Bert De Graeve hebben ze een groot inhaalmanoeuvre ingezet: de VRT heeft zich gespiegeld aan de commerciële televisie van VTM, met onder meer een dagelijkse soap. Dat heeft prachtige kijkcijfers opgeleverd, maar nu dwingt de politiek de VRT toch om in de spieren te snijden. Moet je dan nog een soap maken? Ik denk van niet. Laat productiehuizen als Panenka en Woestijnvis maar leuke series en quizjes bedenken. Maar dan wordt de VRT wel heel klein.»

HUMO Dan hou je de nieuwsdienst en een cultuurcel over.

VANTHILT «En, heel belangrijk, het weerbericht (lacht).»

HUMO Eigenlijk zeg je: hou driehonderd mensen over.

VANTHILT «Dat zijn ze nu toch aan het doen? Er werken nu nog 1.800 mensen bij de VRT, maar in het nieuwe gebouw is maar plaats voor zeshonderd.»

HUMO Is dat zo?

VANTHILT «Het nieuwe gebouw wordt aanzienlijk kleiner, verneem ik. Is dat een ramp? Nee, de VRT is niet hét probleem van de overheid. Dat is de sociale zekerheid, de politie, de kinderopvang, het onderwijs, justitie: overal is er geld te weinig. Met alle respect, maar de VRT is tijdverdrijf, behalve wat haar kerntaken betreft: informatie en cultuur.

»Het idee is verkeerdelijk ontstaan dat de openbare omroep even populair moet zijn als de commerciële zenders. Moet dat, ja? Moet de VRT Niels Destadsbader wegkopen onder de neus van VTM?»

HUMO Voor minstens 400.000 euro per jaar, stond in juni in Humo.

VANTHILT «Arme Niels Destadsbader, ik heb met hem te doen: hij is nu overal de kop van Jut, ook al doet hij gewoon zijn best (lacht). De overheid moet borg staan voor informatie en cultuur, laat de commerce over aan de zakenmensen van Studio 100, VTM en Play. Die doen dat goed. VRT heeft nooit een opvolger voor ‘F.C. De Kampioenen’ gevonden. VTM wel: ‘De zonen van Van As’ – topserie.»

HUMO Die serie haalde niet dezelfde kijkcijfers als ‘F.C. De Kampioenen’, en daar draait het wel om.

VANTHILT «Bij commerciële televisie wel, maar we hebben het hier over de openbare omroep. Misschien moet je dat onderscheid weer eens duidelijk gaan maken. Met minder middelen maak je een ander soort televisie.

»In het straatbeeld zie je ook dat naast de commerciële ketens, die almaar groter worden, steeds meer speciaalzaken bestaansrecht verwerven. Koffiedrinken bij een barista is ook leuker dan in een pulpketen. Kwaliteit moet de leidraad van de VRT zijn, niet commerce. De openbare omroep moet ook niet willen concurreren met Netflix en Disney. Die spelers zijn te groot. De hele wereld wil ‘Harry & Meghan’ zien, of ‘Drive to Survive’, een docuserie over de formule 1. Laat Netflix zulke reeksen maar maken: véél te duur.»

GEEN GLITTERPAK

HUMO Als de VRT voor kwaliteit kiest, betekent dat in de praktijk: minder kijkcijfers. Heel wat politici die de openbare omroep niet gunstig gezind zijn, zullen dat interpreteren als afnemende relevantie en concluderen: afschaffen, die handel.

VANTHILT «Nu heeft de VRT wél goede kijkcijfers en zijn politici de VRT ook aan het kapotmaken. Wat is het verschil? De VRT heeft veruit het grootste marktaandeel van alle openbare omroepen in West-Europa. Ze worden gestraft voor hun goede cijfers.

»Ik snap niet dat de werknemers van de VRT, die dit al lang hebben zien aankomen, niet heel luid foert zeggen tegen de commerce en gewoon hun eigen leuke programma’s maken. (Nadrukkelijk) Bijna alle spraakmakende programma’s op de Vlaamse televisie, van ‘Hitring’ tot ‘Schalkse ruiters’, waren dwars, bedacht door mensen die dreven op onstuitbaar enthousiasme. Dat soort mensen moet je terug naar de VRT halen. Nu zetten ze hen aan de deur.»

HUMO Over wie heb je het nu?

VANTHILT «Ik ken niet alle namen die schuilgaan achter de ontslagen, maar ik weet wel dat er bij Canvas een bloedbad is aangericht. Canvas dóét ertoe, ook al maken ze niet meer dan een paar uurtjes televisie per dag.»

HUMO Je pleit voor meer cultuur. Is cultuur en televisie een goed huwelijk?

