Michel Didisheim, de verborgen halfbroer van Boudewijn en koning Albert

Deze week leest u in Humo een interview met Ingeborg Verdun, de verborgen halfzus van Koning Albert. In 2008 sprak Humo met Michel Didisheim, de verborgen halfbroer van Koning Albert. Hier kunt u het interview opnieuw lezen.

Verschenen in Humo 3554 op 14 oktober 2008.

'Misschien schrijf ik nog wel eens een boek. Maar een interview geef ik nooit meer'

Graaf Michel Didisheim heeft een boek geschreven. Op zich geen nieuws, alleen: achtenzeventig is een merkwaardig hoge leeftijd om als romanschrijver te debuteren. Ook de titel intrigeert: 'Tu devais disparaître! Le roman d'une enfant royale cachée' (Editions Alphée).

De vlag dekt de lading: het boek is de gefictionaliseerde biografie van een buitenechtelijk kind uit de hoogste adellijke kringen. Nu wil het geval dat Didisheim jarenlang de kabinetschef was van kroonprins Albert, de huidige koning en de vader van Delphine - het bekendste buitenechtelijke kind van België.

En, nog sterker: hardnekkige geruchten willen dat Didisheim zélf een niet erkend kind van Leopold III is. Een halfbroer van Albert en Boudewijn, dus.

De roman over de ongewenste prinses is het vervolg op een vorig boek. In 2006 schreef Didisheim onder het pseudoniem Thomas Valclaren samen met journalist José-Alain Fralon 'Les rois ne meurent jamais' (Editions Fayard), een overzicht van de déconfiture van de Europese vorstenhuizen in de loop van de twintigste eeuw.

Tijdens de research voor dat goed gedocumenteerde boek stootte hij op de figuur van Valérie Schwalb (1900-1953), een buitenechtelijke achterkleindochter van de legendarische Queen Victoria. Valérie liet hem niet meer los.

Begrijpelijk, want haar leven was één lang en halsbrekend hindernissenparcours geweest: ongewenst bij de geboorte, in zeven haasten rooms-katholiek gedoopt, opgevoed bij een Joods gezin in een Hongaarse sjtetl, schriftelijk erkend door haar natuurlijke vader enkele dagen voor zijn dood, getrouwd met een Duitse prins en dan: zelfdoding op haar drieënvijftigste.

Zo'n leven schrééuwt om nader onderzoek. Didisheim trok er jaren voor uit, keerde terug naar Centraal-Europa, ploos archieven uit en sprak met laatste getuigen, en het resultaat van die zoektocht ligt nu tussen ons in: een mooie historische roman - zeshonderd dichtbedrukte bladzijden over de dodelijke charme van de hoge adel.

Michel Didisheim

Michel Didisheim «In een boek van de Amerikaanse historica Marlene A. Eilers had ik gelezen dat Queen Victoria naar schatting acht- à negenhonderd nakomelingen had. Valérie Schwalb was één van hen. Ik vond het meteen vreemd: waarom wordt een achterkleindochter van Victoria geboren in een achtergebleven Joodse gemeenschap in Hongarije?

»En: waarom krijgt ze pas op eenendertigjarige leeftijd een brief van haar natuurlijke vader, hertog Albert van Schleswig-Holstein, die haar meldt dat zij wel degelijk zijn dochter is? Die vragen intrigeerden me. Indertijd woonden buitenechtelijke kinderen doorgaans bij hun moeder - hun vader bleef onbekend. In dit geval was het omgekeerd. 'Men heeft iets proberen te verbergen,' dacht ik. En dat ben ik gaan uitspitten.»

HUMO Met de bedoeling een biografie van Valérie Schwalb te schrijven?

Didisheim «In het begin had ik géén bedoeling - ik dacht niet aan schrijven, ik wilde het gewoon weten. In officiële documenten ontdekte ik dat Valérie werd beschreven als 'onwettig kind, moeder onbekend'. Later, na haar tweede huwelijk, is ze hertogin van Arenberg geworden.

»Ik heb een brief naar de hertog van Arenberg geschreven. Hij bleek zich zijn tante Valérie nog goed te herinneren. Extreem intelligent, mooi, amusant en zeer mondain - dat waren zijn kwalificaties. Ze sprak alle mogelijke talen, zij het met een zwaar Hongaars accent. Alleen, voegde hij eraan toe: ze wist niet wie haar moeder was. 'Misschien was ze een nakomelinge van Victoria.'

