Margaret Atwood - Moreel verval

'Uiteindelijk worden we allemaal verhalen,' schrijft Margaret Atwood in 'Moreel verval' (Prometheus), en noem dat gerust het levensmotto van deze Canadese schrijfster. In haar boek, dat het midden houdt tussen een bundel korte verhalen en een roman, zijn verhalen in the end al wat de personages nog aan het leven bindt.

Atwood, zelf niet meer van de jongsten, weet ouderdom en het proces van aftakeling mooi te vatten in elf momentopnames, die samen een fragmentarisch, semi-autobiografisch beeld schetsen. Ze opent sterk met 'Het slechte nieuws'. Nell en Tig slijten behoedzaam hun laatste dagen, geplaagd door het schrikbarende toekomstbeeld dat hun dementerende kat hen voor ogen houdt. Het geluk is broos: 'Dit zijn de tijden die ons kenmerken: de verleden tijd, 'vroeger'; de toekomende tijd, 'nog niet'. We leven in de kleine ruimte tussen die twee, de tijd waarover we pas sinds kort denken als 'nog steeds'.'

undefined

Daarna zapt Atwood terug naar de jeugdjaren van Nell, om een ruwe chronologische schets aan te vatten. Een tijdlang is Nell op de dool, gesymboliseerd door een trektocht van huis naar huis en van man naar man: 'Iedere man was een mogelijkheid die al snel een onmogelijkheid werd.' Het is een periode van verandering. Hippies morrelen aan de gevestigde waarden, maar bieden geen perspectief voor deze doelloze vrouw: 'Het ontbrak hun aan gewicht. Ze wilden in het nu leven, maar als kikkers, niet als wolven.'

Uiteindelijk begint Nell een relatie met de getrouwde Tig. Cynisch detail: Nell werd door Tigs echtgenote gespot als verzetje voor haar man, ze had niet zien aankomen dat ze hem aan haar kon verliezen. Enkele verhalen lang staat Atwood stil bij het leven van het buitenechtelijke koppel op een boerderij. Niet altijd even boeiend, maar wel met snedige observaties: 'Echte boerenvrouwen hadden geen moestuinen. Ze laadden hun pick-ups eens in de week vol met groenten uit de supermarkt.'

In de laatste twee hoofdstukken knoopt Atwood weer aan bij haar specialiteit, de aftakeling (hoera!). Vooral 'Het Labrador-fiasco', waarin Nells vader finaal de teugels kwijtraakt, grijpt naar de keel.' 'Ik had nooit gedacht dat dit zou gebeuren,' zegt hij. Hij doelt niet op zijn beroerte, want hij weet niet dat hij er een heeft gehad. Hij bedoelt: dat hij zou verdwalen.' Dat laatste blijft onze schrijfster vooralsnog bespaard, daarvoor is haar taal té raak en té krachtig. Maar met alle respect voor de ouderen, het moet gezegd: 'Moreel verval' strandt als een verzameling korte verhalen die snakken naar de uitwerking van een roman.