VANTHILT «Natuurlijk wel.»

HUMO Noem eens één geslaagd boekenprogramma op de openbare omroep.

VANTHILT «‘Winteruur’ met Wim Helsen is een geweldige formule: kort en krachtig. Doe dat twee keer per dag, in de vooravond en de late avond, en laat mensen enthousiast praten over boeken, films en muziek. Cultuur is het verhevigde leven! Dat is dus een heel goedkoop format, onmiddellijk te gebruiken. De openbare omroep moet zich eindelijk eens aan de denkoefening wagen: hoe maken we inhoudelijk betere televisie voor een groot publiek?»

HUMO Zo’n denkoefening wordt een taaie klus voor CEO Frederik Delaplace, die de najaarsprogramma’s aankondigde in een gouden glitterpak.

VANTHILT «Ik ken die man niet.»

HUMO Na het succes van ‘The Masked Singer’ op VTM wil Delaplace ook een grootse VRT-show voor het hele gezin. Binnenkort komt ‘The Greatest Dancer’, een BBC-format, op het scherm.

VANTHILT «Verloren tijd en geld. Je fnuikt je eigen talent. De grote shows van de VRT, waar mensen nog altijd over spreken, waren eigen producties zoals ‘De droomfabriek’. Zelfs ‘Peter live’ was duizend keer beter dan ‘The fucking Masked Singer’.

»In Frankrijk is alles Frans, in Duitsland alles Duits. Wij staan wel open voor de wereld. Maar dat potentieel laat je liggen als je een format gaat kopen in Engeland. Zo cheap. Kijk naar de grandioze programma’s van Woestijnvis: ‘De mol’, ‘De slimste mens’, maar ook ‘De rechtbank’ en ‘Procureurs’: allemaal eigen werk.

»‘Procureurs’ is wat mij betreft honderd procent VRT: boeiend, menselijk, entertainend en inhoudelijk sterk. Waarom heeft de VRT de afgelopen jaren verzuimd om dat soort dingen zélf te maken? Ik zou zeggen: stop met het maken van pulp. Het glitterpak hoeft niet meer. Laten we opnieuw in werkmansplunje wat dingen voor het proletariaat gaan verzinnen.»

ROETPIET MET ÉÉN BEEN

HUMO Jij kent de marktwaarde van schermgezichten. Was je verbaasd toen de gages van de grootverdieners bij de VRT uitlekten? Dat zijn bijna voetbalbedragen.

VANTHILT «Die vergoedingen zijn ongetwijfeld marktconform, maar de markt is een commercieel gegeven. Moet de VRT daaraan meedoen? Die discussie hebben ze enkele jaren geleden in Nederland al gevoerd, toen bleek dat Matthijs van Nieuwkerk het dubbele van de minister-president verdiende. Aan de hand van zulke bedragen zie je dat de openbare omroep helemaal is opgegaan in het commerciële denken.

»Tom Waes, Jeroen Meus, Philippe Geubels en Ben Crabbé hebben de VRT groot gemaakt. Je kunt hun niet verwijten dat ze daar goed voor worden betaald. Alleen, in de huidige maatschappelijke context, waarin de hele sociale zekerheid onder druk staat, zijn zulke bedragen niet meer te verantwoorden. Als je hoort dat pensioenen onbetaalbaar worden en werkloosheidsvergoedingen in de tijd worden beperkt, kan de overheid geen zakken vol geld uitgeven aan mensen uit de entertainmentindustrie. Ik ben een voorstander van barema’s voor ministers en magistraten, een plafond waar je niet boven gaat. Iemand als Jeroen Meus betaal je navenant.»

HUMO Jeroen Meus heeft recht op het barema van vicepremier Vincent Van Quickenborne?

VANTHILT «Zoiets, ja (lacht).»

HUMO Ben jij ooit de Lionel Messi van de Vlaamse televisie geweest?

VANTHILT «Ik heb de VRT niets te verwijten. Tien jaar lang heb ik twee à drie programma’s per jaar gemaakt. Als je dat optelt, heb ik goed mijn kost verdiend. Maar dat ging dus niet over 400.000 euro per jaar, ik zal rond de 100.000 euro hebben gezeten. Daar maakte ik dan wel vijftig of zestig programma’s voor. En: ik zette geen financiële constructies op in het buitenland.»

HUMO De meeste programma’s heb je, ondanks je scherpe randje, voor Eén gemaakt.