»Voor een biografie had ik te weinig betrouwbare bronnen, dus ik dacht: 'Ik maak van de nood een deugd, ik schrijf een roman. Ik verzin de ontbrekende delen.' Maar dan moest ik ook de namen van de personages wijzigen.»

HUMO U wijzigt niet álle namen. De naam van Valéries natuurlijke vader bijvoorbeeld blijft in het boek behouden.

Didisheim «Alleen zijn laatste achternaam, Albert Augustenburg. Voluit heet hij Albert van Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg, maar ik wilde de familie Schleswig-Holstein ontzien. De rest is fictie. Een roman.»

HUMO Dan toch een roman die heel dicht bij de werkelijkheid staat, getuige alle bronnen die u in een appendix hebt toegevoegd.

Didisheim «De grote historische gebeurtenissen kloppen. Wat ik heb verzonnen is het complot dat aan grote hoven is gesmeed om Valérie te laten verdwijnen, en de rest van haar traject. Maar ik kan niet zweren dat het allemaal fout is wat er staat (lacht).

»Het verhaal van Valérie is merkwaardig. Haar vader Albert, geboren in Windsor, kleinzoon van Victoria, was naar Duitsland gestuurd om de protestantse families Schleswig en Holstein dichter bij elkaar te brengen en, eventueel, hun troon te erven.

»Toch zorgt uitgerekend hij ervoor dat zijn dochter - in een Joodse gemeenschap - als rooms-katholiek wordt opgevoed in het koninkrijk van de aartsvijand: de Habsburgse Dubbelmonarchie, Oostenrijk-Hongarije dus. Wat heeft dat te betekenen? Dat haar natuurlijke moeder ook katholiek was, naar alle waarschijnlijkheid, en dat ze bij de Habsburgers aanleunde. Een andere reden zie ik niet.»

HUMO Wie is, volgens u, de meest waarschijnlijke moeder?

Didisheim «Ik heb geen zin om me daarover uit te laten: anders leest niemand het boek meer (lacht).»

HUMO Maar: ze was van hoge afkomst?

Didisheim «Daar bestaan documenten van: uw collega heeft ze gefotografeerd. De archiefdienst van de familie Windsor heeft dat bevestigd: 'The mother probably belonged to a high ranking family.'»

Michel Didisheim: Operatie Verdwijning

HUMO Hét thema van het boek is de levenslange zoektocht van een buitenechtelijk kind naar haar ware identiteit. Waarom hebt u dat thema gekozen?

undefined

Didisheim «Toeval. Maar het is geen boek over buitenechtelijke koningskinderen, als u dat bedoelt. Het boek is iets rijker dan dat, hoop ik.»

HUMO U legt heel precies uit hoe indertijd 'schermen' werden opgetrokken om de afkomst van een buitenechtelijk kind te verdoezelen. Dat ging ver, met verscheidene tussenpersonen, die zelfs niet van elkaar wisten dat ze samen deel uitmaakten van de 'operatie Verdwijning'.

undefined

Didisheim «Valérie heeft haar natuurlijke vader nooit ontmoet. Hij zou haar, aan het eind van zijn leven, wél hebben gezien, maar dan zonder dat zij het wist. Tien dagen voor zijn dood heeft ze dan die brief van hem gekregen. Daarin verwijst hij naar wat bij haar geboorte is gebeurd: 'Tu devais disparaître.' 'Je moest verdwijnen.' Daar moest ze het mee doen.»

HUMO Een wreed zinnetje.

undefined

Didisheim «Héél wreed, vooral omdat hij niet uitlegt waarom ze moest verdwijnen.

»Na eenendertig jaar schreef hij haar. Waarom zo laat? Omdat hij wist dat hij stervende was en hij zijn geweten wilde sussen? Of omdat hij, door het aankomende nazisme, bang was voor zijn dochter, die immers door Joden werd opgevoed?»

