Mark Kurlansky - Oesters van New York: Een stadsgeschiedenis

Voedselhistoricus Mark Kurlansky laat zich graag inspireren door de sociale, economische en politieke impact van eten. Na 'Zout. Een wereldgeschiedenis' en 'De kabeljauw. Biografie van de vis die de wereld veranderde' richt hij zijn blik op de schelpdieren van zijn thuisstad.

In het vlotte en entertainende 'Oesters van New York. Een stadsgeschiedenis' (Anthos) beschrijft hij hoe roekeloze massaconsumptie tot de ondergang van de New Yorkse oesterbanken heeft geleid: een markant voorbeeld van 'aanhoudende kortzichtigheid'.

Toen de Hollanders begin zeventiende eeuw aanmeerden op de kusten van het huidige New York, troffen ze daar een oesterparadijs. En ook de Engelsen, die het later van de Hollanders overnamen, hadden een zwak voor de weekdieren. Tot het einde van de negentiende eeuw werden de New Yorkse oesters in onvoorstelbare hoeveelheden naar binnen geschrokt, en ook naarstig geëxporteerd. Ze vormden een brug tussen arm en rijk, aldus Kurlansky, en versterkten het kosmopolitische karakter van de stad. Nog vóór de burgeroorlog konden vrijgelaten slaven een eigen gemeenschap opbouwen dankzij de opbrengsten van de oestervangst. Maar New Yorks oesterbanken slonken door overbevissing, en bezweken uiteindelijk aan smerig rioolwater en industrieel afval. Begin twintigste eeuw werd de laatste opgedoekt.

Kurlansky doorspekt 'Oesters van New York' met weetjes en anekdotes. Die maken het boek levendig, maar ook ietwat stuurloos – vooral wanneer er bladzijdenlang geen oester te bekennen valt. Dat is jammer, want de auteur is op zijn best wanneer hij over deze merkwaardige dieren schrijft. Wie ze rauw eet, slikt een levend wezen in, met hersenen, een zenuwstelsel en een kloppend hart: 'Voor iedereen die New Yorkers kent, zal het geen verrassing zijn dat ze ooit beroemd waren vanwege het eten van levend voedsel.' Toch heeft Kurlansky goede hoop: de voorzichtige opmars van enkele (oneetbare) oesters in de haven van New York doet hem dromen van zuiver water vol vis.

'Oesters van New York' stelt het Amerikaanse kortetermijndenken aan de kaak. Een meer dan onderhoudend werk: voor wie lessen wil trekken uit het verleden, én voor wie dat niet wil doen.