VANTHILT «Je rolt van het ene programma in het andere: ik ben nooit bij Eén weggeraakt. Op een bepaald moment gold ook de VRT-richtlijn dat schermgezichten van Eén niet voor Canvas mochten werken. Dat strookte niet met het zenderprofiel of zo. Enfin, die regel gold voor mij, maar niet voor Geert Hoste of Bart Peeters. Waardoor ik me afvroeg: wie is hier allemaal tegen mij? (lacht)»

HUMO Was het een mooi parcours bij Eén?

VANTHILT «Buiten enkele idiote quizjes die ik al lang ben vergeten, was het wel mooi. Ik heb tien jaar lang ‘Tien voor taal’ gepresenteerd. Tien jaar lang een live talkshow in de zomer (‘Villa Vanthilt’, red.). Behalve de koninklijke familie heb ik íédereen geïnterviewd. Maar ik heb nog altijd de indruk dat ik zoveel meer had moeten doen.»

HUMO Je hebt waanzinnig hard gewerkt, Marcel.

VANTHILT (blaast) «Ik vond het plezant.»

HUMO Je was ook niet het type talkshowhost dat laat in de middag op de set verschijnt om alle vragen in ontvangst te nemen. Je deed bijna alles zelf.

VANTHILT «Min het grensoverschrijdende gedrag, want ik voel een vergelijking met Matthijs van Nieuwkerk aankomen (lacht). Op onze redactie werd hard gediscussieerd, maar mensen kleineren? Nee, dat gebeurde niet, dat is beneden alle peil. De helft van je redactie zijn stagiairs of jongelui die heel weinig betaald krijgen. Die moet je respecteren, ook al komen ze aanzetten met iets waarvan je denkt: dit hebben we al dertig keer gedaan.»

HUMO Hoe heb jij het dossier over Matthijs van Nieuwkerk in de Volkskrant gelezen?

VANTHILT «Als je vijftien jaar lang onder dergelijke druk staat, snap ik dat je weleens wild tierend scenario’s naar iemands hoofd slingert. Maar als het een terreurbewind wordt, moet je er wel een weekje tussenuit om in de Ardennen tegen een boom te gaan schoppen. Dat werk je niet uit op mensen.

»‘Villa Vanthilt’ had een piepkleine redactie: een man of vier. Met zo’n team moet je praten en overleggen. En soms is het geven en nemen als het over de keuze van gasten gaat: ‘Oké, jij vandaag Lesley-Ann Poppe, ik morgen Johan Braeckman.’ (lacht) Ook toen ging de discussie over kwaliteit of commerce.»

HUMO Word je dat gevecht tegen de commerce nooit beu?

VANTHILT «Zeker, maar als ik morgen de kans krijg om een talkshow te presenteren, doe ik het opnieuw. Ik zie in ‘De tafel van vier’ van Gert Verhulst een vertrouwd patroon: vier gasten, twee bekende koppen en twee onbekende maar interessante koppen. Die balans hanteerden wij ook, net als ‘De laatste show’.»

HUMO De criteria voor schermgezichten zijn tegenwoordig: jonger, diverser, vrouwelijker. Het wordt lastig.

VANTHILT «En mezelf verkopen als een roetpiet zou wel heel flauw zijn (lacht). Een transgender roetpiet met één been.»

HUMO Hoe sta jij tegenover het fenomeen pensioen?

VANTHILT «Ik moet eens met MyPension bellen, want ik heb nu al drie keer pensioen gekregen, en telkens is het 70 euro minder. Volgens mij zijn ze in de verkeerde richting aan het indexeren (lacht). Als zelfstandige bekijk ik het als een geschenk: ik krijg elke maand 1.200 euro zonder dat ik ervoor de deur uit moet, dat heb ik nog nooit meegemaakt!»

HUMO Wielerjournalist Michel Wuyts vond het niet prettig dat hij op zijn 65ste de VRT moest verlaten. Wat vind jij: moet een pensionado in vorm het veld ruimen voor een jongere collega?

VANTHILT «Het vervelende aan de VRT is dat daar zoveel goeie mensen werken: Michel Wuyts gaat weg, Karl Vannieuwkerke neemt zijn plaats in, en niemand die wat merkt. Ik herinner me de trammelant nog toen Stef Wauters bij de VRT vertrok: bekende kop, goeie nieuwslezer, maar Wim De Vilder nam over en iedereen was Stef Wauters vergeten. Zo snel gaat dat.»

OP NAAR DE 100

HUMO Laatst zat je in ‘Winteruur’, waar je een glimp van je melancholieke kant liet zien. Dat was verrassend.

VANTHILT «Natuurlijk heb ik die ook.»

HUMO Je las er ‘Vader’, een aangrijpend gedicht van Andy Fierens.