HUMO Die tweede mogelijkheid lijkt me onwaarschijnlijk. In 1931 waren de nazi's nog niet aan de macht. En de adel was ook niet a priori tégen Hitler.

undefined

Didisheim «Weinig edellieden waren pro-nazi, hoor. Ze gingen ervan uit dat ze Hitler en zijn trawanten een tijdlang konden gebruiken in hun strijd tegen het bolsjewisme. Nee, allicht was het Alberts geweten dat opspeelde.

»Jaren later heeft Artur graaf Strachwitz in zijn boek 'Wie es wirklich war' een ontmoeting met Valérie tijdens de Tweede Wereldoorlog beschreven. Je ziet weer diezelfde adjectieven terugkeren - 'intelligent', 'mooi', 'welbespraakt' - maar dit keer ook: 'Ze heeft veel geleden onder het duister waarin haar afkomst verscholen gaat.'

»Valérie was, dat kan niet anders, een verscheurde vrouw. Ze wilde zo graag een dame van stand zijn - ze is het uiteindelijk ook geworden: een Duitse hertogin - maar tegelijk wist ze dat de vrouw die haar had opgevoed Joods was. Haar pleegmoeder verkeerde in groot gevaar.»

HUMO U zegt: 'Het kan niet anders of ze was een verscheurde vrouw.'

undefined

Didisheim «Er is geen bewijs.»

HUMO Er is ook geen bewijs dat ze iets heeft ondernomen om haar pleegmoeder te redden. Terwijl ze toch getrouwd was met een Duitse hertog.

undefined

Didisheim «Haar pleegmoeder is nog voor de oorlog naar Kassa gevlucht (nu Kosice in Slowakije, red.). Ze was bang voor wat er op til was: de rassenwetten deden het ergste vrezen. Valérie moet van die vlucht op de hoogte zijn geweest. Inderdaad: er is geen bewijs dat ze een reddingspoging heeft opgezet. Maar wil dat zeggen dat ze ook niks heeft gedaan?

»Haar pleegmoeder is aan het eind van de oorlog in Kassa opgepakt, naar Auschwitz gebracht en niet meer teruggekeerd.»

HUMO Misschien was Valérie helemaal niet zo verscheurd als u vermoedt. Misschien dacht ze vooral aan zichzelf, uw heldin.

undefined

Didisheim (Zucht) «Na de oorlog hebben zij en haar Duitse hertog van de Engelse troepen een rood paspoort gekregen, waarmee ze vrij door Europa konden reizen: ze hebben zich niet hoeven te verantwoorden voor een denazificatierechtbank.

»Er zijn twee mogelijkheden: ofwel gingen de Engelsen ervan uit dat Valérie van Engelse afkomst was, ofwel werd zij - samen haar man - niet met het nazisme geassocieerd.»

HUMO Mogelijkheid één, zou ik denken. Ze had een directe lijn met Londen.

undefined

Didisheim «Prinses Marie-Louise bedoelt u, haar tante, de kleindochter van Victoria? Daar was ze close mee, ja.»

Michel Didisheim: Het plezier van het vlees

HUMO Welk statuut hadden buitenechtelijke kinderen destijds?

undefined

Didisheim «Géén. Behalve bij kleine Duitse hoven, waar ze in de adelstand werden verheven en een functie in het paleis kregen.»

HUMO Lodewijk XIV maakte er ook geen punt van.

undefined

Didisheim «Juist ja - in de zeventiende eeuw. Lodewijk XIV erkende zijn bastaarden! Dat was onmogelijk in het tijdperk van Victoria, toen de puriteinse moraal regeerde.»

HUMO Waren buitenechtelijke kinderen het gevolg van een gebrek aan adequate voorbehoedsmiddelen?

undefined

Didisheim «Je hebt altijd buitenechtelijke kinderen gehad, ook nu nog. In de negentiende eeuw zochten veel heren van stand elders wat ze thuis niet vonden. Ze onderhielden maîtresses of frequenteerden dames van lichte zeden. De pil bestond nog niet, dus: er gebeurden ongelukjes. Er was nog een ander, niet gering risico bij het bezoek aan gespecialiseerde huizen: syfilis was wijdverbreid.

»Soms trouwden prinsen met maîtresses of vrouwen van 'ongelijke geboorte', maar de regels waren onverbiddelijk. Heel wat prinsen en aartshertogen uit Oostenrijk en Duitsland hebben hun naam verloren, hun titel, hun erfenis en hun militaire graad omdat ze beneden hun stand waren getrouwd.»

