Michel Faber: ‘D. Een geschiedenis van twee werelden’

Na de dood van zijn vrouw Eva Youren en de publicatie van ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’, de sciencefictionroman die hij deels aan haar ziekbed had geschreven, zwoer de in Australië geschoolde Nederlands-Schotse auteur Michel Faber de romanvorm af. Zijn overleden echtgenote eerde hij in 2016 nog met de dichtbundel ‘Undying’, maar daarna werd het stil rond de bestsellerauteur, die in 2000 debuteerde met ‘Onderhuids’ en vervolgens imponeerde met de monumentale historische roman ‘Lelieblank, scharlakenrood’.

Een traditionele roman hoeft de wereld niet meer te verwachten van Faber, en dat is ‘D’ dan ook niet geworden. Toen zijn uitgever hem vroeg of hij de 150ste sterfdag van Charles Dickens met een pennenvrucht wilde herdenken, dook de schrijver diep in zijn manuscriptenlade en viste hij er een 35 jaar oud fantasyverhaal voor kinderen uit op. Hij verving een oude professor door een figuur die verdacht veel op Dickens lijkt, en het oorspronkelijke hoofdpersonage van middelbare leeftijd werd de jonge heldin Dhikilo, een weeskind uit Somaliland dat opgroeit in een Brits kuststadje. Wanneer zij op ‘een maandagmorgen na een doodnormale zondag’ wakker wordt in een wereld waar de letter d uit de dagelijkse woordenschat is verdwenen, trekt ze op onderzoek uit en belandt ze via een meer dan manshoog boek in een magische wereld met een op hol geslagen klimaat en een protserige populist op de troon. Laten we zeggen dat een oplettende lezer er zomaar onze eigen realiteit in zou kunnen herkennen.

Die oplettende literatuurliefhebber zal overigens meer hebben om zijn tanden in te zetten. Hoewel ‘D’ onvermijdelijk in de young adult-hoek van menige boekenwinkel zal terechtkomen, propte Faber zijn sprookjesachtige avontuur vol met referenties aan Charles Dickens, Georges Perec, Lewis Carroll, George Orwell en C.S. Lewis. En wie niet genoeg heeft aan de literaire verwijzingen, kan altijd nog volop genieten van de heerlijk vileine manier waarop Faber personages naar de uitgang van zijn vertelling begeleidt: ‘Over Kim de pestkop hoef je je geen zorgen te maken. Die speelt verder geen rol meer in dit verhaal. Zij wordt straks zo’n vrouw die bij de taxfreeshop op het vliegveld staat en aan voorbijkomende mensen vraagt of ze een speciaal geurtje op hun hand mag spuiten.’

Wie zulke zinnen leest, zal moeilijk kunnen geloven dat een man die zoveel plezier aan vertellen beleeft, ooit heeft overwogen om ermee te stoppen. Faber laat zijn personages alle hoeken van zijn fantasierijke binnenkamer zien, onderstreept terloops hoe een samenleving van taal afhangt en laat en passant zijn licht schijnen op klimaatverandering, polarisering, racisme, xenofobie, onderdrukking en censuur. Uiteraard zonder te vergeten dat een avontuur die naam waardig ook gedaanteveranderingen, kokosmakronen en Magwitches nodig heeft. Voor de talige toverkunst zorgt Faber zelf. Als je de goede bedoelingen, de politieke boodschappen en de vele intertekstuele verbanden in zijn literaire ketel ziet verdwijnen, vrees je wat eruit zal komen, maar Faber brouwt met die ingrediënten een speelse parabel die smeekt om een plekje op de nachtkastjes van grote en kleine lettervreters. Zeker die met een voorkeur voor de letter d.

Of dit verhaal in de toekomst ook een plek zal krijgen tussen de klassiekers die het zelf zo vrolijk door elkaar klutst, valt nog af te wachten. Daarvoor blijft het wellicht iets te veel een remix van oude meezingers, maar ‘D’ bewijst in elk geval dat we dankbaar mogen zijn dat Michel Faber opnieuw in zijn pen is gekropen.