VANTHILT «Een waanzinnig surrealistisch gedicht vooral: het ging over al het verspilde zaad van een man die aan de avonddis zit. Opeens staat zijn verzamelde zaad voor de deur: ‘Vader, wat heb jij gedaan?’ Dat vind ik interessant, de waanzin van je brein.»

HUMO Je hebt in 2009 zelf het boek ‘Edgard – Het verhaal van mijn vader’ geschreven. Is het een dingetje?

VANTHILT «Een boek zal altijd wel ergens in een kast staan, zo bewaar je een leven voor de eeuwigheid. Mijn vader was al dertig jaar dood toen ik met mijn research begon: zelfs in Limburg kende niemand Edgard Vanthilt nog, behalve enkele bejaarden en Willy Claes (Edgard Vanthilt was senator bij de Belgische Socialistische Partij, red.). Ik moest dat boek schrijven of hij was wég.»

HUMO Je noemt je vader een man die het net niet heeft gemaakt: net geen minister, net geen schrijver. Hoe hoog is jouw net-nietgehalte?

VANTHILT «Misschien is het bij mij ook allemaal net niet. Ik heb het gevoel dat het grote werk nog moet komen. Maar misschien komt het ook niet, en moet ik daar vrede mee nemen.»

HUMO Intussen heb je in de loop der jaren heel wat fellow travellers verloren: Willy Willy, Arno, Gerrit Komrij...

VANTHILT «De rij is stilaan eindeloos. Dat schrikt me wel af, moet ik zeggen: waar eindigt dit? Ik wil niet in een bruine kakstoel van een woonzorgcentrum naast de sanseveria’s gaan zitten, turend naar een troosteloos graspleintje waar ik zelf niet meer naartoe kan omdat ik slecht ter been ben. Als het zo ver komt, maak ik er liever zelf een einde aan.

»Arno heeft het in dat opzicht fantastisch gedaan: tot de laatste snik heeft hij mooie muziek gemaakt. En dat duet met Mireille Mathieu, ‘La paloma adieu’, is geniaal grappig. Hij heeft het zelf nooit gehoord: ze heeft het pas ingezongen op de dag van zijn overlijden. Toen ik het voor het eerst hoorde, dacht ik dat ze er een heel rare synth hadden ingestoken. Maar dat was dus Mireille Mathieu, die de melodie neuriede (schatert).

»Ik had kaarten voor het laatste concert van Arno in de AB, maar dat is helaas afgelast. Gelukkig ben ik in de zomer van 2021 nog een nacht met hem doorgezakt op het terras van café Lafayette in Oostende. Heel gek: in het begin van de jaren 80 was ik als roadie en lichtman van TC Matic bijna dagelijks met hem onderweg, maar toen ik in Oostende met hem samenzat, was het alsof daar geen dertig jaar tussen had gezeten waarin we elkaar nauwelijks hadden gezien: het gesprek ging gewoon voort.

»(Denkt na) Veertig jaar geleden, kun je ’t je voorstellen? Het eerste deel van mijn leven. Dan begin ik dus nú aan mijn tweede veertig jaar. Ik ga godverdomme 100 worden! (lacht)»

HUMO Je moeder is 95 geworden.

VANTHILT «En mijn tante 98.»

HUMO Wat heb je van je moeder?

VANTHILT (kijkt naar Humo) «Ze zal het nu niet meer lezen, denk ik toch. Wat ik van mijn moeder heb? Niet te veel, hoop ik.»

HUMO Was ze zo moeilijk?

VANTHILT «Ze was nogal rancuneus. Van haar heb ik geleerd dat ik dat niet wil zijn. Iedereen heeft zijn kleine kantjes of zegt weleens dingen die anderen storen. Zij kon daar heel pissig over zijn, maar dat weiger ik: ik doe er niet aan mee. Ik roddel ook niet.

»Van mijn vader heb ik het socialistische idee dat iedereen gelijk is. Iedereen heeft ook recht op zijn eigen gedachten, zolang hij maar geen land binnenvalt en er nazivlaggen uithangt. Ik behandel iedereen met evenveel egards en praat achter niemands rug – dat heb ik van mijn ouders. Dat betekent niet dat ik andere mensen niet hekel, of niet met hen lach. Dat heb ik mijn hele leven lang gedaan, zoals je weet. Ook met K3: ik word nog elke dag aangesproken over wat ik twintig jaar geleden in ‘Eurosong’ heb gezegd. Als ik me ooit tegen een verlichtingspaal van de E19 te pletter rij, zal dát het citaat in de journaals zijn: ‘Fijne vleeswaren, dames, maar vleeswaren zijn ook charcuterie, en qua liedjes is het dus charcuterie met peren.’ (Zucht) Dat is dus mijn claim to fame.»