HUMO Als je geen noemenswaardige stamboom had, bestond je niet.

undefined

Didisheim «Een huwelijk was een alliantie, een middel om een domein, een fortuin of een kroon te verwerven. Daar viel niet mee te spotten.»

HUMO U lijkt, met de beschrijving van de tumultueuze levensloop van Valérie, te suggereren dat een ongewenst kind niet in staat is van zichzelf te houden.

undefined

Didisheim «Dat heb ik níét beweerd. Op sommige momenten verwenst ze zichzelf en wil ze het liefste dood, maar dat blijft niet duren. Daarvoor is ze te sterk.

»Kinderen die vernemen dat hun ouders niet hun natuurlijke ouders zijn, houden daar meestal een trauma aan over. Het is ook een schok, maar wat me bij zulke kinderen nog het meeste opvalt, is de pijn die ze voelen omdat hun pleegouders hen hebben belogen: ze hebben jarenlang gedaan alsof. Ze kunnen de leugen niet plaatsen.

»Valérie kan niet gelukkig zijn. Telkens als ze een begin van geluk voelt, maakt ze het zelf weer stuk. Op het eind van haar leven had ze een twintig jaar jongere minnaar: ik heb me proberen voor te stellen hoe een vrouw van drieënvijftig, een vrouw die stilaan oud wordt, zich daarbij gevoeld moet hebben. In de jaren vijftig, hè, lang voor mensen en masse hun gezicht lieten liften.

»Heeft Valérie zichzelf gedood omdat ze geen toekomst meer zag in haar onmogelijke liefde? Of is ze aan schuldgevoel ten onder gegaan, omdat ze niks had gedaan om haar moeder voor Auschwitz te behoeden?»

HUMO Ze ontdekt pas aan het eind van haar leven wat u noemt 'het plezier van het vlees'. Dat valt moeilijk aan te nemen van een vrouw die u beschrijft als mooi en aantrekkelijk en ondernemend in de liefde.

undefined

Didisheim (Zucht) «Zestig jaar geleden, toen ik een tiener was, praatte je niet over seks. De technieken waarmee je tegenwoordig om de oren wordt geslagen, waren ons volledig onbekend. Ik heb het woord 'orgasme' pas laat in mijn leven voor het eerst uitgesproken horen worden (lacht). Vroeger heette het dat het merendeel van de vrouwen frigide was: ze deden aan seks om kinderen te krijgen, en nergens anders om.

»Plezier in seks heeft ook niks te maken met de schoonheid van een vrouw. U kent toch het verhaal van prinses Marie Bonaparte? Ze was getrouwd met een Griekse prins, ook een Schleswig-Holstein, naar verluidt een homoseksueel. Een aanzienlijk deel van haar leven heeft ze gezocht naar het orgasme. Daarom was ze ook in psychoanalyse bij Sigmund Freud. Ze heeft zich zelfs laten opereren.»

HUMO En Freud zou tegen haar gezegd hebben: 'Maar zo belangrijk is dat toch allemaal niet!'

undefined

Didisheim «Uiteindelijk heeft ze het orgasme bij toeval gevonden, met een student, comme ça: 'Pouf!' (lacht)

undefined

»Bij de Anschluss, de Duitse annexatie van Oostenrijk in 1938, heeft Marie Bonaparte Freud gered. Zij heeft hem, een Jood, bij de nazi's vrijgekocht, zodat hij naar Engeland kon emigreren.»

HUMO Haar orgasme heeft Freud het leven gered?

undefined

Didisheim (Lacht) «Men heeft gesuggereerd dat ze een relatie hadden, maar dat geloof ik niet. Nee: Marie Bonaparte was een sterke vrouw, een intellectueel, die heeft durven spreken over het onbevredigende aspect van de seksualiteit. Hoeveel vrouwen hebben dat níét gedurfd?»

Michel Didisheim: Lage aantijgingen

HUMO Even over de auteur van het boek. U was jarenlang kabinetschef van Albert. U wist dat hij de vader van Delphine was. Hoe stond u daartegenover?

undefined

Didisheim «Ik wens daar niks over te zeggen. Dat kan ik niet maken. Dit boek heeft ook niks met Delphine te maken: zij kent haar moeder godzijdank, zij leeft in de eenentwintigste eeuw.»

