Martin Scorsese's The Blues

'Ik zal nooit de eerste keer vergeten dat ik Leadbelly 'See See Rider' hoorde zingen', schrijft Martin Scorsese in 'The Blues, a Musical Journey'. 'Ik was betoverd. Zoals de meeste mensen van mijn generatie was ik opgegroeid met rock-'n-roll. En ineens, in een oogwenk, kon ik horen waar het allemaal vandaan was gekomen.' 'The Blues' is een compilatie van zeven documentaire films van anderhalf uur, die Canvas op donderdagavond uitzendt - zó laat dat alleen u en ik zullen kijken.

Scorsese zelf zorgt voor de eerste aflevering, en zes andere cineasten droegen onder zijn supervisie elk hun steentje bij. Samen vertellen ze hoe de blues vanuit Afrika en via de Mississippi Delta eerst Amerika en daarna de hele wereld veroverde en aan de basis lag van jazz, soul, R&B, rock-'n-roll en hiphop. Aan de hand van archiefbeelden, interviews en nieuwe muziekopnamen maken we een muzikale reis in het spoor van de blues.

Neem potlood en papier, dan sommen we de tussenhaltes even puntgewijs voor u op:

1. Feel Like Going Home

Scorsese ('The Last Waltz', 'Taxi Diver') was niet alleen zes jaar zoet met de supervisie van de serie, hij maakte zelf ook de eerste film. Daarmee treedt hij in de voetsporen van Alan Lomax, de muzikale speurneus die in de jaren dertig en veertig het geluid van bluesmuzikanten vastlegde nog voor de platenbonzen hen ontdekten.

'Feel Like Going Home' is een eerbetoon aan de Delta Blues, waarin de jonge gitarist Corey Harris door Mississippi trekt en vervolgens naar West-Afrika reist, op zoek naar de wortels van de blues - en meteen ook van de muziek achter 'onze' muziek. Bassist en songschrijver Willie Dixon wist het al: 'The blues is the roots, everything else is the fruits.' Met muziek en/of interviews van Leadbelly, John Lee Hooker, Muddy Waters, Taj Mahal, Salif Keita, Ali Farka Touré and many others.

undefined

undefined

'The Blues' (2)

Wim Wenders ('Buena Vista Social Club', 'Paris Texas') besnuffelt het leven van zijn favoriete muzikanten: Skip James, J.B. Lenoir en Blind Willie Johnson, een blinde die gitaar speelde met een zakmes, maar wiens 'Dark Was the Night, Cold was the Ground' (ook te horen in 'Paris, Texas') in 1977 met de ruimtesonde Voyager het heelal werd ingeschoten als staaltje van onze beschaving.

Skip James was een van de vele zwarten die in de jaren dertig op auditie gingen bij een rijke blanke platenbaas. Hij zette 'Devil Got My Woman' in (I'd rather be the Devil than that woman's man') en kreeg meteen een contract. James klonk naar verluidt zo triest dat mensen hem betaalden om niét te spelen, al laat de titel van een van zijn succesnummers schijnbaar anders vermoeden: 'I'm so glad' ('I'm so glad, I'm so glad, I'm glad, I'm glad, I'm glad)' werd onder meer door Cream gecoverd - wie beter kan, mag nu zijn hand opsteken. Dankzij de royalty's kon hij zich 35 jaar later voor kanker laten behandelen. Wenders wekt hem opnieuw tot leven in zwartwitbeelden, met de hulp van een acteur.

J.B. Lenoir werd bij ons bekend toen John Mayall na Lenoirs dood in 1967 een hommage aan hem bracht - zo kwam ook Wenders hem op het spoor. Zijn ode is gelardeerd met originele opnamen en covers van onder anderen Bonnie Raitt, Nick Cave en Lou Reed.

undefined

undefined

undefined

'The Blues' (3)

Regisseur Richard Pearce ('The Long Walk Home', 'Leap of Faith') volgt de muzikale odyssee van blueslegende B. B. King en focust op de stad die een totaal nieuwe bluesstijl deed ontstaan. Wat valt er over Blues Boy King nog te melden? Ik heb een plectrum van hem (nee, het wordt niét geveild), en u hopelijk al zijn platen. Naast de grootmeester zelf hoort u onder anderen Howlin' Wolf, Ike Turner en Fats Domino aan het werk.

'The Blues' (4)

Charles Burnett ('To Sleep with Anger') vertelt het verhaal van een jongen - hijzelf, eigenlijk - die in de jaren '50 werd verscheurd tussen de hemelse klanken van de gospel en het duivelse gekreun van de blues. De titel verwijst naar de crossroads-legende van Robert Johnson: tijdens een nachtwake op een verlaten kruispunt zou hij zijn ziel aan de Duivel hebben verkocht om gitaarvirtuoos te kunnen worden.

Voor de soundtrack zorgen onder anderen Reverend Gary Davis, Bessie Smith, Willie Dixon, Sonny Boy Williamson en Muddy Waters.

'The Blues' (5)

Marc Levin ('Slam', 'Whiteboys') reist met hiphoplegende Chuck D (van Public Enemy) en Marshall Chess (van het gelijknamige platenlabel) naar Chicago voor een eerbetoon aan de Chicagoblues. Ze vatten het plan op om een hedendaagse versie te maken van 'Electric Mud', een werkstuk van Muddy Waters uit de jaren zestig - volgens puristen de slechtste bluesplaat ever. Marshall zoekt de begeleiders van vroeger op en Chuck D. neemt zijn kompanen op sleeptouw. Bluesveteranen én hiphoppers bouwen samen een feestje.

'The Blues' (6)

Gek genoeg waren het steeds weer de blanken die - net als Scorsese nu - de zwarte bluesmuziek uit het slop haalden. Zo ook in de jaren zestig. Regisseur Mike Figgis ('Leaving Las Vegas') speelde ooit zelf nog met Brian Ferry in een r&b-groep, The Gas Board. Nu laat hij zien, met de hulp van krasse knarren als Van Morrison, Eric Clapton, Steve Winwood, John Mayall en Jeff Beck, hoe de Britten de blues in de sixties een nieuwe impuls gaven. 'Een vervelende geschiedenisles', vond Humo's filmrecensent - maar gelukkig met muziek, waaronder een prachtige versie van 'Stormy Monday' door Chris Farlowe. Zelfs Tom Jones en Lulu maken hun opwachting!

'The Blues' (7)

Geef mij maar een Fender-gitaar, of desnoods een sigarenkistje à la Seasick Steve. Maar nog een ander instrument speelde een belangrijke rol in de blues: het klavier. Clint Eastwood ('Unforgiven', 'Play Misty for Me') sluit het rijtje af met een film over de pianoblues, vol met zeldzame archiefbeelden, opnamen en interviews van onder anderen Pinetop Perkins, Dave Brubeck en Ray Charles.

'Het is moeilijk uit te leggen of te beschrijven wat de blues is,' aldus producent Alex Gibney. 'Net als wanneer je naar het geluid van seks door een dunne motelwand luistert, herken je de blues, zelfs als zou je alle moeite van de wereld hebben om precies te beschrijven wat er gaande is. Wat je wél weet is, dat het je opwindt en dat het je 's nachts wakker houdt.'

Met beelden erbij lukt het net nog een beetje beter.