HUMO Alleen, haar vader erkent haar niet.

undefined

Didisheim «Naar wat ik uit de kranten verneem, kan hij dat niet: ze heeft al een wettelijke vader. Maar na het huwelijk van Filip en Mathilde heeft de koning in zijn kersttoespraak wel gealludeerd op de moeilijke momenten die hij in zijn huwelijk met de koningin had meegemaakt.»

HUMO Dat lijkt me niet hetzelfde als zeggen: 'Jazeker, Delphine is mijn dochter.'

undefined

Didisheim «Dat is hun probleem.»

HUMO Begrijpt u niet waarom zo'n gebrek aan erkenning haar gek en wanhopig maakt?

undefined

Didisheim «Wat ik als buitenstaander vaststel - ik spreek nu níét over de periode toen ik nog voor Albert werkte - is dat Delphine niet erkend wil worden. Ze wil een teken van erkenning. Dat is iets anders.»

HUMO Nog minder.

undefined

Didisheim «Ze wil geen titel, veronderstel ik, geen deel van de erfenis, geen koninklijke naam. Ze wil af en toe een persoonlijk teken van hem, dat is alles. Meer zeg ik daar niet over.»

HUMO Hoelang hebt u prins Albert gediend?

undefined

Didisheim «Ik heb twintig jaar lang voor hem gewerkt, maar ik had daarvoor al vier jaar met hem samengewerkt, als kabinetschef van Buitenlandse Handel. Zeg maar van 1962 tot 1986.»

HUMO Wat was uw rol?

undefined

Didisheim «Ik moest alles voorbereiden wat economie betrof: fabrieksbezoeken, ontmoetingen met industriëlen en hooggeplaatsten, buitenlandse missies - we hebben er samen een zeventigtal gedaan.

»Ik heb ook dingen gedaan die verband hielden met zijn huis - het huis van de prins van Luik, bedoel ik (de officiële titel die Albert bij zijn geboorte meekreeg, red.). Hij had een chef de maison, generaal Thibaut de Maisières, maar die was vertrokken, en toen heb ik hem voor een aantal dingen vervangen: contacten met de politiek, de pers en de culturele wereld. Zijn ordonnansofficier, admiraal Pauwels, deed de rest: hij beheerde het huis.»

HUMO Deed u het graag?

undefined

Didisheim «Jazeker. Ik mocht de prins wel, en wat ik deed, was uitermate interessant: ik zag hooggeplaatsten over de hele wereld. Ik mocht niet klagen.»

HUMO Er bestaan wilde verhalen over de buitenlandse missies van Albert. Hoe die af en toe 'in de natuur' verdween, bijvoorbeeld. En u moest hem dan redden.

undefined

Didisheim «Er is zoveel over hem verteld, wellicht ook om wat later aan het licht is gekomen - zijn relatie met de moeder van Delphine, bedoel ik. Volgens de moeder van Delphine heeft die relatie achttien jaar geduurd. U zult moeten toegeven dat hij niet veel tijd over zal hebben gehad om in de natuur te verdwijnen, zoals u dat noemt. Die verhalen zijn sterk overdreven.»

HUMO De jaren tachtig waren ook de jaren van de Roze Balletten. Daar wordt hij ook mee in verband gebracht.

undefined

Didisheim «De la foutaise complète! Nonsens! Schandelijk dat men zoiets durft te beweren, te meer omdat de koning niet het recht heeft zich te verweren tegen zulke lage aantijgingen.

»Ik heb hem intiem gekend. Dat soort dingen is niet aan hem besteed: daarvoor steek ik mijn hand in het vuur. Oké, ik weet dat er zogezegde rapporten van de staatsveiligheid bestaan: toplui van de rijkswacht zouden aan orgieën hebben deelgenomen. Maar hoe waarheidsgetrouw zijn die rapporten? Zijn ze niet vervalst? Mijn diepste overtuiging is: prins Albert heeft zich daar niet aan gewaagd. Hij was te preuts, te waardig - te moreel om zich op dergelijke wijze te laten gaan.»

HUMO Geen orgieën voor de prins?

undefined

Didisheim (Boos) «Maar nee!»

HUMO Ik stel de vraag ook omdat u de 'maître de plaisir' van Albert zou zijn geweest. Dat wordt verteld.

undefined

Didisheim «Niet waar.»

HUMO Mario Danneels schrijft in zijn laatste boek...

undefined

Didisheim «Mario Danneels heeft mij nooit ontmoet! Ik ken hem niet. Toen hij zijn eerste boek over Paola schreef, heb ik hem geantwoord dat ik hem jammer genoeg niet te woord kon staan. Ik moest me gereserveerd opstellen.»

HUMO Mario Danneels schrijft: Paola heeft Albert op haar blote knieën gesmeekt om u bij zijn troonsbestijging niet tot kabinetschef van de koning te benoemen.

undefined

Didisheim «De koning heeft een uitstekende kabinetschef van zijn voorganger overgenomen: Jacques van Ypersele de Strihou, een man die het klappen van de zweep kende. En wat die knieval van Paola betreft, ik heb 'm niet gezien.

»Boudewijn heeft me in 1976 gevraagd de Koning Boudewijnstichting op te richten en te leiden. Tien jaar lang heb ik dat gecombineerd met mijn werk voor Albert. Toen Albert in 1993 koning werd, was ik twee jaar voor mijn pensioen.»

HUMO Was Van Ypersele zoveel jonger dan u?

undefined

Didisheim (Onverstoorbaar) «De koning heeft geen veto tegen me uitgesproken.

»Toen Albert de troon besteeg, had ik het paleis al acht jaar verlaten. Er was geen sprake van dat ik kabinetschef zou worden. De chronologie van Danneels klopt niet.»

HUMO Wie was, toen u het paleis verliet, de kabinetschef van prins Albert?

undefined

Didisheim «Niemand. Marc Servotte, toenmalig directeur-generaal van Buitenlandse Handel, een Vlaming, adviseerde hem.

»De Koning Boudewijnstichting barstte uit haar voegen: men had behoefte aan een voltijdse toezichthouder. Dáárom heb ik mijn functie als kabinetschef opgegeven.»

HUMO Er is geen breuk tussen Albert en u?

undefined

Didisheim «Absoluut niet.

»Kijk: Albert heeft zelf verklaard dat hij en Paola het als koppel zwaar hebben gehad. Als zo'n koppel weer toenadering tot elkaar zoekt, lijkt me het niet abnormaal dat ze schoon schip maken met het verleden.»

Michel Didisheim: Joyeux Noël

HUMO Noël Vaessen, de vriend van prins Laurent, beweert in zijn pas verschenen boek 'De kroon ontbloot' dat u de halfbroer van de koning bent: 'Michel Didisheim, een voorname figuur in de entourage van Albert, vertelt zelf dat hij een buitenechtelijk kind is van Leopold III.'

undefined

Didisheim «Ik ken die geruchten, en tegen geruchten kun je weinig beginnen. Maar ik zeg u: mijn vader is René Didisheim, mijn moeder Claire Maigret de Priches. Ik daag meneer Vaessen uit iemand te vinden die kan getuigen dat ik ooit iemand anders dan René Didisheim als mijn vader heb aangewezen. Vaessen kletst uit zijn nek!»

HUMO De vraag is: bént u de halfbroer van de koning?

undefined

Didisheim «Ik heb u gezegd wie mijn ouders zijn. Punt uit.»

HUMO Uw vader René Didisheim is tot baron benoemd. U bent later, als enig kind in het gezin, ook baron geworden. Nog later, in 1996, bent u door de koning tot graaf gepromoveerd - maar uw kinderen mogen wél allemaal automatisch de titel van graaf voeren. Hoe verklaart u dat?

undefined

Didisheim «U besluit daaruit wat u wilt.»

Hij staat op. Zegt: 'Nu hebben we wel genoeg gepraat, denk ik.' En hij begint over de monetaire crisis die de wereld in zijn greep houdt. Bij het afscheid vraag ik of hij overweegt nog een boek te schrijven - of was dit zijn afscheid aan de letteren? Hij lacht. 'Nog een boek schrijven, misschien wel. Maar een interview geven? Nee, dat betwijfel ik.'